WEBVTT 00:00:14.000 --> 00:00:16.000 Czasami najlepsze momenty, by się czegoś nauczyć 00:00:16.000 --> 00:00:18.000 to te, kiedy czegoś nie rozumiemy. 00:00:18.000 --> 00:00:21.000 Kiedy zaczynamy się zastanawiać i zadawać pytania. 00:00:21.000 --> 00:00:23.000 Takich momentów było w historii wiele 00:00:23.000 --> 00:00:25.000 i doprowadziły do prawdziwie niesamowitych odkryć. 00:00:25.000 --> 00:00:27.000 Ta historia będzie tego przykładem. 00:00:27.000 --> 00:00:29.000 Był sobie kiedyś człowiek o imieniu Archimedes. 00:00:29.000 --> 00:00:32.000 Urodził się w 287 roku p.n.e. w mieście Syrakuzy na Sycylii. 00:00:32.000 --> 00:00:35.000 Był on greckim matematykiem, fizykiem, inżynierem, 00:00:35.000 --> 00:00:37.000 wynalazcą i astronomem. 00:00:37.000 --> 00:00:40.000 Pewnego dnia Archimedes został wezwany przez króla Sycylii 00:00:40.000 --> 00:00:43.000 by sprawdzić, czy ten nie został oszukany przez złotnika. 00:00:43.000 --> 00:00:46.000 Król oznajmił, że dał złotnikowi dokładną ilość złota 00:00:46.000 --> 00:00:48.000 potrzebną do wykonania korony. 00:00:48.000 --> 00:00:52.000 Jednak, kiedy była już gotowa, król podejrzewał, że złotnik go oszukał 00:00:52.000 --> 00:00:54.000 i przetopił trochę srebra do korony, 00:00:54.000 --> 00:00:56.000 zatrzymując trochę złota dla siebie. 00:00:56.000 --> 00:00:59.000 Król poprosił Archimedesa o rozwiązanie tego problemu. 00:00:59.000 --> 00:01:04.000 Był jednak pewien haczyk, nie mógł on w żaden sposób uszkodzić korony. 00:01:04.000 --> 00:01:06.000 Pewnego dnia biorąc kąpiel, 00:01:06.000 --> 00:01:09.000 Archimedes zauważył, że poziom wody w wannie podniósł się 00:01:09.000 --> 00:01:12.000 i przepełnił ją, jak ten się w niej zanurzył. 00:01:12.000 --> 00:01:15.000 Nagle uświadomił sobie, że to, jak dużo wody zostało wylane poza wanne 00:01:15.000 --> 00:01:18.000 zależało od tego jak głęboko się zanurzył. 00:01:18.000 --> 00:01:21.000 To odkrycie sprawiło, że podekscytowany wyskoczył z wanny 00:01:21.000 --> 00:01:24.000 i pobiegł nago przez ulicę krzycząc "Eureka!" 00:01:24.000 --> 00:01:27.000 Co w starożytnej grece oznaczało "Znalazłem to!" 00:01:27.000 --> 00:01:29.000 Co znalazł? 00:01:29.000 --> 00:01:31.000 Znalazł sposób rozwiązania problemu króla. 00:01:31.000 --> 00:01:34.000 Widzicie, Archimedes musiał sprawdzić masę właściwą korony, 00:01:34.000 --> 00:01:37.000 czy była taka sam, jak w masa właściwa czystego złota. 00:01:37.000 --> 00:01:40.000 Masa właściwa - gęstość, to stosunek masy pewnej ilości substancji do zajmowanej przez nią objętości. 00:01:40.000 --> 00:01:43.000 Czyste złoto jest bardzo gęste, srebro natomiast nie. 00:01:43.000 --> 00:01:48.000 Zatem, jeśli korona zawierałaby srebro miałaby mniejszą masę właściwą. 00:01:48.000 --> 00:01:51.000 Jednak niezależnie z czego byłaby wykonana, kształt, czyli objętość, 00:01:51.000 --> 00:01:53.000 pozostałby taka sama. 00:01:53.000 --> 00:01:55.000 Zatem, mierząc masę i objętość korony 00:01:55.000 --> 00:01:57.000 Zatem, mierząc masę i objętość korony 00:01:57.000 --> 00:01:59.000 mógł się dowiedzieć ile wynosi jej masa właściwa. 00:01:59.000 --> 00:02:02.000 Jednak nie łatwo zmierzyć objętość korony, bo ma nieregularny kształt, 00:02:02.000 --> 00:02:04.000 inny od sześcianu czy kuli. 00:02:04.000 --> 00:02:08.000 Nie można zmierzyć i pomnożyć jego wielkości jak w przypadku innych kształtów. 00:02:08.000 --> 00:02:11.000 Archimedes wpadł na pomysł, 00:02:11.000 --> 00:02:13.000 by zanurzyć koronę w wodzie 00:02:13.000 --> 00:02:16.000 i sprawdzić o ile podniósł się jej poziom. 00:02:16.000 --> 00:02:18.000 W ten sposób mógł zmierzyć jej objętość 00:02:18.000 --> 00:02:21.000 i obliczyć masę właściwą. 00:02:21.000 --> 00:02:23.000 Jeśli korona byłaby lżejsza od czystego złota, 00:02:23.000 --> 00:02:26.000 oznaczałoby to, że złotnik oszukał króla. 00:02:26.000 --> 00:02:29.000 Wieść głosi, że kiedy Archimedes przeprowadził test 00:02:29.000 --> 00:02:33.000 okazało się, że tak się właśnie stało. 00:02:33.000 --> 00:02:36.000 Złotnik przetopił do niej trochę srebra. 00:02:36.000 --> 00:02:39.000 Dzisiaj, metodę obliczenia objętości ciała poprzez jego sile wyporu w wodzie, 00:02:39.000 --> 00:02:42.000 nazywamy Prawem Archimedesa. Następnym razem, kiedy będziesz brać kapiel 00:02:42.000 --> 00:02:45.000 zaobserwuj Prawo Archimedesa w akcji 00:02:45.000 --> 99:59:59.999 i może nawet wpadniesz na własny genialny pomysł.