0:00:15.537,0:00:19.250
Hầu hết chúng ta đã từng nghe [br]đến cụm từ "gian lận khu vực bầu cử",

0:00:19.250,0:00:22.000
nhất là trong một cuộc bầu cử tổng thống.

0:00:22.000,0:00:24.215
Vậy "gian lận bầu cử" thật sự là gì?

0:00:24.215,0:00:29.649
Về bản chất, nó giúp một đảng chính trị[br]giành được ưu thế hơn phe còn lại

0:00:29.649,0:00:31.631
bằng cách chia lại ranh giới các quận.

0:00:31.631,0:00:34.982
Chẳng hạn như Đảng Dân chủ[br]ra sức giành ưu thế hơn Đảng Cộng hòa,

0:00:34.982,0:00:38.898
hay Đảng Cộng hòa cố [br]lấn át Đảng Dân chủ.

0:00:38.898,0:00:42.532
Bạn thấy đấy, các đảng đều muốn[br]giành càng nhiều quận càng tốt

0:00:42.532,0:00:45.115
để họ có thể kiểm soát ngân sách các bang,

0:00:45.115,0:00:48.865
hoặc để chiếm lấy thêm nhiều quận[br]trong tương lai hơn nữa.

0:00:48.865,0:00:53.249
Để hiểu nguồn gốc và diễn tiến [br]của "trò chơi" này,

0:00:53.249,0:00:56.882
ta phải quay lại năm 1812 ở Massachusetts.

0:00:56.882,0:01:02.681
Elbridge Gerry, thống đốc Massachusetts, [br]ủng hộ và phê duyệt chia lại ranh giới quận.

0:01:02.681,0:01:06.417
Nghĩa là, các khu vực sẽ được [br]phân chia lại ranh giới.

0:01:06.417,0:01:10.465
Thế thì được gì? Ranh giới mới đem lại[br]lợi thế cho đảng của Gerry

0:01:10.465,0:01:13.715
Đảng Cộng hòa - Dân chủ - đảng này đã[br]không còn tồn tại

0:01:13.715,0:01:18.432
Gerry muốn đảng phái mình giành[br]càng nhiều ghế Thương viện càng tốt

0:01:18.432,0:01:22.448
Vì đảng càng có nhiều thành viên bầu cử,[br]khả năng bạn thắng cử càng lớn.

0:01:22.448,0:01:27.231
Ranh giới mới bao quanh những khu vực[br]đem lại lợi thế cho Gerry trong tương lai

0:01:27.231,0:01:31.697
nó nhìn kì lạ đến mức người ta phải[br]ví hình dạng quận mới với con kì nhông

0:01:31.697,0:01:34.648
Nhật báo Boston thêm tên Gerry vào từ[br]kì nhông (salamander)

0:01:34.648,0:01:37.132
và thế là "gerrymandering" ra đời,

0:01:37.132,0:01:42.749
nghĩa là việc chia và vẽ lại ranh giới[br]để đem lại ưu thế cho đảng của mình

0:01:42.749,0:01:46.583
Vậy thì làm thế nào mà một người[br]bảo vệ đảng của họ,

0:01:46.583,0:01:49.115
và thật sự gian lận được?

0:01:49.115,0:01:51.167
Có 2 cách làm khá hiệu quả

0:01:51.167,0:01:52.350
Gộp lại,

0:01:52.350,0:01:54.381
và tách ra.

0:01:54.381,0:01:58.965
Gộp lại là quá trình vẽ lại ranh giới quận[br]và gộp các đối thủ lại như gia súc

0:01:58.965,0:02:01.316
để chúng chiếm ít quận nhất có thể

0:02:01.316,0:02:04.466
Nếu nhiều quận ứng với nhiều phiếu bầu,[br]càng ít quận

0:02:04.466,0:02:07.365
thì càng ứng với ít phiếu bầu[br]cho đảng đối thủ

0:02:07.365,0:02:11.966
Khi đó, gộp quận sẽ giảm đi sức ảnh hưởng[br]của người bỏ phiếu cho đối thủ

0:02:11.966,0:02:14.048
Ngược lại là việc tách quận

0:02:14.048,0:02:17.098
phân chia một quận thành nhiều vùng nhỏ

0:02:17.098,0:02:20.917
Việc này thường được áp dụng với các quận[br]có nhiều người ủng hộ đối phương

0:02:20.917,0:02:23.931
Nó rải những người này ra nhiều quận

0:02:23.931,0:02:26.417
làm đối phương mất nhiều phiếu bầu

0:02:26.417,0:02:30.149
Khi nhiều người bầu cho một đảng

0:02:30.149,0:02:32.132
họ tạo thành một khối bầu cử

0:02:32.132,0:02:35.249
Tách quận là một cách để phá vỡ khối này

0:02:35.249,0:02:39.432
Vậy khi nào một đảng chọn gộp quận[br]thay vì tách?

0:02:39.432,0:02:42.116
Điều này phụ thuộc vào cái mà đảng đó cần

0:02:42.116,0:02:45.699
Để giảm giá trị phiếu bầu cho đối thủ, [br]hãy gộp người ủng hộ họ vào một quận

0:02:45.699,0:02:49.333
và để người ủng hộ đảng bạn[br]vào các quận xung quanh

0:02:49.333,0:02:53.482
Hoặc nếu bạn và đảng bạn đang nắm quyền[br]khi phải chia lại ranh giới

0:02:53.482,0:02:56.632
có thể bạn nên tách những quận mạnh

0:02:56.632,0:03:00.432
và phân tán người ủng hộ đối thủ [br]ra các quận lân cận

0:03:00.432,0:03:05.048
Vậy nên, năm 1812 khi thống đốc Gerry muốn[br]giành lợi thế cho đảng ông ta

0:03:05.048,0:03:09.600
ranh giới quận mới được vẽ lại [br]lộn xộn đến nỗi ta có cả một từ mới

0:03:09.600,0:03:14.097
và cách nghĩ về việc các đảng chính trị[br]giành được lợi thế hơn đối thủ

0:03:14.097,0:03:17.867
Cứ vài năm chính trị gia lại[br]sáng tạo ra cách vẽ quận mới.

0:03:17.867,0:03:20.548
Nếu lần tới cuộc tranh cử nào đó diễn ra,

0:03:20.548,0:03:22.731
và các chính trị gia kêu gọi bầu cử,

0:03:22.731,0:03:27.398
đừng quên kiểm tra hình dạng quận của bạn[br]và những quận tiếp giáp.

0:03:27.398,0:03:30.365
Quận của bạn trải rộng trong bang thế nào?

0:03:30.365,0:03:33.583
Mỗi quận trong bang có cùng [br]hình dạng không?

0:03:33.583,0:03:36.549
Quận của bạn tiếp giáp với [br]bao nhiêu quận khác?

0:03:36.549,0:03:39.182
Nhưng luôn nhớ hãy hỏi bản thân mình rằng,

0:03:39.182,0:03:43.182
nó trông có giống con kì nhông hay không?