1
00:00:06,864 --> 00:00:10,657
Als we het over Engels hebben,
denken we vaak dat het één taal is.

2
00:00:10,657 --> 00:00:14,997
Maar wat hebben de dialecten 
die in tientallen landen gesproken worden

3
00:00:14,997 --> 00:00:17,050
met elkaar gemeen,

4
00:00:17,050 --> 00:00:18,980
of met de boeken van Chaucer?

5
00:00:18,980 --> 00:00:23,028
Hoe verhouden die dialecten zich 
tot de vreemde woorden van Beowulf?

6
00:00:23,028 --> 00:00:25,271
Het antwoord is dat -
net als de meeste talen -

7
00:00:25,271 --> 00:00:28,326
het Engels zich ontwikkeld heeft
over generaties van sprekers

8
00:00:28,326 --> 00:00:31,307
en enorme veranderingen heeft doorgemaakt.

9
00:00:31,307 --> 00:00:33,340
Door deze veranderingen ongedaan te maken

10
00:00:33,340 --> 00:00:35,779
kunnen we de taal van nu

11
00:00:35,779 --> 00:00:38,403
herleiden tot haar oude wortels.

12
00:00:38,403 --> 00:00:40,536
Hoewel het moderne Engels
veel gemeen heeft

13
00:00:40,536 --> 00:00:42,938
met Romaanse talen
die van het Latijn afstammen,

14
00:00:42,938 --> 00:00:44,582
zoals Frans en Spaans,

15
00:00:44,582 --> 00:00:47,723
maakten veel van deze woorden
er oorspronkelijk geen deel van uit.

16
00:00:47,723 --> 00:00:50,271
Deze kwamen pas in de taal

17
00:00:50,271 --> 00:00:55,087
met de Normandische invasie 
van Engeland in 1066.

18
00:00:55,087 --> 00:00:57,632
Toen de Franssprekende Normandiërs
Engeland veroverden

19
00:00:57,632 --> 00:00:59,649
en de heersers werden,

20
00:00:59,649 --> 00:01:01,793
brachten zij hun taal mee

21
00:01:01,793 --> 00:01:05,267
en voegden ze een enorme hoeveelheid
Franse en Latijnse woorden toe

22
00:01:05,267 --> 00:01:08,286
aan het Engels dat 
er eerder gesproken werd.

23
00:01:08,286 --> 00:01:11,049
Nu noemen we die taal Oud-Engels.

24
00:01:11,049 --> 00:01:13,495
Dit is de taal van Beowulf.

25
00:01:13,495 --> 00:01:15,609
Het lijkt misschien niet zo bekend,

26
00:01:15,609 --> 00:01:19,915
maar het is misschien beter te herkennen
als je wat Duits kent.

27
00:01:19,915 --> 00:01:23,807
Dat komt omdat Oud-Engels tot de 
Duitse taalfamilie hoort,

28
00:01:23,807 --> 00:01:27,595
die in de 5e en 6e eeuw voor het eerst
naar de Engelse eilanden gebracht werd

29
00:01:27,595 --> 00:01:31,179
door de Angelen, Saxen en de Juten.

30
00:01:31,179 --> 00:01:35,901
De Duitse dialecten die zij spraken,
werden bekend als het Angelsaksisch.

31
00:01:35,901 --> 00:01:38,931
De invasie van Vikingen 
van de 8e tot de 11e eeuw

32
00:01:38,931 --> 00:01:42,943
brachten meer leenwoorden 
uit het Oud-Noors mee.

33
00:01:42,943 --> 00:01:45,771
Het is lastig om de wortels van
het moderne Engels te zien

34
00:01:45,771 --> 00:01:47,634
tussen alle leenwoorden

35
00:01:47,634 --> 00:01:51,738
uit het Frans, Latijn, Oud-Noors
en andere talen.

36
00:01:51,738 --> 00:01:56,904
Vergelijkende taalkunde kan helpen door 
op de grammaticale structuur te focussen,

37
00:01:56,904 --> 00:01:58,733
op patronen in klankverschuiving

38
00:01:58,733 --> 00:02:01,175
en op een bepaalde basiswoordenschat.

39
00:02:01,175 --> 00:02:03,682
Na de 6e eeuw bijvoorbeeld,

40
00:02:03,682 --> 00:02:09,011
veranderde de beginklank van 
Germaanse woorden van een 'p' in een 'pf',

41
00:02:09,011 --> 00:02:13,109
terwijl in hun Oud-Engelse tegenhangers
de 'p' onveranderd bleef.

