0:00:00.000,0:00:00.250
Khoảng hai năm trước

0:00:28.517,0:00:30.524
Tôi được nhắc đến trong một bài báo[br]của New York Times có tên

0:00:30.524,0:00:32.761
"Cuộc phiêu lưu của một thiếu niên [br]nói nhiều ngôn ngữ"

0:00:32.761,0:00:35.841
trong đó kể về niềm đam mê [br]học ngoại ngữ,

0:00:35.841,0:00:38.253
1 thói quen khác thường của tôi

0:00:38.253,0:00:40.265
Lúc đầu tôi nghĩ điều đó rất tuyệt

0:00:40.265,0:00:42.457
Thật tốt khi người ta[br]chú ý đến học ngoại ngữ

0:00:42.457,0:00:43.786
và đó không còn là

0:00:43.786,0:00:45.751
một thói quen cô độc,

0:00:45.751,0:00:47.345
giúp tôi giao tiếp với[br]mọi người trên thế giới

0:00:48.939,0:00:51.475
Và khi tôi càng ở tâm điểm [br]của truyền thông lâu

0:00:52.353,0:00:54.800
tôi càng đi lệch trọng tâm[br]câu chuyện của mình

0:00:55.560,0:00:58.922
Mặc dù tôi luôn thích thú được nói về[br]tại sao và thế nào,

0:00:58.922,0:01:01.559
tại sao tôi học ngoại ngữ,[br]tôi đã học như thế nào,

0:01:02.126,0:01:04.509
thay vào đó, mọi chuyện[br]trở nên hơi hỗn loạn

0:01:04.509,0:01:08.930
trong đó, những show truyền thông chỉ muốn[br]làm câu chuyện của tôi giật gân

0:01:09.659,0:01:11.502
Thế nên mọi việc diễn ra[br]như thế này

0:01:12.032,0:01:14.885
"Xin chào, hôm nay tôi có mặt với[br]Timothy Doner, cậu bé 17 tuổi

0:01:14.885,0:01:17.050
người thông thạo 20 ngoại ngữ.

0:01:17.050,0:01:18.057
À, xin lỗi quý vị

0:01:18.057,0:01:20.515
Cậu ấy có thể nói xấu[br]quý vị bằng 25 ngôn ngữ

0:01:20.515,0:01:22.573
và thành thạo 10 ngoại ngữ khác.

0:01:22.573,0:01:26.237
Tim, hãy nói với khán giả[br]'Chào buổi sáng'

0:01:26.237,0:01:28.769
và 'cảm ơn khán giả xem đài'[br]bằng tiếng Hồi giáo?''

0:01:28.769,0:01:31.759
(Cười)

0:01:33.489,0:01:34.781
''Ờ... Ả Rập''

0:01:36.261,0:01:39.765
(nói tiếng Ả Rập)

0:01:39.765,0:01:40.924
''Tuyệt, Tim. [br]Chúng tôi muốn

0:01:40.924,0:01:42.460
cậu giới thiệu bản thân và nói

0:01:42.460,0:01:44.769
'Tôi thông thạo 23 ngoại ngữ' [br]bằng tiếng Đức"

0:01:44.769,0:01:46.741
''Thực ra không hẳn thế. Nhưng..."

0:01:46.741,0:01:48.520
''Không, không, cứ nói cho khán giả nghe đi''

0:01:48.520,0:01:57.756
(bằng tiếng Đức)

0:01:57.778,0:01:59.141
''Tuyệt vời. Còn bây giờ

0:01:59.141,0:02:00.758
một câu líu lưỡi tiếng Trung[br]được không?

0:02:00.758,0:02:02.250
(Cười)

0:02:02.250,0:02:04.772
"ồ, chúng ta có thể nói về tiếng Trung,

0:02:04.772,0:02:07.470
bạn biết đấy, càng ngày càng nhiều người Mỹ[br]học tiếng Trung,

0:02:07.470,0:02:08.748
và tôi nghĩ là[br]điều đó rất có ý nghĩa."

0:02:08.748,0:02:10.431
"Không. Không. Không[br]Nói Cứ nói cho chúng nghe một câu khó phát âm"

0:02:10.431,0:02:12.991
(Cười)

0:02:12.991,0:02:18.754
(bằng tiếng Trung)

0:02:18.754,0:02:19.775
Chàng trai này! Tim, thế

0:02:19.775,0:02:21.751
một câu tiếng Trung nữa đi"

0:02:21.751,0:02:23.429
"Tôi không làm thế thì tốt hơn,

0:02:23.429,0:02:25.107
chúng ta có thể nói về Trung Quốc.

0:02:25.107,0:02:27.001
Bạn có thể thu được nhiều điều[br]nhờ việc học ngoại ngữ.

0:02:27.001,0:02:28.915
''Ôi, Tim, tôi xin lỗi[br]Chúng ta hết giờ rồi"

0:02:28.915,0:02:30.528
(Cười)

0:02:30.528,0:02:33.772
(Vỗ tay)

0:02:37.506,0:02:39.087
''Bây giờ, tại sao cậu không[br]nói tạm biệt với khán giả

0:02:39.087,0:02:40.668
bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ nhỉ

0:02:40.668,0:02:42.249
và chúng ta sẽ kết thúc ở đây.''

