WEBVTT

00:00:26.180 --> 00:00:29.827
Yaklaşık iki yıl önce,
New York Times'ta

00:00:29.827 --> 00:00:32.631
"Genç bir poliglotun serüvenleri" adlı,

00:00:32.631 --> 00:00:34.851
benim dil öğrenme 
konusundaki tutkumu,

00:00:34.851 --> 00:00:37.891
sahip olduğum bu tuhaf hobiyi
anlatan bir makale yayınlandı.

00:00:38.253 --> 00:00:40.265
Başta bunun harika 
olduğunu düşünmüştüm.

00:00:40.265 --> 00:00:42.457
Dil öğreniminin daha çok ilgi 
çektiği gerçeğini sevmiştim.

00:00:42.457 --> 00:00:45.696
Beni birden dünyanın her yerinden
insanlarla iletişime sokan ve

00:00:45.706 --> 00:00:48.928
pek de göründüğü gibi insanı izole eden
bir hobi olmayışı hoşuma gitmişti.

00:00:48.939 --> 00:00:51.973
Medyanın ilgi odağı 
olarak zaman geçirdikçe

00:00:51.973 --> 00:00:54.542
hikayemin odak noktası 
değişmeye başladı.

00:00:54.642 --> 00:00:57.051
Ben her zaman nedeni ve nasılı,

00:00:57.051 --> 00:00:59.382
neden yabancı dil öğrendiğimi,

00:00:59.382 --> 00:01:02.291
bunu nasıl yaptığımı
konuşmakla ilgilenirken

00:01:02.291 --> 00:01:05.679
medya şovları hikayemi
sansasyonelleştimek isteyince,

00:01:05.679 --> 00:01:08.930
olay biraz gösteriye döndü.

00:01:09.239 --> 00:01:11.912
Yani sonuçta şöyle bir şey oldu,

00:01:12.032 --> 00:01:14.885
"Merhaba, bugün 20 dilde akıcı konuşabilen

00:01:14.885 --> 00:01:17.050
17 yaşındaki Timothy Doner ile birlikteyim.

00:01:17.050 --> 00:01:18.287
Ah, özür dilerim.

00:01:18.287 --> 00:01:20.515
Aslında sizi tam 
25 dilde aşağılayabilir

00:01:20.515 --> 00:01:22.573
ve ayrıca bir 10 dilde 
daha akıcı konuşabiliyor.

00:01:22.573 --> 00:01:26.237
Tim, seyircilerimize 
Müslümanca'da günaydın deyip

00:01:26.237 --> 00:01:28.769
izledikleri için teşekkür 
etmeye ne dersin?

00:01:28.769 --> 00:01:31.759
(Gülüşmeler)

00:01:32.319 --> 00:01:35.301
"Iıı... Arapça'da."

00:01:36.349 --> 00:01:39.589
(Arapça)

00:01:39.689 --> 00:01:40.924
"Harika, Tim. Şimdi de Almanca'da

00:01:40.924 --> 00:01:43.100
kendini tanıtıp, 23 dil konuşabiliyorum

00:01:43.100 --> 00:01:44.769
de bakalım."

00:01:44.769 --> 00:01:46.521
"Bu tam olarak doğru değil... Ama..."

00:01:46.521 --> 00:01:48.520
"Hayır, hayır, sen sadece söyle."

00:01:49.690 --> 00:01:57.756
(Almanca)

00:01:57.778 --> 00:01:59.211
"Mükemmel. Şimdi de Çince

00:01:59.211 --> 00:02:00.758
bir tekerlemeye ne dersin?"

00:02:00.758 --> 00:02:02.250
(Gülüşmeler)

00:02:02.250 --> 00:02:04.772
"Şey, Çince 
hakkında konuşabiliriz,

00:02:04.772 --> 00:02:07.470
bilirsiniz, bugünlerde bir sürü 
Amerikalı Çince öğreniyor

00:02:07.470 --> 00:02:08.748
ve bence bu çok önemli bir şey."

00:02:08.748 --> 00:02:10.431
"Hayır, hayır, hayır. 
Sadece bir tekerleme söyle."

00:02:10.431 --> 00:02:12.991
(Gülüşmeler)

00:02:12.991 --> 00:02:18.754
(Çince)

00:02:18.754 --> 00:02:20.285
"Ah bu çocuk! Tim, bir başka Çince

00:02:20.285 --> 00:02:21.751
tekerlemeye ne dersin?"

00:02:21.751 --> 00:02:23.379
"Söylememeyi tercih ederim,

00:02:23.379 --> 00:02:25.107
ama Çin hakkında konuşabiliriz.

00:02:25.107 --> 00:02:27.001
Dil öğrenerek kazanabileceğiniz bir sürü şey var.

00:02:27.001 --> 00:02:28.915
"Ah Tim, üzgünüm. 
Zamanımız doldu."

00:02:28.915 --> 00:02:30.528
(Kahkahalar)

00:02:30.528 --> 00:02:37.482
(Alkışlar)

00:02:37.506 --> 00:02:39.087
"Şimdi neden seyircilerimize

00:02:39.087 --> 00:02:40.668
Türkçe hoşçakal demiyorsun

00:02:40.668 --> 00:02:42.249
ve hemen sonra burda olacağız."

00:02:42.249 --> 00:02:44.407
"Daha hiç önemli 
bir konuda konuşmadık yalnız."