42
00:02:13,109 --> 00:02:16,977
In een andere splitsing ontwikkelden
woorden met een 'sk'-klank in het Zweeds

43
00:02:16,977 --> 00:02:20,394
een 'sh'-klank in het Engels.

44
00:02:20,394 --> 00:02:23,236
Er zijn nog steeds een paar woorden 
in het Engels met 'sk'

45
00:02:23,236 --> 00:02:25,257
zoals 'skirt' en 'skull,'

46
00:02:25,257 --> 00:02:27,988
maar dit zijn directe leenwoorden 
uit het Oud-Noors,

47
00:02:27,988 --> 00:02:31,781
die na de 'sk'-'sh' verandering kwamen.

48
00:02:31,781 --> 00:02:33,710
Deze voorbeelden tonen aan

49
00:02:33,710 --> 00:02:37,628
dat net als de Romaanse talen
die van het Latijn afstammen,

50
00:02:37,628 --> 00:02:41,603
het Engels, Zweeds, Duits 
en vele andere talen

51
00:02:41,603 --> 00:02:46,006
van hun eigen gemeenschappelijke voorvader
afstammen, het Proto-Germaans

52
00:02:46,006 --> 00:02:48,854
dat rond 5000 v.Chr. gesproken werd.

53
00:02:48,854 --> 00:02:52,301
Deze historische taal 
werd nooit opgeschreven.

54
00:02:52,301 --> 00:02:56,184
We kunnen ze alleen reconstrueren
door de afstammelingen te vergelijken,

55
00:02:56,184 --> 00:02:59,302
wat te danken is aan 
de consistentie van de veranderingen.

56
00:02:59,302 --> 00:03:03,671
We kunnen hetzelfde proces gebruiken
om nog een stap verder te gaan

57
00:03:03,671 --> 00:03:09,741
en de oorsprong van het Proto-Germaans
te herleiden tot het Proto-Indo-Europees,

58
00:03:09,741 --> 00:03:11,922
dat zo'n 6000 jaar geleden gesproken werd

59
00:03:11,922 --> 00:03:16,512
op de Pontische steppe
in wat nu Oekraïne en Rusland is.

60
00:03:16,512 --> 00:03:20,843
Dit is de gereconstrueerde voorvader
van de Indo-Europese familie

61
00:03:20,843 --> 00:03:25,371
die bijna alle talen omvat
die in Europa gesproken werden

62
00:03:25,371 --> 00:03:28,711
en in grote delen van Zuid- en West-Azië.

63
00:03:28,711 --> 00:03:31,453
Hoewel het nog wat meer werk vereist,

64
00:03:31,453 --> 00:03:35,890
kunnen we dezelfde systematische
gelijkenissen of overeenkomsten zien

65
00:03:35,890 --> 00:03:39,864
tussen verwante woorden in verschillende
Indo-Europese takken.

66
00:03:39,864 --> 00:03:42,085
Als we Engels vergelijken met Latijn,

67
00:03:42,085 --> 00:03:45,690
dan zie we dat het Engels een 't' heeft
waar het Latijn een 'd' heeft

68
00:03:45,690 --> 00:03:49,728
en een 'f' waar het Latijn een 'p' heeft
aan het begin van een woord.

69
00:03:49,728 --> 00:03:53,681
Enkele verre verwanten van het Engels
zijn Hindi, Perzisch

70
00:03:53,681 --> 00:03:58,109
en de Keltische talen die het verving
in wat nu Groot-Brittannië is.

71
00:03:58,109 --> 00:04:02,769
Proto-Indo-Europees stamde zelf af
van een nog oudere taal,

72
00:04:02,769 --> 00:04:07,908
maar zover gaan historische 
en archeologische bewijzen niet

73
00:04:10,088 --> 00:04:12,280
Vele raadsels blijven buiten ons bereik

74
00:04:12,280 --> 00:04:15,658
zoals de link tussen Indo-Europees

75
00:04:15,658 --> 00:04:17,842
en andere grote taalfamilies

76
00:04:17,842 --> 00:04:22,522
en de aard van talen die in Europa 
gesproken werden voordat het Engels kwam.

77
00:04:22,522 --> 00:04:27,418
Het wonderbaarlijke feit blijft 
dat bijna 3 miljard mensen in de wereld,

78
00:04:27,418 --> 00:04:29,980
die elkaar vaak niet kunnen verstaan,

79
00:04:29,980 --> 00:04:36,360
en toch dezelfde woorden spreken die 
in 6000 jaar geschiedenis gevormd zijn.