0:02:42.249,0:02:44.418
''Nhưng chúng ta chưa[br]thực sự trao đổi gì cả''

0:02:44.437,0:02:46.612
''Nhưng xin hãy nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ đi"

0:02:46.612,0:02:51.767
(bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ)

0:02:51.767,0:02:53.089
''Đó là chàng trai này,[br]

0:02:53.089,0:02:54.937
tự hỏi cậu ta có thể [br]tìm được bạn gái không....

0:02:54.937,0:02:58.502
(Cười)

0:02:58.502,0:03:01.017
"Xin đừng rời xa màn hình[br]tiếp theo sẽ là

0:03:01.017,0:03:03.255
một chú chó bun lướt ván [br]trong bộ đồ bơi"

0:03:03.255,0:03:05.250
(Cười)

0:03:05.250,0:03:10.742
(Vỗ tay)

0:03:10.742,0:03:13.997
Buồn cười thế đấy ạ.[br]

0:03:13.997,0:03:16.081
Điều đó nhấn mạnh[br]2 vấn đề khá quan trọng

0:03:16.081,0:03:17.698
qua cách mà người ta [br]thể hiện câu chuyện của tôi

0:03:17.698,0:03:19.074
Ở mức độ cá nhân,

0:03:20.164,0:03:24.468
Tôi cảm thấy học ngoại ngữ bây giờ[br]gần như trở thành một loại nghĩa vụ

0:03:24.468,0:03:29.364
tôi cảm thấy một thứ gì đó bỗng nhiên[br]phải được sắp xếp 1 cách cứng nhắc

0:03:29.364,0:03:31.421
Một điều gì đó mà phải[br]phân loại, hợp lý hóa,

0:03:31.421,0:03:33.269
biểu hiện bằng các con số cụ thể.

0:03:33.269,0:03:34.925
Tôi nói X tiếng

0:03:34.925,0:03:36.581
Tôi biết Y tiếng.

0:03:36.581,0:03:38.239
trái ngược với điều tôi luôn làm,

0:03:38.239,0:03:40.496
đó là học ngoại ngữ [br]vì niềm vui trong đó

0:03:40.519,0:03:41.999
Học để giao tiếp với mọi người

0:03:41.999,0:03:43.807
học về các nền văn hóa khác

0:03:44.347,0:03:47.951
Ở một mức cao hơn, nó làm hạ giá[br]ý nghĩa của việc nói một ngôn ngữ,

0:03:47.959,0:03:49.235
hay biết một ngôn ngữ

0:03:49.235,0:03:51.641
Nếu bây giờ tôi có thể nói cho bạn [br]1 điều gì đó tại TEDxTeen,

0:03:51.977,0:03:53.724
thì đó là việc biết một ngôn ngữ

0:03:53.724,0:03:56.675
không chỉ là biết một vài từ trong từ điển

0:03:56.675,0:03:58.231
Nó có ý nghĩa hơn nhiều

0:03:58.231,0:04:00.141
câu hỏi phòng vệ sinh ở đâu

0:04:00.141,0:04:01.518
hay mấy giờ rồi.

0:04:01.998,0:04:04.105
Mà tôi đang đi hơi nhanh rồi.

0:04:04.945,0:04:07.681
Với nhiều bạn chưa quen thuộc[br]với câu chuyện của tôi,

0:04:07.685,0:04:10.227
các bạn có thể không biết từ [br]''polyglot'' (đa ngôn ngữ) nghĩa là gì

0:04:10.227,0:04:12.046
đó quả là một từ kỳ cục

0:04:14.496,0:04:15.774
Tôi bắt đầu ở đây.

0:04:16.754,0:04:19.736
Đứa nhóc tì này là tôi, khoảng năm 2001

0:04:19.736,0:04:21.721
đây là bắt đầu hành trình[br]học ngoại ngữ của tôi

0:04:21.721,0:04:23.656
Thực ra tôi đã từng là một diễn viên nhí

0:04:23.656,0:04:25.417
trước khi tôi bắt đầu học ngoại ngữ.

0:04:25.417,0:04:28.248
Và tôi luôn có một chút[br]năng khiếu với ngữ điệu

0:04:28.248,0:04:30.515
Thế là tôi đi thử giọng[br]cho quảng cáo trên radio

0:04:30.515,0:04:31.762
hoặc quảng cáo trên ti vi

0:04:31.762,0:04:33.772
và tôi có thể giả giọng Austin Powers.

0:04:33.772,0:04:35.778
Tôi sẽ không diễn nó ở đây đâu.

0:04:36.738,0:04:39.768
(Cười)

0:04:39.768,0:04:41.196
hoặc là tôi có thể

0:04:41.196,0:04:42.624
Apu trong seri tThe Simpsons.

0:04:42.624,0:04:44.052
Có một lần thử giọng

0:04:44.052,0:04:45.084
tôi bị yêu cầu đi về,

0:04:45.084,0:04:46.324
họ bảo tôi đóng giả[br]một đứa bé bị ngọng,

0:04:47.331,0:04:49.349
tôi thì lại muốn làm[br]Darth Vader với giọng Pháp

0:04:49.356,0:04:53.496
(Cười)

0:04:53.496,0:04:55.919
Nhưng điều đó đã dạy tôi những điều cơ bản

0:04:55.919,0:04:57.895
về việc phân tích âm thanh.

