Khoảng hai năm trước Tôi được nhắc đến trong một bài báo của New York Times có tên "Cuộc phiêu lưu của một thiếu niên nói nhiều ngôn ngữ" trong đó kể về niềm đam mê học ngoại ngữ, 1 thói quen khác thường của tôi Lúc đầu tôi nghĩ điều đó rất tuyệt Thật tốt khi người ta chú ý đến học ngoại ngữ và đó không còn là một thói quen cô độc, giúp tôi giao tiếp với mọi người trên thế giới Và khi tôi càng ở tâm điểm của truyền thông lâu tôi càng đi lệch trọng tâm câu chuyện của mình Mặc dù tôi luôn thích thú được nói về tại sao và thế nào, tại sao tôi học ngoại ngữ, tôi đã học như thế nào, thay vào đó, mọi chuyện trở nên hơi hỗn loạn trong đó, những show truyền thông chỉ muốn làm câu chuyện của tôi giật gân Thế nên mọi việc diễn ra như thế này "Xin chào, hôm nay tôi có mặt với Timothy Doner, cậu bé 17 tuổi người thông thạo 20 ngoại ngữ. À, xin lỗi quý vị Cậu ấy có thể nói xấu quý vị bằng 25 ngôn ngữ và thành thạo 10 ngoại ngữ khác. Tim, hãy nói với khán giả 'Chào buổi sáng' và 'cảm ơn khán giả xem đài' bằng tiếng Hồi giáo?'' (Cười) ''Ờ... Ả Rập'' (nói tiếng Ả Rập) ''Tuyệt, Tim. Chúng tôi muốn cậu giới thiệu bản thân và nói 'Tôi thông thạo 23 ngoại ngữ' bằng tiếng Đức" ''Thực ra không hẳn thế. Nhưng..." ''Không, không, cứ nói cho khán giả nghe đi'' (bằng tiếng Đức) ''Tuyệt vời. Còn bây giờ một câu líu lưỡi tiếng Trung được không? (Cười) "ồ, chúng ta có thể nói về tiếng Trung, bạn biết đấy, càng ngày càng nhiều người Mỹ học tiếng Trung, và tôi nghĩ là điều đó rất có ý nghĩa." "Không. Không. Không Nói Cứ nói cho chúng nghe một câu khó phát âm" (Cười) (bằng tiếng Trung) Chàng trai này! Tim, thế một câu tiếng Trung nữa đi" "Tôi không làm thế thì tốt hơn, chúng ta có thể nói về Trung Quốc. Bạn có thể thu được nhiều điều nhờ việc học ngoại ngữ. ''Ôi, Tim, tôi xin lỗi Chúng ta hết giờ rồi" (Cười) (Vỗ tay) ''Bây giờ, tại sao cậu không nói tạm biệt với khán giả bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ nhỉ và chúng ta sẽ kết thúc ở đây.'' ''Nhưng chúng ta chưa thực sự trao đổi gì cả'' ''Nhưng xin hãy nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ đi" (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ) ''Đó là chàng trai này, tự hỏi cậu ta có thể tìm được bạn gái không.... (Cười) "Xin đừng rời xa màn hình tiếp theo sẽ là một chú chó bun lướt ván trong bộ đồ bơi" (Cười) (Vỗ tay) Buồn cười thế đấy ạ. Điều đó nhấn mạnh 2 vấn đề khá quan trọng qua cách mà người ta thể hiện câu chuyện của tôi Ở mức độ cá nhân, Tôi cảm thấy học ngoại ngữ bây giờ gần như trở thành một loại nghĩa vụ tôi cảm thấy một thứ gì đó bỗng nhiên phải được sắp xếp 1 cách cứng nhắc Một điều gì