1
00:00:06,481 --> 00:00:09,603
Việc khám phá ra cấu trúc ADN

2
00:00:09,603 --> 00:00:14,170
là một trong những thành tựu khoa học
quan trọng nhất ở thế kỉ trước

3
00:00:14,170 --> 00:00:16,224
và cả trong lịch sử loài người.

4
00:00:16,224 --> 00:00:20,163
Chuỗi xoắn kép nổi tiếng này
gắn liền với tên tuổi Watson và Crick,

5
00:00:20,163 --> 00:00:24,327
hai trong số các nhà khoa học 
đạt giải Nobel nhờ khám phá ra nó.

6
00:00:24,327 --> 00:00:28,022
Nhưng có một tên khác
ít được biết đến: Rosalind Franklin.

7
00:00:28,022 --> 00:00:32,567
Bạn hẳn đã nghe rằng bà hỗ trợ dữ liệu
cho ý tưởng tuyệt vời của Watson và Crick,

8
00:00:32,567 --> 00:00:36,850
hay bà là một nhà khoa học tham vọng
với lối ăn mặc giản dị,

9
00:00:36,850 --> 00:00:41,229
theo như miêu tả của Watson
trong cuốn "The Double Helix."

10
00:00:41,229 --> 00:00:43,852
Nhờ những người viết tiểu sử của Franklin,

11
00:00:43,852 --> 00:00:47,191
tìm hiểu về cuộc sống, 
phỏng vấn người thân

12
00:00:47,191 --> 00:00:50,917
mà ta mới được biết về bà
qua một câu chuyện thật khác ,

13
00:00:50,917 --> 00:00:54,511
và rằng những đóng góp khoa học của bà
đã quá bị xem nhẹ,

14
00:00:54,511 --> 00:00:56,721
Hãy cùng lắng nghe câu chuyện ấy.

15
00:00:56,721 --> 00:01:01,475
Rosalind Elsie Franklin sinh
tại London, năm 1920.

16
00:01:01,475 --> 00:01:04,612
Thời niên thiếu, bà đã mong ước
trở thành nhà khoa học,

17
00:01:04,612 --> 00:01:08,764
một con đường sự nghiệp không mấy phổ biến
và dễ dàng cho nữ giới thời đó.

18
00:01:08,764 --> 00:01:11,039
Mặc dù vậy, bà rất giỏi môn này.

19
00:01:11,039 --> 00:01:14,325
Bà đã được nhận học bổng đến Cambridge
học ngành Hóa,

20
00:01:14,325 --> 00:01:16,282
lấy bằng Tiến sĩ tại đây,

21
00:01:16,282 --> 00:01:19,397
sau đó, tiến hành nghiên cứu 
cấu trúc của than,

22
00:01:19,397 --> 00:01:23,760
giúp chế tạo mặt nạ khí tốt hơn
cho nước Anh trong Thế chiến thứ II.

23
00:01:23,760 --> 00:01:26,256
Năm 1951, bà tham gia King's College,

24
00:01:26,256 --> 00:01:29,520
sử dụng kĩ thuật chụp X-quang 
để nghiên cứu cấu trúc ADN,

25
00:01:29,520 --> 00:01:32,414
là một trong những đề tài
nóng nhất giới khoa học.

26
00:01:32,414 --> 00:01:35,449
Franklin nâng cấp phòng chụp X-quang 
và soi xét

27
00:01:35,449 --> 00:01:40,120
những tia X mang năng lượng cao
trên các tinh thể ADN nhỏ và ẩm ướt .

28
00:01:40,120 --> 00:01:43,804
Nhưng nền văn hóa hàn lâm thời đó
không mấy ưu ái phụ nữ,

29
00:01:43,804 --> 00:01:46,286
và Franklin bị các đồng nghiệp 
của mình cô lập.

30
00:01:46,286 --> 00:01:48,609
Bà từng có xung đột với Maurice Wilkins,

31
00:01:48,609 --> 00:01:52,534
một chuyên viên phòng thí nghiệm
cho rằng bà được thuê làm trợ lý.

32
00:01:52,534 --> 00:01:54,472
Nhưng Franklin vẫn làm việc,

33
00:01:54,472 --> 00:02:01,193
và vào năm 1952, bà thu được Bức ảnh 51,
bức ảnh X-quang nổi tiếng nhất của ADN.