0:04:57.895,0:04:59.817
về việc bắt được âm của người nước ngoài

0:04:59.817,0:05:01.292
hay những mẫu câu nói

0:05:01.292,0:05:02.769
và thật sự sống với nó.

0:05:02.769,0:05:04.587
Nào, bây giờ, tua nhanh hơn một chút

0:05:05.245,0:05:06.769
lúc này tôi học lớp 3,

0:05:06.769,0:05:08.750
và tôi bắt đầu học tiếng Pháp[br]lần đầu tiên

0:05:08.750,0:05:10.255
Sáu tháng rồi đến một năm

0:05:10.255,0:05:11.760
thậm chí hai năm sau,

0:05:11.760,0:05:13.265
tôi vẫn không thể giao tiếp.

0:05:13.265,0:05:14.762
Tiếng Pháp chỉ là 1 môn học ở trường

0:05:14.762,0:05:16.943
và ngay cả khi tôi có thể nói những từ

0:05:16.943,0:05:19.255
như khuỷu tay, xương đầu gối, dây giầy

0:05:19.509,0:05:22.522
Tôi thật sự không thể giao tiếp [br]trôi chảy với ai cả.

0:05:23.522,0:05:25.510
Tua nhanh hơn một chút.

0:05:25.510,0:05:27.010
Lớp 7, tôi học tiếng Latin

0:05:27.010,0:05:29.016
Tiếng Latin là một ngôn ngữ chết

0:05:29.016,0:05:31.107
và khi học tiếng Latin, bạn thật sự học

0:05:31.107,0:05:32.351
cách phân tích ngôn ngữ

0:05:32.351,0:05:33.753
và nhìn ngôn ngữ như một hệ thống

0:05:33.753,0:05:36.128
với các quy tắc, và như 1 phần[br]của 1 bộ xếp hình

0:05:36.128,0:05:37.270
Điều đó thật thú vị

0:05:37.270,0:05:39.621
nhưng tôi vẫn chưa cảm nhận[br]học ngôn ngữ là dành cho mình

0:05:40.493,0:05:42.508
Nào, lại tua một chút nhanh hơn

0:05:42.508,0:05:43.515
Khoảng 13 tuổi,

0:05:43.515,0:05:45.016
tôi quan tâm về

0:05:45.016,0:05:46.517
mâu thuẫn Israel - Palestine

0:05:46.517,0:05:48.018
Tôi bắt đầu học tiếng Do Thái.

0:05:48.018,0:05:49.499
Tôi không biết[br]phải làm thế nào.

0:05:49.499,0:05:51.747
Tôi chẳng biết[br]tôi nên làm gì

0:05:51.747,0:05:54.478
thế là tôi nghe rất nhiều nhạc Rap

0:05:54.478,0:05:57.011
Tôi học lời bài hát,[br]tôi nói lại những lời đó

0:05:57.011,0:05:59.259
rồi tôi thử chat với những người bản ngữ,

0:05:59.259,0:06:01.261
tuần một lần, tháng một lần

0:06:01.261,0:06:03.600
tôi tiến bộ lên

0:06:03.006,0:06:04.751
Tôi bắt đầu hiểu ra rất nhiều.

0:06:04.751,0:06:06.497
Tôi nói không giống[br]người bản ngữ,

0:06:06.497,0:06:08.756
tôi không thể nói chuẩn xác và

0:06:08.756,0:06:10.462
tôi đương nhiên chả hiểu ngữ pháp.

0:06:10.462,0:06:13.276
nhưng tôi đã làm những điều[br]mà tôi không bao giờ làm được ở trường

0:06:13.276,0:06:14.998
đó là nhặt nhạnh những căn bản[br]của một ngôn ngữ

0:06:14.998,0:06:16.199
tự học

0:06:16.768,0:06:18.044
Tiếp theo sau đó một chút

0:06:18.520,0:06:20.272
Tôi bắt đầu học tiếng Ả Rập khi 14 tuổi

0:06:20.272,0:06:22.024
trong một chương trình hè ở lớp 9

0:06:22.024,0:06:23.776
Đó là mùa hè năm 2010

0:06:23.776,0:06:25.513
Sau 1 tháng, tôi thấy tôi[br]có thể đọc viết

0:06:25.513,0:06:26.550
không gặp vấn đề gì.

0:06:26.550,0:06:28.230
Tôi đã học những căn bản [br]của một ngôn ngữ chính thức

0:06:28.230,0:06:30.230
và một trong các phương ngữ

0:06:30.230,0:06:33.700
Và cuối cùng, tôi nhận ra rằng [br]tôi có thể học ngoại ngữ như 1 sở thích

0:06:34.776,0:06:39.515
Cuối cùng, ngày 24 tháng 3 năm 2011

0:06:39.515,0:06:41.241
Tôi đã bị mất ngủ khủng khiếp

0:06:41.241,0:06:42.897
khi tôi học thêm ngôn ngữ khác

0:06:42.897,0:06:45.871
bằng các sách ngữ pháp hay xem ti vi,

0:06:45.871,0:06:49.470
ví dụ như tiếng Ả Rập hay Do Thái,[br]trở thành cách tôi tập trung thời gian

