0:00:07.051,0:00:09.603
Odkrycie struktury DNA

0:00:09.603,0:00:14.170
było jednym z najważniejszych[br]osiągnięć naukowych w ubiegłym stuleciu,

0:00:14.170,0:00:16.224
a właściwie w historii ludzkości.

0:00:16.224,0:00:20.163
Znana obecnie podwójna helisa kojarzy się[br]prawie wyłącznie z Watsonem i Crickiem,

0:00:20.163,0:00:21.327
dwójką z naukowców,[br]

0:00:21.327,0:00:23.987
którzy za jej odkrycie[br]dostali Nagrodę Nobla.

0:00:23.987,0:00:26.582
Ale jest jeszcze jedna osoba,[br]którą może znacie,

0:00:26.582,0:00:28.382
Rosalind Franklin.

0:00:28.382,0:00:32.567
Może słyszeliście, że jej badania [br]wsparły genialną ideę Watsona i Cricka

0:00:32.567,0:00:36.850
lub to, że ubierała się prosto[br]i była wojowniczą uczoną,

0:00:36.850,0:00:41.859
bo tak opisał ją Watson[br]w "Podwójnej helisie".

0:00:41.859,0:00:43.852
Dzięki biografom Franklin,

0:00:43.852,0:00:47.191
którzy zbadali jej życie i rozmawiali[br]z wieloma bliskimi jej osobami,

0:00:47.191,0:00:50.917
wiemy, że ten opis jest daleki od prawdy,

0:00:50.917,0:00:54.851
a jej osiągnięcia naukowe są[br]w dużej mierze niedocenione.

0:00:54.851,0:00:56.721
Oto jej prawdziwa historia.

0:00:56.721,0:01:01.475
Rosalind Elsie Franklin urodziła się[br]w Londynie w 1920 roku.

0:01:01.475,0:01:04.612
Już jako nastolatka chciała zostać uczoną,

0:01:04.612,0:01:08.764
co nie było typowym ani łatwym zawodem[br]dla dziewcząt w tamtych czasach.

0:01:08.764,0:01:11.039
Tak czy inaczej celowała[br]w naukach ścisłych.

0:01:11.039,0:01:14.325
Dostała stypendium,[br]żeby studiować chemię w Cambridge,

0:01:14.325,0:01:16.252
gdzie zrobiła doktorat,

0:01:16.252,0:01:19.397
a potem prowadziła badania[br]nad strukturą węgla,

0:01:19.397,0:01:21.160
co pozwoliło udoskonalić maski gazowe

0:01:21.160,0:01:23.700
dla Brytyjczyków[br]podczas II Wojny Światowej.

0:01:23.700,0:01:26.256
W 1951 roku trafiła do King's College,

0:01:26.256,0:01:29.600
gdzie korzystała z technik rentgenowskich[br]do badania struktury DNA,

0:01:29.600,0:01:32.414
jednego z najbardziej [br]gorących tematów w nauce.

0:01:32.414,0:01:35.419
Franklin unowocześniła laboratorium [br]i zabrała się do pracy,

0:01:35.419,0:01:37.500
naświetlania promieniami X[br]o dużym natężeniu

0:01:37.500,0:01:40.120
maleńkich, mokrych kryształków DNA.

0:01:40.120,0:01:43.804
Kultura akademicka w tamtych czasach[br]nie była przyjazna kobietom,

0:01:43.804,0:01:46.556
a Franklin była izolowana w środowisku.

0:01:46.556,0:01:48.609
Weszła w konflikt z Maurice Wilkinsem,

0:01:48.609,0:01:52.824
pracownikiem laboratorium, który uznał,[br]że przydzielono mu ją jako asystentkę.

0:01:52.824,0:01:54.472
Jednak Franklin pracowała dalej

0:01:54.472,0:02:01.193
i w 1952 roku zrobiła zdjęcie 51,[br]najbardziej znany rentgenogram DNA.

0:02:01.193,0:02:03.630
Uzyskanie zdjęcia zajęło 100 godzin,

0:02:03.630,0:02:07.485
a obliczenia do jego analizy[br]miały potrwać rok.

0:02:07.485,0:02:10.448
W międzyczasie James Watson,[br]amerykański biolog,

0:02:10.448,0:02:12.787
i brytyjski fizyk Francis Crick

0:02:12.787,0:02:15.730
również zajmowali się[br]badaniami nad strukturą DNA.

0:02:15.730,0:02:17.252
Bez wiedzy Franklin

0:02:17.252,0:02:21.667
Wilkins zabrał zdjęcie 51[br]i pokazał je Watsonowi i Crickowi.

0:02:21.667,0:02:25.078
Zamiast obliczania[br]dokładnej pozycji każdego atomu,

0:02:25.078,0:02:27.942
zrobili szybką analizę[br]danych zebranych przez Franklin

0:02:27.942,0:02:31.442
i użyli jej do budowy[br]kilku potencjalnych struktur.

0:02:31.442,0:02:34.220
W końcu trafili na właściwą.

0:02:34.220,0:02:38.959
DNA składa się z dwóch spiralnych,[br]przeciwlegle ułożonych nici

0:02:38.959,0:02:42.516
z połączeniami w środku,[br]jak szczeble drabiny.

0:02:42.516,0:02:46.810
Watson i Crick opublikowali swój model[br]w kwietniu 1953 roku.

0:02:46.810,0:02:50.215
W tym samym czasie[br]Franklin skończyła obliczenia,

0:02:50.215,0:02:51.664
doszła do tego samego wniosku

0:02:51.664,0:02:54.398
i oddała swój tekst do druku.

0:02:54.398,0:02:56.721
W czasopiśmie opublikowano oba teksty,

0:02:56.721,0:02:58.883
ale praca Franklin znalazła się dalej,

0:02:58.883,0:03:02.882
co wyglądało jakby jej eksperymenty[br]potwierdzały odkrycie Watsona i Cricka,

0:03:02.882,0:03:05.381
a nie stanowiły jego inspiracji.

0:03:05.381,0:03:08.050
Jednak Franklin przestała już[br]zajmować się badaniem DNA,

0:03:08.050,0:03:11.018
a w 1958 roku zmarła na raka,

0:03:11.018,0:03:15.107
nigdy nie dowiedziawszy się, [br]że Watson i Crick widzieli jej zdjęcia.

0:03:15.107,0:03:19.326
Watson, Crick i Wilkins dostali[br]Nagrodę Nobla w 1962 roku

0:03:19.326,0:03:21.421
za pracę nad DNA.

0:03:21.421,0:03:25.006
Uważa się często, że Franklin[br]dostałaby Nagrodę Nobla,

0:03:25.006,0:03:28.538
gdyby przyznawano ją pośmiertnie.

0:03:28.538,0:03:31.638
Prawdopodobnie otrzymałaby ją dwukrotnie.

0:03:31.638,0:03:36.982
Badania nad strukturą wirusów sprawiły,[br]że jej kolega dostał Nobla w 1982 roku.

0:03:37.592,0:03:39.636
Pora opowiedzieć[br]historię dzielnej kobiety,

0:03:39.636,0:03:42.636
która walczyła z seksizmem w nauce

0:03:42.636,0:03:47.514
i której praca zrewolucjonizowała[br]medycynę, biologię i rolnictwo.

0:03:47.514,0:03:51.039
Nadszedł czas, żeby docenić[br]Rosalind Elsie Franklin,

0:03:51.039,0:03:53.534
niedocenioną matkę podwójnej helisy.