WEBVTT

00:00:06.739 --> 00:00:08.217
"Merhaba, Bob."

00:00:08.217 --> 00:00:11.237
"Günaydın, Kelly. 
Laleler harika görünüyor."

00:00:11.237 --> 00:00:14.966
Hiç köpeğinizin dünyayı nasıl
deneyimlediğini düşündünüz mü?

00:00:14.966 --> 00:00:16.581
İşte gördüğü şey.

00:00:16.581 --> 00:00:18.696
O kadar da ilginç değil.

00:00:18.696 --> 00:00:22.266
Ama kokladığı şeye gelince,
tamamen farklı bir hikâye.

00:00:22.266 --> 00:00:25.381
Bu da mükemmel gelişmiş 
burnunda başlıyor.

00:00:25.381 --> 00:00:28.400
Köpeğiniz taze havanın ilk ipuçlarını yakalayınca,
burnunun ıslak, süngerimsi

00:00:28.400 --> 00:00:34.725
dış yüzeyi rüzgârın taşıdığı herhangi bir 
kokuyu yakalamasına yardımcı olur.

00:00:34.725 --> 00:00:37.465
Burun deliklerinin her biriyle 
ayrı koklama kabiliyeti,

00:00:37.465 --> 00:00:39.099
stereo olarak koklamak,

00:00:39.099 --> 00:00:41.797
kokunun kaynağının yönünü 
saptamaya yardımcı olur.

00:00:41.797 --> 00:00:44.265
Böylece koklamanın ilk anları içinde,

00:00:44.265 --> 00:00:48.291
köpek sadece oralarda ne çeşit
şeyler olduğunun değil,

00:00:48.291 --> 00:00:50.695
aynı zamanda nerede olduklarının
da farkına varır.

00:00:50.695 --> 00:00:52.303
Hava burnuna girince,

00:00:52.303 --> 00:00:56.101
küçük bir doku katmanı onu
iki ayrı katmana böler,

00:00:56.101 --> 00:00:59.151
biri nefes almak için, diğeri ise 
sadece koklamak için.

00:00:59.151 --> 00:01:01.140
İkinci hava akışı,

00:01:01.140 --> 00:01:04.423
son derece özelleşmiş koku alıcı 
hücrelerle dolu bir bölgeye girer,

00:01:04.423 --> 00:01:08.534
bizim beş milyon hücremize karşılık, 
onların birkaç yüz milyon tanesi vardır.

00:01:08.534 --> 00:01:12.391
Bizim aynı pasajdan içeri ve dışarı basit 
bir şekilde nefes alışımızın aksine,

00:01:12.391 --> 00:01:15.313
köpekler burunlarının kenarındaki 
yarıklarından nefes verirler,

00:01:15.313 --> 00:01:19.491
yeni koku molekülleri çekmeye yardımcı 
olan ve birçok kez koklama sayesinde

00:01:19.491 --> 00:01:24.148
giderek artan koku yoğunlaşmasına 
yardımcı olan hava girdapları yaratarak.

00:01:24.148 --> 00:01:27.716
Ancak bu kadar etkileyici bir burun 
yapısı, burnun topladığı

00:01:27.716 --> 00:01:32.562
yığınlarca bilgiyi işlemeye yarayan bir
şeyler olmadan işe yaramazdı.

00:01:32.562 --> 00:01:36.996
Kokuları işlemeye yarayan koku alma 
sisteminin, köpeklerde insanlara

00:01:36.996 --> 00:01:42.655
nazaran beyinde birkaç kat daha fazla
alan kapladığı anlaşılmaktadır.

00:01:42.655 --> 00:01:44.487
Bütün bunlar köpeklerin,

00:01:44.487 --> 00:01:48.155
bizim burunlarımızın hissettiğinden 
100 milyon kat daha az yoğunlukta olan,

00:01:48.155 --> 00:01:53.416
şaşırtıcı çeşitte spesifik kokuyu ayırt 
etmesini ve hatırlamasını sağlar.

00:01:53.416 --> 00:01:56.082
Eğer siz küçük bir odada az miktarda 
parfüm kokusunu alabiliyorsanız,

00:01:56.082 --> 00:01:59.780
bir köpek kapalı bir stadyumda 
kokusunu almakta

00:01:59.780 --> 00:02:02.542
ve ayrıca içeriğini ayırt 
etmekte zorlanmaz.

00:02:02.542 --> 00:02:05.768
Sokaktaki her şey, her geçen 
kişi veya araba,

00:02:05.768 --> 00:02:08.060
komşunuzun çöpündeki her içerik,

00:02:08.060 --> 00:02:09.568
her çeşit ağaç,

00:02:09.568 --> 00:02:11.556
içindeki bütün kuşlar ve böceklerin

00:02:11.556 --> 00:02:15.830
köpeğinize ne olduğu, nerede olduğu 
ve hangi yöne gittiğini

00:02:15.830 --> 00:02:18.977
söyleyen farklı bir koku profili vardır.