0:06:50.425,0:06:56.026
Đêm đó, khi tôi vẫn còn thức[br]tới tận khuya lắc

0:06:56.026,0:06:58.738
Tôi đã tự thu âm mình nói tiếng Ả rập[br]vào máy tính

0:06:58.738,0:06:59.754
làm phụ đề

0:06:59.754,0:07:01.263
và đưa lên trang Youtube

0:07:01.263,0:07:02.998
với tiêu đề "Tim nói tiếng Ả Rập"

0:07:02.998,0:07:05.037
(bằng tiếng Ả Rập)

0:07:05.037,0:07:06.513
Hôm sau tôi làm điều tương tự

0:07:06.513,0:07:07.520
(bằng tiếng Do Thái)

0:07:07.520,0:07:08.757
Tim nói tiếng Do Thái

0:07:08.757,0:07:11.747
Những lời bình luận khi tôi ngó vào[br]thật tuyệt vời

0:07:11.747,0:07:12.746
Người ta nói kiểu như

0:07:12.746,0:07:14.849
"Oa, tôi chưa từng gặp một[br]người Mỹ nói tiếng Ả Rập"

0:07:14.849,0:07:19.980
(Cười)

0:07:19.980,0:07:21.808
Chẳng lẽ là lỗi của họ à?

0:07:22.688,0:07:24.263
Ngoài ra, còn có những câu như

0:07:24.263,0:07:27.013
"Ồ, có lẽ bạn có thể sửa nguyên âm ở đây"

0:07:27.013,0:07:29.231
hay ''có lẽ từ này[br]được phát âm như thế này''

0:07:29.231,0:07:30.811
Thế là học ngoại ngữ,[br]bỗng nhiên

0:07:30.811,0:07:32.391
đi từ trên những trang sách

0:07:32.391,0:07:33.973
hay màn hình máy tính của tôi

0:07:33.973,0:07:35.097
đến cả thế giới[br]rộng lớn.

0:07:35.962,0:07:37.499
Sau đó tôi bị cuốn vào

0:07:37.499,0:07:40.525
tôi có cả một cộng đồng [br]để tương tác cùng

0:07:40.525,0:07:43.247
và quan trọng là có một giáo viên[br]hay bạn nói chuyện

0:07:43.247,0:07:45.231
trong bất kỳ ngôn ngữ nào tôi muốn.

0:07:45.231,0:07:47.110
Tôi sẽ cho bạn xem một đoạn phim ngắn

0:07:47.946,0:07:54.140
Video: [tiếng Ả Rập] Tôi bắt đầu học tiếng[br]Ả Rập cách đây 6 tháng

0:07:54.140,0:07:57.124
(tiếng Indonesia)[br]Nó bắt đầu từ ... một, hai, ba , bốn ...

0:07:58.674,0:08:00.110
khoảng bốn ngày trước

0:08:00.751,0:08:03.568
(Tiếng Do thái)[br]Tôi thật sự thấy rằng

0:08:03.568,0:08:06.568
đọc và viết[br]bằng tiếng Ả Rập dễ hơn

0:08:06.568,0:08:10.415
(tiếng Ojibwe)[br]Tôi đương nhiên thấy tiếng Ojibwe khó!

0:08:10.415,0:08:14.536
(tiếng Swahili)[br]nhưng hôm kia tôi về nhà

0:08:14.536,0:08:18.145
(Tiếng Pashto) Phát âm của tôi thế nào?[br]Cảm ơn rất nhiều!

0:08:18.905,0:08:21.750
Chúc một ngày tốt lành! Tạm biệt!

0:08:24.014,0:08:28.754
(Vỗ tay)

0:08:28.754,0:08:29.909
Tim Doner: Đó là[br]phương pháp của tôi

0:08:29.909,0:08:31.268
để vươn ra thế giới.

0:08:31.268,0:08:32.268
Khi tôi học những ngôn ngữ này

0:08:32.268,0:08:34.203
tôi gặp một số trở ngại.

0:08:34.203,0:08:36.055
Một là[br]tôi không biết cách tự học.

0:08:36.055,0:08:38.248
Thực tế, tôi dám chắc[br]nhiều bạn nếu bị nói là

0:08:38.248,0:08:39.890
bạn phải học tiếng Pashto[br]trước tháng sau

0:08:39.890,0:08:41.315
bạn sẽ chẳng biết phải làm gì

0:08:41.355,0:08:42.914
Thế là tôi làm thử nghiệm

0:08:44.254,0:08:45.618
Đây là một ví dụ

0:08:45.618,0:08:48.604
Trong lớp Latin, tội đọc về[br]điều mà Cicero mô tả

0:08:48.605,0:08:50.520
gọi là "Phương pháp của Loci"

0:08:50.520,0:08:51.762
Chính xác là Locurum.

0:08:51.762,0:08:55.244
Đó là một kỹ năng,[br]giúp bạn ghi nhớ

0:08:55.244,0:08:56.455
Ví dụ, bạn muốn học

0:08:56.455,0:08:58.018
10 từ vựng trong một danh sách

0:08:58.018,0:08:59.142
Bạn lấy từng từ một

0:08:59.142,0:09:00.504
và thay vì học[br]theo từng khối

0:09:00.504,0:09:02.418
bạn nhập chúng vào[br]trí nhớ không gian của bạn

0:09:02.418,0:09:04.035
Ý của tôi là như thế này

0:09:04.035,0:09:05.763
đây là quảng trường Union

0:09:05.763,0:09:06.763
nơi tôi đến hàng ngày.

