A sikeres fogantatáshoz a következőknek
kell teljesülniük közösülés után:
A hímivarsejteknek a hüvelyen,
majd méhszájon keresztül
a méhen átúszva
fel kell jutniuk az egyik petevezetékbe.
Ha a petevezetékben
érett petesejt található,
egyetlen hímivarsejt
megtermékenyítheti azt.
A fogamzásgátlókat ennek a folyamatnak
a megakadályozására tervezték,
és alapvetően három különböző
módon működhetnek:
Megakadályozzák a hímivarsejt
petesejthez jutását,
életképtelenné teszik a hímivarsejteket
a méhbe jutás előtt,
vagy a peteérést gátolják.
Az akadályozás a legegyszerűbb.
A férfi és női óvszerek akadályozzák
a hímivarsejtek hüvelybe jutását.
Az elzárás következtében
a többi fogamzásgátló módszertől eltérően
bizonyos szexuális úton terjedő
betegségektől is védenek.
A pesszárium, a méhszájsapka
és a fogamzásgátló szivacs
viszont a méhnyakhoz illeszkedik,
elzárva a méhszájat.
Ezeket a fogamzásgátlókat
barriereknek is nevezik,
és a spermicidekkel együtt használhatók,
amelyek már a következő
kategóriába tartoznak.
A spermicid olyan kémiai anyag,
amely megbénítja
és elpusztítja a hímivarsejteket.
A spermicidek hab, krém, gél, kúp
formájában érhetőek el,
sőt, létezik hüvelyben feloldódó
vékony, áttetsző film is.
Ezeket a termékeket közvetlenül a hüvelybe
kell felhelyezni közösülés előtt,
vagy együtt alkalmazhatók
a barrier módszerekkel,
pl. pesszáriummal vagy óvszerrel,
a megnövelt védelemért.
A harmadik kategória
a terhességmegelőzésben
a peteérés a gátlása.
Ha nincs érett petesejt a petevezetékben,
akkor nem tud mit
megtermékenyíteni a hímivarsejt.
A hormonális fogamzásgátlók,
mint a tabletta, a tapasz,
az injekció és a hüvelygyűrű,
a progeszteron és az ösztrogén szintetikus
változatait juttatják a szervezetünkbe.
Ez a hormonkoktél
megakadályozza a peteérést,
ezáltal az éretlen petesejt biztonságosan
elzárva a petefészekben marad.
A szintetikus progeszteron ezen felül
még a méhnyaknyákot
vastaggá és ragacsossá teszi,
így a hímivarsejtek
nehezen jutnak keresztül rajta.
Más fogamzásgátlók többféle
támadásponton hatnak egyidejűleg.
Például számos IUD, azaz méhen belüli
fogamzásgátló eszköz tartalmaz
szintetikus hormonokat,
amelyek gátolják a peteérést.
Van olyan, amelyben réz található,
ami egyszerre teszi
életképtelenné a hímivarsejtet,
és nehezíti a petesejt
beágyazódását a méhbe.
Barrier módszer, spermicid
vagy hormonális fogamzásgátlás –
vajon jobb az egyik módszer a másiknál?
Bár számos különbség van, leginkább
az számít, hogy mennyire kényelmes
és egyszerű helyesen alkalmazni
az adott fogamzásgátló módszert.
Például a gumióvszerek
kb. 98%-os védelmet nyújthatnának,
hogyha mindenki
megfelelően használná azokat.
Ez azt jelenti,
hogy helyes óvszerhasználat mellett
100 pár esetén egy év alatt
két nő esne teherbe.
Viszont mivel nem mindenki
használja megfelelően,
a valóságban csak 82%-os
biztonságot nyújt az óvszer.
Más módszerek, például
a tapasz vagy a tabletta
99%-os biztonságot nyújtanak
megfelelő alkalmazás mellett.
De a gyakorlatban ez 91%.
A spermicidek megfelelő használat mellett
is csak 85%-os hatékonysággal bírnak,
és ez mindössze 71% a gyakorlatban
jellemző használat mellett.
Egy másik fontos tényező
a fogamzásgátló módszer kiválasztásánál
az esetleges mellékhatások,
melyek szinte kizárólag a nőket érintik.
A hormonális módszerek
olyan mellékhatásokat okozhatnak,
mint fejfájás, hányinger
és magas vérnyomás,
egyénenként változó mértékben.
Emiatt ezek a fogamzásgátlók
vénykötelesek.
A fogamzásgátló módszer
kiválasztása egyéni döntés,
és hogy éppen kinek melyik a leginkább
megfelelő, az idővel változhat.
A kutatók további módszerek
kifejlesztésén dolgoznak,
mint pl. a férfi fogamzásgátló tabletta,
ami meggátolná a hímivarsejtek képződését.
Addig is számos módszer
közül választhatunk,
akár a barrier módszer,
a spermicid alkalmazása,
vagy a hormonális fogamzásgátlás,
annak érdekében, hogy megelőzzük
a nem kívánt terhességet.