1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Bu yazıdan başlayım.

2
00:00:02,000 --> 00:00:04,000
Bu əl yazısı bildiriş bir neçə il

3
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
əvvəl yaşadığım Broooklyn-dəki evimin

4
00:00:06,000 --> 00:00:09,000
yaxınlığındakı şirniyyat mağazasından asılmışdı.

5
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
Mağazada şəkərlə şəkilləri kopyalayan

6
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
cihaz var idi.

7
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
Uşaqlar da xoşladıqları

8
00:00:15,000 --> 00:00:18,000
şəkilləri gətirib, bu mağazada

9
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
ad günü tortlarının üstünü bəzədirdilər.

10
00:00:20,000 --> 00:00:23,000
Uşaqların sevdiyi şəkillərdən biri də cizgi filmlərdəki

11
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
personajlar idi.

12
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
Balaca dəniz qızı, smurf(şirinlər), Micky Mouse

13
00:00:27,000 --> 00:00:30,000
kimi şəkilləri sevirdilər.

14
00:00:30,000 --> 00:00:32,000
Ancaq Micky Mouse-un şəklini

15
00:00:32,000 --> 00:00:35,000
tortun üstündə çəkmək

16
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
qeyri-leqaldır.

17
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
Müəlliflik hüququna ziddir.

18
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
Tortların üstündəki şəkillərin

19
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
qanuna uyğunluğuna o qədər

20
00:00:44,000 --> 00:00:46,000
fikir verilirdi ki,

21
00:00:46,000 --> 00:00:48,000
şirniyyat mağazası,

22
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
müəllif hüquqlarını pozan şəkillərin

23
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
heç birini qəbul etməyib,

24
00:00:52,000 --> 00:00:54,000
ancaq əvvəlcədən mağazada hazırlanmış və

25
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
müəllif huquqları qorunan şəkillərin

26
00:00:56,000 --> 00:01:00,000
kopyları ilə tortları bəzəyəcəklərini

27
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
bildirdilər.

28
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
Konqresdə də indi iki qanun layihəsi müzakirə olunur.

29
00:01:05,000 --> 00:01:07,000
Biri SOPA, digəri PİPA

30
00:01:07,000 --> 00:01:09,000
SOPA-nın açılışı Onlayn Piratlığın Dayandırılmasıdır.

31
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
Senatda müzəkirə edilir.

32
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
PİPA isə PROTECTİP-in

33
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
qısaltmasıdır,

34
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
açılışı İqtisadi Yaradıcılığa Qarşı

35
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
Mövcud Onlayn Təhlükənin və Müəlliflik

36
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
Hüquqlarının Oğurlanmasının Dayandırılmasıdır.

37
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
Konqresmen müavinlərinin vaxtı çoxdu belə

38
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
uzun akronimlər yaratmağa.

39
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
Qanun lahiyələrinin

40
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
məğzi isə budur.

41
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Müəlliflik hüquqlarının qorunmasını

42
00:01:32,000 --> 00:01:35,000
o dərəcəyə çatdırmaq istəyirlər

43
00:01:35,000 --> 00:01:38,000
ki, insanlar professional olmadığından asanlıqla nə isə

44
00:01:38,000 --> 00:01:41,000
yarada bilməyəcəklər.

45
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
Bunu müəllif hüquqlarını ciddi şəkildə

46
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
pozan vebsaytları

47
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
müəyyənləşdirmək-- ki bu səhifələrin

48
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
nəyə əsasən müəyyənləşdirildiyi

49
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
qanunda aydın yazılmayıb--

50
00:01:52,000 --> 00:01:55,000
və adlarının domen sistemindən çıxarılması ilə gerçəkləşdirəcəklər.

51
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
Demen ad sistemdə bu adlar mövcud olmayacaq.

52
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
Vebsaytların adlarını

53
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
götürdüyü bu sistem insanların oxuya biləcəyi səhifələri-- məsələn

54
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
google.com-u maşınların oxuya bildiyi

55
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
rəqəmlərə-74.125.226.212-

56
00:02:06,000 --> 00:02:11,000
çevirir.

57
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
Vebsaytların bu cür məyyənləşdirilib

58
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
domen sistemdən

59
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
adının silinməsi isə səhifənin silinməsi

60
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
demək deyil.