0:09:06.763,0:09:07.650
Nếu tôi nhắm mắt,

0:09:07.650,0:09:10.169
Tôi có thể mường tượng ra nó rất rõ nét

0:09:10.169,0:09:12.743
Tôi tưởng tượng [br]mình đang đi dọc quảng trường Union

0:09:12.743,0:09:15.013
và ở mỗi điểm trong tâm trí[br]có tiếng vang vọng

0:09:15.013,0:09:17.256
tôi liên kết nó với một từ vựng

0:09:19.076,0:09:20.280
Tôi sẽ lấy ví dụ nhé.

0:09:20.280,0:09:21.926
Tôi đang đi bộ trên Đại lộ Park

0:09:21.926,0:09:23.472
và tiếng Nhật đi bộ là ''iku''

0:09:23.472,0:09:25.520
Tôi đi thêm một chút nữa, rẽ phải,

0:09:25.520,0:09:27.772
ngồi lên bậc thang,[br]nơi mà tôi có thể ''Suwaru''

0:09:27.772,0:09:30.026
Thẳng hướng Bắc từ đó[br]là tượng George Washington

0:09:30.026,0:09:31.350
nơi tôi thường nghĩ là một vòi phun nước

0:09:31.350,0:09:33.230
thế thì ''nomu'', nghĩa là uống

0:09:33.230,0:09:35.785
Bên cạnh[br]có một cái cây, bạn có thể ''kiru'' - cắt

0:09:35.785,0:09:37.264
Đi về phía Bắc,[br]hướng Barnes & Noble

0:09:37.264,0:09:39.041
bạn có thể ''yomu'', nghĩa là đọc

0:09:39.041,0:09:41.520
Nếu tôi thấy đói và muốn [br]đi tới quán Falafel yêu thích

0:09:41.520,0:09:45.480
tôi có thể đi qua một tòa nhà phía tây[br]và tôi có thể ''taberu'', nghĩa là ăn

0:09:45.480,0:09:46.529
Sót mất một từ

0:09:46.529,0:09:48.817
Cũng được. 8 trên 10![br]Không tệ lắm!

0:09:49.516,0:09:51.216
Tôi nhận ra rằng, đa phần

0:09:51.216,0:09:53.359
bằng cách thử nghiệm phương pháp như vậy,

0:09:53.359,0:09:55.850
việc học ngôn ngữ trở thành[br]một kinh nghiệm tương tác,

0:09:55.861,0:09:57.794
trở thành một điều[br]mà tôi có thể ghi nhớ tốt hơn

0:09:57.794,0:09:59.255
và tôi rất thích thú.

0:09:59.255,0:10:00.626
Có thể cách đó[br]không hợp với bạn

0:10:00.626,0:10:01.806
Tôi có 1 cách khác.

0:10:02.746,0:10:03.971
Có nhiều người hỏi tôi

0:10:03.971,0:10:05.757
Anh học nhiều ngoại ngữ[br]đến thế cùng một lúc

0:10:05.757,0:10:07.047
làm sao anh không bị lẫn lộn nhỉ?

0:10:07.047,0:10:08.544
hay làm thế nào anh nhớ[br]nhiều từ đến thế?

0:10:08.544,0:10:09.946
Trong tiếng Tây Ban Nha, [br]tôi học từ cái bàn

0:10:09.946,0:10:11.678
và từ quyển sách[br]vào tai này qua tai kia ngay.

0:10:12.190,0:10:14.040
Cách tôi làm là nắm chặt lấy nó.

0:10:14.040,0:10:15.689
Ví dụ

0:10:16.289,0:10:18.040
lấy ba từ này trong tiếng Indonesia.

0:10:18.040,0:10:20.244
Đây là những từ nằm trong [br]nhóm 50 từ đầu tiên tôi học

0:10:20.244,0:10:21.768
"Kepala", "Kabar", "Kantor".

0:10:21.768,0:10:23.749
về từ vựng, chúng không[br]liên quan gì đến nhau

0:10:23.749,0:10:24.771
''Kepala'' là đầu. ''Kabar'' là tin tức.[br]''Kantor'' là văn phòng

0:10:27.256,0:10:30.267
Nhưng mà chúng nghe na ná ''K'', ''A''[br]Đúng không ạ?

0:10:30.267,0:10:31.282
Thế điều tôi làm là

0:10:31.282,0:10:34.756
tôi ghi nhớ những từ[br]theo một khối có âm tương tự.

0:10:34.756,0:10:36.511
Nên nếu tôi nghe từ ''Kepala''[br]trong tiếng Indo

0:10:36.511,0:10:38.763
Tôi lập tức nghĩ đến[br]từ ''Kebar'' và ''Kantor''

0:10:38.763,0:10:41.510
Giống như vậy, trong tiếng Ả Rập[br]"Iktissad", "Istiklal", "Sokot".

