1
00:00:06,864 --> 00:00:10,657
کاتێك باسی زمانی ئینگلیزی دەکەین،
زۆر جار وەك تاکە زمانێك بیری لێدەکەینەوە

2
00:00:10,657 --> 00:00:14,997
بەڵام چ شتێکی هاوبەش هەیە
لە ناو زاراوە جیاوازەکاندا لە دەیان وڵاتی جیهاندا

3
00:00:14,997 --> 00:00:17,050
هیچ خاڵێکی هاوبەشیان بەیەکەوە هەییە،

4
00:00:17,050 --> 00:00:18,980
یاخود لە نووسینەکانی چاوسەر؟

5
00:00:18,980 --> 00:00:23,028
چەندە لەو زاراوانە پەیونەدیان
بە وشە نامۆکانی (بیۆ-وولف) وە هەییە؟

6
00:00:23,028 --> 00:00:25,271
وەڵامەکە ئەوەیە وەك زۆربەی زمانەکان،

7
00:00:25,271 --> 00:00:28,326
ئینگلیزی بەهۆی دەستەیەک لە 
قسەکەرانی ئینگلیزی گەشەی کردووە،

8
00:00:28,326 --> 00:00:31,307
لەگەڵ چەندین گۆڕانکاری گرنگ بەدرێژای کات.

9
00:00:31,307 --> 00:00:33,340
بە لابردنی ئەم گۆڕانکارییانە،

10
00:00:33,340 --> 00:00:35,779
دەتوانین لە ئیستاوە بە دواداچوون
بۆ زمانەکە بکەین

11
00:00:35,779 --> 00:00:38,403
بگەڕێینەوە بۆ ڕەگە دێرینەکانی.

12
00:00:38,403 --> 00:00:40,536
لە کاتێکدا ئینگلیزی هاوچەرخ هەوباشی
بە چەندان وشەی لێکچوو دەکات

13
00:00:40,536 --> 00:00:42,938
لەگەڵ زمانەکانی ڕۆمانسی لاتینین،

14
00:00:42,938 --> 00:00:44,582
وەک فەرەنسی و ئیسپانی،

15
00:00:44,582 --> 00:00:47,723
زۆربەی ئەم وشانە
بە شێکی ڕەسەنی زمانەکە نەبوون،

16
00:00:47,723 --> 00:00:50,271
بەڵکو، هاتونەتە ناو زمانەکە

17
00:00:52,343 --> 00:00:55,087
لەگەڵ هێرشی باکورەیەکان
بۆ ئینگلتەرا لە ساڵی ١٠٦٦.

18
00:00:55,087 --> 00:00:57,632
کاتێك باکوریە فەڕەنسی زمانەکان،
ئینگلتەرایان داگیر کرد

19
00:00:57,632 --> 00:00:59,649
و بوون بە دەسەڵاتدار،

20
00:00:59,649 --> 00:01:01,793
زمانەکەیان لەگەڵ خۆیاندا هێنا،

21
00:01:01,793 --> 00:01:05,267
و ڕێژەیەکی زۆری وشەی فەرەنسی و
لاتینیان زیاد کرد

22
00:01:05,267 --> 00:01:08,286
بۆ زمانە ئینگلیزییەکەی
پێشتر قسەی پێدەکرا.

23
00:01:08,286 --> 00:01:11,049
ئەمڕۆ، بەم زمانە دەڵێین، ئینگلیزی کۆن.

24
00:01:11,049 --> 00:01:13,495
ئەمە زمانی بێی ۆولفە.

25
00:01:13,495 --> 00:01:15,609
کە لەوانەیە زۆر ناسراو نەبێت،

26
00:01:15,609 --> 00:01:19,915
بەڵام لەوانەیە زیاتر بناسرێتەوە
ئەگەر تۆزێك ئەڵمانی بزانیت.

27
00:01:19,915 --> 00:01:23,807
بەهۆی ئەوەی ئینگلیزی کۆن
سەر بە خێزانی زمانی ئەڵمانییە،

28
00:01:23,807 --> 00:01:27,595
و یەکەم جار هێنراوەتە دورگەی بەریتانی
لە سەدەی پێنج و شەشی زاینی

29
00:01:27,595 --> 00:01:31,179
لەلایەن ئێنگل، ساکسۆن و جوتز.

