0:00:01.271,0:00:04.421
Dziękuję.

0:00:04.421,0:00:07.504
Nigdy bym się nie spodziewał,

0:00:07.504,0:00:11.687
że kiedykolwiek będę udzielał rad

0:00:11.687,0:00:16.304
absolwentom wyższej uczelni.

0:00:16.304,0:00:20.104
Sam nigdy żadnej nie ukończyłem.

0:00:20.104,0:00:24.921
Nigdy nawet nie zacząłem studiów. Uciekłem od szkoły najszybciej, jak się dało,

0:00:24.921,0:00:28.905
bo przytłaczała mnie perspektywa kolejnych czterech lat przymusowej nauki,

0:00:28.905,0:00:33.636
zanim będę mógł zostać pisarzem.

0:00:33.636,0:00:36.104
Wyszedłem więc na świat, zacząłem pisać, im więcej pisałem, tym lepiej mi to szło,

0:00:36.104,0:00:39.704
więc pisałem dalej i chyba nikt nigdy nie miał nic przeciwko temu,

0:00:39.704,0:00:43.803
że wszystko było zmyślone, po prostu czytali, co napisałem

0:00:43.803,0:00:48.138
i płacili mi za to, albo i nie,

0:00:48.138,0:00:50.621
a czasem nawet zlecali mi napisanie czegoś więcej.

0:00:50.621,0:00:57.414
Co pozwoliło mi zachować zdrowy szacunek dla wyższej edukacji,

0:00:57.414,0:01:00.287
z którego moi przyjaciele i krewni, którzy studiowali na uniwersytetach,

0:01:00.287,0:01:03.722
dawno się już wyleczyli.

0:01:03.722,0:01:06.805
Z obecnej perspektywy, to była fantastyczna jazda.

0:01:06.805,0:01:09.154
Nie jestem pewien, czy mogę nazwać to karierą,

0:01:09.154,0:01:13.204
ponieważ oznaczałoby to, że miałem jakiś plan,

0:01:13.204,0:01:15.987
a to nieprawda.

0:01:15.987,0:01:19.406
Najbliższą planowi rzeczą była lista wszystkich rzeczy, które pragnąłem zrobić,

0:01:19.406,0:01:23.637
a którą stworzyłem mając piętnaście lat. Chciałem napisać powieść dla dorosłych,

0:01:23.637,0:01:27.321
książkę dla dzieci, komiks, film, nagrać audiobook,

0:01:27.321,0:01:31.838
napisać odcinek "Doktora Who"... i tak dalej.

0:01:31.838,0:01:34.637
To nie była żadna kariera. Po prostu robiłem kolejne rzeczy z tamtej listy.

0:01:34.637,0:01:39.786
Więc chciałbym opowiedzieć wam o wszystkim, czego sam nie wiedziałem zaczynając,

0:01:39.786,0:01:43.354
i o paru rzeczach, które, jak wydaje mi się teraz, jednak wiedziałem.

0:01:43.354,0:01:47.471
I podzielę się z wami najlepszą radą, jaką kiedykolwiek otrzymałem,

0:01:47.471,0:01:50.721
a której nie posłuchałem ani trochę.

0:01:50.721,0:01:54.938
Po pierwsze, jako początkujący artyści

0:01:54.938,0:01:59.403
nie macie pojęcia, co robicie.

0:01:59.403,0:02:02.521
Fantastycznie. Ludzie, którzy mają takie pojęcie znają zasady

0:02:02.521,0:02:07.430
i wiedzą, co jest możliwe, a co nie.

0:02:07.430,0:02:10.463
Wy nie wiecie. I nie powinniście.

0:02:10.463,0:02:14.246
Reguły tego, co w sztuce jest możliwe, a co nie zostały stworzone przez ludzi,

0:02:14.246,0:02:19.113
którzy nigdy nie sprawdzali, co się stanie, gdy je złamią.