đó mà phải phân loại, hợp lý hóa, biểu hiện bằng các con số cụ thể. Tôi nói X tiếng Tôi biết Y tiếng. trái ngược với điều tôi luôn làm, đó là học ngoại ngữ vì niềm vui trong đó Học để giao tiếp với mọi người học về các nền văn hóa khác Ở một mức cao hơn, nó làm hạ giá ý nghĩa của việc nói một ngôn ngữ, hay biết một ngôn ngữ Nếu bây giờ tôi có thể nói cho bạn 1 điều gì đó tại TEDxTeen, thì đó là việc biết một ngôn ngữ không chỉ là biết một vài từ trong từ điển Nó có ý nghĩa hơn nhiều câu hỏi phòng vệ sinh ở đâu hay mấy giờ rồi. Mà tôi đang đi hơi nhanh rồi. Với nhiều bạn chưa quen thuộc với câu chuyện của tôi, các bạn có thể không biết từ ''polyglot'' (đa ngôn ngữ) nghĩa là gì đó quả là một từ kỳ cục Tôi bắt đầu ở đây. Đứa nhóc tì này là tôi, khoảng năm 2001 đây là bắt đầu hành trình học ngoại ngữ của tôi Thực ra tôi đã từng là một diễn viên nhí trước khi tôi bắt đầu học ngoại ngữ. Và tôi luôn có một chút năng khiếu với ngữ điệu Thế là tôi đi thử giọng cho quảng cáo trên radio hoặc quảng cáo trên ti vi và tôi có thể giả giọng Austin Powers. Tôi sẽ không diễn nó ở đây đâu. (Cười) hoặc là tôi có thể Apu trong seri tThe Simpsons. Có một lần thử giọng tôi bị yêu cầu đi về, họ bảo tôi đóng giả một đứa bé bị ngọng, tôi thì lại muốn làm Darth Vader với giọng Pháp (Cười) Nhưng điều đó đã dạy tôi những điều cơ bản về việc phân tích âm thanh. về việc bắt được âm của người nước ngoài hay những mẫu câu nói và thật sự sống với nó. Nào, bây giờ, tua nhanh hơn một chút lúc này tôi học lớp 3, và tôi bắt đầu học tiếng Pháp lần đầu tiên Sáu tháng rồi đến một năm thậm chí hai năm sau, tôi vẫn không thể giao tiếp. Tiếng Pháp chỉ là 1 môn học ở trường và ngay cả khi tôi có thể nói những từ như khuỷu tay, xương đầu gối, dây giầy Tôi thật sự không thể giao tiếp trôi chảy với ai cả. Tua nhanh hơn một chút. Lớp 7, tôi học tiếng Latin Tiếng Latin là một ngôn ngữ chết và khi học tiếng Latin, bạn thật sự học cách phân tích ngôn ngữ và nhìn ngôn ngữ như một hệ thống với các quy tắc, và như 1 phần của 1 bộ xếp hình Điều đó thật thú vị nhưng tôi vẫn chưa cảm nhận học ngôn ngữ là dành cho mình Nào, lại tua một chút nhanh hơn Khoảng 13 tuổi, tôi quan tâm về mâu thuẫn Israel - Palestine Tôi bắt đầu học tiếng Do Thái. Tôi không biết phải làm thế nào. Tôi chẳng biết tôi nên làm gì thế là tôi nghe rất nhiều nhạc Rap Tôi học lời bài hát, tôi nói lại những lời đó rồi tôi thử chat với những người bản ngữ, tuần một lần, tháng một lần tôi tiến bộ lên Tôi bắt đầu hiểu ra rất nhiều. Tôi nói không giống người bản ngữ, tôi không thể nói chuẩn xác và tôi đương nhiên chả hiểu ngữ pháp. nhưng tôi đã làm những