0:10:41.510,0:10:42.759
Ba từ này chẳng liên quan đến nhau

0:10:42.759,0:10:45.242
Một là kinh tế, một là độc lập,[br]một là suy sụp

0:10:45.242,0:10:47.272
Nhưng nếu tôi nghe 1 từ, thì nó gợi nhớ..[br](Cười)

0:10:47.272,0:10:51.262
(Cười)

0:10:51.262,0:10:52.774
nó gợi nhớ các từ còn lại

0:10:53.494,0:10:54.536
Tương tự với tiếng Do Thái

0:10:54.536,0:10:56.011
(bằng tiếng Do Thái)

0:10:56.011,0:10:58.516
Ngay cả khi nghĩa của chúng là[br]quay lại, nhớ và tỏa sáng

0:10:58.516,0:11:01.006
hay trong tiếng Farsi chúng[br]có liên quan đến nhau

0:11:01.006,0:11:02.291
Nên với tôi, nếu tôi nghe từ ''Pedar''

0:11:02.291,0:11:03.270
nghĩa là bố

0:11:03.270,0:11:04.659
tôi sẽ tự động nghĩ ra các từ

0:11:04.659,0:11:06.513
"Mada", "Barodar", "Dokhtar".

0:11:06.513,0:11:08.509
mẹ, anh trai, con gái

0:11:08.509,0:11:10.268
Tóm lại, đó là một cách học

0:11:10.268,0:11:13.014
và tôi không nói rằng nó sẽ[br]khiến bạn thông thạo 1 ngôn ngữ

0:11:13.014,0:11:14.086
nó chỉ là 1 trong các cách

0:11:14.086,0:11:15.865
để vượt qua những khó khăn

0:11:16.715,0:11:17.917
Và có thể bạn tự hỏi

0:11:18.657,0:11:20.089
Làm việc này thì được cái gì?

0:11:20.859,0:11:22.932
Tại sao học tiếng Pasho hay tiếng Ojibwe

0:11:22.932,0:11:24.344
khi bạn đang sống ở New York?

0:11:24.344,0:11:26.529
Lý do là

0:11:27.165,0:11:28.942
Thực ra,[br]tôi sống ở New York cả đời mình

0:11:28.942,0:11:31.257
và tôi luôn bị choáng ngợp[br]bởi số lượng ngôn ngữ

0:11:31.257,0:11:32.534
tôi có thể nghe trong 1 ngày

0:11:32.534,0:11:35.777
Đi dọc theo một con phố,[br]tôi sẽ thấy các bảng hiệu tiếng Trung [br]hay tiếng Tây Ban Nha

0:11:35.777,0:11:39.042
Tôi thấy hiệu sách Nga,[br]nhà hàng Ấn Độ, nhà tắm Thổ Nhĩ Kỳ.

0:11:39.042,0:11:41.230
Bất chấp sự đa dạng ngôn ngữ đó,

0:11:41.230,0:11:42.838
văn hóa Mỹ chủ đạo

0:11:42.838,0:11:44.856
vẫn dứt khoát ở dạng đơn ngữ

0:11:44.856,0:11:46.054
Nếu bạn không tin,

0:11:46.054,0:11:49.515
hãy xem phản ứng với[br]video quảng cáo Coca-cola Super Bowl

0:11:51.015,0:11:55.264
Vì thế khi tôi bắt đầu thử nghiệm[br]với việc học ngoại ngữ

0:11:55.264,0:11:56.428
tôi đã tìm thấy một cộng đồng

0:11:56.428,0:11:57.592
những người học ở ngay New York.

0:11:57.592,0:11:58.758
Tôi đã đi xa hơn giới hạn thành phố

0:11:58.758,0:12:01.782
và vì thiếu từ,[br]tự làm mình xấu hổ

0:12:01.782,0:12:03.501
tôi cố gắng nói chuyện[br]với người ta cả ngày

0:12:03.501,0:12:05.081
tìm hiểu quan điểm của họ về mọi thứ

0:12:05.081,0:12:06.661
và sử dụng các kỹ năng ngôn ngữ mới phát hiện ra

0:12:06.661,0:12:09.479
Video: (bằng tiếng Nga) Tên anh là gì?[br]Natan

0:12:09.479,0:12:10.938
Natan[br]Xin chào

0:12:10.938,0:12:11.984
Tên anh là gì?

0:12:11.984,0:12:13.770
Tôi là Tim

0:12:14.150,0:12:15.611
Rất vui được gặp anh

0:12:15.611,0:12:17.099
Rất vui được gặp anh

0:12:17.099,0:12:18.187
Anh từ đâu đến?

0:12:18.367,0:12:20.135
(bằng tiếng Urdu) Cuốn sách này là do

0:12:20.135,0:12:22.251
Qudratullah Shanab tự viết

0:12:23.735,0:12:24.905
''nawist'' nghĩa là gì?

0:12:25.625,0:12:28.795
Nó nghĩa là tác giả đã viết...

0:12:31.375,0:12:32.766
À, rồi, Khod-Nawist (tự viết)

0:12:32.766,0:12:34.248
xuất phát từ khod-nevashtan[br]trong tiếng Ba Tư

0:12:34.248,0:12:36.239
Đấy, bạn có thể phải dùng rất nhiều tiếng Anh

0:12:36.239,0:12:37.440
có thể bạn không thật sự

0:12:37.440,0:12:39.276
đặc biệt thu hút khi bạn nói

0:12:39.276,0:12:40.211
nhưng vấn đề là[br]bạn đã bước ra ngoài

0:12:40.211,0:12:41.582
và bạn trải nghiệm

0:12:41.582,0:12:42.758
Tôi không nói tiếng Urdu giỏi

0:12:42.758,0:12:44.489
đoạn hội thoại đó nghe khá kỳ,

0:12:44.489,0:12:47.737
nhưng chỉ từ đó,[br]tôi đã học được từ mới ''Khod-nawist''

0:12:47.877,0:12:49.637
và tôi sẽ không bao giờ quên nó.