30
00:01:31,179 --> 00:01:35,901
و زاراوە ئەڵمانییەکەی قسەی پێدەکرا
بە ئەنگلۆ ساکسۆن دەناسرێت.

31
00:01:35,901 --> 00:01:38,931
و لە سەدەی هەشت تا یازدەهەمی زاینی
داگیرکەرانی ڤایکینگ

32
00:01:38,931 --> 00:01:42,943
چەندین دەربڕینی نەرویجی کۆنیان
خستە ناو ئەم تێکەڵەیە.

33
00:01:42,943 --> 00:01:45,771
لەوانەیە ئەستەم بێت 
بنچینەی ئینگلیزی نوێ ببینین

34
00:01:45,771 --> 00:01:47,634
لە ژێر هەموو ئەو وشانەی خواستراون

35
00:01:47,634 --> 00:01:51,738
لە فەرەنسی، لاتینی، نەرویجی کۆن
و زمانەکانیتریش.

36
00:01:51,738 --> 00:01:56,904
بەڵام بەراوردی زمانەوانی یارمەتیدەرە
بە جەخت کردن لەسەر پێکهاتەی ڕیزمان،

37
00:01:56,904 --> 00:01:58,733
بنچینەکانی گۆڕانگاریەکانی دەنگ.

38
00:01:58,733 --> 00:02:01,175
و هەندێك لە وشەکاری گرنگ

39
00:02:01,175 --> 00:02:03,682
بۆ نموونە، دوای سەدەی شەشەمی زاینی،

40
00:02:03,682 --> 00:02:09,011
وشە ئەڵمانیەکان بە"p" دەست پێدەکان
بەشێوەیەکی ڕێک و پێک بۆ"pf" گۆڕان

41
00:02:09,011 --> 00:02:13,109
لە کاتێکدا هاوتاکانیان لە ئینگلیزی
"p" وەک خۆیان مانەوە.

42
00:02:13,109 --> 00:02:16,977
دابەشبوونێکی دیکە، وشەکانی کە
دەنگی"sk" لە سویدی تێداییە

43
00:02:16,977 --> 00:02:20,394
گەشەی بە دەنگی"sh" لە ئینگلیزیدا.

44
00:02:20,394 --> 00:02:23,236
تا ئێستاش چەند وشەی ئینگلیزی
دەنگی"sk" ماو

45
00:02:23,236 --> 00:02:25,257
وەک "سکێرت" و "سکەڵ"

46
00:02:25,257 --> 00:02:27,988
بەڵام ئەمانە ڕاستەوخۆ لە نەرویجی
کۆنەوە وەرگیراون

47
00:02:27,988 --> 00:02:31,781
کە لە دوای گۆڕانکاریەکانی
هاتن "sh" بۆ "sk".

48
00:02:31,781 --> 00:02:33,710
ئەم نموونانە ئەمە دەردەخەن

49
00:02:33,710 --> 00:02:37,628
کە زمانە ڕۆمانسییە جیاوازەکان
دەگەڕێنەوە بۆ زمانی لاتینی

50
00:02:37,628 --> 00:02:41,603
لە کاتێکدا، ئینگلیزی، سویدی،
و ئەڵمانی و چەندین زمانیتر

51
00:02:41,603 --> 00:02:46,006
دەگەڕێنەوە بۆ باوانە هاوبەشەکەی
ناسراو بە پرۆتۆ جێرمانیك، (ئەڵمانی ڕەسەن)

52
00:02:46,006 --> 00:02:48,854
کە ٥٠٠ ساڵ پێش زاینیی بەکار هاتووە.

53
00:02:48,854 --> 00:02:52,301
و لەبەر ئەوەی ئەم زمانە مێژووییە
هەرگیز تۆمار نەکرابوو،

54
00:02:52,301 --> 00:02:56,184
تەنها دەتوانین دووبارە بنیاتیبنێنەوە
بە بەراورکردنی زمانە وەچەکان،

55
00:02:56,184 --> 00:02:59,302
ئەمەش دەکرێت بەهۆی
گۆڕانکارییە جێگیرەکان ڕوبدات.