00:02:18.977 --> 00:02:21.161
Bizim burnumuzdan çok daha güçlü 
olmasının yanında,

00:02:21.161 --> 00:02:26.042
bir köpeğin koku alma duygusu hiçbir şekilde 
görülmeyen şeyleri algılamasını sağlar.

00:02:26.042 --> 00:02:27.967
Ağzın üzerindeki vomeronasal organ

00:02:27.967 --> 00:02:31.506
adı verilen tamamen ayrı bir 
koku alma sistemi,

00:02:31.506 --> 00:02:36.033
insanlar dâhil bütün hayvanların doğal 
olarak salgıladıkları hormanları algılar.

00:02:36.033 --> 00:02:38.310
Bu köpeklerin potansiyel 
eşleri bulmasını veya

00:02:38.310 --> 00:02:41.550
dost ve düşman olan hayvanları 
birbirinden ayırt etmesini sağlar.

00:02:41.550 --> 00:02:44.250
Bizim çeşitli duygusal durumlarımıza 
karşı onları uyarır

00:02:44.250 --> 00:02:48.396
ve onlara birinin hamile veya 
hasta olduğunu dahi söyler.

00:02:48.396 --> 00:02:51.117
Duygu ve içgüdüyü içeren beyin 
yapılarına direkt olarak

00:02:51.117 --> 00:02:54.400
bağlanmak için talamustan geçen 
koku alma, diğer

00:02:54.400 --> 00:02:56.993
duygulardan daha ilkel 
olduğu için köpeklerin

00:02:56.993 --> 00:03:01.625
algılamasının bizimkinden çok daha çabuk 
ve sezgisel olduğunu bile söyleyebiliriz.

00:03:01.625 --> 00:03:04.165
Ancak köpeğinizin burnuyla 
ilgili en inanılmaz şey,

00:03:04.165 --> 00:03:06.343
zamanı ters çevirebilmesidir.

00:03:06.343 --> 00:03:09.340
Geçmiş, geçip gidenlerin ve henüz 
park etmiş bir arabanın

00:03:09.340 --> 00:03:11.977
sıcaklığının bıraktıklarıyla 
olduğu yerde belirir,

00:03:11.977 --> 00:03:16.887
henüz olduğunuz yer ve ne 
yaptığınızın kalıntılarıyla.

00:03:16.887 --> 00:03:18.807
Yangın musluğu ve ağaçlar gibi işaretler,

00:03:18.807 --> 00:03:21.884
kimin bulunduğu, ne yedikleri 
ve nasıl hissettikleriyle ilgili

00:03:21.884 --> 00:03:23.330
mesajlar taşıyan

00:03:23.330 --> 00:03:25.198
aromatik ilan panolarıdır.

00:03:25.198 --> 00:03:26.771
Gelecek rüzgârın içindedir,

00:03:26.771 --> 00:03:31.386
siz onları görmeden bir şeyin veya 
birinin yaklaştığına dair onları uyarır.

00:03:31.386 --> 00:03:33.841
Bizim bir an için bir şey 
görüp duyduğumuz yerde,

00:03:33.841 --> 00:03:38.092
bir köpek başından sonuna dek
tüm hikâyeyi koklar.

00:03:38.092 --> 00:03:41.075
Köpek-insan işbirliğinin 
en iyi örneklerinden biri,

00:03:41.075 --> 00:03:44.414
köpeklerin bu hikâyeleri paylaşmamıza 
ve tepki vermemize yardımcı olmalarıdır.

00:03:44.414 --> 00:03:47.368
Üzüntü içindeki insanlara 
nezaketle veya tehditlere

00:03:47.368 --> 00:03:49.131
karşı saldırarak cevap verirler.

00:03:49.131 --> 00:03:51.928
Çünkü stres ve öfke, köpeklerin burnu için

00:03:51.928 --> 00:03:54.507
ayırt edilebilir bir hormon 
bulutunu açığa çıkarır.

00:03:54.507 --> 00:03:55.792
Uygun eğitimle,

00:03:55.792 --> 00:03:58.196
bizi bombalardan kansere kadar
görünmeyen tehditlere

00:03:58.196 --> 00:04:00.925
karşı bile uyarabilirler.

00:04:00.925 --> 00:04:03.180
İnsanların en iyi dostunun, 
bizimle aynı

00:04:03.180 --> 00:04:06.528
şeyleri deneyimleyen değil, inanılmaz 
burunları ile gördüklerimizin

00:04:06.528 --> 00:04:11.762
ötesinde bambaşka bir dünyayı ortaya 
koyan varlıklar olduğu ortada.