1 00:00:06,542 --> 00:00:09,560 Hoeveel ben je bereid te betalen voor een bosje tulpen? 2 00:00:09,560 --> 00:00:12,292 Een paar euro? Honderd euro? 3 00:00:12,292 --> 00:00:14,821 Wat zou je zeggen van een miljoen euro? 4 00:00:14,821 --> 00:00:16,142 Waarschijnlijk niet. 5 00:00:16,142 --> 00:00:18,922 Hoeveel ben je bereid voor dit huis te betalen 6 00:00:18,942 --> 00:00:23,104 of voor een aandeel in een website die huisdierartikelen verkoopt? 7 00:00:23,104 --> 00:00:25,142 Op verschillende punten in de geschiedenis 8 00:00:25,142 --> 00:00:28,925 zijn tulpen, onroerend goed en aandelen in huisdier.nl 9 00:00:28,925 --> 00:00:32,767 voor veel meer verkocht dan wat ze werkelijk waard waren. 10 00:00:32,787 --> 00:00:38,379 In elk van die gevallen bleef de prijs alsmaar stijgen, tot ze plots instortte. 11 00:00:38,409 --> 00:00:40,742 Economen spreken hierbij van een 'zeepbel'. 12 00:00:40,742 --> 00:00:43,316 Wat gebeurt er precies in zo'n zeepbel? 13 00:00:43,316 --> 00:00:46,987 Laten we de tulpen als voorbeeld nemen. 14 00:00:47,007 --> 00:00:51,787 In de 17e eeuw beleefden de Nederlanden haar Gouden Eeuw. 15 00:00:51,807 --> 00:00:57,168 In de jaren 1630 was Amsterdam belangrijk als haven en als handelscentrum. 16 00:00:57,188 --> 00:01:01,203 Nederlandse schepen importeerden grote hoeveelheden kruiden vanuit Azië 17 00:01:01,203 --> 00:01:03,381 om in Europa grote winsten te behalen. 18 00:01:03,381 --> 00:01:07,983 Hierdoor woelde het in Amsterdam van rijke, kundige kooplieden en handelaren, 19 00:01:07,983 --> 00:01:11,350 die hun welvaart toonden met hun grote herenhuizen 20 00:01:11,350 --> 00:01:14,182 omringd door bloemperken. 21 00:01:14,182 --> 00:01:17,387 Er was in het bijzonder grote vraag naar één bloemsoort: 22 00:01:17,387 --> 00:01:18,906 de tulp. 23 00:01:18,906 --> 00:01:21,511 De tulp werd door handelsschepen naar Europa gebracht 24 00:01:21,511 --> 00:01:23,372 die vanuit het Oosten waren vertrokken. 25 00:01:23,372 --> 00:01:26,487 Zodoende werd de tulp als exotische bloem beschouwd 26 00:01:26,487 --> 00:01:28,379 die nog lastig groeide ook, 27 00:01:28,379 --> 00:01:32,197 omdat het jaren kon duren voordat een bloembol een bloem zou voortbrengen. 28 00:01:32,197 --> 00:01:36,149 In de jaren 1630 zorgde de uitbraak van een tulpenvirus ervoor 29 00:01:36,149 --> 00:01:39,324 dat bepaalde bloemen nog mooier werden 30 00:01:39,324 --> 00:01:43,377 door de bloemblaadjes van kleurrijke en vlammige contouren te voorzien. 31 00:01:43,377 --> 00:01:47,070 Een dergelijke tulp was schaarser dan een normale tulp 32 00:01:47,070 --> 00:01:51,120 en de prijzen van deze tulpen begonnen als gevolg hiervan te stijgen 33 00:01:51,120 --> 00:01:54,011 en hiermee ook de populariteit van de tulp. 34 00:01:54,011 --> 00:01:57,766 Het duurde niet lang voordat de tulp een nationale sensatie werd 35 00:01:57,766 --> 00:02:00,689 en de tulpengekte was begonnen. 36 00:02:00,689 --> 00:02:03,826 Een manie doet zich voor bij opwaartse prijstrends 37 00:02:03,826 --> 00:02:07,268 in combinatie met de bereidheid grote sommen geld te betalen 38 00:02:07,268 --> 00:02:11,508 voor iets dat een veel lagere intrinsieke waarde heeft. 