điều mà tôi không bao giờ làm được ở trường đó là nhặt nhạnh những căn bản của một ngôn ngữ tự học Tiếp theo sau đó một chút Tôi bắt đầu học tiếng Ả Rập khi 14 tuổi trong một chương trình hè ở lớp 9 Đó là mùa hè năm 2010 Sau 1 tháng, tôi thấy tôi có thể đọc viết không gặp vấn đề gì. Tôi đã học những căn bản của một ngôn ngữ chính thức và một trong các phương ngữ Và cuối cùng, tôi nhận ra rằng tôi có thể học ngoại ngữ như 1 sở thích Cuối cùng, ngày 24 tháng 3 năm 2011 Tôi đã bị mất ngủ khủng khiếp khi tôi học thêm ngôn ngữ khác bằng các sách ngữ pháp hay xem ti vi, ví dụ như tiếng Ả Rập hay Do Thái, trở thành cách tôi tập trung thời gian Đêm đó, khi tôi vẫn còn thức tới tận khuya lắc Tôi đã tự thu âm mình nói tiếng Ả rập vào máy tính làm phụ đề và đưa lên trang Youtube với tiêu đề "Tim nói tiếng Ả Rập" (bằng tiếng Ả Rập) Hôm sau tôi làm điều tương tự (bằng tiếng Do Thái) Tim nói tiếng Do Thái Những lời bình luận khi tôi ngó vào thật tuyệt vời Người ta nói kiểu như "Oa, tôi chưa từng gặp một người Mỹ nói tiếng Ả Rập" (Cười) Chẳng lẽ là lỗi của họ à? Ngoài ra, còn có những câu như "Ồ, có lẽ bạn có thể sửa nguyên âm ở đây" hay ''có lẽ từ này được phát âm như thế này'' Thế là học ngoại ngữ, bỗng nhiên đi từ trên những trang sách hay màn hình máy tính của tôi đến cả thế giới rộng lớn. Sau đó tôi bị cuốn vào tôi có cả một cộng đồng để tương tác cùng và quan trọng là có một giáo viên hay bạn nói chuyện trong bất kỳ ngôn ngữ nào tôi muốn. Tôi sẽ cho bạn xem một đoạn phim ngắn Video: [tiếng Ả Rập] Tôi bắt đầu học tiếng Ả Rập cách đây 6 tháng (tiếng Indonesia) Nó bắt đầu từ ... một, hai, ba , bốn ... khoảng bốn ngày trước (Tiếng Do thái) Tôi thật sự thấy rằng đọc và viết bằng tiếng Ả Rập dễ hơn (tiếng Ojibwe) Tôi đương nhiên thấy tiếng Ojibwe khó! (tiếng Swahili) nhưng hôm kia tôi về nhà (Tiếng Pashto) Phát âm của tôi thế nào? Cảm ơn rất nhiều! Chúc một ngày tốt lành! Tạm biệt! (Vỗ tay) Tim Doner: Đó là phương pháp của tôi để vươn ra thế giới. Khi tôi học những ngôn ngữ này tôi gặp một số trở ngại. Một là tôi không biết cách tự học. Thực tế, tôi dám chắc nhiều bạn nếu bị nói là bạn phải học tiếng Pashto trước tháng sau bạn sẽ chẳng biết phải làm gì Thế là tôi làm thử nghiệm Đây là một ví dụ Trong lớp Latin, tội đọc về điều mà Cicero mô tả gọi là "Phương pháp của Loci" Chính xác là Locurum. Đó là một kỹ năng, giúp bạn ghi nhớ Ví dụ, bạn muốn học 10 từ vựng trong một danh sách Bạn lấy từng từ một và thay vì học theo từng khối bạn nhập chúng vào trí nhớ không gian của bạn Ý của tôi là như thế này đây là quảng trường Union nơi tôi đến hàng ngày. Nếu tôi nhắm mắt, Tôi có thể