WEBVTT

00:00:15.537 --> 00:00:19.250
Słowo "gerrymandering" 
padło parę razy

00:00:19.250 --> 00:00:22.000
w trakcie wyborów prezydenckich.

00:00:22.000 --> 00:00:24.215
Co ono oznacza?

00:00:24.215 --> 00:00:29.649
Dawanie jednej partii politycznej
przewagi nad innym partiami

00:00:29.649 --> 00:00:31.631
przy wytyczaniu granic
okręgów wyborczych.

00:00:31.631 --> 00:00:34.982
Demokraci starają się uzyskać
przewagę nad Republikanami,

00:00:34.982 --> 00:00:38.898
a Republikanie nad Demokratami.

00:00:38.898 --> 00:00:42.532
Każda partia chce zdobyć głosy
jak największej liczby okręgów,

00:00:42.532 --> 00:00:45.115
aby kontrolować budżet państwa

00:00:45.115 --> 00:00:48.865
lub zyskać poparcie okręgów
na przyszłość.

00:00:48.865 --> 00:00:53.249
Aby zrozumieć, jak do tego doszło

00:00:53.249 --> 00:00:56.882
musimy się cofnąć do 1812 r.
w Massachusetts.

00:00:56.882 --> 00:01:02.681
Elbridge Gerry, gubernator Massachusetts, 
podpisał ustawę pozwalającą

00:01:02.681 --> 00:01:06.417
na wyznaczanie nowych okręgów,
przez zmianę granic.

00:01:06.417 --> 00:01:10.465
Haczyk? Nowe linie
faworyzowały partię Gerry'ego,

00:01:10.465 --> 00:01:13.715
nieistniejącą już
Partię Demokratyczno-Republikańską.

00:01:13.715 --> 00:01:18.432
Gerry chciał dostać
jak najwięcej miejsc w Senacie.

00:01:18.432 --> 00:01:22.448
Im więcej członków partii głosuje,
tym większe szanse na wygraną.

00:01:22.448 --> 00:01:27.231
Nowe granice obejmowały obszary
przychylne dla gubernatora.

00:01:27.231 --> 00:01:31.697
Wyglądały tak dziwacznie,
że ktoś porównał je do salamandry.

00:01:31.697 --> 00:01:34.648
W Boston Gazette dodano
do nazwiska Gerry'ego słowo salamandra

00:01:34.648 --> 00:01:37.132
i stąd - "gerrymandering",

00:01:37.132 --> 00:01:42.749
wytyczanie granic okręgów tak,
by dać danej partii przewagę.

00:01:42.749 --> 00:01:46.583
Jak w praktyce wygląda gerrymandering?

00:01:46.583 --> 00:01:49.115
Jak w praktyce wygląda gerrymandering?

00:01:49.115 --> 00:01:51.167
Są dwa sposoby.

00:01:51.167 --> 00:01:52.350
Grupowanie

00:01:52.350 --> 00:01:54.381
i rozbijanie okręgu,

00:01:54.381 --> 00:01:58.965
Grupowanie polega na upchaniu przeciwników

00:01:58.965 --> 00:02:01.316
w jak najmniejszej liczbie okręgów.

00:02:01.316 --> 00:02:04.466
Jeśli liczba okręgów odpowiada liczbie głosów,
im mniej ich będzie,

00:02:04.466 --> 00:02:07.365
tym mniej głosów
zdobędzie opozycja.

00:02:07.365 --> 00:02:11.966
Grupowanie zmniejsza siłę wyborczą
i wpływy przeciwnika.

00:02:11.966 --> 00:02:14.048
Rozbijanie:

00:02:14.048 --> 00:02:17.098
rozbija dany okręg na drobne części.

00:02:17.098 --> 00:02:20.917
Sprawdza się to w okręgach
popierających opozycję,

00:02:20.917 --> 00:02:23.931
rozlokowuje ich wtedy w taki sposób,

00:02:23.931 --> 00:02:26.417
aby odebrać jej głosy.

00:02:26.417 --> 00:02:30.149
Liczną grupę osób,
głosujących na jedną partię,

00:02:30.149 --> 00:02:32.132
nazywamy elektoratem

00:02:32.132 --> 00:02:35.249
i to właśnie trzeba rozbić.

00:02:35.249 --> 00:02:39.432
Od czego zależy wybór metody?

00:02:39.432 --> 00:02:42.116
Od potrzeb danej partii.

00:02:42.116 --> 00:02:45.699
Żeby osłabić elektorat przeciwnika,
można zgrupować go w jednym okręgu,

00:02:45.699 --> 00:02:49.333
a inne zapełnić głosami poparcia
dla własnej partii.

00:02:49.333 --> 00:02:53.482
Partia rządząca 
w czasie wyznaczania okręgów

00:02:53.482 --> 00:02:56.632
może rozbić silny okręg

00:02:56.632 --> 00:03:00.432
i rozbić elektorat opozycji
na kilka innych okręgów.

00:03:00.432 --> 00:03:05.048
W 1812 roku gubernator Gerry
chcąc zyskać przewagę

00:03:05.048 --> 00:03:09.600
wyznaczył okręgi tak dziwacznie, 
że aż powstało nowe słowo

00:03:09.600 --> 00:03:14.097
i koncept uzyskiwania
przewagi nad przeciwnikami.

00:03:14.097 --> 00:03:17.866
Co kilka lat politycy głowią się,
jak wyznaczyć granice okręgów.

00:03:17.866 --> 00:03:20.548
Kiedy przed następnymi wyborami

00:03:20.548 --> 00:03:22.731
politycy będą prosić o głosy,

00:03:22.731 --> 00:03:27.398
sprawdźcie jaki kształt ma wasz
i sąsiednie okręgi.

00:03:27.398 --> 00:03:30.365
Jak rozległy jest wasz okręg
w skali kraju?

00:03:30.365 --> 00:03:33.583
Czy wszystkie okręgi mają stosunkowo
podobny kształt?

00:03:33.583 --> 00:03:36.549
Ile okręgów przylega do waszego?

00:03:36.549 --> 00:03:39.182
I pamiętajcie sprawdzić,

00:03:39.182 --> 00:03:41.599
czy wasz okręg nie przypomina
czasem salamandry.