1
00:00:15,537 --> 00:00:19,250
Hầu hết chúng ta đã từng nghe 
đến cụm từ "gian lận khu vực bầu cử",

2
00:00:19,250 --> 00:00:22,000
nhất là trong một cuộc bầu cử tổng thống.

3
00:00:22,000 --> 00:00:24,215
Vậy "gian lận bầu cử" thật sự là gì?

4
00:00:24,215 --> 00:00:29,649
Về bản chất, nó giúp một đảng chính trị
giành được ưu thế hơn phe còn lại

5
00:00:29,649 --> 00:00:31,631
bằng cách chia lại ranh giới các quận.

6
00:00:31,631 --> 00:00:34,982
Chẳng hạn như Đảng Dân chủ
ra sức giành ưu thế hơn Đảng Cộng hòa,

7
00:00:34,982 --> 00:00:38,898
hay Đảng Cộng hòa cố 
lấn át Đảng Dân chủ.

8
00:00:38,898 --> 00:00:42,532
Bạn thấy đấy, các đảng đều muốn
giành càng nhiều quận càng tốt

9
00:00:42,532 --> 00:00:45,115
để họ có thể kiểm soát ngân sách các bang,

10
00:00:45,115 --> 00:00:48,865
hoặc để chiếm lấy thêm nhiều quận
trong tương lai hơn nữa.

11
00:00:48,865 --> 00:00:53,249
Để hiểu nguồn gốc và diễn tiến 
của "trò chơi" này,

12
00:00:53,249 --> 00:00:56,882
ta phải quay lại năm 1812 ở Massachusetts.

13
00:00:56,882 --> 00:01:02,681
Elbridge Gerry, thống đốc Massachusetts, 
ủng hộ và phê duyệt chia lại ranh giới quận.

14
00:01:02,681 --> 00:01:06,417
Nghĩa là, các khu vực sẽ được 
phân chia lại ranh giới.

15
00:01:06,417 --> 00:01:10,465
Thế thì được gì? Ranh giới mới đem lại
lợi thế cho đảng của Gerry

16
00:01:10,465 --> 00:01:13,715
Đảng Cộng hòa - Dân chủ - đảng này đã
không còn tồn tại

17
00:01:13,715 --> 00:01:18,432
Gerry muốn đảng phái mình giành
càng nhiều ghế Thương viện càng tốt

18
00:01:18,432 --> 00:01:22,448
Vì đảng càng có nhiều thành viên bầu cử,
khả năng bạn thắng cử càng lớn.

19
00:01:22,448 --> 00:01:27,231
Ranh giới mới bao quanh những khu vực
đem lại lợi thế cho Gerry trong tương lai

20
00:01:27,231 --> 00:01:31,697
nó nhìn kì lạ đến mức người ta phải
ví hình dạng quận mới với con kì nhông

21
00:01:31,697 --> 00:01:34,648
Nhật báo Boston thêm tên Gerry vào từ
kì nhông (salamander)

22
00:01:34,648 --> 00:01:37,132
và thế là "gerrymandering" ra đời,

23
00:01:37,132 --> 00:01:42,749
nghĩa là việc chia và vẽ lại ranh giới
để đem lại ưu thế cho đảng của mình

24
00:01:42,749 --> 00:01:46,583
Vậy thì làm thế nào mà một người
bảo vệ đảng của họ,

25
00:01:46,583 --> 00:01:49,115
và thật sự gian lận được?

26
00:01:49,115 --> 00:01:51,167
Có 2 cách làm khá hiệu quả

27
00:01:51,167 --> 00:01:52,350
Gộp lại,

28
00:01:52,350 --> 00:01:54,381
và tách ra.

29
00:01:54,381 --> 00:01:58,965
Gộp lại là quá trình vẽ lại ranh giới quận
và gộp các đối thủ lại như gia súc

30
00:01:58,965 --> 00:02:01,316
để chúng chiếm ít quận nhất có thể

31
00:02:01,316 --> 00:02:04,466
Nếu nhiều quận ứng với nhiều phiếu bầu,
càng ít quận

32
00:02:04,466 --> 00:02:07,365
thì càng ứng với ít phiếu bầu
cho đảng đối thủ

33
00:02:07,365 --> 00:02:11,966
Khi đó, gộp quận sẽ giảm đi sức ảnh hưởng
của người bỏ phiếu cho đối thủ

34
00:02:11,966 --> 00:02:14,048
Ngược lại là việc tách quận

35
00:02:14,048 --> 00:02:17,098
phân chia một quận thành nhiều vùng nhỏ

36
00:02:17,098 --> 00:02:20,917
Việc này thường được áp dụng với các quận
có nhiều người ủng hộ đối phương

37
00:02:20,917 --> 00:02:23,931
Nó rải những người này ra nhiều quận

38
00:02:23,931 --> 00:02:26,417
làm đối phương mất nhiều phiếu bầu

39
00:02:26,417 --> 00:02:30,149
Khi nhiều người bầu cho một đảng

40
00:02:30,149 --> 00:02:32,132
họ tạo thành một khối bầu cử

41
00:02:32,132 --> 00:02:35,249
Tách quận là một cách để phá vỡ khối này

42
00:02:35,249 --> 00:02:39,432
Vậy khi nào một đảng chọn gộp quận
thay vì tách?

43
00:02:39,432 --> 00:02:42,116
Điều này phụ thuộc vào cái mà đảng đó cần

44
00:02:42,116 --> 00:02:45,699
Để giảm giá trị phiếu bầu cho đối thủ, 
hãy gộp người ủng hộ họ vào một quận

45
00:02:45,699 --> 00:02:49,333
và để người ủng hộ đảng bạn
vào các quận xung quanh

46
00:02:49,333 --> 00:02:53,482
Hoặc nếu bạn và đảng bạn đang nắm quyền
khi phải chia lại ranh giới

47
00:02:53,482 --> 00:02:56,632
có thể bạn nên tách những quận mạnh

48
00:02:56,632 --> 00:03:00,432
và phân tán người ủng hộ đối thủ 
ra các quận lân cận

49
00:03:00,432 --> 00:03:05,048
Vậy nên, năm 1812 khi thống đốc Gerry muốn
giành lợi thế cho đảng ông ta

50
00:03:05,048 --> 00:03:09,600
ranh giới quận mới được vẽ lại 
lộn xộn đến nỗi ta có cả một từ mới

51
00:03:09,600 --> 00:03:14,097
và cách nghĩ về việc các đảng chính trị
giành được lợi thế hơn đối thủ

52
00:03:14,097 --> 00:03:17,867
Cứ vài năm chính trị gia lại
sáng tạo ra cách vẽ quận mới.

53
00:03:17,867 --> 00:03:20,548
Nếu lần tới cuộc tranh cử nào đó diễn ra,

54
00:03:20,548 --> 00:03:22,731
và các chính trị gia kêu gọi bầu cử,

55
00:03:22,731 --> 00:03:27,398
đừng quên kiểm tra hình dạng quận của bạn
và những quận tiếp giáp.

56
00:03:27,398 --> 00:03:30,365
Quận của bạn trải rộng trong bang thế nào?

57
00:03:30,365 --> 00:03:33,583
Mỗi quận trong bang có cùng 
hình dạng không?

58
00:03:33,583 --> 00:03:36,549
Quận của bạn tiếp giáp với 
bao nhiêu quận khác?

59
00:03:36,549 --> 00:03:39,182
Nhưng luôn nhớ hãy hỏi bản thân mình rằng,

60
00:03:39,182 --> 00:03:43,182
nó trông có giống con kì nhông hay không?