WEBVTT

00:00:15.537 --> 00:00:19.250
Hầu hết chúng ta đã từng nghe 
đến cụm từ "gian lận khu vực bầu cử",

00:00:19.250 --> 00:00:22.000
nhất là trong một cuộc bầu cử tổng thống.

00:00:22.000 --> 00:00:24.215
Vậy "gian lận bầu cử" thật sự là gì?

00:00:24.215 --> 00:00:29.649
Về bản chất, nó giúp một đảng chính trị
giành được ưu thế hơn phe còn lại

00:00:29.649 --> 00:00:31.631
bằng cách chia lại ranh giới các quận.

00:00:31.631 --> 00:00:34.982
Chẳng hạn như Đảng Dân chủ
ra sức giành ưu thế hơn Đảng Cộng hòa,

00:00:34.982 --> 00:00:38.898
hay Đảng Cộng hòa cố 
lấn át Đảng Dân chủ.

00:00:38.898 --> 00:00:42.532
Bạn thấy đấy, các đảng đều muốn
giành càng nhiều quận càng tốt

00:00:42.532 --> 00:00:45.115
để họ có thể kiểm soát ngân sách các bang,

00:00:45.115 --> 00:00:48.865
hoặc để chiếm lấy thêm nhiều quận
trong tương lai hơn nữa.

00:00:48.865 --> 00:00:53.249
Để hiểu nguồn gốc và diễn tiến 
của "trò chơi" này,

00:00:53.249 --> 00:00:56.882
ta phải quay lại năm 1812 ở Massachusetts.

00:00:56.882 --> 00:01:02.681
Elbridge Gerry, thống đốc Massachusetts, 
ủng hộ và phê duyệt chia lại ranh giới quận.

00:01:02.681 --> 00:01:06.417
Nghĩa là, các khu vực sẽ được 
phân chia lại ranh giới.

00:01:06.417 --> 00:01:10.465
Thế thì được gì? Ranh giới mới đem lại
lợi thế cho đảng của Gerry

00:01:10.465 --> 00:01:13.715
Đảng Cộng hòa - Dân chủ - đảng này đã
không còn tồn tại

00:01:13.715 --> 00:01:18.432
Gerry muốn đảng phái mình giành
càng nhiều ghế Thương viện càng tốt

00:01:18.432 --> 00:01:22.448
Vì đảng càng có nhiều thành viên bầu cử,
khả năng bạn thắng cử càng lớn.

00:01:22.448 --> 00:01:27.231
Ranh giới mới bao quanh những khu vực
đem lại lợi thế cho Gerry trong tương lai

00:01:27.231 --> 00:01:31.697
nó nhìn kì lạ đến mức người ta phải
ví hình dạng quận mới với con kì nhông

00:01:31.697 --> 00:01:34.648
Nhật báo Boston thêm tên Gerry vào từ
kì nhông (salamander)

00:01:34.648 --> 00:01:37.132
và thế là "gerrymandering" ra đời,

00:01:37.132 --> 00:01:42.749
nghĩa là việc chia và vẽ lại ranh giới
để đem lại ưu thế cho đảng của mình

00:01:42.749 --> 00:01:46.583
Vậy thì làm thế nào mà một người
bảo vệ đảng của họ,

00:01:46.583 --> 00:01:49.115
và thật sự gian lận được?

00:01:49.115 --> 00:01:51.167
Có 2 cách làm khá hiệu quả

00:01:51.167 --> 00:01:52.350
Gộp lại,

00:01:52.350 --> 00:01:54.381
và tách ra.

00:01:54.381 --> 00:01:58.965
Gộp lại là quá trình vẽ lại ranh giới quận
và gộp các đối thủ lại như gia súc

00:01:58.965 --> 00:02:01.316
để chúng chiếm ít quận nhất có thể

00:02:01.316 --> 00:02:04.466
Nếu nhiều quận ứng với nhiều phiếu bầu,
càng ít quận

00:02:04.466 --> 00:02:07.365
thì càng ứng với ít phiếu bầu
cho đảng đối thủ

00:02:07.365 --> 00:02:11.966
Khi đó, gộp quận sẽ giảm đi sức ảnh hưởng
của người bỏ phiếu cho đối thủ

00:02:11.966 --> 00:02:14.048
Ngược lại là việc tách quận

00:02:14.048 --> 00:02:17.098
phân chia một quận thành nhiều vùng nhỏ

00:02:17.098 --> 00:02:20.917
Việc này thường được áp dụng với các quận
có nhiều người ủng hộ đối phương

00:02:20.917 --> 00:02:23.931
Nó rải những người này ra nhiều quận

00:02:23.931 --> 00:02:26.417
làm đối phương mất nhiều phiếu bầu

00:02:26.417 --> 00:02:30.149
Khi nhiều người bầu cho một đảng

00:02:30.149 --> 00:02:32.132
họ tạo thành một khối bầu cử

00:02:32.132 --> 00:02:35.249
Tách quận là một cách để phá vỡ khối này

00:02:35.249 --> 00:02:39.432
Vậy khi nào một đảng chọn gộp quận
thay vì tách?

00:02:39.432 --> 00:02:42.116
Điều này phụ thuộc vào cái mà đảng đó cần

00:02:42.116 --> 00:02:45.699
Để giảm giá trị phiếu bầu cho đối thủ, 
hãy gộp người ủng hộ họ vào một quận

00:02:45.699 --> 00:02:49.333
và để người ủng hộ đảng bạn
vào các quận xung quanh

00:02:49.333 --> 00:02:53.482
Hoặc nếu bạn và đảng bạn đang nắm quyền
khi phải chia lại ranh giới

00:02:53.482 --> 00:02:56.632
có thể bạn nên tách những quận mạnh

00:02:56.632 --> 00:03:00.432
và phân tán người ủng hộ đối thủ 
ra các quận lân cận

00:03:00.432 --> 00:03:05.048
Vậy nên, năm 1812 khi thống đốc Gerry muốn
giành lợi thế cho đảng ông ta

00:03:05.048 --> 00:03:09.600
ranh giới quận mới được vẽ lại 
lộn xộn đến nỗi ta có cả một từ mới

00:03:09.600 --> 00:03:14.097
và cách nghĩ về việc các đảng chính trị
giành được lợi thế hơn đối thủ

00:03:14.097 --> 00:03:17.867
Cứ vài năm chính trị gia lại
sáng tạo ra cách vẽ quận mới.

00:03:17.867 --> 00:03:20.548
Nếu lần tới cuộc tranh cử nào đó diễn ra,

00:03:20.548 --> 00:03:22.731
và các chính trị gia kêu gọi bầu cử,

00:03:22.731 --> 00:03:27.398
đừng quên kiểm tra hình dạng quận của bạn
và những quận tiếp giáp.

00:03:27.398 --> 00:03:30.365
Quận của bạn trải rộng trong bang thế nào?

00:03:30.365 --> 00:03:33.583
Mỗi quận trong bang có cùng 
hình dạng không?

00:03:33.583 --> 00:03:36.549
Quận của bạn tiếp giáp với 
bao nhiêu quận khác?

00:03:36.549 --> 00:03:39.182
Nhưng luôn nhớ hãy hỏi bản thân mình rằng,

00:03:39.182 --> 00:03:43.182
nó trông có giống con kì nhông hay không?