WEBVTT 00:00:06.864 --> 00:00:10.657 Als we het over Engels hebben, denken we vaak dat het één taal is. 00:00:10.657 --> 00:00:14.997 Maar wat hebben de dialecten die in tientallen landen gesproken worden 00:00:14.997 --> 00:00:17.050 met elkaar gemeen, 00:00:17.050 --> 00:00:18.980 of met de boeken van Chaucer? 00:00:18.980 --> 00:00:23.028 Hoe verhouden die dialecten zich tot de vreemde woorden van Beowulf? 00:00:23.028 --> 00:00:25.271 Het antwoord is dat - net als de meeste talen - 00:00:25.271 --> 00:00:28.326 het Engels zich ontwikkeld heeft over generaties van sprekers 00:00:28.326 --> 00:00:31.307 en enorme veranderingen heeft doorgemaakt. 00:00:31.307 --> 00:00:33.340 Door deze veranderingen ongedaan te maken 00:00:33.340 --> 00:00:35.779 kunnen we de taal van nu 00:00:35.779 --> 00:00:38.403 herleiden tot haar oude wortels. 00:00:38.403 --> 00:00:40.536 Hoewel het moderne Engels veel gemeen heeft 00:00:40.536 --> 00:00:42.938 met Romaanse talen die van het Latijn afstammen, 00:00:42.938 --> 00:00:44.582 zoals Frans en Spaans, 00:00:44.582 --> 00:00:47.723 maakten veel van deze woorden er oorspronkelijk geen deel van uit. 00:00:47.723 --> 00:00:50.271 Deze kwamen pas in de taal 00:00:50.271 --> 00:00:55.087 met de Normandische invasie van Engeland in 1066. 00:00:55.087 --> 00:00:57.632 Toen de Franssprekende Normandiërs Engeland veroverden 00:00:57.632 --> 00:00:59.649 en de heersers werden, 00:00:59.649 --> 00:01:01.793 brachten zij hun taal mee 00:01:01.793 --> 00:01:05.267 en voegden ze een enorme hoeveelheid Franse en Latijnse woorden toe 00:01:05.267 --> 00:01:08.286 aan het Engels dat er eerder gesproken werd. 00:01:08.286 --> 00:01:11.049 Nu noemen we die taal Oud-Engels. 00:01:11.049 --> 00:01:13.495 Dit is de taal van Beowulf. 00:01:13.495 --> 00:01:15.609 Het lijkt misschien niet zo bekend, 00:01:15.609 --> 00:01:19.915 maar het is misschien beter te herkennen als je wat Duits kent. 00:01:19.915 --> 00:01:23.807 Dat komt omdat Oud-Engels tot de Duitse taalfamilie hoort, 00:01:23.807 --> 00:01:27.595 die in de 5e en 6e eeuw voor het eerst naar de Engelse eilanden gebracht werd 00:01:27.595 --> 00:01:31.179 door de Angelen, Saxen en de Juten. 00:01:31.179 --> 00:01:35.901 De Duitse dialecten die zij spraken, werden bekend als het Angelsaksisch. 00:01:35.901 --> 00:01:38.931 De invasie van Vikingen van de 8e tot de 11e eeuw 00:01:38.931 --> 00:01:42.943 brachten meer leenwoorden uit het Oud-Noors mee. 00:01:42.943 --> 00:01:45.771 Het is lastig om de wortels van het moderne Engels te zien 00:01:45.771 --> 00:01:47.634 tussen alle leenwoorden 00:01:47.634 --> 00:01:51.738 uit het Frans, Latijn, Oud-Noors en andere talen. 00:01:51.738 --> 00:01:56.904 Vergelijkende taalkunde kan helpen door op de grammaticale structuur te focussen, 00:01:56.904 --> 00:01:58.733 op patronen in klankverschuiving 00:01:58.733 --> 00:02:01.175 en op een bepaalde basiswoordenschat. 00:02:01.175 --> 00:02:03.682 Na de 6e eeuw bijvoorbeeld, 00:02:03.682 --> 00:02:09.011 veranderde de beginklank van Germaanse woorden van een 'p' in een 'pf', 00:02:09.011 --> 00:02:13.109 terwijl in hun Oud-Engelse tegenhangers de 'p' onveranderd bleef. 