♪ [zene] ♪
- [Alex] A legutóbbi két videóban
a kereslet rugalmasságáról beszéltünk.
Most áttérjünk a kínálat rugalmasságára.
A kínálat rugalmassága azt méri,
hogyan reagál a kínált mennyiség egy árváltozásra.
Ez majdnem ugyanaz, mint a kereslet rugalmassága,
kivéve, hogy a keresett mennyiség
reagálóképességének mérése helyett
a kínált mennyiség reagálóképességét méri
egy árváltozásra.
A kínálati görbéről akkor mondják, hogy rugalmas,
ha az ár növekedése jelentősen megnöveli a kínált mennyiséget.
És hasonlóan fordítva is,
azaz ha az ár csökkenése
jelentősen csökkenti a kínált mennyiséget,
akkor azt mondjuk, hogy a kínálati görbe rugalmas.
Tehát ha a kínált mennyiség nagyon reagál az árra,
azt mondjuk, hogy a keresleti görbe rugalmas.
Ha ugyanaz az áremelkedés
csupán kismértékben növeli a kínált mennyiséget,
akkor azt mondjuk, hogy a kínálati görbe rugalmatlan.
Tehát ha a kínált mennyiség
nem változik nagymértékben az árral,
a kínálati görbe rugalmatlan.
Ezt mutatjuk itt meg egy grafikonon,
tehát vegyük az első görbét.
Egy $10-os áremelkedés ezen a görbén,
itt a $10-os áremelkedés,
megnöveli kínált mennyiséget 80 egységről 85-re,
azaz nem olyan sokkal.
Másrészt ezen a rugalmasabb kínálati görbén
ugyanaz a $10-os áremelkedés
a kínált mennyiséget megnöveli
ezúttal 80-ról 170 egységre.
Így tehát sokkal nagyobb változást kapunk a kínált mennyiségben
ugyanazon árnövekedés mellett, ha a kínálati görbe rugalmas,
összehasonlítva egy rugalmatlannal.
Ahogyan azt a keresleti görbénél is láttuk,
a rugalmasság nem ugyanaz, mint a meredekség.
Mindenesetre ha van két görbe,
amely metszi egymást egy pontban, akkor a laposabbik
lesz a rugalmasabb bármely adott mennyiségnél.
A meredekebb a rugalmatlanabb.
Tehát mindig ránézhetünk két görbére,
és elmondhatjuk, hogy ez a görbe rugalmasabb, mint a meredekebb görbe.
És ez működni fog mindenre, amit ezen az előadáson teszünk.
Tehát melyek is a kínálat rugalmasságának fő meghatározói?
Az első és legfontosabb,
hogyan változnak az egységnyi költségek a termelés növekedésével?
Második az időtényező.
Harmadik az inputok piaci részesedése.
És negyedik a földrajzi kiterjedés.
Megmagyarázom mindegyiket sorban.
A kínálat rugalmasságának fő meghatározója,
hogy milyen gyorsan nőnek az egységre jutó költségek
a termelés növekedésével.
Különösen akkor,
ha a megnövelt termelés magasabb költségekkel jár,
a kínálati görbe rugalmatlan lesz.
Meredek lesz, ha összehasonlítunk két görbét.
Másrészt
ha a termelés növekedni tud állandó költséggel
vagy anélkül, hogy az egységenkénti költség nagyon nőne,
akkor a kínálati görbe rugalmas lesz.
Nézzünk két példát, hogy érthetőbb legyen.
Hasonlítsuk össze a következő két árut: Picasso-festmények és fogpiszkálók.
Melyiknek van rugalmatlan és melyiknek rugalmas a kínálata?
Oké, tehát gondoljunk egy bizonyos árnövekedésre.
Melyik áru esetén könnyebb növelni a termelést?
Melyik áru esetén tudjuk növelni a termelést
alacsony költségekkel, anélkül, hogy felvinnénk a költségeket?
Természetesen a fogpiszkálóknál.
Tehát ha a fogpiszkáló ára emelkedik,
sokkal több fokpiszkálót tudunk előállítani,
csupán egy további farönk fűrésztelepre szállításával.
Sokkal, sokkal több fogpiszkáló költségnövekedés nélkül.
Másrészt gyakorlatilag lehetetlen
elérni a Picasso-festmények termelésének növelését.
Ő egyszerűen nem gyárt többet.
Mégis nőhet
a Picasso-festmények piaci kínálata.
Néhány ember, akiknek van ilyen otthon,
piacra dobhatja azokat.
De alapvetően a Picasso-festmények kínálata
igen rugalmatlan.
Az árak csak mennek fel és fel és fel és fel,
mégsem lesz sokkal-sokkal több Picasso-festmény.
Tehát még egyszer: ha a fogpiszkáló ára csak egy picit is emelkedik,
több fogpiszkáló kerül a piacra. Tehát a fogpiszkáló kínálata rugalmas,
míg a Picasso festményeké rugalmatlan. Az időtényező szintén befolyásolja
egy termék kínálatának rugalmasságát, és ez logikusan következik abból a tényből, hogy
a rugalmasság attól függ, milyenek a költségeink és milyen könnyen tudjuk növelni a termelést.
