1
00:00:06,864 --> 00:00:10,657
Khi nhắc tới tiếng Anh,
ta thường nghĩ tới một ngôn ngữ đơn nhất

2
00:00:10,657 --> 00:00:14,997
nhưng thứ tiếng Anh địa phương 
tại hàng chục quốc gia trên thế giới

3
00:00:14,997 --> 00:00:17,050
có gì giống nhau,

4
00:00:17,050 --> 00:00:18,980
hay giống những tác phẩm của Chaucer?

5
00:00:18,980 --> 00:00:23,028
Và chúng có liên hệ gì với những từ ngữ 
kỳ lạ trong bài thơ Beowulf?

6
00:00:23,028 --> 00:00:25,271
Câu trả lời là
như hầu hết các ngôn ngữ khác,

7
00:00:25,271 --> 00:00:28,326
tiếng Anh được phát triển
bởi nhiều thế hệ người nói,

8
00:00:28,326 --> 00:00:31,307
và trải qua 
nhiều thay đối lớn theo thời gian.

9
00:00:31,307 --> 00:00:33,340
Đi ngược lại quá trình này,

10
00:00:33,340 --> 00:00:35,779
chúng ta có thể lần theo 
tiếng Anh hiện đại

11
00:00:35,779 --> 00:00:38,403
tìm về nguồn gốc cổ xưa của chúng.

12
00:00:38,403 --> 00:00:40,536
Trong khi tiếng Anh hiện đại
có nhiều từ tương tự

13
00:00:40,536 --> 00:00:42,938
với các ngôn ngữ gốc Latin khác,

14
00:00:42,938 --> 00:00:44,582
như tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha,

15
00:00:44,582 --> 00:00:47,723
đa số những từ này
không có gốc giống như chúng.

16
00:00:47,723 --> 00:00:50,271
Thật ra, những từ này
được đưa vào ngôn ngữ

17
00:00:50,271 --> 00:00:55,087
cùng với cuộc xâm lấn của người Norman
vào Anh năm 1066.

18
00:00:55,087 --> 00:00:57,632
Khi người Norman vốn nói tiếng Pháp
làm chủ đất Anh

19
00:00:57,632 --> 00:00:59,649
và trở thành giai cấp thống trị,

20
00:00:59,649 --> 00:01:01,793
họ đem ngôn ngữ của họ vào,

21
00:01:01,793 --> 00:01:05,267
thêm số lượng lớn từ vựng
tiếng Pháp và tiếng Latin

22
00:01:05,267 --> 00:01:08,286
vào thứ tiếng Anh
vốn đã được nói từ trước.

23
00:01:08,286 --> 00:01:11,049
Ngày nay, ta gọi đó là tiếng Anh cổ.

24
00:01:11,049 --> 00:01:13,495
Đó cũng chính là ngôn ngữ
của bài thơ Beowulf.

25
00:01:13,495 --> 00:01:15,609
Hẳn từ ngữ trong đó sẽ khá lạ,

26
00:01:15,609 --> 00:01:19,915
nhưng bạn cũng có thể thấy quen quen 
nếu bạn biết một ít tiếng Đức.

27
00:01:19,915 --> 00:01:23,807
Bởi vì tiếng Anh cổ
thuộc cùng họ với tiếng Đức,

28
00:01:23,807 --> 00:01:27,595
được đưa vào Anh
vào thế kỷ thứ 5 và thứ 6

29
00:01:27,595 --> 00:01:31,179
bởi người Angle, Saxon, và người Jute.

30
00:01:31,179 --> 00:01:35,901
Những người này nói phương ngữ tiếng Đức
hay còn gọi là tiếng Anglo-Saxon.

31
00:01:35,901 --> 00:01:38,931
Những chiến binh Viking 
vào thế kỷ thứ 8 và 11

32
00:01:38,931 --> 00:01:42,943
lại đem thêm từ mượn
từ tiếng Bắc Đức cổ vào ngôn ngữ.

33
00:01:42,943 --> 00:01:45,771
Cũng không dễ để nhận ra gốc từ
của tiếng Anh hiện đại

34
00:01:45,771 --> 00:01:47,634
dưới những lớp từ mượn

35
00:01:47,634 --> 00:01:51,738
từ tiếng Pháp, Latin, Bắc Đức cổ
và những ngôn ngữ khác.

36
00:01:51,738 --> 00:01:56,904
Nhưng ngôn ngữ học có thể giúp chúng ta 
nhận ra, dựa trên cấu trúc ngữ pháp,

37
00:01:56,904 --> 00:01:58,733
các kiểu thay đổi về âm,

38
00:01:58,733 --> 00:02:01,175
và những từ vựng cơ bản.

39
00:02:01,175 --> 00:02:03,682
Lấy ví dụ, sau thế kỷ thứ 6,

40
00:02:03,682 --> 00:02:09,011
các từ tiếng Đức bắt đầu bằng âm "p"
đã được chuyển thành âm "pf"

41
00:02:09,011 --> 00:02:13,109
trong khi tiếng Anh cổ 
vẫn giữ nguyên âm "p".