00:02:44.407 --> 00:02:46.232
"Ama Türkçe lütfen."

00:02:46.232 --> 00:02:51.767
(Türkçe)

00:02:51.767 --> 00:02:53.089
"Ne çocuk ama, değil mi,

00:02:53.089 --> 00:02:55.127
hiç kız elde edecek mi bakalım..."

00:02:55.127 --> 00:02:58.502
(Kahkahalar)

00:02:58.502 --> 00:03:01.017
"Şimdi kaykay yapan mayolu

00:03:01.017 --> 00:03:03.255
bir buldog için bizimle kalın."

00:03:03.255 --> 00:03:05.250
(Kahkahalar)

00:03:05.250 --> 00:03:10.742
(Alkışlar)

00:03:11.052 --> 00:03:13.997
Bu komik olduğu kadar,

00:03:13.997 --> 00:03:15.641
hikayem yayınladığı gibi

00:03:15.641 --> 00:03:17.698
oldukça büyük iki 
sorunu da öne çıkardı.

00:03:17.698 --> 00:03:19.012
Şahsen,

00:03:20.092 --> 00:03:22.186
dil öğrenimi şimdi sanki

00:03:22.186 --> 00:03:24.720
bir görev haline geliyor 
gibi hissediyordum.

00:03:24.720 --> 00:03:27.226
Birden sıkı bir 
şekilde organize edilmesi

00:03:27.226 --> 00:03:29.364
gereken bir şey gibi hissettirdi.

00:03:29.364 --> 00:03:31.421
Bölümlere ayrılıp rasyonalize edilmesi,

00:03:31.421 --> 00:03:33.319
somut bir sayıyla ifade 
edilmesi gereken bir şey.

00:03:33.319 --> 00:03:34.955
X dil konuşuyorum.

00:03:34.955 --> 00:03:36.581
Y dil biliyorum.

00:03:36.581 --> 00:03:38.239
Her zaman yaptığımın,

00:03:38.239 --> 00:03:40.496
yani sırf eğlencesine dil öğrenmenin tam tersi.

00:03:40.519 --> 00:03:41.999
İnsanlarla iletişim 
kurmayı öğrenmek,

00:03:41.999 --> 00:03:43.807
yabancı kültürleri öğrenmek.

00:03:44.347 --> 00:03:47.059
Daha ileri bir seviyede, bir dil konuşmanın

00:03:47.059 --> 00:03:49.235
veya bir dil bilmenin değeri düşürüldü.

00:03:49.235 --> 00:03:51.901
Eğer bugün TEDxTeen'de 
size bir şeyler katacaksam,

00:03:51.977 --> 00:03:53.724
o şudur ki; bir dil bilmek,

00:03:53.724 --> 00:03:56.675
bir sözlükten birkaç kelime 
bilmekten daha fazlasıdır.

00:03:56.675 --> 00:03:58.231
Birine lavabonun 
yerini sorabilmekten

00:03:58.231 --> 00:04:00.141
veya saatin kaç 
olduğunu söylemekten

00:04:00.141 --> 00:04:01.518
çok daha fazlasıdır.

00:04:01.998 --> 00:04:04.105
Ama kendimi geçiyorum.

00:04:04.945 --> 00:04:06.705
Benim öyküme 
aşina olmayanlar için,

00:04:06.705 --> 00:04:08.465
belki de bir çoğunuz poliglot 


00:04:08.465 --> 00:04:10.227
kelimesinin anlamını 
bilmiyorsunuzdur,

00:04:10.227 --> 00:04:12.046
ki bu oldukça garip.

00:04:14.496 --> 00:04:15.774
Buradan başladım.

00:04:16.644 --> 00:04:19.666
Bu ufaklık ben oluyorum, 
tahminen 2001 yılı.

00:04:19.666 --> 00:04:21.721
Ve bu da benim dil öğrenme 
yolculuğumun başlangıcı.

00:04:21.721 --> 00:04:23.656
Aslında daha dil 
öğrenmeden önce,

00:04:23.656 --> 00:04:25.417
ben bir oyuncuydum.

00:04:25.417 --> 00:04:28.248
Ve her zaman aksanlar 
konusunda biraz yeteneğim olmuştur.

00:04:28.248 --> 00:04:30.375
Radyo veya TV reklamları için

00:04:30.375 --> 00:04:31.762
seçmelere giderdim

00:04:31.762 --> 00:04:33.772
ve Austin Powers taklidi yapardım.

00:04:33.772 --> 00:04:35.668
Şimdi yapmayacağım.

00:04:36.738 --> 00:04:39.768
(Kahkahalar)

00:04:39.768 --> 00:04:41.496
Bazen de Simpson'lardan

00:04:41.496 --> 00:04:42.954
Apu'yu taklit ederdim.

00:04:42.954 --> 00:04:45.132
Aslında bir keresinde seçmelerde
benden gitmemi istemişlerdi,

00:04:45.134 --> 00:04:47.424
çünkü bana peltek küçük bir çocuk
gibi konuşmamı söylediler

00:04:47.441 --> 00:04:49.349
ve ben de Fransız aksanıyla 
Darth Vader yapmak istemiştim.

00:04:49.356 --> 00:04:52.806
(Kahkahalar)

00:04:53.496 --> 00:04:55.919
Ama bu bana sesleri 
nasıl analiz edeceğimin

00:04:55.919 --> 00:04:57.895
temelini öğretti.

