[Ekran arkası: İnternette
ne göreceğime kim karar veriyor?]
Merhaba, ben Taylor.
İnternet ve gazeteciliği araştırıyorum
ve biz vatandaşların dünya hakkındaki
bilgileri nasıl aldığını.
Eskiden insanlar bilgi alacaksa
buna daha çok insanlar karar verirdi.
Bilmemiz gerekenleri belirleyen
insanlar vardı.
Dolayısıyla bir gazeteyi
veya akşam haberlerini açtığımızda,
duyduğumuz ve gördüğümüz şeylere
karar veren bir insandı.
Bunun sonucunda
hepimiz benzer şeylerden haberdar olurduk.
Şimdiyse internet her şeyi değiştirdi.
İnternete girdiğinizde,
bir uygulamayı açtığınızda,
gördüğünüz şey bir insan tarafından değil
bir makine tarafından belirleniyor.
Bu birçok açıdan dehşet bir şey:
Google Haritalar kullanmanızı,
online yemek siparişi vermenizi,
dünyanın her yerinden arkadaşlarınızla
bağlantı kurmanızı
ve bilgi paylaşmanızı sağlıyor.
Ancak bu makine ile ilgili
çok dikkatli düşünmemiz gereken şeyler var
çünkü bir toplumun ve demokrasinin
vatandaşları olarak
aldığımız tüm bilgileri onlar belirliyor.
Bir uygulamayı açtığınızda,
mesela Snapchat akışınızda
bir resim gösteriliyor size,
tüm bu bilgilere
bu makine karar veriyor
ve bu makine web sitesinin veya
uygulamanın sahibi şirketin güdüleriyle
yönetiliyor.
Bu güdü ise sizin o uygulamada
mümkün olduğunca
fazla zaman geçirmenize yöneliktir.
Haliyle orada olmaktan hoşnut olduğunuzu
hissettirecek şeyleri yaparlar.
İnsanların fotoğraflarınızı
beğenmesini sağlarlar.
Görmek isteyeceğinizi düşündükleri
içerikleri size gösterirler
ki bunlar sizi ya mutlu edecek veya
çok kızdıracak şeylerdir,
böylelikle de sizden duygusal tepki alarak
orada kalmanızı sağlarlar.
Bunu, siz uygulamadayken size
mümkün olduğu kadar çok sayıda
reklam göstermek istedikleri için yaparlar
çünkü bu onların iş modelidir.
Ayrıca, uygulamalarını kullanmanızdan
hakkınızda veri toplamak için
faydalanıyorlar.
Bu verileri de
sizin hayatınız ve davranışlarınızın
detaylı profilini oluşturmada kullanırlar
ve bu profiller daha sonra
sizi daha fazla reklam hedefine
almak için kullanılabilir
ve sonra da neler göreceğinizi belirler.
Fakat bunların hepsi sadece bir şirketin
iş modeli ile ilgili değil,
aslında demokrasimiz üzerinde etkisi var
çünkü internette gördüğümüz şeyler
yüksek oranda bizim için özelleştirilmiş,
sevdiğimiz,
inandığımız,
görmek veya inanmak istediğimiz şeyler.
Bu, toplum olarak
artık hepimizin müşterek bir bilgi seti
olmadığı anlamına geliyor
ki bu birlikte çalışmamızı
ve hayatlarımız hakkında
birlikte kararlar vermemiz için
aynı şeyleri bilmemizi gerektiren
demokrasi için zor bir şey.
Hepimiz farklı şeyleri bilir
ve kendi küçük bilgi baloncuklarımızın
içine yığılırsak
birbirimizle anlaşmamız
inanılmaz zor olur.
Paylaşılan deneyim veya
paylaşılan bilgimiz yok.
Çevrimiçi aldığımız bilgiler hakkında,
şirketler hakkında
ve internette gördüğümüz şeylere
karar veren yapılar hakkında
eleştirel düşünmemizin
gerçekten önemli olduğunu düşünüyorum.
[NewsWise CIVIX ve
Kanada Gazetecilik Vakfı (CJF) projesidir]
Alt yazı: Claudia Contreras
Gözden geçiren: Carol Wang
Çeviri: Selda Yener