0:00:06.938,0:00:08.734
ئایە بیرت لەوە کردۆتەوە[br]کە تاتۆ بکەیت؟

0:00:08.734,0:00:11.588
نەخشاندنی پێستی ڕەسەنت زیادکردنی[br]چیرۆکی ژیانی کەسێکی دیکە

0:00:11.588,0:00:16.677
بۆ مێژووی تاتۆ کە بەلایەنی کەمەوە[br]مێژووی تاتۆ بۆ ٨٠٠٠ ساڵ دەگەڕێتەوە.

0:00:16.677,0:00:19.836
مۆمیاکردن بە تاتۆ لە هەموو جیهاندا[br]شایەدی بۆ جیهانی

0:00:19.836,0:00:22.792
گۆڕانکاری لە لاشە دەدا[br]بە درێژای هەزار ساڵ،

0:00:22.792,0:00:25.558
و بۆ ئەو ڕاستیەش کەوا [br]ناتوانیت هەرگیز لە تاتۆ ڕزگارت بێت

0:00:25.558,0:00:29.873
ئەگەر شارستانیەکەشت نەیتوانی لێزەری [br]ڕەشکەرەوە دابهێنێت.

0:00:29.873,0:00:32.560
مۆمیاکراوێک لە کلتوری شینشڕۆ [br]لە پیرۆ پێش سەردەمی ئینکان

0:00:32.560,0:00:35.594
سمێڵێکی تاتۆی لەسەر[br]لێوی سەرەوەی هەیە.

0:00:35.594,0:00:40.132
ئۆتزی، پیاوی سهۆڵی مۆمیاکراو لە چیای ئالب،[br]تاتۆیەکی بنچینەی بەدرێژای بڕبڕەی پشت هەیە،

0:00:40.132,0:00:42.618
لە پشت چۆکیەوە و[br]لە دەورووبەری قولەپێ.

0:00:42.618,0:00:46.046
کە لەوانەشە جۆرێک بێت لە[br]دەرزی ئاژەنینی پێشوو.

0:00:46.046,0:00:49.103
مۆمیای ئامونێت، ڕەهیبێکی ژن[br]لە ناوەڕاستی شانشینی میسر،

0:00:49.103,0:00:53.144
تاتۆکانی هێمای ڕەگەز و وەچەخستنەوەن.

0:00:53.144,0:00:54.533
تەنانەت لە[br]مۆمیاکردنیش پیرترە،

0:00:54.533,0:00:57.245
پەیکەرێکی بچووک وادەردەکەوێت [br]مرۆڤ پەیکەرەکەی تاتۆ کردبێت،

0:00:57.245,0:01:02.091
و ئەو ئامێرانەی بۆ تاتۆ کردن بە کار دەهاتن[br]مێژوەکەیان بۆ دەیان هەزار ساڵ دەگەڕێتەوە.

0:01:02.091,0:01:05.820
تاتۆ مێژووەکی بنچینەیی نییە[br]ئەوەندەی ئێمە زانیبێتمان،

0:01:05.820,0:01:09.239
بەڵام بۆچی قسەکەرە ئینگلیزەییەکان [br]پێ دەڵێن تاتۆ؟

0:01:09.239,0:01:12.592
وشەکە لە وشەی[br]ئەنگلۆفۆنیکی" تەتاۆ" وەرگیراوە،

0:01:12.592,0:01:14.921
پۆلۆنێزییەکان ئەو وشەیەیان[br]لە تاهیتی بە کاردەهێنا،

0:01:14.921,0:01:18.388
لە ساڵی ١٧٦٩ کاپتن جەیمس کوک[br]گەشتی بۆ ئەم شوێنە کرد

0:01:18.388,0:01:21.443
چاوی بە پیاوان و ژنانێک کەوت[br]کە تاتۆیەکی زۆریان کردبوو.

0:01:21.443,0:01:24.652
چیرۆکەکانی دۆزینەوەی کاپتن کوک و[br]ئەو تاتۆیانە دەستەکەی داویانکرد

0:01:24.652,0:01:27.745
وایکرد بەکارهێنانی وشەی"تاتۆ" بچەسپێنن[br]لەسەر وشەکانی پێشوی وەک

0:01:27.745,0:01:30.145
"بەڵەکردن،" وێنەکێشان،" و" ڕەنگ گۆڕین،"

0:01:30.145,0:01:33.521
و تەوژمێکی خستە ناو چینی پلە باڵاکانی[br]ئینگلیزی لە سەردەمی ڤیکتۆریا.