00:02:13.109 --> 00:02:16.977 In een andere splitsing ontwikkelden woorden met een 'sk'-klank in het Zweeds 00:02:16.977 --> 00:02:20.394 een 'sh'-klank in het Engels. 00:02:20.394 --> 00:02:23.236 Er zijn nog steeds een paar woorden in het Engels met 'sk' 00:02:23.236 --> 00:02:25.257 zoals 'skirt' en 'skull,' 00:02:25.257 --> 00:02:27.988 maar dit zijn directe leenwoorden uit het Oud-Noors, 00:02:27.988 --> 00:02:31.781 die na de 'sk'-'sh' verandering kwamen. 00:02:31.781 --> 00:02:33.710 Deze voorbeelden tonen aan 00:02:33.710 --> 00:02:37.628 dat net als de Romaanse talen die van het Latijn afstammen, 00:02:37.628 --> 00:02:41.603 het Engels, Zweeds, Duits en vele andere talen 00:02:41.603 --> 00:02:46.006 van hun eigen gemeenschappelijke voorvader afstammen, het Proto-Germaans 00:02:46.006 --> 00:02:48.854 dat rond 5000 v.Chr. gesproken werd. 00:02:48.854 --> 00:02:52.301 Deze historische taal werd nooit opgeschreven. 00:02:52.301 --> 00:02:56.184 We kunnen ze alleen reconstrueren door de afstammelingen te vergelijken, 00:02:56.184 --> 00:02:59.302 wat te danken is aan de consistentie van de veranderingen. 00:02:59.302 --> 00:03:03.671 We kunnen hetzelfde proces gebruiken om nog een stap verder te gaan 00:03:03.671 --> 00:03:09.741 en de oorsprong van het Proto-Germaans te herleiden tot het Proto-Indo-Europees, 00:03:09.741 --> 00:03:11.922 dat zo'n 6000 jaar geleden gesproken werd 00:03:11.922 --> 00:03:16.512 op de Pontische steppe in wat nu Oekraïne en Rusland is. 00:03:16.512 --> 00:03:20.843 Dit is de gereconstrueerde voorvader van de Indo-Europese familie 00:03:20.843 --> 00:03:25.371 die bijna alle talen omvat die in Europa gesproken werden 00:03:25.371 --> 00:03:28.711 en in grote delen van Zuid- en West-Azië. 00:03:28.711 --> 00:03:31.453 Hoewel het nog wat meer werk vereist, 00:03:31.453 --> 00:03:35.890 kunnen we dezelfde systematische gelijkenissen of overeenkomsten zien 00:03:35.890 --> 00:03:39.864 tussen verwante woorden in verschillende Indo-Europese takken. 00:03:39.864 --> 00:03:42.085 Als we Engels vergelijken met Latijn, 00:03:42.085 --> 00:03:45.690 dan zie we dat het Engels een 't' heeft waar het Latijn een 'd' heeft 00:03:45.690 --> 00:03:49.728 en een 'f' waar het Latijn een 'p' heeft aan het begin van een woord. 00:03:49.728 --> 00:03:53.681 Enkele verre verwanten van het Engels zijn Hindi, Perzisch 00:03:53.681 --> 00:03:58.109 en de Keltische talen die het verving in wat nu Groot-Brittannië is. 00:03:58.109 --> 00:04:02.769 Proto-Indo-Europees stamde zelf af van een nog oudere taal, 00:04:02.769 --> 00:04:07.908 maar zover gaan historische en archeologische bewijzen niet. 00:04:10.088 --> 00:04:12.280 Vele raadsels blijven buiten ons bereik 00:04:12.280 --> 00:04:15.658 zoals de link tussen Indo-Europees 00:04:15.658 --> 00:04:17.842 en andere grote taalfamilies 00:04:17.842 --> 00:04:22.522 en de aard van talen die in Europa gesproken werden voordat het Engels kwam. 00:04:22.522 --> 00:04:27.418 Het wonderbaarlijke feit blijft dat bijna 3 miljard mensen in de wereld, 00:04:27.418 --> 00:04:29.980 die elkaar vaak niet kunnen verstaan, 00:04:29.980 --> 00:04:36.360 en toch dezelfde woorden spreken die in 6000 jaar geschiedenis gevormd zijn.