61
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
Qanuni cəhətdən böyük boşluq olsa da,

62
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
görünür, Konqres elə də narahat deyil.

63
00:02:25,000 --> 00:02:27,000
Bu qanunun işləməmə səbəbi

64
00:02:27,000 --> 00:02:31,000
isə budur ki, insanlar 74.125.226.212-i yazmaq

65
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
və ya bu link-ə girməklə Google

66
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
səhifəsinə girə bilərlər.

67
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
Yəni qanunun

68
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
həyata keçirilməsi proseri

69
00:02:40,000 --> 00:02:44,000
əsas təhlükədir.

70
00:02:44,000 --> 00:02:47,000
Qanunun həyata keçirilməsindən çox

71
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
yan təsirinin əsas problem olacağı bir qanunu

72
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
Konqresin nə üçün hazırladığını başa düşmək üçün

73
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
hekayənin əvvəlinə də bir az nəzər salaq.

74
00:02:54,000 --> 00:02:56,000
Hekayə belə başlayır:

75
00:02:56,000 --> 00:02:58,000
SOPA və PİPA qanun layihəsi kimi

76
00:02:58,000 --> 00:03:01,000
20-ci əsrdə yaradılmış mediya şirkətləri

77
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
tərəfindən irəli sürülüb.

78
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
20-ci əsr media şirkətlərinin əsri idi,

79
00:03:05,000 --> 00:03:08,000
çünki sayca az idilər.

80
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
Televiziya proqramı yaradırdınızsa,

81
00:03:10,000 --> 00:03:14,000
bütün proqramlardan yaxşı olmağı lazım deyildi;

82
00:03:14,000 --> 00:03:16,000
həmin vaxtda yayımlanan

83
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
iki proqramdan daha

84
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
yaxşı olmağı bəs idi,

85
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
rəqabət elə də güclü

86
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
deyildi.

87
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
Çox da pis olmayan,

88
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
baxılası bir proqram hazırlamaqla

89
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
izləyici kütləsinin 3-də 1-ini-- yəni

90
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
on milyonları

91
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
cəlb edə

92
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
bilirdilər.

93
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
Pul çap etmək huququ və tükənməz(?)

94
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
mürəkkəbi olmaq kimidir.

95
00:03:43,000 --> 00:03:46,000
Texnologiya həmişəki kimi inkişaf etdi.

96
00:03:46,000 --> 00:03:49,000
XX əsrin sonlarına doğru, dijital(rəqəmsal) texnologiyadan

97
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
da əvvəl analoji texnologiya inkişaf edir,

98
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
mediyada rəqabət güclənməyə

99
00:03:53,000 --> 00:03:55,000
başlayırdı.

100
00:03:55,000 --> 00:03:57,000
Kaset, video kaset maqnitofonları,

101
00:03:57,000 --> 00:03:59,000
hətta kiçik fotokopiya cihazları

102
00:03:59,000 --> 00:04:01,000
media biznesini əl-qolunu bağlayacaq

103
00:04:01,000 --> 00:04:03,000
qədər insanların

104
00:04:03,000 --> 00:04:05,000
münasibətlərini dəyişdirdi.

105
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
Texnoligiya göstərdi ki

106
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
insanlar qutudakı kartof deyillər.

107
00:04:09,000 --> 00:04:12,000
İnsanlar sadəcə istehlak etmirlər.

108
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
İnsanlar sitehlak etməyi sevir,

109
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
ancaq yeni texnologiya ilə biz yaratmağı və

110
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
bölüşməyi də sevdiyimizi

111
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
öyrəndik.

112
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
Bu da medianın heç vaxt sevmədiyi

113
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
irəliləyiş idi.

114
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
Amerika Kinomotoqrafiya Assosiasiyasının

115
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
əsas lobbisti Jack Valenti bir dəfə

116
00:04:29,000 --> 00:04:33,000
video maqnitofonu Jack the Ripper-ə (ingilis kriminal)

117
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
yazıq(?) Hollivudu isə

118
00:04:35,000 --> 00:04:37,000
evdə tək qalan

119
00:04:37,000 --> 00:04:40,000
qadına oxşatmışdı.