0:02:19.113,0:02:22.330
Wy możecie. Jeśli nie wiecie, że coś jest niemożliwe,

0:02:22.330,0:02:25.747
będzie wam łatwiej tego dokonać. A że nikt wcześniej tego nie robił,

0:02:25.747,0:02:29.247
to nikt nie ustalił zasad, które powstrzymałyby was przed zrobieniem tego jeszcze raz.

0:02:29.247,0:02:39.746
(Oklaski)

0:02:39.746,0:02:41.666
Po drugie, jeżeli macie pomysł na to,

0:02:41.666,0:02:45.283
co chcielibyście stworzyć, do czego zostaliście stworzeni,

0:02:45.283,0:02:48.830
to po prostu zróbcie to. Trudniej to zrobić, niż powiedzieć,

0:02:48.830,0:02:53.098
ale czasem okazuje się, że jednak łatwiej, niż myśleliście.

0:02:53.098,0:02:56.563
Ponieważ zazwyczaj są takie rzeczy, które trzeba zrobić,

0:02:56.563,0:03:00.646
zanim dotrze się do celu. Ja chciałem pisać komiksy i powieści,

0:03:00.646,0:03:03.630
historie i filmy, więc zostałem dziennikarzem,

0:03:03.630,0:03:08.746
bo dziennikarzom wolno zadawać pytania, iść i dowiedzieć się, jak działa świat,

0:03:08.746,0:03:11.546
a poza tym, wymagało to ode mnie, żebym pisał,

0:03:11.546,0:03:16.496
w dodatku pisał dobrze, i płacono mi za to, że uczyłem się pisać zwięźle,

0:03:16.496,0:03:20.813
dosadnie, czasem wbrew przeciwnościom

0:03:20.813,0:03:23.463
i na określony termin.

0:03:23.463,0:03:27.930
Czasem droga do tego, czego pragniecie będzie oczywista,

0:03:27.930,0:03:31.146
a czasem prawie nie będzie dało się stwierdzić, czy to, co robicie jest właściwe,

0:03:31.146,0:03:36.080
ponieważ będziecie musieli znaleźć równowagę między swymi celami i nadziejami a wyżywieniem się,

0:03:36.080,0:03:40.730
spłacaniem kredytów, szukaniem pracy, kompromisami.

0:03:40.730,0:03:43.496
Mnie osobiście pomogło

0:03:43.496,0:03:47.680
wyobrażanie sobie swojego celu,

0:03:47.680,0:03:55.597
czyli bycia autorem, głównie fikcji literackiej, pisania dobrych książek, komiksów, scenariuszy

0:03:55.597,0:04:00.881
i utrzymywania się z tego,

0:04:00.881,0:04:04.699
wyobrażanie sobie tego jako góry. Odległej góry. Mojego celu.

0:04:04.699,0:04:10.514
I wiedziałem, że jeżeli tylko zboczę z drogi w kierunku góry, wszystko będzie dobrze.

0:04:10.514,0:04:13.947
A kiedy naprawdę nie wiedziałem, co mam zrobić, mogłem przystanąć

0:04:13.947,0:04:20.248
i zastanowić się, czy nie schodzę na manowce.

0:04:20.248,0:04:23.248
Odrzucałem stanowiska w redakcjach czasopism,

0:04:23.248,0:04:26.866
sensowne zajęcia, które przyniosłyby mi sensowne pieniądze, ponieważ wiedziałem,

0:04:26.866,0:04:32.198
że choć atrakcyjne, dla mnie oznaczałyby oddalanie się od mojej góry.

0:04:32.198,0:04:35.633
Gdyby zaoferowano mi je wcześniej, może bym je przyjął,

0:04:35.633,0:04:41.098
ponieważ wtedy przeniosłyby mnie bliżej góry, niż byłem w danej chwili.

0:04:41.098,0:04:43.365
Uczyłem się pisać - pisząc.