56
00:02:59,302 --> 00:03:03,671
دەتوانین هەمان شێواز بەکار بهێنین
تا هەنگاوێک بەرەو پشت بگەڕێینەوە،

57
00:03:03,671 --> 00:03:09,741
بەدوای بنچینەی زمانی پرۆتۆ جێرمانیك بکەوین
بۆ زمانێك بەناوی پرۆتۆ هیندۆ ئۆروپی،

58
00:03:09,741 --> 00:03:11,922
کە پێش ٦٠٠٠ ساڵ بەکار هاتووە

59
00:03:11,922 --> 00:03:16,512
لە دەشتەکانی پۆنتیك، کە ئێستا بە
ئۆکرانیا و ڕوسیا ناسراوە.

60
00:03:16,512 --> 00:03:20,843
ئەمەش بنیاد نانەوەی باوانی
خێزانی هیندو-ئەوروپییە

61
00:03:20,843 --> 00:03:25,371
کەوا نزیکە هەموو زمانە 
قسە پێکاراوە مێژوویەکانی ئەوروپا لە خۆ دەگرێت،

62
00:03:25,371 --> 00:03:28,711
لەگەل چەند ناوچەیەکی گەورەی
باکوور و ڕۆژاوای ئاسیا.

63
00:03:28,711 --> 00:03:31,453
هەرچەندە ئەمە پێویستی 
بە تۆزیك کاری زیاترە،

64
00:03:31,453 --> 00:03:35,890
بەڵام دەتوانین سەرنج بدەین کە هەمان
گونجان و لێکچوون هەیە،

65
00:03:35,890 --> 00:03:39,864
لە نێوان وشە پەیوەندیدارەکان
لە زمانە جیاوازەکانی هیندو ئەوروپی.

66
00:03:39,864 --> 00:03:42,085
بە بەراورد کردنی ئینگلیزی بە لاتینی،

67
00:03:42,085 --> 00:03:45,690
هەیە "t" دەبینین ئینگلیزی پیتی
هەیە "d"لەکاتێك لاتینی پیتی،

68
00:03:45,690 --> 00:03:49,728
لە سەرەتای وشەی ئینگلیزی "f"هەروها 
لە لاتینیدا "p"بەڵام.

69
00:03:49,728 --> 00:03:53,681
هەندێک لە زمانەکان کە دوورن لە ئینگلیزی
وەکو هیندی، فارسی

70
00:03:53,681 --> 00:03:58,109
و زمانەکانی سیڵتیک. لە زمانی
ئێستای بەریتانیا دەرکراوە.

71
00:03:58,109 --> 00:04:02,769
تەنانەت پرۆتۆ هیندۆ ئەوروپیش
دەگەڕێنەوە بۆ زمانێکی کۆنتر،

72
00:04:02,769 --> 00:04:07,908
بەڵام بەداخەوە، تا ئەو جێگەییە
بەڵگە مێژووی و شوێنەواریەکان

73
00:04:07,908 --> 00:04:10,088
ڕێگامان دەدەن بۆی بچین.

74
00:04:10,088 --> 00:04:12,280
چەندین نهێنی بە ونبووی دەمێننەوە،

75
00:04:12,280 --> 00:04:15,658
بۆ نمونە دەکرێت پەیوەندییەک هەبێت
لە نێوان ئیندۆ-ئەورپییەکان و

76
00:04:15,658 --> 00:04:17,842
خێزانی زمانە گرنگەکانی دی،

77
00:04:17,842 --> 00:04:22,522
و سروشتی زمانە بەکارهاتووەکانی
ئەوروپا پێش دەرکەوتنیان.

78
00:04:22,522 --> 00:04:27,418
بەڵام ڕاستییە سەرنجڕاکێشەکە دەمێنێتەوە 
کە نزیکەی سێ ملیار کەس لە جیهان،

79
00:04:27,418 --> 00:04:29,980
زۆربەیان نەتوانی لە یەکتری تێبگەن.

80
00:04:29,980 --> 00:04:36,360
هەمان ئەو وشانە بەکار دەهێنن 
کە پێش ٦٠٠٠ ساڵ لە مێژوو دروست بوون.