WEBVTT

00:00:13.328 --> 00:00:15.386
Tajemnice języka angielskiego:

00:00:17.586 --> 00:00:18.703
Jadeit,

00:00:18.703 --> 00:00:21.642
twardy, zazwyczaj zielony kamień.

00:00:21.642 --> 00:00:23.852
Do niedawna wierzono,

00:00:23.852 --> 00:00:25.099
że kamienie

00:00:25.099 --> 00:00:27.913
mają magiczne, medyczne właściwości.

00:00:27.913 --> 00:00:29.157
Były najefektywniejsze

00:00:29.157 --> 00:00:32.934
w leczeniu zaburzeń nerek.

00:00:32.934 --> 00:00:34.528
W XVI wieku

00:00:34.528 --> 00:00:37.156
Hiszpanie powrócili z Nowego Świata

00:00:37.156 --> 00:00:39.597
z minerałem w swoich ładowniach.

00:00:39.597 --> 00:00:42.941
Ochrzcili go "pierda de la ijada"

00:00:42.941 --> 00:00:44.523
albo kamieniem nerkowym.

00:00:44.523 --> 00:00:47.681
Szybko rozpowszechnił się po całej Europie

00:00:47.681 --> 00:00:50.157
jako lek na dolegliwości wewnętrzne

00:00:50.157 --> 00:00:52.620
i jako ozdobny ornament.

00:00:52.620 --> 00:00:55.618
Został przemianowany
na "jade" z francuskiego,

00:00:55.618 --> 00:00:57.851
słowo zostało pożyczone przez Anglików

00:00:57.851 --> 00:01:00.737
i jest używane do dziś.

00:01:00.737 --> 00:01:02.632
W XIX wieku

00:01:02.632 --> 00:01:04.596
francuscy mineralodzy odkryli,

00:01:04.596 --> 00:01:06.087
że "jade" zostało użyte

00:01:06.087 --> 00:01:08.923
do opisu dwóch innych minerałów:

00:01:08.923 --> 00:01:12.435
jadeitu, który wziął swoją nazwę od "jade"

00:01:12.435 --> 00:01:14.813
oraz bardziej popularnego nefrytu,

00:01:14.813 --> 00:01:18.052
które to słowo pochodzi 
od greckiego "nephros",

00:01:18.052 --> 00:01:19.983
czyli nerka.

00:01:19.983 --> 00:01:23.215
Poza opisem dwóch składników mineralnych

00:01:23.215 --> 00:01:26.272
jade ma też angielski homonim.

00:01:26.272 --> 00:01:28.007
Z korzeniami starszymi

00:01:28.007 --> 00:01:30.487
niż popularność kamienia lustrzanego,

00:01:30.487 --> 00:01:32.397
"jade" odnosiło się też

00:01:32.397 --> 00:01:34.923
do kobiety lekkich obyczajów

00:01:34.923 --> 00:01:37.357
lub ujeżdżonego konia.

00:01:37.357 --> 00:01:40.608
Czyli słowo "jaded" oznacza zużyty

00:01:40.608 --> 00:01:42.448
lub bez entuzjazmu,

00:01:42.448 --> 00:01:45.245
nie ma nic wspólnego
z kamieniami szlachetnymi

00:01:45.245 --> 00:01:47.622
i pochodzi z archaicznej

00:01:47.622 --> 00:01:50.213
definicji związanej z końmi.