00:04:57.895 --> 00:04:59.817
Yabancı bir aksanı veya

00:04:59.817 --> 00:05:01.292
söz kalıplarını nasıl kapacağımı

00:05:01.292 --> 00:05:02.769
ve onunla nasıl yaşayacağımı.

00:05:02.769 --> 00:05:04.717
Şimdi biraz ileri saralım,

00:05:04.785 --> 00:05:06.769
3. sınıfta falanım

00:05:06.769 --> 00:05:08.750
ve ilk kez Fransızca 
öğrenmeye başladım.

00:05:08.750 --> 00:05:10.255
Ama altı ay sonra,

00:05:10.255 --> 00:05:11.760
hatta iki yıl sonra bile

00:05:11.760 --> 00:05:13.265
kimseyle konuşamıyordum.

00:05:13.265 --> 00:05:14.762
Fransızca sadece 
okuldaki derslerden biriydi

00:05:14.762 --> 00:05:17.093
ve size dirsek, diz, 
kemik, ayakkabı bağcığı

00:05:17.093 --> 00:05:19.255
gibi kelimeleri 
söyleyebilmeme rağmen

00:05:19.509 --> 00:05:22.522
kimseyle akıcı bir 
diyalog kuramadım.

00:05:23.522 --> 00:05:25.510
Biraz daha ileri saralım.

00:05:25.510 --> 00:05:27.010
Yedinci sınıfta 
Latinceye başladım.

00:05:27.010 --> 00:05:29.016
Latince tabi ölü bir dil

00:05:29.016 --> 00:05:30.907
ve Latince öğrenirken gerçekten

00:05:30.907 --> 00:05:32.061
dili nasıl analiz edeceğinizi,

00:05:32.061 --> 00:05:35.013
dili nasıl kurallarıyla bir sistem 
ve bir bulmacanın parçası gibi

00:05:35.013 --> 00:05:36.128
göreceğinizi öğreniyorsunuz.

00:05:36.128 --> 00:05:37.270
Bu harikaydı

00:05:37.270 --> 00:05:39.621
ama yine de dil bana 
göre değil gibi hissediyordum.

00:05:40.493 --> 00:05:42.508
Şimdi birazcık daha ileri alalım.

00:05:42.508 --> 00:05:43.515
13 yaşlarındayım

00:05:43.515 --> 00:05:45.016
ve İsrail-Filistin 
çatışması hakkında

00:05:45.016 --> 00:05:46.517
daha fazla bilgi edinmekle ilgiliyim.

00:05:46.517 --> 00:05:48.018
İbranice çalışmaya başladım.

00:05:48.018 --> 00:05:49.499
Bunu yapabilmemin 
hiçbir yolu yoktu.

00:05:49.499 --> 00:05:51.747
Ne yapmam gerektiğini 
hiç bilmiyordum.

00:05:51.747 --> 00:05:54.478
Ben de çokça Rap müzik dinledim.

00:05:54.478 --> 00:05:57.011
Sözleri ezberledim, söyledim

00:05:57.011 --> 00:05:59.259
ve ana dili İbranice 
olanlarla konuşmaya çalıştım.

00:05:59.259 --> 00:06:01.261
Haftada bir, ayda bir

00:06:01.261 --> 00:06:03.600
ve adım adım daha da fazla

00:06:03.006 --> 00:06:04.751
anladığımı fark ettim.

00:06:04.751 --> 00:06:06.987
Ana dilimmiş gibi telaffuz edemiyordum.

00:06:06.987 --> 00:06:08.756
Pek anlaşılır konuşamıyordum ve

00:06:08.756 --> 00:06:10.462
kesinlikle grameri de bilmiyordum.

00:06:10.462 --> 00:06:13.276
Ama okulda asla 
yapamadığımı yapmıştım.

00:06:13.276 --> 00:06:14.708
Bir dilin temelini

00:06:14.708 --> 00:06:16.409
tamamen kendi kendime kavramıştım.

00:06:16.678 --> 00:06:18.294
Birazcık daha ilerleyelim.

00:06:18.520 --> 00:06:20.272
14 yaşındayken, 
9. sınıfa geçmeden,

00:06:20.272 --> 00:06:22.024
bir yaz programında 
Arapça'ya başladım.

00:06:22.024 --> 00:06:23.776
2010 yazı bu.

00:06:23.776 --> 00:06:25.513
Bir ay sonra 
sorunsuz bir şekilde

00:06:25.513 --> 00:06:26.550
okuyup yazabildiğimi anladım.

00:06:26.550 --> 00:06:28.230
Resmi dilin temelini

00:06:28.230 --> 00:06:30.053
ve başlıca ağızlarından 
birini öğrenmiştim.

00:06:30.053 --> 00:06:31.876
Ve bu beni dillerle bir hobi olarak

00:06:31.876 --> 00:06:33.990
uğraşabileceğim gerçeğiyle
ilgilenmeye itti.

00:06:34.776 --> 00:06:39.295
Böylece, sonunda tarihler 
24 Mart 2011'i gösterdi.

00:06:39.475 --> 00:06:41.022
Bende berbat bir uykusuzluk hastalığı var.

00:06:41.022 --> 00:06:42.289
Gramer kitaplarını kullanarak

00:06:42.289 --> 00:06:43.817
veya TV şovları izleyerek

00:06:43.817 --> 00:06:45.871
giderek daha fazla dil öğrenmek,

00:06:45.871 --> 00:06:48.036
-- örneğin Arapça veya İbranice'yi --

00:06:48.036 --> 00:06:50.561
zamanımı idare etmenin 
bir yolunu buldum.