0:12:50.257,0:12:52.840
Tiếp theo nữa, bạn lại có thể tự hỏi

0:12:52.840,0:12:55.173
Một lần nữa, làm việc này có ý nghĩa gì?

0:12:55.173,0:12:56.912
Tôi đã cố gắng giải thích với mọi người

0:12:56.912,0:12:58.494
những động lực khác nhau của tôi là gì

0:12:58.494,0:13:00.741
nhưng tôi thấy câu nói[br]của Nelson Mandela

0:13:00.741,0:13:02.281
là cách lý giải tốt nhất

0:13:02.281,0:13:04.062
''Nếu bạn nói với một người[br]bằng ngôn ngữ mà anh ta hiểu

0:13:04.062,0:13:05.509
điều đó sẽ ở lại trong đầu anh ta.

0:13:05.509,0:13:08.785
Nếu bạn nói với một người bằng ngôn ngữ của anh ta[br]thì điều đó sẽ nằm lại trong trái tim anh ta

0:13:08.785,0:13:10.476
Khi tôi bắt đầu nhận thấy

0:13:10.476,0:13:12.357
có một sự kết nối rộng lớn

0:13:12.357,0:13:13.938
giữa ngôn ngữ và văn hóa

0:13:13.938,0:13:15.520
ngôn ngữ và tư duy.

0:13:15.520,0:13:19.015
Thực tình mà nói, [br]nếu bạn muốn học tiếng Ba Tư , ví dụ thế

0:13:19.015,0:13:21.051
bạn cầm từ điển lên, bạn nói[br]''Tôi biết nói ''cảm ơn'' thế nào,

0:13:21.051,0:13:22.521
Tôi biết nói ''Cái này giá bao nhiêu?''

0:13:22.521,0:13:23.643
và tôi biết nói ''tạm biệt''.

0:13:23.643,0:13:24.963
Ô, tôi biết tiếng Ba Tư.''

0:13:25.353,0:13:28.265
Có lẽ là không, thực ra, hãy xem

0:13:28.265,0:13:30.762
nếu bạn muốn một cái gì đó[br]ở một hiệu sách Ba Tư,

0:13:30.762,0:13:32.757
bạn có thể hỏi ai đó ''Cái này giá bao nhiêu?''

0:13:32.757,0:13:35.013
Nói chung anh ta sẽ nói với thế này:

0:13:35.013,0:13:36.223
"Ghabeli nadaareh."

0:13:36.223,0:13:38.256
nghĩa là ''Nó vô giá trị''

0:13:38.256,0:13:39.775
(Cười)

0:13:39.775,0:13:42.780
Thực tế đây là một nét văn hóa sâu sắc [br]gọi là ''Taaraf''

0:13:42.780,0:13:44.749
trong đó, hai người đàm thoại với nhau

0:13:44.749,0:13:47.220
cả hai đều cố gắng cư xử[br]khiêm nhường hơn người kia.

0:13:47.220,0:13:48.274
Thế nên nếu tôi đi mua sách

0:13:48.274,0:13:50.506
sẽ là thô lỗ nếu người đó nói với tôi[br]''Nó giá 5 đồng''

0:13:50.506,0:13:52.263
Anh ta phải nói ''Nó không có giá gì cả, thưa anh

0:13:52.263,0:13:54.227
Anh đẹp trai quá[br]anh tài giỏi quá

0:13:55.486,0:13:56.745
(Cười)

0:13:56.745,0:13:58.004
Anh cứ cầm về,[br]Tôi rất khiêm nhường, anh cứ cầm luôn cho''

0:13:58.004,0:14:00.767
(Cười)

0:14:00.767,0:14:04.276
Hoặc bạn có thể thấy gì đó[br]như thế này:

0:14:04.276,0:14:05.782
Nếu bạn muốn cảm ơn ai đó

0:14:05.782,0:14:07.489
nếu bạn muốn bày tỏ lòng biết ơn,

0:14:07.489,0:14:08.770
hoặc nói "rất vui được gặp anh''

0:14:08.770,0:14:10.510
Tôi có thể nói ''Có gì đâu,[br]tôi biết nói ''cảm ơn'' bằng tiếng Farsi mà

0:14:10.510,0:14:12.025
Tôi nói tiếng Farsi''.[br]Tuy nhiên lại không hẳn thế

0:14:13.225,0:14:15.506
Thật ra tôi thường nghe thấy câu này[br]khi nói chuyện với người Iran,

0:14:15.506,0:14:16.962
"Ghorbanet beram."

0:14:16.962,0:14:18.480
dịch sát nghĩa là

0:14:18.480,0:14:22.770
"Tôi có thể hy sinh cuộc đời tôi cho anh''[br](Cười)

0:14:22.770,0:14:24.771
Thế đấy, nó văn thơ

0:14:24.771,0:14:26.723
bạn có thể coi nó là thống thiết quá đáng

0:14:27.833,0:14:31.598
nhưng đó là điều bạn phải thật sự hiểu được văn hóa [br]để nắm bắt được

0:14:32.536,0:14:34.263
Tôi không muốn phóng đại

0:14:34.263,0:14:36.256
vì, hãy nghĩ xem, [br]chúng ta cũng nói thế trong tiếng Anh suốt mà

0:14:36.256,0:14:37.766
Nếu bạn hỏi ai đó ''Anh có khỏe không?''