Közvetlenül követve az áremelkedést, a termelők/gyártók növelni tudják a termelést és kibocsátást,
csupán az eddigi kapacitáson működve, így rugalmatlanabbá téve a kínálatot.
Vegyük például a gabona termelést: ha a gabona ára
felmegy, a gazdálkodók kicsivel több gabonát kitermelni a földjükön,
a csépléssel, a gondosabb betakarítással. Azonban nagy mennyiségnövekedés
nem tapasztalható az első 1-2 évig, ameddig még nincs lehetőségük több holdnyi
új búza elvetésére. Ugyanakkor, ahogyan azt már említettem, a termelők idővel
képesek növelni a termelési kapacitást. Rövidtávon a kínálat rugalmassága inkább
rugalmatlannak mondható, mert nehezebb ugyanazon a költségen nagyobb mennyiséget termelni.
Idővel azonban, a termelési kapacitás növekedésével, a kínálati görbe
egyre rugalmasabbá válik. A kínálati görbe tehát egyre rugalmasabbá válik, minél több időt hagyunk
a termelőknek, hogy reagáljanak az árakra. A kínálat rugalmassága ugyanakkor szintén függ
attól, hogy a kérdéses termék mekkora kereslettel lép fel az előállításához szükséges nyersanyagok piacán.
Azaz, hogy az iparnak mekkora a részesedése a nyersanyagainak a piacán. Had magyarázzam ezt el. A kínálat általában
inkább rugalmas, amikor az ipar kis mértékű kereslettel lép fel a saját nyersanyagpiacán.
Ilyenkor ugyanis a kínálat növekedhet a nyersanyagpiacon kínált alapanyag keresletében bekövetkező
nagymértékű növekedés nélkül. Menjünk csak vissza a fogpiszkálós példához!
Az egyik oka annak, hogy a fogpiszkáló kínálata rugalmas, az, hogy könnyedén megduplázhatjuk
a fogpiszkáló kínálati mennyiségét, miközben csupán elhanyagolható változást kell eszközölnünk
a fa, mint alapanyag iránti keresletünkben. Tehát, mivel a fogpiszkáló-gyártás kis mennyiségű
fafelhasználást igényel, így a kínálat megduplázásával sincs szükségünk sokkal több fára,
tehát a fa alapanyag iránti kereslet nem emelkedik sokkal, mikor a fogpiszkálók iránti kereslet
megnő.
Következésképpen a fa ára nem fog emelkedni, mikor a fogpiszkáló iránti kereslet
megnő. Így a fogpiszkálóból kínált mennyiség könnyedén növelhető
ugyanazon az eladási áron, a ráfordítási költség növekedése nélkül. Másrészt viszont
ez a kínálat rugalmatlannak mondható, amikor az iparágban nagy kereslete van a nyersanyagok piacán.
Még egy példa: feltételezzük, hogy az autók iránti kereslet megnő. Annak érdekében, hogy
az autók kínálata is növekedni tudjon, több acélra van szükségünk, ami ebben az esetben
igen nagymértékű acél iránti kereslet növekedést eredményez. Tehát amikor növelni akarjuk
a személyautók kínálatát, több acélt fogunk felhasználni, ez felnyomja az acél
árát, így megemelkedik egy felhasznált nyersanyag ára, mely folyamat következtében
megemelkedik a személyautók ára is. Éppen ezért a személyautók kínálata
sokkal inkább rugalmatlannak mondható, hiszen ha növelni próbálnánk a kínálatot,
növekedést idézünk elő az acél árában, amely az autók gyártását
is megdrágítja. A piac földrajzi kiterjedése egy másik
meghatározója a kínálat rugalmasságának. Főként, minél szűkebb a piac kiterjedése,
annál rugalmasabb a kínálat. Minél szélesebb a piac kiterjedése,
annál rugalmasabb a kínálat. Például, feltételezzük, hogy a benzin kereslete
növekszik Washington D.C.-ben, mondjuk mert több ember költözött ebbe a régióba.
Nos, ez a kereslet könnyedén kielégíthető ha veszünk egy kis benzint
máshonnan az országból így növelni tudjuk a benzin kínálatát
Washington DC-ben, a benzin árának emelése nélkül.
Másrészt azonban, ha a benzin iránti kereslet világszerte emelkedik, például azért,
mert Kína és India is gazdagabbá vált, és több személyautót
vesznek. Nos, ebben az esetben több olajat kell kitermelnünk a föld alól.