00:06:50.561 --> 00:06:56.026
Böylece o gece, gecenin 
köründe hala uyanıkken

00:06:56.026 --> 00:06:58.738
kendimi bilgisayarımda 
Arapça konuşurken kaydettim,

00:06:58.738 --> 00:06:59.754
altyazı ekledim

00:06:59.754 --> 00:07:01.263
ve "Tim Arapça Konuşuyor" başlığıyla

00:07:01.263 --> 00:07:02.998
YouTube'a yükledim.

00:07:02.998 --> 00:07:05.037
(Arapça)

00:07:05.037 --> 00:07:06.513
Ertesi gün yine aynısını yaptım.

00:07:06.513 --> 00:07:07.520
(İbranice)

00:07:07.520 --> 00:07:08.757
Tim İbranice Konuşuyor.

00:07:08.757 --> 00:07:11.707
Ve baktığımda, 
yorumlar inanılmazdı.

00:07:11.707 --> 00:07:14.076
"Vay canına, daha önce hiç bir Amerikalının 
Arapça konuştuğunu görmemiştim."

00:07:14.076 --> 00:07:15.029
gibi yorumlar aldım.

00:07:15.029 --> 00:07:18.668
(Kahkahalar)

00:07:19.488 --> 00:07:21.808
Onları suçlayabilir misiniz?

00:07:22.688 --> 00:07:25.773
Bunun yanında "Sanırım şuradaki sesli
harflerini düzeltmelisin."

00:07:25.773 --> 00:07:27.803
veya "Bu kelime şöyle telaffuz ediliyor galiba."

00:07:27.803 --> 00:07:29.231
gibi şeyler de vardı.

00:07:29.231 --> 00:07:31.681
Birdenbire dil öğrenimi 
bir kitabın ıssız sayfalarından

00:07:31.681 --> 00:07:33.201
ya da bilgisayar ekranımdan

00:07:33.201 --> 00:07:34.813
dünyaya ulaştı.

00:07:36.078 --> 00:07:37.692
Bundan sonra bağlandım.

00:07:37.692 --> 00:07:39.739
Etkileşimde bulunabileceğim 
bir konuşmacı topluluğu

00:07:39.739 --> 00:07:42.815
ve aslında öğrenmek istediğim 
herhangi bir dil için bir öğretmenim

00:07:42.815 --> 00:07:44.777
veya sohbet edebileceğim insanlar vardı.

00:07:45.231 --> 00:07:47.110
Size hemen bir 
montajını göstereyim.

00:07:47.946 --> 00:07:54.140
Video:[Arapça] Arapça öğrenmeye 
yaklaşık 6 ay önce başladım,

00:07:54.140 --> 00:07:57.124
Bu... bir, iki, üç, dört...

00:07:57.914 --> 00:08:00.110
belki dört gün önce başladı.

00:08:00.591 --> 00:08:06.078
Aslında okuma ve yazma 
Arapça'da daha kolay gibi.

00:08:06.078 --> 00:08:10.115
Kesinlikle Ojibva Dili'ni zor buluyorum!

00:08:10.115 --> 00:08:14.096
Ama evvelki gün eve geldim

00:08:14.096 --> 00:08:18.145
Telaffuzum nasıl? 
Çok teşekkürler!

00:08:18.205 --> 00:08:21.750
İyi günler! 
Hoşçakalın!

00:08:24.014 --> 00:08:28.754
(Alkışlar)

00:08:28.754 --> 00:08:29.909
Bu benim dünyaya ulaşma

00:08:29.909 --> 00:08:31.268
yöntemim haline geldi.

00:08:31.268 --> 00:08:32.813
Ama bu dilleri öğrendikçe

00:08:32.813 --> 00:08:34.353
bir dizi engelle karşılaştım.

00:08:34.353 --> 00:08:36.735
İlk olarak, kendi başıma nasıl 
öğreneceğimi hiç bilmiyordum.

00:08:36.735 --> 00:08:38.248
Aslında çoğunuza, 
gelecek aya kadar Peştunca

00:08:38.248 --> 00:08:39.890
öğrenmek zorunda olduğunuz söylense

00:08:39.890 --> 00:08:41.375
ne yapacağınızı bilemezdiniz.

00:08:41.375 --> 00:08:42.914
Ben de denedim.

00:08:44.254 --> 00:08:45.618
İşte bir örnek.

00:08:45.618 --> 00:08:48.604
Latince dersimde, Cicero'nun

00:08:48.605 --> 00:08:50.520
"Loci Yöntemi" 
dediği bir şey okudum,

00:08:50.520 --> 00:08:51.762
teknik olarak Locurum.

00:08:51.762 --> 00:08:55.244
Ama bu ipuçları 
aldığınız bir tekniktir.

00:08:55.244 --> 00:08:56.455
Diyelim ki bir listeden

00:08:56.455 --> 00:08:58.018
10 kelime öğrenmek istiyorsunuz.

00:08:58.018 --> 00:08:59.142
Bu kelimelerin her birini alıp

00:08:59.142 --> 00:09:00.504
toplu halde ezberlemektense

00:09:00.504 --> 00:09:02.418
onları mekansal 
hafızanızda birleştiriyorsunuz.