0:04:43.365,0:04:46.215
Starałem się robić cokolwiek, co wydawało mi się przygodą,

0:04:46.215,0:04:53.664
i przestawałem, kiedy zaczynało sprawiać wrażenie pracy, dzięki czemu nie czułem się, jakbym pracował.

0:04:53.664,0:04:56.348
Po trzecie, kiedy zaczynacie,

0:04:56.348,0:04:59.843
musicie nauczyć się radzić sobie z porażką.

0:04:59.843,0:05:04.660
Musicie się uodpornić, nauczyć, że nie każdy projekt przetrwa.

0:05:04.660,0:05:07.011
Życie freelancera, życie artysty, czasem wygląda

0:05:07.011,0:05:10.943
jak wysyłanie listów w butelkach, na bezludnej wyspie, licząc,

0:05:10.943,0:05:15.910
że ktoś jakąś znajdzie, otworzy, przeczyta

0:05:15.910,0:05:19.644
i wrzuci do butelki coś, co może wróci do was z kolejnym przypływem:

0:05:19.644,0:05:23.909
wyrazy uznania, zlecenie, pieniądze, miłość.

0:05:23.909,0:05:27.777
Musicie pogodzić się z tym, że może tylko jedna na sto rzeczy, które wypuścicie w świat,

0:05:27.777,0:05:31.576
wróci do was.

0:05:31.576,0:05:34.194
Problem porażki. Problem zniechęcenia,

0:05:34.194,0:05:38.393
braku nadziei, głodu. Chcecie, by wszystko od razu się udało,

0:05:38.393,0:05:43.225
a życie jest pełne niepowodzeń. Moja pierwsza książka - związana z dziennikarstwem

0:05:43.225,0:05:46.310
i napisana wyłącznie dla pieniędzy, zaliczkę za którą

0:05:46.310,0:05:51.326
przeznaczyłem na elektryczną maszynę do pisania - powinna była zostać bestsellerem.

0:05:51.326,0:05:54.027
Powinna przynieść mi sporo pieniędzy. Gdyby wydawca nie był zmuszony

0:05:54.027,0:05:57.177
zlikwidować firmę pomiędzy wyprzedaniem pierwszego wydania,

0:05:57.177,0:06:00.976
a drugim, do którego nigdy nie doszło, i zanim wypłacono mi

0:06:00.976,0:06:05.592
jakiekolwiek tantiemy, to tak by się stało. Wzruszyłem ramionami,

0:06:05.592,0:06:08.760
a nadal miałem swoją maszynę do pisania i dość pieniędzy,

0:06:08.760,0:06:12.760
żeby przez parę miesięcy płacić czynsz, i postanowiłem, że w przyszłości zrobię, co się da,

0:06:12.760,0:06:17.259
żeby nie pisać książek tylko dla pieniędzy. Jeżeli z pieniędzy nic nie wyjdzie,

0:06:17.259,0:06:20.443
to nic nie będę miał. A jeżeli będę dumny ze swojej pracy,

0:06:20.443,0:06:23.710
a pieniędzy nie dostanę, to przynajmniej będę mógł cieszyć się tą pracą.

0:06:23.710,0:06:28.878
Od czasu do czasu zapominam o tej zasadzie, a zawsze, gdy tak się dzieje,

0:06:28.878,0:06:33.092
Wszechświat kopie mnie w tyłek dla przypomnienia.

0:06:33.092,0:06:36.901
Nie wiem, czy ktoś oprócz mnie też ma ten problem,

0:06:36.901,0:06:40.176
ale nic, co zrobiłem wyłącznie dla pieniędzy,

0:06:40.176,0:06:45.861
nie było nic warte, chyba że jako gorzkie doświadczenie.

0:06:45.861,0:06:50.243
Najczęściej pieniędzy za to też nie oglądałem.

0:06:50.243,0:06:52.926
(Śmiech) Na rzeczach, które robiłem, bo mnie ekscytowały,

0:06:52.926,0:06:55.761
bo chciałem zobaczyć, jak ożywają, nigdy mnie nie zawiodły,

0:06:55.761,0:06:59.890
i nigdy nie żałowałem poświęconego na nie czasu.