Több olajat kell találnunk. Így sokkal többe kerül a benzin kínálatának növelése
a világ egésze számára, mint a benzin kínálatának növelése
Washington régió számára. Újra, mindkét eshetőség egyszerű vetülete
az alapvető elméletnek. Egy termék kínálatának növekedése mindenképpen
nagy költségnövekedést jelent a termék előállítása során? Nagyon könnyű növelni a kínálatot
Washington régióban vagy további más államban. Sokkal nehezebb
a teljes kínálatot növelni. Rendben. Összegezzünk. Mi teszi
a kínálati görbét rugalmasabbá? Alapvetően, a kínálati görbe akkor rugalmas, ha
könnyű növelni a termelt mennyiséget állandó költségen, vagy ha könnyű növelni
a termelést az egységenkénti előállítási költség növekedése nélkül. A kínálati görbék hosszú
távon inkább rugalmasabbak, mint rövid távon. Inkább
rugalmas, amikor a termék kisebb keresletű a nyersanyagok piacán, tehát
nem emeli a nyersanyagja árát, ha a piac terjeszkedik.
Egy termék rugalmasabb, mikor
csupán a helyi szintű kínálatról beszélünk, nem pedig globális kínálatról, mely
következésképpen rugalmatlanabb. A kínálat rugalmasságát a következőképpen határozhatjuk meg:
a kínált mennyiség százalékos változása, osztva az árváltozás
százalékával. Ez tehát ugyanaz, mint a kereslet rugalmassága,
azzal a különbséggel, hogy nem a keresett mennyiségről, hanem
a kínált mennyiségről beszélünk. A matematika nyelvén a kínálati
rugalmasság százalék, delta, mint a változás jele, tehát a kínált mennyiség
változás százaléka, osztva árváltozás százalékával. Itt egy példa:
Ha a kakaó ára 10%-kal emelkedik és a kínált mennyiség 3%-kal nő, akkor
a kakaó kínálati rugalmassága? Tehát a rugalmasság, százalékos változás a kínálat mennyiségben
tehát 3%, elosztva az árváltozás %-os értékével, 10-zel. Így
a rugalmasság értéke 0,3. Itt van a "Felezőpont képletünk". Gyakorlatilag
ugyanaz, mint a kereslet rugalmassága esetén, csak a kínált mennyiséggel
vizsgáljuk a keresett mennyiség helyett. Tehát a kínált mennyiség százalékos
változása a kínált mennyiség változása elosztva az átlagos mennyiséggel,
majd szorozva 100-zal. Az árváltozás százaléka: az árváltozás elosztva
az átlagos ár értékével, majd szorozva 100-zal. A 100-zakat egyszerűsítjük, így marad
ez a képlet, ahol a mennyiségbeli változás az "utána mennyiség" és "előtte mennyiség" különbsége,
per az átlagmennyiség. "Utána ár" mínusz "előtte ár" osztva az átlagárral.
Végezzünk el egy példát. A kezdő ár $10, a kínált mennyiség pedig 100 egység. Amikor
az ár 20 dollárra emelkedik, a kínált mennyiség 110 egységre nő. Idézzük fel a képletünket
mennyiségbeli változás osztva az átlagmennyiséggel, osztva az árváltozás és átlagár hányadosával.
Tehát az "utána mennyiség" 110, az "előtte mennyiség" 100, a változás
a mennyiségben 110-100. Ez itt az átlagmennyiség. Az árváltozás
20-10. Bizonyosodjunk meg róla, hogy ahogyan az előbb az "utána mennyiséggel" kezdtük 11),
most is az "utána árral" kezdjünk 20. Tehát 20-10
elosztva 10-zel, ami az átlagár. Satöbbi, satöbbi, satöbbi.....Kiszámolva
a rugalmasság értéke: 143. Ahogyan a kereslet rugalmasságánál,
ha a kínálat rugalmassága kisebb, mint 1, akkor a kínálati görbét rugalmatlannak nevezzük. Ha
nagyobb, mint 1, akkor a kínálati görbe rugalmas. Ha az értéke egyenlő 1-gyel,
akkor egységnyi rugalmasságúnak tekintjük. Ennyit tehát a kínálat rugalmasságának működéséről.
A következőkben a kínálat rugalmasságának alkalmazhatóságáról lesz szó.
Ez a kurzusunknak egy rendkívül fontos pontja, tehát nagy figyelemmel kövessétek a levezetést,
így megtanulva, hogy hogyan tudjuk alkalmazni ezeket a gondolatokat a való életben, rávilágítva
a rugalmasságbeli különbségek életszerű következményeinek fontosságára.
Ezzel fogunk tehát foglalkozni következő alkalommal, mely révén visszanyúlunk majd ahhoz a kérdéshez,
melyet még a legelején tettünk fel: Hogyan elemezhetünk olyan folyamatokat, mint a
rabszolga-felszabadítás, akár jó, akár rossz politikai vezérelvekről is legyen szó? A kínálat
rugalmassága kulcsfontosságú szerepet kap ennek a kérdésnek a megértésében,
ezzel fogunk tehát legközelebb foglalkozni. Köszönöm.
- [Narrátor] Ha szeretnéd a tudásod próbára tenni, kattints a kvízkérdésekre,
vagy ha készen állsz a következő leckére, menj a következő videóra.
♪ [zene] ♪
Felirat: Amara.org közösség
Fordította: Halász Annamária
Ellenőrize: Szegedi Vivien
Lektorálta: Mandel Kinga Magdolna