34
00:02:01,193 --> 00:02:03,630
Để có được hình ảnh này 
phải tốn 100 giờ,

35
00:02:03,630 --> 00:02:07,485
thêm khoảng một năm nữa 
cho những tính toán, phân tích.

36
00:02:07,485 --> 00:02:10,448
Cùng lúc đó, nhà sinh vật học người Mỹ
James Watson

37
00:02:10,448 --> 00:02:12,787
và nhà vật lý học người Anh Francis Crick

38
00:02:12,787 --> 00:02:15,730
cũng đang tiến hành
tìm kiếm cấu trúc ADN.

39
00:02:15,730 --> 00:02:17,752
Không báo trước với Franklin,

40
00:02:17,752 --> 00:02:21,277
Wilkins đã lấy Bức ảnh 51
cho Watson và Crick xem.

41
00:02:21,277 --> 00:02:25,078
Thay vì phải tính toán vị trí chính xác
của từng nguyên tử một,

42
00:02:25,078 --> 00:02:27,942
họ làm phân tích nhanh 
dữ liệu của Franklin

43
00:02:27,942 --> 00:02:31,442
và sử dụng nó để dựng nên
một vài cấu trúc tiềm năng,

44
00:02:31,442 --> 00:02:34,220
sau cùng, đi đến kết luận chính xác.

45
00:02:34,220 --> 00:02:37,169
ADN được cấu thành bởi hai dải xoắn,

46
00:02:37,169 --> 00:02:42,416
nối nhau ở giữa bằng các bazơ,
trông như những nấc thang.

47
00:02:42,416 --> 00:02:46,670
Watson và Crick công bố mô hình này
vào tháng Tư năm 1953.

48
00:02:46,670 --> 00:02:50,215
Khi đó, Franklin
cũng vừa thực hiện xong các tính toán,

49
00:02:50,215 --> 00:02:54,248
đưa đến kết luận tương tự,
và đệ trình bản thảo của mình.

50
00:02:54,248 --> 00:02:56,721
Báo chí công bố
các bản thảo cùng lúc,

51
00:02:56,721 --> 00:02:58,883
nhưng luôn đặt Franklin ở phía sau,

52
00:02:58,883 --> 00:03:02,592
như thể thí nghiệm của bà chỉ để 
khẳng định ý tưởng đột phá

53
00:03:02,592 --> 00:03:05,381
của Watson và Crick
thay vì làm nền tảng.

54
00:03:05,381 --> 00:03:07,920
Nhưng Franklin cũng đã dừng
công việc nghiên cứu ADN

55
00:03:07,920 --> 00:03:11,018
và qua đời vì ung thư năm 1958

56
00:03:11,018 --> 00:03:15,107
mà không bao giờ biết được rằng 
Watson và Crick đã thấy bức ảnh của mình

57
00:03:15,107 --> 00:03:19,326
và cùng với Wilkins, 
nhận giải Nobel năm 1962

58
00:03:19,326 --> 00:03:21,421
cho nghiên cứu về ADN của họ.

59
00:03:21,421 --> 00:03:25,006
Người ta thường nói Franklin 
đáng ra đã được nhận giải Nobel

60
00:03:25,006 --> 00:03:28,288
nếu như người ta đồng ý
trao nó cho người đã khuất.

61
00:03:28,288 --> 00:03:31,638
Trên thực tế, có thể
bà sẽ được trao giải đến hai lần.

62
00:03:31,638 --> 00:03:37,302
Công trình về cấu trúc vi-rút của bà đã
giúp đồng nghiệp nhận giải Nobel năm 1982.

63
00:03:37,302 --> 00:03:42,636
Đã đến lúc kể về một phụ nữ dũng cảm
chống phân biệt giới tính trong khoa học

64
00:03:42,636 --> 00:03:47,514
và đóng góp vào cách mạng
y học, sinh học và nông nghiệp.

65
00:03:47,514 --> 00:03:51,034
Đã đến lúc tôn vinh 
Rosalind Elsie Franklin,

66
00:03:51,034 --> 00:03:54,504
người mẹ vô danh 
của cấu trúc xoắn kép.