0:06:59.890,0:07:05.063
Trudno poradzić sobie z porażką. Z sukcesem jeszcze trudniej,

0:07:05.063,0:07:08.753
ponieważ przed tym nikt was nie ostrzega.

0:07:08.753,0:07:11.787
Pierwszy problem z każdym, nawet małym sukcesem,

0:07:11.787,0:07:15.270
to nieodparte przekonanie, że coś uchodzi wam na sucho

0:07:15.270,0:07:21.171
i że za moment ktoś was przyłapie. (śmiech)

0:07:21.171,0:07:24.020
(wiwaty)

0:07:24.020,0:07:26.804
To Syndrom Szarlatana, ochrzczony przez moją żonę, Amandę,

0:07:26.804,0:07:30.739
mianem Policji na Kanciarzy. W moim przypadku

0:07:30.739,0:07:34.338
wyobrażałem sobie, że ktoś zapuka do drzwi i otworzę facetowi z notesem,

0:07:34.338,0:07:38.788
nie wiem, po co mu ten notes ale w mojej głowie zawsze go miał,

0:07:38.788,0:07:43.637
i powie mi, że to koniec, że mnie złapali,

0:07:43.637,0:07:49.054
i teraz będę musiał znaleźć sobie poważną pracę,

0:07:49.054,0:07:52.352
która nie polega na pisaniu zmyślonych historii,

0:07:52.352,0:07:55.405
ani na czytaniu książek. A ja pójdę grzecznie

0:07:55.405,0:07:58.438
i znajdę sobie pracę,

0:07:58.438,0:08:02.622
w której będę musiał wstawać wcześnie i nosić krawat,

0:08:02.622,0:08:06.154
w której już nie będzie wolno zmyślać.

0:08:06.154,0:08:09.370
Problemy z sukcesem są prawdziwe, i przy odrobinie szczęścia

0:08:09.370,0:08:14.321
doświadczycie ich. Przestaniecie zgadzać się na wszystko,

0:08:14.321,0:08:15.586
ponieważ teraz butelki, które wrzuciliście do oceanu

0:08:15.586,0:08:19.154
będą zawsze wracały i będziecie musieli

0:08:19.154,0:08:22.321
nauczyć się odmawiać. Widziałem, jak niektórzy moi znajomi i przyjaciele,

0:08:22.321,0:08:27.102
niektórzy starsi ode mnie, stają się nieszczęśliwi.

0:08:27.102,0:08:30.571
Mówili, że już nie potrafią sobie wyobrazić świata,

0:08:30.571,0:08:34.388
w którym robią to, co zawsze chcieli robić,

0:08:34.388,0:08:39.204
ponieważ teraz są uzależnieni od pewnej kwoty, którą muszą zarobić, by utrzymać pozycję.

0:08:39.204,0:08:42.771
Nie umieliby robić rzeczy, które naprawdę się liczą i które były dla nich ważne.

0:08:42.771,0:08:46.516
I to jest taka sama tragedia,

0:08:46.516,0:08:50.854
jak każda inna porażka. A największym problemem sukcesu

0:08:50.854,0:08:53.738
jest fakt, że świat ciągle knuje,

0:08:53.738,0:08:59.054
jak was powstrzymać, ponieważ odnosicie sukcesy.

0:08:59.054,0:09:02.020
Pewnego dnia wstałem i zdałem sobie sprawę,

0:09:02.020,0:09:07.204
że zostałem człowiekiem, który zawodowo odpisuje na maile,

0:09:07.204,0:09:10.120
a pisze w ramach hobby.

0:09:10.120,0:09:13.420
Ograniczyłem więc liczbę odpowiedzi i z ulgą odkryłem,

0:09:13.420,0:09:17.571
że mam więcej czasu na pisanie.

0:09:17.571,0:09:22.287
Po czwarte, mam nadzieję, że będziecie popełniać błędy.