mường tượng ra nó rất rõ nét Tôi tưởng tượng mình đang đi dọc quảng trường Union và ở mỗi điểm trong tâm trí có tiếng vang vọng tôi liên kết nó với một từ vựng Tôi sẽ lấy ví dụ nhé. Tôi đang đi bộ trên Đại lộ Park và tiếng Nhật đi bộ là ''iku'' Tôi đi thêm một chút nữa, rẽ phải, ngồi lên bậc thang, nơi mà tôi có thể ''Suwaru'' Thẳng hướng Bắc từ đó là tượng George Washington nơi tôi thường nghĩ là một vòi phun nước thế thì ''nomu'', nghĩa là uống Bên cạnh có một cái cây, bạn có thể ''kiru'' - cắt Đi về phía Bắc, hướng Barnes & Noble bạn có thể ''yomu'', nghĩa là đọc Nếu tôi thấy đói và muốn đi tới quán Falafel yêu thích tôi có thể đi qua một tòa nhà phía tây và tôi có thể ''taberu'', nghĩa là ăn Sót mất một từ Cũng được. 8 trên 10! Không tệ lắm! Tôi nhận ra rằng, đa phần bằng cách thử nghiệm phương pháp như vậy, việc học ngôn ngữ trở thành một kinh nghiệm tương tác, trở thành một điều mà tôi có thể ghi nhớ tốt hơn và tôi rất thích thú. Có thể cách đó không hợp với bạn Tôi có 1 cách khác. Có nhiều người hỏi tôi Anh học nhiều ngoại ngữ đến thế cùng một lúc làm sao anh không bị lẫn lộn nhỉ? hay làm thế nào anh nhớ nhiều từ đến thế? Trong tiếng Tây Ban Nha, tôi học từ cái bàn và từ quyển sách vào tai này qua tai kia ngay. Cách tôi làm là nắm chặt lấy nó. Ví dụ lấy ba từ này trong tiếng Indonesia. Đây là những từ nằm trong nhóm 50 từ đầu tiên tôi học "Kepala", "Kabar", "Kantor". về từ vựng, chúng không liên quan gì đến nhau ''Kepala'' là đầu. ''Kabar'' là tin tức. ''Kantor'' là văn phòng Nhưng mà chúng nghe na ná ''K'', ''A'' Đúng không ạ? Thế điều tôi làm là tôi ghi nhớ những từ theo một khối có âm tương tự. Nên nếu tôi nghe từ ''Kepala'' trong tiếng Indo Tôi lập tức nghĩ đến từ ''Kebar'' và ''Kantor'' Giống như vậy, trong tiếng Ả Rập "Iktissad", "Istiklal", "Sokot". Ba từ này chẳng liên quan đến nhau Một là kinh tế, một là độc lập, một là suy sụp Nhưng nếu tôi nghe 1 từ, thì nó gợi nhớ.. (Cười) (Cười) nó gợi nhớ các từ còn lại Tương tự với tiếng Do Thái (bằng tiếng Do Thái) Ngay cả khi nghĩa của chúng là quay lại, nhớ và tỏa sáng hay trong tiếng Farsi chúng có liên quan đến nhau Nên với tôi, nếu tôi nghe từ ''Pedar'' nghĩa là bố tôi sẽ tự động nghĩ ra các từ "Mada", "Barodar", "Dokhtar". mẹ, anh trai, con gái Tóm lại, đó là một cách học và tôi không nói rằng nó sẽ khiến bạn thông thạo 1 ngôn ngữ nó chỉ là 1 trong các cách để vượt qua những khó khăn Và có thể bạn tự hỏi Làm việc này thì được cái gì? Tại sao học tiếng Pasho hay tiếng Ojibwe khi bạn đang sống ở New York? Lý do là Thực ra, tôi sống ở New York cả đời mình và tôi luôn bị choáng ngợp bởi số lượng ngôn