00:09:02.418 --> 00:09:04.035
Demek istediğim şu.

00:09:04.035 --> 00:09:05.763
Burası Union Meydanı.

00:09:05.763 --> 00:09:06.763
Her gün gittiğim bir yer.

00:09:06.763 --> 00:09:07.650
Gözlerimi kapatırsam

00:09:07.650 --> 00:09:10.169
çok canlı bir şekilde 
tasavvur edebilirim.

00:09:10.169 --> 00:09:12.743
Kendimi Union Meydanı'nda 
yürürken hayal ediyorum

00:09:12.743 --> 00:09:15.013
ve zihnimde karşılığı 
olan her noktayı

00:09:15.013 --> 00:09:17.256
bir kelimeyle bağdaştırıyorum.

00:09:19.076 --> 00:09:20.280
Şimdi size göstereceğim.

00:09:20.280 --> 00:09:21.926
Park Avenue'de yürüyorum

00:09:21.926 --> 00:09:23.582
ve "iku" Japonca'da 
"yürümek"tir.

00:09:23.582 --> 00:09:25.440
Biraz daha ilerleyip
sağa dönüyorum;

00:09:25.440 --> 00:09:28.072
"suwaru" yapabileceğim bir 
yerde basamaklara oturuyorum.

00:09:28.072 --> 00:09:29.786
Tam kuzeyde 
George Washington'un

00:09:29.786 --> 00:09:31.540
eskiden çeşme olduğunu 
sandığım bir heykeli var;

00:09:31.540 --> 00:09:33.230
yani "nomu", "içmek".

00:09:33.230 --> 00:09:35.785
Hemen sağda "kiru" yapabileceğiniz, 
yani "kesebileceğiniz" bir ağaç var.

00:09:35.785 --> 00:09:37.264
Barnes & Noble için 
kuzeye giderseniz

00:09:37.264 --> 00:09:39.041
"yomu" yapabilirsiniz, 
yani "okuyabilirsiniz".

00:09:39.041 --> 00:09:41.520
Karnım açsa ve en sevdiğim
falafelciye gitmek istiyorsam,

00:09:41.520 --> 00:09:45.480
bir blok batıya gidebilirim; 
böylece "taberu" yani "yiyebilirim".

00:09:45.480 --> 00:09:46.849
Bir taneyi atladım.

00:09:46.849 --> 00:09:48.817
Pekala, 10'da 8. 
Fena değil!

00:09:49.516 --> 00:09:51.216
Çoğu zaman bu 
gibi yöntemleri denemenin

00:09:51.216 --> 00:09:53.359
dil öğrenimi çok daha etkileşimli

00:09:53.359 --> 00:09:55.850
bir hale getirdiğini anladım.

00:09:55.861 --> 00:09:57.794
Daha iyi hatırlayabildiğim 
ve daha çok eğlendiğim

00:09:57.794 --> 00:09:59.205
bir şey haline getirdi.

00:09:59.205 --> 00:10:00.326
Belki bu size göre değildir.

00:10:00.326 --> 00:10:01.696
İşte başka bir tane.

00:10:02.746 --> 00:10:03.971
Birçok insan sık sık soruyor bana,

00:10:03.971 --> 00:10:05.757
aynı anda bu kadar 
çok dil çalışıyorsun,

00:10:05.757 --> 00:10:07.047
nasıl birbirine 
karıştırmıyorsun?

00:10:07.047 --> 00:10:08.544
Ya da nasıl bu kadar 
çok kelime öğreniyorsun?

00:10:08.544 --> 00:10:09.946
İspanyolca "masa" 
kelimesini öğreniyorum

00:10:09.946 --> 00:10:11.678
ve kitaba karşılık olan sözcük
diğer kulağıma geliyor.

00:10:12.190 --> 00:10:14.040
Yaptığım şey onları kucaklamak.

00:10:14.040 --> 00:10:15.689
Mesela,

00:10:16.289 --> 00:10:18.040
şu üç Endonezce 
kelimeyi ele alalım.

00:10:18.040 --> 00:10:20.244
Bunlar aslında öğrendiğim 
ilk 50 kelime arasındaydı.

00:10:20.244 --> 00:10:21.768
"Kepala", "Kabar", "Kantor".

00:10:21.768 --> 00:10:23.749
Kelime anlamı olarak birbiriyle 
bağlantısız kelimeler.

00:10:23.749 --> 00:10:24.771
"Kepala" baş demek.

00:10:24.771 --> 00:10:25.773
"Kabar" haber demek.

00:10:25.773 --> 00:10:27.256
"Kantor" ise ofis.

00:10:27.256 --> 00:10:30.267
Ama hepsi benzer okunuyor,
"K" ve "A". Öyle değil mi?

00:10:30.267 --> 00:10:31.652
Yani yapacağım şey şu,

00:10:31.652 --> 00:10:34.756
yakın sesli kelimeleri bir 
grup halinde ezberleyeceğim.

00:10:34.756 --> 00:10:36.511
Böylece Endonezce 
"Kepala" kelimesini duyarsam,

00:10:36.511 --> 00:10:38.763
otomatikmen "Kebar" ve
"Kentor" kelimeleri aklıma gelir.

00:10:38.763 --> 00:10:41.510
Arapça'da da öyle,
"İktisat", "İstiklal", "Sükut"

00:10:41.510 --> 00:10:42.759
Bu üç sözcük bağlantısız.