42
00:02:13,109 --> 00:02:16,977
Trường hợp khác, những từ
có âm "sk" trong tiếng Thụy Điển

43
00:02:16,977 --> 00:02:20,394
được chuyển thành "sh" trong tiếng Anh.

44
00:02:20,394 --> 00:02:23,236
Vẫn còn một số từ tiếng Anh còn âm "sk",

45
00:02:23,236 --> 00:02:25,257
như "skirt" và "skull",

46
00:02:25,257 --> 00:02:27,988
nhưng đó là những từ mượn trực tiếp
từ tiếng Bắc Đức cổ

47
00:02:27,988 --> 00:02:31,781
được du nhập sau thời kỳ
chuyển âm "sk" thành "sh".

48
00:02:31,781 --> 00:02:33,710
Những ví dụ này cho ta thấy

49
00:02:33,710 --> 00:02:37,628
cũng như rất nhiều ngôn ngữ Roman
có gốc Latin,

50
00:02:37,628 --> 00:02:41,603
tiếng Anh, tiếng Thụy Điển, tiếng Đức,
và các ngôn ngữ khác

51
00:02:41,603 --> 00:02:46,006
có nguồn gốc chung từ tổ tiên là 
tiếng Đức nguyên thủy

52
00:02:46,006 --> 00:02:48,854
được nói vào khoảng 500 năm TCN.

53
00:02:48,854 --> 00:02:52,301
Bởi loại ngôn ngữ cổ này 
không hề được viết ra,

54
00:02:52,301 --> 00:02:56,184
ta chỉ có thể tái hiện nó bằng cách
so sánh các phân nhánh của nó,

55
00:02:56,184 --> 00:02:59,302
nhờ vào xem xét những giai đoạn
thay đổi của chúng.

56
00:02:59,302 --> 00:03:03,671
Chúng ta không thể sử dụng 
cùng một phương pháp để đi xa hơn nữa,

57
00:03:03,671 --> 00:03:09,741
và truy tìm nguồn gốc của tiếng Đức nguyên thủy
về ngôn ngữ tiền Ấn-Âu

58
00:03:09,741 --> 00:03:11,922
được nói vào 6000 năm trước

59
00:03:11,922 --> 00:03:16,512
ở thảo nguyên Pontic
mà giờ là Ukraine và Nga.

60
00:03:16,512 --> 00:03:20,843
Đây là tổ tiên 
của dòng họ ngôn ngữ Ấn-Âu

61
00:03:20,843 --> 00:03:25,371
vốn bao gồm hầu hết mọi ngôn ngữ cổ
từng được nói ở châu Âu,

62
00:03:25,371 --> 00:03:28,711
cũng như phần lớn Nam Á và Tây Á.

63
00:03:28,711 --> 00:03:31,453
Và với những nghiên cứu thêm,

64
00:03:31,453 --> 00:03:35,890
chúng ta có thể tìm ra sự tương đồng

65
00:03:35,890 --> 00:03:39,864
giữa các từ có liên hệ với nhau
trong các phân nhánh Ấn-Âu.

66
00:03:39,864 --> 00:03:42,085
So sánh tiếng Anh với tiếng Latin,

67
00:03:42,085 --> 00:03:45,690
ta thấy âm "t" trong tiếng Anh
là âm "d" của tiếng Latin,

68
00:03:45,690 --> 00:03:49,728
và âm "f" là âm"p" của tiếng Latin
đối với phụ âm đầu của từ.

69
00:03:49,728 --> 00:03:53,681
Một vài từ tiếng Anh có họ hàng xa
như tiếng Hindi, tiếng Ba Tư

70
00:03:53,681 --> 00:03:58,109
và tiếng Celtic vốn bị lãng quên ở
khu vực là nước Anh ngày nay.

71
00:03:58,109 --> 00:04:02,769
Bản thân ngôn ngữ tiền Ấn-Âu
cũng có nguồn gốc từ một ngôn ngữ cổ hơn,

72
00:04:02,769 --> 00:04:07,908
đáng tiếc là quá xa để các bằng chứng
lịch sử và khảo cổ

73
00:04:07,908 --> 00:04:10,088
có thể dẫn chúng ta đi.

74
00:04:10,088 --> 00:04:12,280
Còn rất nhiều bí ẩn không thể giải đáp,

75
00:04:12,280 --> 00:04:15,658
như có chăng mối liên hệ nào
giữa tiếng Ấn-Âu

76
00:04:15,658 --> 00:04:17,842
với các tập ngôn ngữ khác,

77
00:04:17,842 --> 00:04:22,522
và các ngôn ngữ được nói ở châu Âu 
trước khi có tiếng Ấn-Âu là gì.

78
00:04:22,522 --> 00:04:27,418
Nhưng điều thú vị ở đây là 
gần 3 tỉ người khắp thế giới,

79
00:04:27,418 --> 00:04:29,980
đa số không hiểu tiếng của nhau,

80
00:04:29,980 --> 00:04:36,360
lại đang nói cùng những từ
được hình thành từ 6000 năm lịch sử.