120
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
Ritorika qabiliyyəti olan biridir.

121
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
Media şirkətləri

122
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
daimi olaraq Konqresin nə isə

123
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
etməsini tələb edirdilər.

124
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
Konqres də onların sözlərinə əməl edirdi.

125
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
90-cı illərdə Konqres hər şeyi dəyişəcək

126
00:04:52,000 --> 00:04:55,000
bir qanun qəbul etdi.

127
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
Evdə Səs Yazılması Qanunu adlanan bu layihə 1992-ci ildə

128
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
qəbul edildi.

129
00:04:59,000 --> 00:05:02,000
Qanuna əsasən insanların radiodan mahnıları

130
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
yazıb özləri və dostları üçün kaset

131
00:05:04,000 --> 00:05:07,000
hazırlaması qeyri-qanuni

132
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
deyildi. Cinayət sayılmırdı.

133
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
Səs yazıb, remix edib

134
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
dostlarla bölüşmək qanuni idi.

135
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
Ancaq bu kasetləri yüksək keyfiyyətlə stehsal edib satırsınızsa,

136
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
bu qeyri-qanunidir

137
00:05:19,000 --> 00:05:21,000
Kaset biznesi üçün

138
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
problem deyildi.

139
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
Çünki qanuni və qeyri-qanuni kopyalamaq arasındakı

140
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
fərq qanunda aydın şəkildə

141
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
izah edilmişdi.

142
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
Media biznesinin istədiyi isə tam bu deyildi.

143
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
Onlar səs yazılmasını tam

144
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
dayandırılmasını istəyirdilər.

145
00:05:38,000 --> 00:05:41,000
1992-ci il Evdə Səs Yazılması Qanununun qəbulundan sonra,

146
00:05:41,000 --> 00:05:45,000
media biznesi leqal və qeyri-leqal arasındakı fərqə

147
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
o qədər əməl etmədilər, əsas bu idi ki,

148
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
Konqres mediyanın irəli sürdüyü

149
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
bu qanunu əsaslı saydığı müddətcə

150
00:05:51,000 --> 00:05:55,000
insanlar öz media mühitlərində daha çox

151
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
iştirak edirdilər.

152
00:05:57,000 --> 00:05:59,000
Bununla media B planına keçdi.

153
00:05:59,000 --> 00:06:01,000
B planının yaranması bir az vaxt apardı.

154
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
Tam qanun layihəsi olaraq B planı 1998-ci ildə

155
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
reallaşdı;

156
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
Dijital Millenium Müəllif Hüquqları Aktı(DMCA) adlanırdı.

157
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
Qarışıq həm də dəyişməkdə olan bir layihə idi.

158
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
Qanuna görə

159
00:06:13,000 --> 00:06:15,000
kopyananmayan dijital(rəqəmsal?)

160
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
materialın satışı qadağan idi;

161
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
qanunun boşluğu kopyalanmayan dijitak materialın mövcud olmaması idi.

162
00:06:20,000 --> 00:06:22,000
Ed Feltonun məşhur ifadəsi, " Yaş olmayan

163
00:06:22,000 --> 00:06:24,000
suyu kiməsə ötürmək"

164
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
kimi bir şey idi.

165
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
Bitləri kopyalamaq olur. Kompyuder bunun üçün yaranıb.

166
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
Bu qanunun tətbiqi zamanı yaranan yan effekt idi.

167
00:06:32,000 --> 00:06:34,000
Hətta kopyalanmyan bitlərin

168
00:06:34,000 --> 00:06:36,000
satışı üçün, qanun layihəsi

169
00:06:36,000 --> 00:06:38,000
koputerin kopyalama funksiyasını

170
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
yox edən sistemlərin istifadəsini

171
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
tək qanuna uyğun istəfadə kimi qəbul etdi.

172
00:06:44,000 --> 00:06:46,000
Almaq məqsədinizdən asılı olmayaraq

173
00:06:46,000 --> 00:06:49,000
evinizə aldığınız hər kompyuter və televizor

174
00:06:49,000 --> 00:06:52,000
informasiya yayan sənayelər tərəfindən informasiyanı sataraq qanunu

175
00:06:52,000 --> 00:06:55,000
pozduğunuz bəhanəsi ilə

176
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
məhv edilə bilər.