00:10:42.759 --> 00:10:45.242
Biri ekonomi, biri bağımsızlık, biri ise düşüş.

00:10:45.242 --> 00:10:47.272
Ama birini duyarsam, tetikler...


00:10:47.272 --> 00:10:51.262
(Kahkahalar)

00:10:51.262 --> 00:10:52.774
diğerlerini tetikler.

00:10:53.494 --> 00:10:54.536
Aynı şey İbranice'de de,

00:10:54.536 --> 00:10:56.011
(İbranice)

00:10:56.011 --> 00:10:58.516
Bunlar geri dönmek, 
hatırlamak ve parlamak olsa bile.

00:10:58.516 --> 00:11:01.006
Ya da Farsça'da 
-ki bunlar bağlantılı.

00:11:01.006 --> 00:11:02.291
Ben eğer "Pedar" 
kelimesini duyarsam,

00:11:02.291 --> 00:11:03.270
baba anlamına gelen,

00:11:03.270 --> 00:11:04.659
kendiliğinden aklıma

00:11:04.659 --> 00:11:06.513
"Mada", "Barodar", "Dokhtar"

00:11:06.513 --> 00:11:08.509
yani anne, erkek kardeş, 
kız evlat kelimeleri gelir.

00:11:08.509 --> 00:11:10.268
Bu, yöntemlerden sadece biri

00:11:10.268 --> 00:11:12.554
ve bu sizi bir dilde 
akıcı yapacak demiyorum

00:11:12.554 --> 00:11:14.086
ama bu, o engelleri aşma

00:11:14.086 --> 00:11:15.865
yollarımdan biri oldu.

00:11:16.715 --> 00:11:18.057
Merak ediyor olabilirsiniz,

00:11:18.657 --> 00:11:20.089
bunun yapmanın amacı ne diye.

00:11:20.859 --> 00:11:22.712
Neden New York'ta yaşıyorken

00:11:22.712 --> 00:11:24.344
Peştunca veya Ojibva Dili öğrenesin ki?

00:11:24.344 --> 00:11:26.529
Bunun bir mantığı var.

00:11:27.165 --> 00:11:28.942
Aslında hayatım boyunca 
New York'ta yaşadım

00:11:28.942 --> 00:11:31.257
ve hep bir günde 
duyulabilecek

00:11:31.257 --> 00:11:32.534
dil sayısına şaşırmışımdır.

00:11:32.534 --> 00:11:35.777
Sokakta yürürken Çince veya 
İspanyolca tabelalar görüyorum.

00:11:35.777 --> 00:11:39.042
Rus kitapçılar, Hint restoranları,
Türk hamamları.

00:11:39.042 --> 00:11:41.230
Ama bunca dilsel 
çeşitliliğe rağmen

00:11:41.230 --> 00:11:42.838
genel Amerikan kültürü

00:11:42.838 --> 00:11:44.856
kararlı bir şekilde 
tek lisanlı kalıyor.

00:11:44.856 --> 00:11:46.434
Ve eğer bunun doğru 
olmadığını düşünüyorsanız

00:11:46.434 --> 00:11:49.515
Coca-Cola Super Bowl 
videosuna gelen tepkilere bakın.

00:11:51.015 --> 00:11:54.184
Dil öğrenimiyle 
daha da vakit geçirdikçe

00:11:54.184 --> 00:11:55.868
New York'ta kendi 
öğrenci topluluğum

00:11:55.868 --> 00:11:57.592
olduğunu anladım.

00:11:57.592 --> 00:11:58.758
Arka mahallelere gittim

00:11:58.758 --> 00:12:01.782
ve en kibar şekliyle, kendimden utandım.

00:12:01.782 --> 00:12:03.501
Her gün insanlarla 
konuşmaya çalışıyorum,

00:12:03.501 --> 00:12:05.081
bir şeyler hakkındaki 
görüşlerini alıyorum

00:12:05.081 --> 00:12:06.661
ve yeni dil yeteneklerimi kullanıyorum.

00:12:06.661 --> 00:12:09.479
Video: (Rusça) Adın ne?
-Natan.

00:12:09.479 --> 00:12:10.938
Natan.
-İyi günler.

00:12:10.938 --> 00:12:11.984
Adın ne?

00:12:11.984 --> 00:12:13.770
Ben Tim.

00:12:14.150 --> 00:12:15.581
Tanıştığımıza memnun oldum.

00:12:15.621 --> 00:12:16.969
Tanıştığımıza memnun oldum.

00:12:16.969 --> 00:12:18.187
Nerelisin?

00:12:18.367 --> 00:12:20.135
(Urduca) Bu kitap bizzat

00:12:20.135 --> 00:12:22.251
Kudretullah Şahab tarafından yazıldı.

00:12:23.735 --> 00:12:24.905
"Nawist" ne demek?

00:12:25.855 --> 00:12:28.005
Bunun anlamı, yazar kendi hayatını yazmış.

00:12:30.385 --> 00:12:32.766
Ah, tamam, Hod-Navist (kendini-yazma),

00:12:32.766 --> 00:12:34.248
Farsça'daki hod-nevaştan'dan!

00:12:34.248 --> 00:12:36.239
Belki de çok kez İngilizce 
kullanmak zorundasınız,

00:12:36.239 --> 00:12:37.440
belki de konuşurken 


00:12:37.440 --> 00:12:39.276
çok da ilginç değilsiniz,

00:12:39.276 --> 00:12:40.211
ama mesele 
sizin oraya gitmeniz

00:12:40.211 --> 00:12:41.582
ve kendinizi 
ortaya koymanız.