0:14:37.766,0:14:39.271
Bạn chờ đợi câu trả lời như thế nào?

0:14:39.271,0:14:40.269
''Tôi ổn''

0:14:40.269,0:14:41.735
Nếu bạn nói với tôi cái gì khác[br]tôi không quan tâm

0:14:41.735,0:14:42.756
(Cười)

0:14:42.756,0:14:43.775
Nhưng chúng ta vẫn nói

0:14:43.775,0:14:44.767
Chúng ta nói ''Chúa phù hộ anh''

0:14:44.767,0:14:47.060
ngay cả khi hiện tại nó chẳng có nội dung tôn giáo[br]thật sự hàm chứa trong đó

0:14:47.060,0:14:48.263
khi người ta hắt xì hơi[br]Đúng không ạ? Thế thì

0:14:52.510,0:14:54.123
Thật là thú vị chúng ta nghĩ đến một điều

0:14:54.123,0:14:55.533
mà đa số các nhà ngôn ngữ học tin rằng

0:14:55.533,0:14:58.501
ngôn ngữ vốn không[br]ảnh hưởng lên cách bạn nghĩ

0:14:58.501,0:15:01.234
Đúng thế. Không có ngôn ngữ nào[br]có thể biến bạn thành thần đồng toán học.

0:15:01.234,0:15:02.903
Không có ngôn ngữ nào có thể làm cho

0:15:02.903,0:15:05.299
các vấn đề logic trở nên không thể hiểu được.

0:15:05.299,0:15:08.034
Nhưng có một sự ràng buộc [br]giữa ngôn ngữ và văn hóa

0:15:08.034,0:15:09.308
Có rất nhiều ngôn ngữ có thể nói cho bạn

0:15:09.308,0:15:11.604
về cả quan niệm văn hóa

0:15:11.604,0:15:13.079
và thực tế, trên trái đất,

0:15:13.079,0:15:16.228
mỗi hai tuần, có một ngôn ngữ chết đi

0:15:16.228,0:15:17.750
Không còn ai nói nó nữa.

0:15:17.750,0:15:19.774
Bởi chiến tranh, bởi đói kém,

0:15:19.774,0:15:21.730
đa số trường hợp là do bị đồng hóa

0:15:21.730,0:15:23.763
Có lẽ , sẽ dễ dàng cho tôi hơn[br]khi không nói tiếng của làng tôi

0:15:23.763,0:15:26.245
mà nói tiếng Ả Rập, chẳng hạn.

0:15:26.245,0:15:28.763
Hoặc có thể tôi đến từ một bộ tộc Amazon,

0:15:28.763,0:15:30.070
môi trường sống của tôi bị mất dần

0:15:30.070,0:15:32.519
và hợp lý hơn là tôi[br]sẽ học tiếng Bồ Đào Nha

0:15:32.519,0:15:34.034
và để mất văn hóa của mình.

0:15:34.764,0:15:35.774
Hãy nghĩ về điều đó.

0:15:35.774,0:15:38.264
Hai tháng nữa, kể từ hôm nay, ngày 1 tháng Tư

0:15:38.264,0:15:39.769
Đối với nhiều bạn, ngày đó sẽ căng thẳng

0:15:39.769,0:15:41.274
vì bạn phải nộp bài

0:15:41.274,0:15:42.780
hoặc phải trả tiền nhà.

0:15:42.780,0:15:44.265
Nhưng đối với hai nhóm[br]người trên thế giới

0:15:44.265,0:15:47.050
đối với hai nền văn hóa, điều đó có nghĩa là[br]sự ra đi của ngôn ngữ của họ

0:15:47.050,0:15:49.745
Cái chết của những truyền thuyết,[br]của lịch sử, của văn hóa dân gian.

0:15:49.745,0:15:51.775
Của cách hiểu thế giới của họ.

0:15:51.775,0:15:54.504
Nào, thế giờ bạn[br]ôn lại tiếng Tây Ban Nha

0:15:54.504,0:15:56.496
đi đến lớp tiếng Nhật,

0:15:56.496,0:15:58.788
sẽ không ngăn cản được sự biến mất của ngôn ngữ

0:15:59.228,0:16:02.770
Nhưng điều cần làm là,[br]bắt đầu mở rộng đầu óc của bạn với ý nghĩ

0:16:02.770,0:16:05.517
rằng ngôn ngữ[br]trong ý nghĩa và bản chất của nó

0:16:05.517,0:16:08.743
thể hiện quan điểm về thế giới văn hóa.

0:16:08.743,0:16:11.490
Vè nếu tôi có thể truyền đạt cho bạn[br]một điều tại TEDxTeen hôm nay

0:16:11.490,0:16:13.003
thì đó là:

0:16:13.003,0:16:14.983
Bạn có thể dịch từ ngữ dễ dàng

0:16:14.983,0:16:17.377
nhưng bạn không thể[br]truyền tải được hết ý nghĩa.

0:16:17.377,0:16:18.382
Cảm ơn

0:16:18.382,0:16:22.279
(Tiếng cổ vũ)