0:01:33.521,0:01:36.836
لەوانەیە وابیربکەینەوە کەسە پلەباڵاکانی[br]سه‌رده‌می ڤیکتۆریا بیروڕایەکی

0:01:36.836,0:01:39.320
ڤیكتۆریانه‌یان هه‌بووبێت [br]سەبارەت بەو شتە مەترسیدارە،

0:01:39.320,0:01:43.343
دەتوانیت ئەو بیروڕایانە بدۆزیتەوە و[br]تەنانەت قەدەغە، له‌سه‌ر تاتۆکردن لە مێژودا

0:01:43.343,0:01:47.196
بەڵام لەکاتێکدا بەئاشکرا هەندێک بەریتانی[br]دوور لە چاوی سەرۆکەکانیان تاتۆیان دەکرد،

0:01:47.196,0:01:49.648
لە پشت دەرگا داخراوەکان و[br]دوور لە چاوی سەرۆکەکانیان،

0:01:49.648,0:01:51.794
زۆر کەس تاتۆی کرد.

0:01:51.794,0:01:55.228
بەو بەڵگەیەی، شاژنە ڤیکتۆریا تاتۆی پڵینگێک[br]کە لەگەڵ مارێک شەڕ دەکات هەبوو

0:01:55.228,0:01:59.492
و تاتۆ زۆر دڵخوازبوو لە نێوان[br]سەربازەکانی هاوڕێ کاپتن کوک،

0:01:59.492,0:02:01.490
لە گەشتەکانیان وەکو[br]تێبینی بەکاریان دەهێنا.

0:02:01.490,0:02:03.707
ئەگەر بە زەریای ئەتڵەسی تێپەڕی؟[br]لەنگەر بگرە.

0:02:03.707,0:02:07.161
ئەگەر لە باشوری هێڵی یەکسانی زەوی بووی؟[br]کاتی ڕاوکردنی کیسەڵە.

0:02:07.161,0:02:10.090
بەڵام ڕوژئاواییەکان تاتۆیان دەکرد[br]ماوەیەکی زۆر پێشتر پێش ئەوەی

0:02:10.090,0:02:12.763
چاویان بە سامۆنەس و ماوریەکانی[br]باشوری زەریا هێمن بکەوێت.

0:02:12.763,0:02:15.868
خاج پەرستەکان تاتۆی خاجی قودوسیان دەکرد[br]بۆئەوەی ئەگەر مردن لە شەڕ،

0:02:15.868,0:02:18.238
لەسەر شێوازی مەسیحیەت بنێژرێن.

0:02:18.238,0:02:21.066
سەربازە ڕۆمییەکانی سەر دیواری هادریان[br]تاتۆی سوپایان هەبوو

0:02:21.066,0:02:26.052
و بەو پیکتسانەی پشتیەوە دەیان گووت"پیکتس،"[br]بۆ ئەو وێنانەی لەسەریان کێشرابوو.

0:02:26.052,0:02:30.492
هەروەها داب و نەریتێکی لە مێژینەی[br]تاتۆ کردنی کەس بەبێ ویستی خۆی.

0:02:30.492,0:02:33.352
یۆنانییەکان و ڕۆمەکان بەندەکانیان و[br]جاشەکانیان تاتۆ دەکرد تا

0:02:33.352,0:02:35.659
بیر لە هەڵاتن و ڕاکردن نەکەنەوە.

0:02:35.659,0:02:40.410
تاوانبارانی ژاپۆن تاتۆیان دەکرد[br]لە سەدەی حەوتەم.

0:02:40.410,0:02:43.792
نازیەکان بەوە ناسراوبوون کە بە تاتۆ [br]ژمارەیان لە سەر سینگ و قوڵەی

0:02:43.792,0:02:47.558
جولەکەکان و زیندانیەکانی دیکە دەنووسی[br]لە زیندانی ئاوشوێز

0:02:47.558,0:02:50.555
بۆ ئەوەی لاشەی مردووەکانی پێبناسنەوە.

0:02:50.555,0:02:54.091
بەڵام بەزەبر تاتۆکردنی زیندانیەکان و [br]دەرکراوەکان دەتوانرا بەجیاواز پێناسە

0:02:54.091,0:02:57.421
بكرابا هەروەکو چۆن خەڵکی خۆیان دەکەن بە [br]خاوەنی مەنسەب یان مێژوو. پریمۆ

0:02:57.421,0:03:01.532
لێڤی لە بەندیخانی ئاوشوێز ڕزگاری بوو [br]دوای جەنگ فانیلەی قۆڵ كورتی بۆ ئەڵمانیا

0:03:01.532,0:03:05.078
له‌به‌ركرد تاوەکو تاوانی ژمارە[br]تاتۆیەکەی بەبیر خەڵک بهێنێتەوە.

0:03:05.078,0:03:07.470
ئەمڕۆ، هەندێک لە نەوەکانی[br]ڕزگاربووانی ڕەشەکوژییەکان

0:03:07.470,0:03:10.530
ژماره‌ی تاتۆی خزمەکانیان[br]لەسەر قۆڵیان نووسیووە.