0:09:22.287,0:09:26.371
To będzie znaczyło, że coś robicie. A błędy bywają użyteczne.

0:09:26.371,0:09:29.987
Kiedyś zrobiłem literówkę w imieniu Karolina,

0:09:29.987,0:09:34.171
zamieniłem miejscami A i O,

0:09:34.171,0:09:37.420
i pomyślałem: "Koralina,

0:09:37.420,0:09:41.572
ktoś mógłby się tak nazywać..."

0:09:41.572,0:09:46.615
Pamiętajcie, że niezależnie od dziedziny, w której działacie: muzyka, fotografia, sztuka,

0:09:46.615,0:09:50.321
kreskówki, pisarstwo, taniec, śpiew,

0:09:50.321,0:09:53.421
projektowanie - cokolwiek robicie, posiadacie jedną, unikalną rzecz.

0:09:53.421,0:09:58.471
Zdolność tworzenia sztuki.

0:09:58.471,0:10:03.087
Mnie, jak wielu innym ludziom to ratowało życie.

0:10:03.087,0:10:05.971
Niezawodnie. Przeprowadzi was przez dobre czasy

0:10:05.971,0:10:11.305
i pomoże przetrwać te ciężkie. A życie bywa ciężkie.

0:10:11.305,0:10:12.971
Coś może nie wyjść - w życiu, w miłości,

0:10:12.971,0:10:18.020
w interesach, w przyjaźni, w zdrowiu i na wszystkie inne sposoby,

0:10:18.020,0:10:22.655
na które życie potrafi się pokręcić. I kiedy zrobi się ciężko,

0:10:22.655,0:10:26.072
oto, co powinniście zrobić.

0:10:26.072,0:10:29.504
Twórzcie dobrą sztukę.

0:10:29.504,0:10:33.454
Poważnie. Mąż ucieka z posłanką?

0:10:33.454,0:10:38.918
Twórzcie sztukę.

0:10:38.918,0:10:42.537
Zmutowany wąż boa odgryzł ci nogę?

0:10:42.537,0:10:46.187
Twórz sztukę.

0:10:46.187,0:10:48.019
Ściga cię Urząd Skarbowy? Twórz sztukę.

0:10:48.019,0:10:52.104
Twój kot wybuchł? Twórz sztukę.

0:10:52.104,0:10:57.254
Ktoś w Internecie twierdzi, że twoja twórczość jest głupia, zła

0:10:57.254,0:11:02.022
albo wtórna? Twórz sztukę.

0:11:02.022,0:11:05.837
Najpewniej w końcu los się odmieni, czas wyleczy rany,

0:11:05.837,0:11:08.387
ale to właściwie bez znaczenia.

0:11:08.387,0:11:14.620
Róbcie to, czego nikt nie potrafi tak dobrze, jak wy. Twórzcie świetną sztukę.

0:11:14.620,0:11:16.655
Twórzcie w złe dni

0:11:16.655,0:11:19.738
tak samo, jak w dobre.

0:11:19.738,0:11:23.655
A po piąte, kiedy już się za to weźmiecie, niech ta sztuka będzie wasza. Róbcie to,

0:11:23.655,0:11:26.387
czego nikt inny nie potrafi. Początkowo pragnienie naśladownictwa jest bardzo silne.

0:11:26.387,0:11:31.187
To nic złego. Większość znajduje własny głos dopiero,

0:11:31.187,0:11:35.305
gdy już poużywamy głosów innych ludzi. Ale jedyna rzecz,

0:11:35.305,0:11:40.473
której nie ma nikt poza wami, to wy.

0:11:40.473,0:11:43.720
Wasze głosy, wasze umysły, wasze historie,

0:11:43.720,0:11:46.753
wasze wizje. Więc piszcie, rysujcie, budujcie,

0:11:46.753,0:11:51.904
grajcie i tańczcie, i żyjcie tak, jak tylko wy potraficie.