ngữ tôi có thể nghe trong 1 ngày Đi dọc theo một con phố, tôi sẽ thấy các bảng hiệu tiếng Trung hay tiếng Tây Ban Nha Tôi thấy hiệu sách Nga, nhà hàng Ấn Độ, nhà tắm Thổ Nhĩ Kỳ. Bất chấp sự đa dạng ngôn ngữ đó, văn hóa Mỹ chủ đạo vẫn dứt khoát ở dạng đơn ngữ Nếu bạn không tin, hãy xem phản ứng với video quảng cáo Coca-cola Super Bowl Vì thế khi tôi bắt đầu thử nghiệm với việc học ngoại ngữ tôi đã tìm thấy một cộng đồng những người học ở ngay New York. Tôi đã đi xa hơn giới hạn thành phố và vì thiếu từ, tự làm mình xấu hổ tôi cố gắng nói chuyện với người ta cả ngày tìm hiểu quan điểm của họ về mọi thứ và sử dụng các kỹ năng ngôn ngữ mới phát hiện ra Video: (bằng tiếng Nga) Tên anh là gì? Natan Natan Xin chào Tên anh là gì? Tôi là Tim Rất vui được gặp anh Rất vui được gặp anh Anh từ đâu đến? (bằng tiếng Urdu) Cuốn sách này là do Qudratullah Shanab tự viết ''nawist'' nghĩa là gì? Nó nghĩa là tác giả đã viết... À, rồi, Khod-Nawist (tự viết) xuất phát từ khod-nevashtan trong tiếng Ba Tư Đấy, bạn có thể phải dùng rất nhiều tiếng Anh có thể bạn không thật sự đặc biệt thu hút khi bạn nói nhưng vấn đề là bạn đã bước ra ngoài và bạn trải nghiệm Tôi không nói tiếng Urdu giỏi đoạn hội thoại đó nghe khá kỳ, nhưng chỉ từ đó, tôi đã học được từ mới ''Khod-nawist'' và tôi sẽ không bao giờ quên nó. Tiếp theo nữa, bạn lại có thể tự hỏi Một lần nữa, làm việc này có ý nghĩa gì? Tôi đã cố gắng giải thích với mọi người những động lực khác nhau của tôi là gì nhưng tôi thấy câu nói của Nelson Mandela là cách lý giải tốt nhất ''Nếu bạn nói với một người bằng ngôn ngữ mà anh ta hiểu điều đó sẽ ở lại trong đầu anh ta. Nếu bạn nói với một người bằng ngôn ngữ của anh ta thì điều đó sẽ nằm lại trong trái tim anh ta Khi tôi bắt đầu nhận thấy có một sự kết nối rộng lớn giữa ngôn ngữ và văn hóa ngôn ngữ và tư duy. Thực tình mà nói, nếu bạn muốn học tiếng Ba Tư , ví dụ thế bạn cầm từ điển lên, bạn nói ''Tôi biết nói ''cảm ơn'' thế nào, Tôi biết nói ''Cái này giá bao nhiêu?'' và tôi biết nói ''tạm biệt''. Ô, tôi biết tiếng Ba Tư.'' Có lẽ là không, thực ra, hãy xem nếu bạn muốn một cái gì đó ở một hiệu sách Ba Tư, bạn có thể hỏi ai đó ''Cái này giá bao nhiêu?'' Nói chung anh ta sẽ nói với thế này: "Ghabeli nadaareh." nghĩa là ''Nó vô giá trị'' (Cười) Thực tế đây là một nét văn hóa sâu sắc gọi là ''Taaraf'' trong đó, hai người đàm thoại với nhau cả hai đều cố gắng cư xử khiêm nhường hơn người kia. Thế nên nếu tôi đi mua sách sẽ là thô lỗ nếu người đó nói với tôi ''Nó giá 5 đồng'' Anh ta phải nói ''Nó không có giá gì cả, thưa anh Anh đẹp trai quá anh tài giỏi quá (Cười) Anh cứ cầm về, Tôi rất khiêm