177
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
Kompyuterlərin əsas funksiyası olan

178
00:07:01,000 --> 00:07:04,000
kopyalamaq haqda bilməməmiz,

179
00:07:04,000 --> 00:07:06,000
bilsək də işlədə bilməməmiz üçün

180
00:07:06,000 --> 00:07:08,000
kompyuterin kopyalama

181
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
funskiyasının yenidən

182
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
qurulmasını da qeyri-qanuniləşdirdilər.

183
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
DMCA-in qəbul olunması ilə

184
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
media sənayesi leqal və

185
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
qeyri-leqal kompyalamaq arasındakı

186
00:07:18,000 --> 00:07:21,000
fərqdən asılı olmayaraq ümumilikdə texniki olaraq

187
00:07:21,000 --> 00:07:24,000
kopyalamağın qarşısını almağa

188
00:07:24,000 --> 00:07:26,000
çalışdı.

189
00:07:26,000 --> 00:07:29,000
DMCA-nin təsiri davam etsə də, internet domen sistemi, paylaşma limiti

190
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
kimi sahələrdə güclü təsiri

191
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
yoxdur.

192
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
Buna səbəb İnternetin insanlar

193
00:07:36,000 --> 00:07:39,000
fikirləşdiklərindən də güclü və populyar

194
00:07:39,000 --> 00:07:42,000
olmasıdır.

195
00:07:42,000 --> 00:07:44,000
Kopya kasetlər, fanzinlər(fan jurnal)

196
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
internetdə yayılan informasiya ilə müqayisədə

197
00:07:46,000 --> 00:07:48,000
heçnədir.

198
00:07:48,000 --> 00:07:50,000
Yaşadığımız indiki

199
00:07:50,000 --> 00:07:52,000
dövrdə 12 yaşdan yuxarı Amerika

200
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
vətəndaşlarının çoxu

201
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
bir-biri ilə onlayn nə isə paylaşır.

202
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
Yazı, şəkil, audio və videolar

203
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
paylaşılır.

204
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
Paylaşdığımızın bəzilərini özümüz hazırayırıq.

205
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
Bəzən tapdığımız şeyləri paylaşırıq.

206
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
Tapdığımız informasiyadan

207
00:08:06,000 --> 00:08:08,000
başqasını yaratmağımız isə media

208
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
sənayesinin istəmədiyidir.

209
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
Yəni PİPA və SOPA döyüşün

210
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
2-ci raundudur.

211
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
DMCA texniki qanundur--

212
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
mağazadan müəyyən funksiyalarına görə

213
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
aldığınız kopyüter, kompüter oyunu və televizorun həmin funksiyalarından

214
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
istifadə edərkən sizi

215
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
cinayətkar sayır--

216
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
PİPA və SOPA isə daha dərinə gedir,

217
00:08:29,000 --> 00:08:33,000
dünyanın istənilən yerində yayılan informasiyaya

218
00:08:33,000 --> 00:08:35,000
nəzarət etmək istəyirlər.

219
00:08:35,000 --> 00:08:38,000
Əvvəl də dediim kimi, piratlığın qarşısını almaq üçün

220
00:08:38,000 --> 00:08:41,000
domen adı yox edilmiş səhifələrin İP

221
00:08:41,000 --> 00:08:43,000
adreslərini də yox etmək,yaxud gizlətmək lazım olacaq.

222
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
Bu adreslər axtarış saytlarından,

223
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
onlayn sorğulardan. istifadəçi siyahısından

224
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
çıxarmaq lazım olacaq.

225
00:08:50,000 --> 00:08:54,000
İnternetdəki informasiyanın böyük əksəriyyəti də Yahoo və Google-da

226
00:08:54,000 --> 00:08:57,000
olduğundan, bununla bütün

227
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
bu səhifənin istifadəçiləri

228
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
nəzarətdə saxlanılmış olur.

229
00:09:01,000 --> 00:09:03,000
Çünki PİPA və SOPA-nın

230
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
qanun kimi qəbul olunması

231
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
bizi internetdə paylaşmaq hüququndan

232
00:09:09,000 --> 00:09:12,000
məhrum edə bilər.