00:12:41.582 --> 00:12:42.758
Çok da iyi Urduca 
konuşmuyorum,

00:12:42.758 --> 00:12:44.489
birazcık garip 
bir konuşmaydı,

00:12:44.489 --> 00:12:47.737
ama o konuşmadan yeni bir 
kelime öğrendim: "Khod-Nawist"

00:12:47.877 --> 00:12:49.637
Artık unutmam.

00:12:50.257 --> 00:12:52.840
Devam edelim, 
yine merak edebilirsiniz,

00:12:52.840 --> 00:12:55.173
bunu yapmaktaki amaç nedir?

00:12:55.173 --> 00:12:56.912
Ve ben de insanlara 
sıkça çeşitli nedenlerimi

00:12:56.912 --> 00:12:58.494
açıklamaya çalışıyorum ama çoğu kez

00:12:58.494 --> 00:13:00.741
Nelson Mandela'dan bu sözün

00:13:00.741 --> 00:13:02.281
en iyi açıklama 
olduğunu hissediyorum.

00:13:02.281 --> 00:13:04.062
"Bir insanla anladığı 
bir dilde konuşursanız

00:13:04.062 --> 00:13:05.509
bu onun aklına hitap eder.

00:13:05.509 --> 00:13:08.785
Onunla kendi dilinde konuşursanız,
bu onun kalbine hitap eder."

00:13:08.785 --> 00:13:10.476
Yani dil ile kültür,

00:13:10.476 --> 00:13:12.357
dil ile düşünce arasında

00:13:12.357 --> 00:13:13.938
muazzam bir bağlantı

00:13:13.938 --> 00:13:15.520
görmeye başladım.

00:13:15.520 --> 00:13:18.095
Açıkçası, örneğin Farsça 
öğrenmek istiyorsanız,

00:13:18.095 --> 00:13:20.611
bir sözlük alıp da "Nasıl 
teşekkür edebileceğimi,

00:13:20.611 --> 00:13:22.111
'Bu ne kadar?' demeyi ve

00:13:22.111 --> 00:13:23.703
nasıl 'Hoşçakal' deneceğini
biliyorum," dersiniz.

00:13:23.703 --> 00:13:25.263
"Bakın Farsça konuşuyorum."

00:13:25.353 --> 00:13:28.265
Muhtemelen hayır, 
hadi görelim.

00:13:28.265 --> 00:13:30.762
Aslında, bir İran kitapçısından 
bir şey almak isterseniz,

00:13:30.762 --> 00:13:32.757
"Bu ne kadar?" 
diye sorabilirsiniz.

00:13:32.757 --> 00:13:35.013
Genelde size şunu söylerler:

00:13:35.013 --> 00:13:36.223
"Ghabeli nadareh."

00:13:36.513 --> 00:13:38.256
Bu "değersiz" anlamına gelir.

00:13:38.256 --> 00:13:39.775
(Gülüşmeler)

00:13:39.775 --> 00:13:41.860
Aslında bu "Taaraf" adı verilen

00:13:41.860 --> 00:13:44.909
iki kişinin konuşurken birbirlerinden 
daha mütevazi davranmaya çalıştığı

00:13:44.909 --> 00:13:47.220
kökleşmiş bir kültürel uygulamadır.

00:13:47.220 --> 00:13:48.734
Eğer kitap almaya gidersem

00:13:48.734 --> 00:13:50.506
onun bana "beş dolar" 
demesi kaba bir harekettir.

00:13:50.506 --> 00:13:52.263
Şöyle demeli; "Bu değersiz, lütfen.

00:13:52.263 --> 00:13:54.227
Çok yakışıklısın, 
çok yeteneklisin

00:13:54.227 --> 00:13:55.486
her neysen."

00:13:55.486 --> 00:13:56.325
(Gülüşmeler)

00:13:56.325 --> 00:13:58.385
"Bedavaya al, çok alçakgönüllüyüm,
bedavaya al."

00:13:59.425 --> 00:14:00.767
(Gülüşmeler)

00:14:00.767 --> 00:14:04.276
Ya da şunun gibi 
bir ifade bulabilirsiniz:

00:14:04.276 --> 00:14:05.782
Birine teşekkür 
etmek istiyorsanız,

00:14:05.782 --> 00:14:07.489
minnettarlığınızı 
göstermeye veya

00:14:07.489 --> 00:14:08.770
"tanıştığıma memnun oldum" 
demeye çalışıyorsanız,

00:14:08.770 --> 00:14:10.510
"Farsça nasıl teşekkür 
edeceğimi biliyorum,

00:14:10.510 --> 00:14:12.025
Farsça biliyorum," diyebilirim.

00:14:12.025 --> 00:14:13.225
Belki de öyle değil.

00:14:13.225 --> 00:14:15.506
Aslında İranlılarla konuşurken 
şu ifadeyi duydum.

00:14:15.506 --> 00:14:16.962
"Ghorbanet beram."