nhường, anh cứ cầm luôn cho'' (Cười) Hoặc bạn có thể thấy gì đó như thế này: Nếu bạn muốn cảm ơn ai đó nếu bạn muốn bày tỏ lòng biết ơn, hoặc nói "rất vui được gặp anh'' Tôi có thể nói ''Có gì đâu, tôi biết nói ''cảm ơn'' bằng tiếng Farsi mà Tôi nói tiếng Farsi''. Tuy nhiên lại không hẳn thế Thật ra tôi thường nghe thấy câu này khi nói chuyện với người Iran, "Ghorbanet beram." dịch sát nghĩa là "Tôi có thể hy sinh cuộc đời tôi cho anh'' (Cười) Thế đấy, nó văn thơ bạn có thể coi nó là thống thiết quá đáng nhưng đó là điều bạn phải thật sự hiểu được văn hóa để nắm bắt được Tôi không muốn phóng đại vì, hãy nghĩ xem, chúng ta cũng nói thế trong tiếng Anh suốt mà Nếu bạn hỏi ai đó ''Anh có khỏe không?'' Bạn chờ đợi câu trả lời như thế nào? ''Tôi ổn'' Nếu bạn nói với tôi cái gì khác tôi không quan tâm (Cười) Nhưng chúng ta vẫn nói Chúng ta nói ''Chúa phù hộ anh'' ngay cả khi hiện tại nó chẳng có nội dung tôn giáo thật sự hàm chứa trong đó khi người ta hắt xì hơi Đúng không ạ? Thế thì Thật là thú vị chúng ta nghĩ đến một điều mà đa số các nhà ngôn ngữ học tin rằng ngôn ngữ vốn không ảnh hưởng lên cách bạn nghĩ Đúng thế. Không có ngôn ngữ nào có thể biến bạn thành thần đồng toán học. Không có ngôn ngữ nào có thể làm cho các vấn đề logic trở nên không thể hiểu được. Nhưng có một sự ràng buộc giữa ngôn ngữ và văn hóa Có rất nhiều ngôn ngữ có thể nói cho bạn về cả quan niệm văn hóa và thực tế, trên trái đất, mỗi hai tuần, có một ngôn ngữ chết đi Không còn ai nói nó nữa. Bởi chiến tranh, bởi đói kém, đa số trường hợp là do bị đồng hóa Có lẽ , sẽ dễ dàng cho tôi hơn khi không nói tiếng của làng tôi mà nói tiếng Ả Rập, chẳng hạn. Hoặc có thể tôi đến từ một bộ tộc Amazon, môi trường sống của tôi bị mất dần và hợp lý hơn là tôi sẽ học tiếng Bồ Đào Nha và để mất văn hóa của mình. Hãy nghĩ về điều đó. Hai tháng nữa, kể từ hôm nay, ngày 1 tháng Tư Đối với nhiều bạn, ngày đó sẽ căng thẳng vì bạn phải nộp bài hoặc phải trả tiền nhà. Nhưng đối với hai nhóm người trên thế giới đối với hai nền văn hóa, điều đó có nghĩa là sự ra đi của ngôn ngữ của họ Cái chết của những truyền thuyết, của lịch sử, của văn hóa dân gian. Của cách hiểu thế giới của họ. Nào, thế giờ bạn ôn lại tiếng Tây Ban Nha đi đến lớp tiếng Nhật, sẽ không ngăn cản được sự biến mất của ngôn ngữ Nhưng điều cần làm là, bắt đầu mở rộng đầu óc của bạn với ý nghĩ rằng ngôn ngữ trong ý nghĩa và bản chất của nó thể hiện quan điểm về thế giới văn hóa. Vè nếu tôi có thể truyền đạt cho bạn một điều tại TEDxTeen hôm nay thì đó là: Bạn có thể dịch từ ngữ dễ dàng nhưng bạn không thể truyền tải được hết ý nghĩa. Cảm ơn (Tiếng cổ vũ)