233
00:09:12,000 --> 00:09:15,000
Əsrlərin hüquq sisteminə görə

234
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
günahı sübut olunana qədər şəxs təqsirsiz

235
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
sayılırdısa, PİPA və SOPA-nın

236
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
qəbulu ilə əksinə--təqsirsizlik sübut edilənə qədər

237
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
günahkarlıq prinsipi qəbul ediləcək.

238
00:09:24,000 --> 00:09:26,000
Qanuna uyğun

239
00:09:26,000 --> 00:09:29,000
olan informasiya paylaşdığımız

240
00:09:29,000 --> 00:09:31,000
sübut edilənə qədər heç nə paylaşa

241
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
bilməyəcəyik.

242
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
Qanunun qəbulu ilə leqal və qeyri-leqal arasındakı

243
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
fərqi fərdlər və ya

244
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
xidmət təklif edən

245
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
şirkətlət müəyyən edir.

246
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
Bir istifadəçini nəzarətdə saxlamaq

247
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
çox baha başa gəlməsə də

248
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
istifadəçilərini sayı 100 milyonlarla

249
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
olan səhifələrdə bu çox baha başa gələcək.

250
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
Qanunun yaratmaq istədiyi internet budur.

251
00:09:54,000 --> 00:09:57,000
Bu göstərişi hər yerdə təsəvvür edin,

252
00:09:57,000 --> 00:10:00,000
ancaq şirniyyat magazası deyil YouTube,

253
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
Facebook, Twitter-ə aid

254
00:10:02,000 --> 00:10:04,000
olduğunu təsəvvür edin.

255
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
Kommentlərin nəzarəti adı altında

256
00:10:06,000 --> 00:10:09,000
işarənin TED-ə aid olduğunu

257
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
təsəvvür edin.

258
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
SOPA və PİPA-nın real təsiri

259
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
qanun layihəsində nəzərdə tutulandan ağır olacaq.

260
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
Əsas təhlükə budur ki,

261
00:10:20,000 --> 00:10:23,000
yaratmaq, istehsal etmək və

262
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
paylaşmaq azadlığımızdan istifadə

263
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
etməyə çalışdığımız anda

264
00:10:27,000 --> 00:10:30,000
qanuna uymamaqla, oğurluqla günahlandırıla

265
00:10:30,000 --> 00:10:33,000
bilərik.

266
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
Ən əsası da, bizi nəzarət və ya əksinə,

267
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
qanunsuzluğa köməklə təqsirləndiriləcəklər-

268
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
bu azadlıqları bizə təklif edən

269
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
olacaq.

270
00:10:43,000 --> 00:10:46,000
yaradıcıları olacaq.

271
00:10:46,000 --> 00:10:48,000
Qanunun qəbul edilməməsi üçün isə

272
00:10:48,000 --> 00:10:50,000
edə biləcəyimiz

273
00:10:50,000 --> 00:10:53,000
iki iş var, biri asan digəri

274
00:10:53,000 --> 00:10:55,000
bir az çətin, qarışıqdır.

275
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
Asanı budur ki, ABŞ vətəndaşısınızsa,

276
00:10:57,000 --> 00:10:59,000
nümayəndənizə, senatorunuza

277
00:10:59,000 --> 00:11:02,000
müraciət edin.

278
00:11:02,000 --> 00:11:05,000
SOPA və PİPA-nı

279
00:11:05,000 --> 00:11:08,000
qanun layihəsi kimi təklifinə imza atan insanlara

280
00:11:08,000 --> 00:11:10,000
nəzər salsaq, bilinən media

281
00:11:10,000 --> 00:11:13,000
şirkətlərindən ümumiyyətlə(?)

282
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
milyonlarla pul aldıqlarını

283
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
aşkar edərik.

284
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
Adi vətəndaşların isə milyonları yoxdur,

285
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
seçki yolu ilə seçdikləri təmsilçiləri var,

286
00:11:22,000 --> 00:11:25,000
hər bir vətəndaş da bu təmsilçiyə

287
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
müraciət edə, İnternet azadlıqlarının

288
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
Senatda müdafiə edilməsini

289
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
tələb edə bilər.