00:14:17.082 --> 00:14:18.197
Ki şu anlama gelir,

00:14:18.197 --> 00:14:20.212
"Sizin için hayatımı 
feda edebilir miyim"

00:14:20.212 --> 00:14:21.877
(Gülüşmeler)

00:14:22.674 --> 00:14:24.421
Yine, şiirsel,

00:14:24.421 --> 00:14:26.723
aşırı duygusal diyebilirsiniz,

00:14:27.603 --> 00:14:31.848
ama bu kültürü anlamak için gerçekten 
kavramanız gereken bir şey.

00:14:32.536 --> 00:14:34.263
Bunu çok abartmak istemiyorum,

00:14:34.263 --> 00:14:36.256
çünkü bir düşünün, 
İngilizce'de de bu var.

00:14:36.256 --> 00:14:37.766
Birine "nasılsın?" 
diye sorarsanız

00:14:37.766 --> 00:14:39.271
ne duymayı beklersiniz?

00:14:39.271 --> 00:14:40.269
"İyiyim"

00:14:40.269 --> 00:14:41.735
Başka bir şey söylerseniz, 
ilgilenmiyorum.

00:14:41.735 --> 00:14:42.756
(Gülüşmeler)

00:14:42.756 --> 00:14:43.526
Ama hep yapıyoruz.

00:14:43.536 --> 00:14:44.767
Birisi hapşırdığında

00:14:44.767 --> 00:14:46.130
"Tanrı seni korusun" diyoruz,

00:14:46.130 --> 00:14:48.263
artık hiç dini anlamları 
olmadığı halde.

00:14:48.263 --> 00:14:49.740
Değil mi?

00:14:52.370 --> 00:14:54.703
Bir çok dilbilimcinin, 
lisanın kendiliğinden

00:14:54.703 --> 00:14:57.083
düşünme tarzınızı 
etkilemediğine

00:14:57.083 --> 00:14:58.501
inanması ilginç.

00:14:58.501 --> 00:15:01.234
Doğru. Sizi bir matematik 
dehası yapacak bir dil yok.

00:15:01.234 --> 00:15:02.903
Mantık problemlerini anlamayı

00:15:02.903 --> 00:15:05.299
imkansız kılacak bir dil yok.

00:15:05.299 --> 00:15:08.034
Ama dil ve kültür 
arasında gerçek bir bağ var.

00:15:08.034 --> 00:15:09.308
Size bir kültürün zihniyetini

00:15:09.308 --> 00:15:11.604
anlatabilecek bir sürü dil var.

00:15:11.604 --> 00:15:13.749
Ve aslına bakarsanız, dünyada

00:15:13.749 --> 00:15:16.228
her iki haftada 
bir dil daha ölüyor.

00:15:16.228 --> 00:15:17.750
Artık kimse o 
dili konuşmuyor.

00:15:17.750 --> 00:15:19.774
Savaş yüzünden, 
kıtlık yüzünden,

00:15:19.774 --> 00:15:21.730
çoğu kez sırf 
asimilasyon yüzünden.

00:15:21.730 --> 00:15:23.763
Belki benim için 
ana dilimi konuşmaktansa

00:15:23.763 --> 00:15:26.245
diyelim ki Arapça 
konuşmak daha kolay.

00:15:26.245 --> 00:15:28.763
Veya Amazon'dan 
bir kabiledenim,

00:15:28.763 --> 00:15:30.070
yaşam alanım yok edildi

00:15:30.070 --> 00:15:32.519
ve Portekizce öğrenmek 
bana daha mantıklı geliyor,

00:15:32.519 --> 00:15:34.384
dolayısıyla kültürümü kaybetmek.

00:15:34.764 --> 00:15:35.774
Bir düşünün.

00:15:35.774 --> 00:15:38.264
Tam iki ay sonra 1 Nisan.

00:15:38.264 --> 00:15:39.769
Çoğunuz için 
o gün stresli olabilir,

00:15:39.769 --> 00:15:41.274
çünkü ödev teslim gününüz

00:15:41.274 --> 00:15:42.780
veya kiranızın ödeme günü.

00:15:42.780 --> 00:15:44.265
Ama dünyadaki iki topluluk için,

00:15:44.265 --> 00:15:47.050
iki kültür için bu 
lisanlarının ölümü demek.

00:15:47.050 --> 00:15:49.745
Mitolojilerinin ölümü, 
tarihlerinin, kültürlerinin.

00:15:49.745 --> 00:15:51.775
Dünyaya bakış açılarının.

00:15:51.775 --> 00:15:54.504
Yine de, sizin 
İspanyolcanızı tazelemeniz,

00:15:54.504 --> 00:15:56.496
Japonca derslerinize gitmeniz

00:15:56.496 --> 00:15:58.788
dillerin ölümünü durdurmayacak.

00:15:59.098 --> 00:16:02.770
Ama durduracak olan şu ki, 
dillerin kendi manası içinde,

00:16:02.770 --> 00:16:05.967
özünde kültürel bir 
hayat felsefesini temsil ettiği

00:16:05.967 --> 00:16:08.743
fikrine zihninizi açmak.

00:16:08.743 --> 00:16:11.490
Ve eğer bugün TEDxTeen'de size 
bir şeyler katacaksam,

00:16:11.490 --> 00:16:13.003
o şudur,

00:16:13.003 --> 00:16:14.983
sözcükleri kolayca 
tercüme edebilirsiniz

00:16:14.983 --> 00:16:17.377
ama anlamı bütünüyle
çeviremezsiniz.

00:16:17.377 --> 00:16:18.522
Teşekkür ederim.

00:16:18.522 --> 00:16:22.279
(Alkışlar)