39 00:02:11,508 --> 00:02:16,224 Een recentelijk voorbeeld is de dotcomgekte van de jaren 90. 40 00:02:16,224 --> 00:02:21,424 Aandelen in nieuwe, veelbelovende websites waren als de tulpen van de 17e eeuw. 41 00:02:21,424 --> 00:02:23,584 Iedereen wilde ze. 42 00:02:23,584 --> 00:02:27,240 Des te meer mensen de tulp wilden, des te hoger de prijs. 43 00:02:27,240 --> 00:02:30,052 Op een bepaald moment werd één enkele tulpenbol verkocht 44 00:02:30,052 --> 00:02:35,685 voor meer dan 10 keer het jaarsalaris van een kundig handwerker. 45 00:02:35,685 --> 00:02:36,741 Op de aandelenmarkt 46 00:02:36,741 --> 00:02:41,201 is de prijs van een aandeel gebaseerd op de vraag en het aanbod van beleggers. 47 00:02:41,201 --> 00:02:42,990 De prijs van een aandeel stijgt vaak 48 00:02:42,990 --> 00:02:46,706 wanneer het erop lijkt dat een bedrijf in de toekomst meer gaat verdienen. 49 00:02:46,706 --> 00:02:49,147 Beleggers kopen dan meer van die aandelen, 50 00:02:49,147 --> 00:02:53,461 waardoor de prijs van het aandeel verder toeneemt als gevolg van gestegen vraag. 51 00:02:53,461 --> 00:02:57,528 Dit kan resulteren in een vicieuze cirkel waar beleggers in verstrikt raken 52 00:02:57,528 --> 00:03:01,766 en ervoor zorgen dat prijzen ver boven de intrinsieke waarde stijgen. 53 00:03:01,766 --> 00:03:03,852 Op deze manier vormen zij de zeepbel. 54 00:03:03,852 --> 00:03:07,702 Het enige wat nodig is om een einde aan de gekte en de zeepbel te maken, 55 00:03:07,702 --> 00:03:11,068 is het gemeenschappelijk besef dat de prijs van het aandeel of de tulp 56 00:03:11,068 --> 00:03:14,350 ver boven de werkelijke waarde ligt. 57 00:03:14,350 --> 00:03:16,691 Dit gebeurde in het geval van beide gektes. 58 00:03:16,691 --> 00:03:19,133 Plotseling stagneerde de vraag. 59 00:03:19,133 --> 00:03:21,674 De prijzen stortten naar beneden 60 00:03:21,674 --> 00:03:22,918 en plop! 61 00:03:22,918 --> 00:03:26,038 De zeepbellen spatten uit elkaar en de markten stortten ineen. 62 00:03:26,038 --> 00:03:31,278 Vandaag de dag proberen geleerden ijverig de oorzaak van een zeepbel te voorspellen 63 00:03:31,278 --> 00:03:33,323 opdat ze vermeden kunnen worden. 64 00:03:33,323 --> 00:03:35,736 De tulpengekte is een doeltreffend voorbeeld 65 00:03:35,736 --> 00:03:39,414 van de onderliggende mechanismen in een zeepbel 66 00:03:39,414 --> 00:03:42,285 en kan ons helpen meer recente voorbeelden te begrijpen 67 00:03:42,285 --> 00:03:46,100 zoals de vastgoedzeepbel in het vorige decennium. 68 00:03:46,100 --> 00:03:48,388 De economie zal zich altijd door fases bewegen 69 00:03:48,388 --> 00:03:50,595 van hoog- en laagconjunctuur. 70 00:03:50,595 --> 00:03:52,952 Dus terwijl je wacht op de volgende gekte, 71 00:03:52,952 --> 00:03:54,932 de volgende zeepbel om uiteen te spatten, 72 00:03:54,932 --> 00:03:57,220 doe jezelf dan een bosje bloemen cadeau 73 00:03:57,220 --> 00:04:01,256 en wees blij dat het geen financiële aderlating was.