290
00:11:33,000 --> 00:11:35,000
ABŞ vətəndaşı olmadığınız halda isə

291
00:11:35,000 --> 00:11:37,000
ABŞ vətəndaşları tanışlarınızla əlaqə səxlayıb

292
00:11:37,000 --> 00:11:39,000
onları bu cür etməyə ruhlandıra bilərsiniz.

293
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
Bu ölkə-daxili siyasət kimi görünə bilər,

294
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
ancaq belə deyil.

295
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
Media sənayesi təkcə Amerika

296
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
vətəndaşlarının deyil bütün dünyanın

297
00:11:47,000 --> 00:11:50,000
internetinə nəzarət edəcək.

298
00:11:50,000 --> 00:11:52,000
Bu edə biləcəyimiz asan iş idi.

299
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
Elə də qarışıq deyil.

300
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
Çətini isə hazırlıqlı olmaqdır:

301
00:11:56,000 --> 00:11:59,000
çünki bu qanun layihələrinin davamı gəlir.

302
00:11:59,000 --> 00:12:02,000
SOPA keçən il təklif edilmiş COİCA-nın

303
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
bir az dəyişilmiş formasıdır.

304
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
Bu qanunların ən birincisi isə

305
00:12:06,000 --> 00:12:08,000
paylaşmanın texniki olaraq

306
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
qadağan olunduğu DMCA idi.

307
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
DMCA isə Evdə Səs Yazılması Qanununun davamı idi,

308
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
bu qanun media sənayesinin işini bir az çətinləşdirirdi.

309
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
Bu qanunda deyildiyi kimi

310
00:12:17,000 --> 00:12:20,000
leqal və qeyr-leqal köçürmə və paylaşma insidentlərini

311
00:12:20,000 --> 00:12:22,000
bir-bir müəyyən edib, qeyri-leqalın qarşısını almaq

312
00:12:22,000 --> 00:12:25,000
çətin işdir.

313
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
İnformasiya sənayesi bunu

314
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
etməməyi üstün tutur.

315
00:12:29,000 --> 00:12:32,000
Bu seçim etməli olmamağı seçirlər.

316
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
Qanunu və qeyri-qanuni bölüşmə

317
00:12:34,000 --> 00:12:36,000
arasında fərq qoymaq istəmirlər.

318
00:12:36,000 --> 00:12:38,000
Ümumilikdə bölüşmənin qeyri-qanuni olmasını istəyirlər.

319
00:12:38,000 --> 00:12:41,000
PİPA və SOPA qeyri-adilik, məntiqsizlik deyil,

320
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
qeyri-adi hadisə də deyil.

321
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
Bu layihələr 20 illik tarixin

322
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
növbəti mərhələsidirlər.

323
00:12:48,000 --> 00:12:50,000
Bu mərhələni qazansaq, ki qazanacağımıza

324
00:12:50,000 --> 00:12:52,000
inanıram, çətin mərhələlər gəlir.

325
00:12:52,000 --> 00:12:57,000
Konqresi inandırmalıyıq ki, demokratik cəmiyyətlərdə

326
00:12:57,000 --> 00:13:00,000
müəllif hüquqları pozulması probleminin həlli

327
00:13:00,000 --> 00:13:04,000
Napster və YouTube-da edildiyi kimi mövcud faktların sübutunun

328
00:13:04,000 --> 00:13:07,000
təqdim edilməsi və informasiyanın yaradılma yolunun

329
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
aydın göstərilməsi ilə

330
00:13:10,000 --> 00:13:12,000
mümkündür.

331
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
Bu məsələnin tək həll yoludur.

332
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
İndi isə edəcəyimiz

333
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
çətin iş hazırlıqlı olmaqdır.

334
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
PİPA və SOPA-nın həqiqətən etmək istədiyi budur.

335
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
Time Warner hücuma keçib artıq,

336
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
biz də səsimizi çıxarmalı

337
00:13:24,000 --> 00:13:26,000
yalnız istehlak etmək deyil,

338
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
istehsal etmək, yaratmaq

339
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
hüququmuzu qorumalıyıq.

340
00:13:30,000 --> 00:13:32,000
Sağ olun.

341
00:13:32,000 --> 00:13:38,000
(Alqış)