1
00:00:15,537 --> 00:00:19,250
Słowo "gerrymandering" 
padło parę razy

2
00:00:19,250 --> 00:00:22,000
w trakcie wyborów prezydenckich.

3
00:00:22,000 --> 00:00:24,215
Co ono oznacza?

4
00:00:24,215 --> 00:00:29,649
Dawanie jednej partii politycznej
przewagi nad innym partiami

5
00:00:29,649 --> 00:00:31,631
przy wytyczaniu granic
okręgów wyborczych.

6
00:00:31,631 --> 00:00:34,982
Demokraci starają się uzyskać
przewagę nad Republikanami,

7
00:00:34,982 --> 00:00:38,898
a Republikanie nad Demokratami.

8
00:00:38,898 --> 00:00:42,532
Każda partia chce zdobyć głosy
jak największej liczby okręgów,

9
00:00:42,532 --> 00:00:45,115
aby kontrolować budżet państwa

10
00:00:45,115 --> 00:00:48,865
lub zyskać poparcie okręgów
na przyszłość.

11
00:00:48,865 --> 00:00:53,249
Aby zrozumieć, jak do tego doszło

12
00:00:53,249 --> 00:00:56,882
musimy się cofnąć do 1812 r.
w Massachusetts.

13
00:00:56,882 --> 00:01:02,681
Elbridge Gerry, gubernator Massachusetts, 
podpisał ustawę pozwalającą

14
00:01:02,681 --> 00:01:06,417
na wyznaczanie nowych okręgów,
przez zmianę granic.

15
00:01:06,417 --> 00:01:10,465
Haczyk? Nowe linie
faworyzowały partię Gerry'ego,

16
00:01:10,465 --> 00:01:13,715
nieistniejącą już
Partię Demokratyczno-Republikańską.

17
00:01:13,715 --> 00:01:18,432
Gerry chciał dostać
jak najwięcej miejsc w Senacie.

18
00:01:18,432 --> 00:01:22,448
Im więcej członków partii głosuje,
tym większe szanse na wygraną.

19
00:01:22,448 --> 00:01:27,231
Nowe granice obejmowały obszary
przychylne dla gubernatora.

20
00:01:27,231 --> 00:01:31,697
Wyglądały tak dziwacznie,
że ktoś porównał je do salamandry.

21
00:01:31,697 --> 00:01:34,648
W Boston Gazette dodano
do nazwiska Gerry'ego słowo salamandra

22
00:01:34,648 --> 00:01:37,132
i stąd - "gerrymandering",

23
00:01:37,132 --> 00:01:42,749
wytyczanie granic okręgów tak,
by dać danej partii przewagę.

24
00:01:42,749 --> 00:01:46,583
Jak w praktyce wygląda gerrymandering?

25
00:01:46,583 --> 00:01:49,115
Jak w praktyce wygląda gerrymandering?

26
00:01:49,115 --> 00:01:51,167
Są dwa sposoby.

27
00:01:51,167 --> 00:01:52,350
Grupowanie

28
00:01:52,350 --> 00:01:54,381
i rozbijanie okręgu,

29
00:01:54,381 --> 00:01:58,965
Grupowanie polega na upchaniu przeciwników

30
00:01:58,965 --> 00:02:01,316
w jak najmniejszej liczbie okręgów.

31
00:02:01,316 --> 00:02:04,466
Jeśli liczba okręgów odpowiada liczbie głosów,
im mniej ich będzie,

32
00:02:04,466 --> 00:02:07,365
tym mniej głosów
zdobędzie opozycja.

33
00:02:07,365 --> 00:02:11,966
Grupowanie zmniejsza siłę wyborczą
i wpływy przeciwnika.

34
00:02:11,966 --> 00:02:14,048
Rozbijanie:

35
00:02:14,048 --> 00:02:17,098
rozbija dany okręg na drobne części.

36
00:02:17,098 --> 00:02:20,917
Sprawdza się to w okręgach
popierających opozycję,

37
00:02:20,917 --> 00:02:23,931
rozlokowuje ich wtedy w taki sposób,

38
00:02:23,931 --> 00:02:26,417
aby odebrać jej głosy.

39
00:02:26,417 --> 00:02:30,149
Liczną grupę osób,
głosujących na jedną partię,

40
00:02:30,149 --> 00:02:32,132
nazywamy elektoratem

41
00:02:32,132 --> 00:02:35,249
i to właśnie trzeba rozbić.

42
00:02:35,249 --> 00:02:39,432
Od czego zależy wybór metody?

43
00:02:39,432 --> 00:02:42,116
Od potrzeb danej partii.

44
00:02:42,116 --> 00:02:45,699
Żeby osłabić elektorat przeciwnika,
można zgrupować go w jednym okręgu,

45
00:02:45,699 --> 00:02:49,333
a inne zapełnić głosami poparcia
dla własnej partii.

46
00:02:49,333 --> 00:02:53,482
Partia rządząca 
w czasie wyznaczania okręgów

47
00:02:53,482 --> 00:02:56,632
może rozbić silny okręg

48
00:02:56,632 --> 00:03:00,432
i rozbić elektorat opozycji
na kilka innych okręgów.

49
00:03:00,432 --> 00:03:05,048
W 1812 roku gubernator Gerry
chcąc zyskać przewagę

50
00:03:05,048 --> 00:03:09,600
wyznaczył okręgi tak dziwacznie, 
że aż powstało nowe słowo

51
00:03:09,600 --> 00:03:14,097
i koncept uzyskiwania
przewagi nad przeciwnikami.

52
00:03:14,097 --> 00:03:17,866
Co kilka lat politycy głowią się,
jak wyznaczyć granice okręgów.

53
00:03:17,866 --> 00:03:20,548
Kiedy przed następnymi wyborami

54
00:03:20,548 --> 00:03:22,731
politycy będą prosić o głosy,

55
00:03:22,731 --> 00:03:27,398
sprawdźcie jaki kształt ma wasz
i sąsiednie okręgi.

56
00:03:27,398 --> 00:03:30,365
Jak rozległy jest wasz okręg
w skali kraju?

57
00:03:30,365 --> 00:03:33,583
Czy wszystkie okręgi mają stosunkowo
podobny kształt?

58
00:03:33,583 --> 00:03:36,549
Ile okręgów przylega do waszego?

59
00:03:36,549 --> 00:03:39,182
I pamiętajcie sprawdzić,

60
00:03:39,182 --> 00:03:41,599
czy wasz okręg nie przypomina
czasem salamandry.