0:03:10.530,0:03:12.713
تۆرا یاسای دژ بە تاتۆکردنی هەبوو،

0:03:12.713,0:03:17.226
بەڵام چی ئەگەر بتەوێت بیسریتەوە[br]ئەو هەستەی هەتە هەرگیز لە بیرنەکرێت؟

0:03:17.226,0:03:21.156
و ئەو تاوانبار و دەرکراوانەی ژاپۆن،[br]لە کۆتاییەکەی تاتۆکردن قەدەخەکرا

0:03:21.156,0:03:24.806
لە ناوەڕاستی سەدی ١٩ وە تا[br]دوای جەنگی دووەمی جیهان،

0:03:24.806,0:03:27.194
زیاتر نەخشاندنی تاتۆ نایاسایەکانیان،

0:03:27.194,0:03:30.681
بە دیزاینەکان لە چاپکردنی پارچە تەختە و[br]ئەدەبە بەناوبانگەکان وەریان گرتبوو

0:03:30.681,0:03:34.207
و لە هونەری وێنەی ڕۆحی ئەفسانە.[br]چه‌ته‌كانی یاكوزه‌

0:03:34.207,0:03:38.998
تاتۆ نایاسایەکانیان وەکو ئاماژەکانی[br]تەمەنێکی درێژ دڵسۆزی و ئازایەتی پیشاندەدا.

0:03:38.998,0:03:42.997
لەگەڵ ئەوەشدا تاتۆکان بۆ هەتاهەتایە ده‌مێ-[br]ننه‌وه‌ لە کاتی تاتۆکردنیش زۆر ئازاربەخشە.

0:03:42.997,0:03:47.394
بۆ ماوەیەک ئەو تاتۆیانە وەک[br]داب و نەریتێکی سەرەکی سەیر دەکران.

0:03:47.394,0:03:51.504
ئەگەر لە کاتی تاتۆکردن لە شێوەی مۆکۆ[br]خۆت لابدەیت،

0:03:51.504,0:03:54.682
ئەو تاتۆ تەواونەکراوەکەت[br]ئاماژەیە بۆ ترسنۆکیت.

0:03:54.682,0:03:56.899
ئەمڕۆ، ئەگەر لەسەر شێوەی[br]داب و نەریتەکە نەڕۆیت،

0:03:56.899,0:03:59.898
لەوانەیە تاتۆکارەکە ئامێر بەکاربهێنێت

0:03:59.898,0:04:04.304
کە لە ساڵی ١٨٩١ لەلایەن[br]سانیۆل ئۆرایلی داهێنرا،

0:04:04.304,0:04:09.786
کە سودی لە ئامێرە چاپەکەی تۆماس[br]ئەدیسۆن وەرگرت لە ساڵی ١٨٧٦ داهێنرا.

0:04:09.786,0:04:14.049
بەڵام لەگەڵ ئەو مێژووە دوورو درێژ و نایابە[br]تاتۆکردن چەند بژاردەیەکت پێدەدا،

0:04:14.049,0:04:15.722
بەنیازیت چ تاتۆیەک بکەیت؟

0:04:15.722,0:04:18.697
ئەم دەستەواژە ئاسان و ڕوونەی[br]بەئاسانی دەخوێندرێتەوە کە تۆ کێیت،

0:04:18.697,0:04:20.694
یاخود دەتەوێت چۆن دەرکەویت.

0:04:20.694,0:04:24.744
هەروەکو سروشناسە کەشتیەکەی کاپتن کوک[br]گووتی تەتاوید تەهیشنس،

0:04:24.744,0:04:27.493
هەموو کەسێک نیشانەکراوە، هەر[br]کەسەو بە شێکی جیاوازی لاشەی،

0:04:27.493,0:04:31.833
لەوانەیە بە گوێرەی گاڵتەوگەپی بێت یاخود[br]بەگوێرەی هەلومەرجەکانی ژیان."

0:04:31.833,0:04:34.679
لەوانەیە گاڵتەوگەپ و هەلومەرجە[br]تایبەتەکانت

0:04:34.679,0:04:37.238
پێشنیاری تاتۆکردنی هێمایەکی[br]پاشماوە کلتوریت بۆ بکات،

0:04:37.238,0:04:40.255
یاخود هێمای ڕۆحیانەت و[br]وزەی ڕەگەزی،

0:04:40.255,0:04:43.370
یاخود شێوەیەکی کۆنی باشی[br]هونەری پێشەنگی بەرەنگاریت بۆ بکات.

0:04:43.370,0:04:45.054
یادکەرەوەی ئەنجامە نایابەکە،

0:04:45.054,0:04:49.011
یاخود پێت چۆنە ئەگەر هولک هۆگن سواری[br]کەرکەدەنێک بێت نایاب دەردەچێت.

0:04:49.011,0:04:52.806
بیرۆکەی خۆتە و جەستەی خۆتە[br]کەواتەش بڕیار بڕیاری خۆتە.

0:04:52.806,0:04:54.120
تەنها دوو یاسا:

0:04:54.120,0:04:57.797
پێویستە تاتۆکارێک بدۆزیتەوە تا لە[br]نەخشاندنی بیرۆکەکەت شەرمەزار نەبێت،

0:04:57.797,0:05:01.023
و لە کاتی گوماناویی، هەرگیز ناتوانیت[br]هەڵە لە وشەی"دایک" بکەیت.