1
00:00:06,542 --> 00:00:09,560
ခင်ဗျားတို့ဟာ ကျူးလစ်ပန်းစည်း ဝယ်ဖို့
ဘယ်လောက်များ ပေးမလဲ?

2
00:00:09,560 --> 00:00:12,292
ဒေါ်လာ အနည်းငယ်လောက်လား? ဒေါ်လာ ရာချီလား?

3
00:00:12,292 --> 00:00:14,271
ဒေါ်လာ တသန်းဆိုရင်ကော?

4
00:00:14,271 --> 00:00:15,672
ပေးချင်မှာ မဟုတ်ဘူးနဲ့တူတယ်။

5
00:00:15,672 --> 00:00:19,292
ခင်ဗျားတို့ဟာ ဒီအိမ်အတွက် ဒါမှမဟုတ်
အိမ်မွေး တိရိစ္ဆာန် အစားအစာကို ရောင်းတဲ့

6
00:00:19,292 --> 00:00:23,244
ဝက်ဘ်ဆိုက် တစိတ်တဒေသကို ပိုင်ဆိုင်ဖို့ကော
ဘယ်လောက် ပေးမလဲ?

7
00:00:23,244 --> 00:00:25,072
ခေတ်အလိုက် ခုနက ကျူးလစ်ပန်းတွေ၊

8
00:00:25,072 --> 00:00:28,925
အိမ်ခြံမြေ နဲ့ pets.com ရှယ်ယာတွေကို

9
00:00:28,925 --> 00:00:32,877
၎င်းတို့ တန်တာထက်ကို ပိုတဲ့ ဈေးနဲ့ 
ရောင်းနိုင်ခဲ့ကြတယ်။

10
00:00:32,877 --> 00:00:38,379
ကိစ္စတိုင်းထဲမှာ ဈေးဟာ တက်ပြီးရင်းတက်လာလျက်
အဲဒီနောက် ရုတ်ခနဲ ကျဆင်းသွားခဲ့တယ်။

11
00:00:38,379 --> 00:00:40,742
စီးပွားရေးပါရဂူတွေက အဲဒါကို 
ပူဖောင်းလို့ ခေါ်ကြတယ်။

12
00:00:40,742 --> 00:00:43,316
အဲဒီလို ပူဖောင်းတွေ တကယ်ဖြစ်ပျက်ပုံကို
လေ့လာကြည့်ကြရအောင်။

13
00:00:43,316 --> 00:00:47,067
နားလည်လွယ်ရန် ကျတော်တို့ရဲ့ ကျူးလစ်ကို 
ပြန်ယူပြီး စတင်ကြရအောင်။

14
00:00:47,067 --> 00:00:51,787
၁၇ ရာစုထဲမှာ နယ်သာလန် နိုင်ငံဟာ Dutch 
ရွှေခေတ်ထဲကို ခြေနင်း ဝင်ခဲ့တယ်။

15
00:00:51,787 --> 00:00:57,188
၁၆၃၀ ခုနှစ်မှာ Amsterdam ဟာ အရေးကြီးတဲ့
ကုန်သွယ်ရေး ဌာနတခု ဖြစ်လာတယ်။

16
00:00:57,188 --> 00:01:01,203
ဒတ်ခ်ျ သဘောင်္တွေဟာ အာရှမှနေပြီး ဟင်းခတ်
အမွှေးအကြိုင်းတွေကို အကြီးအကျယ် သယ်လာကြလို့

17
00:01:01,203 --> 00:01:03,381
ဥရောပမှာ အမြတ်တွေ ရရှိခဲ့ကြတယ်။

18
00:01:03,381 --> 00:01:07,983
အဲဒါကြောင့် Amsterdam မြို့ဟာ ချမ်းသာလာကာ
ကုန်သည်တွေ၊ ကုန်ကူးသူတွေနဲ့ ပြည့်နေခဲ့ပြီး

19
00:01:07,983 --> 00:01:11,350
သူတို့ဟာ ပန်းခြံတွေနဲ့ 
ဝန်းရံနေခဲ့ကြတဲ့ လှပတဲ့

20
00:01:11,350 --> 00:01:14,182
အိမ်ကြီးခမ်းကြီးများထဲမှာ 
နေထိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

21
00:01:14,182 --> 00:01:17,387
ထိုခေတ်တုန်းက ပန်းတမျိုးဟာ အထူးကို
အရောင်းသွက်နေခဲ့ပါတယ်-

22
00:01:17,387 --> 00:01:18,906
ကျူးလစ်ပန်းပါပဲ။

23
00:01:18,906 --> 00:01:21,601
အရှေ့ဖက်ခြမ်းကနေပြီး လာခဲ့ကြတဲ့ ကုန်သွယ်ရေး
သင်္ဘောတွေက

24
00:01:21,601 --> 00:01:23,372
အဲဒီကျူးလစ် ပန်းတွေကို သယ်ယူလာခဲ့ကြတာပါ။

25
00:01:23,372 --> 00:01:26,487
အဲဒါကြောင့် အဲဒီပန်းဟာ အထူးအဆန်းပန်း
ဆိုပြီး ယူဆခံခဲ့ရတယ်၊

26
00:01:26,487 --> 00:01:28,379
ပြီးတော့ ကျူးလစ်ဥကို မြေထဲ 
ချပေးလိုက်တဲ့နောက်

27
00:01:28,379 --> 00:01:32,197
ပန်းပွင့်လာဖို့ နှစ်ချီ စောင့်ဖို့လိုတော့
အဲဒီပန်းကို စိုက်ပျိုးရတာ ခဲယဉ်းခဲ့တယ်။

28
00:01:32,197 --> 00:01:36,149
တဖန် ၁၆၃၀ ပြည့်လွန်နှစ်များမှာ 
ကျူးလစ်ပန်းကို ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်ရာမှ

29
00:01:36,149 --> 00:01:39,324
ပန်းတွေကို ပိုလှလာအောင် မျိုးစပ်နည်း
သိလာကြရာ

30
00:01:39,324 --> 00:01:43,377
ပွင့်ချပ်တွေ ရောင်စုံဖြစ်အောင်၊ မီးလျှံလို 
အစင်းအကျားဖြင့် မျိုးစပ်ထုတ်လုပ်လာကြတယ်။

31
00:01:43,377 --> 00:01:47,070
အဲဒီကျူးလစ်ပန်းဆိုရင် ပုံမှန် ကျူးလစ်ပန်း
ထက်ကို ပိုရှားပါးခဲ့တယ်၊

32
00:01:47,070 --> 00:01:51,120
အဲဒါရဲ့ ရလဒ်အဖြစ် အဲဒီပန်း အမျိုးအစားရဲ့
ဈေးဟာ စပြီးမြင့်တက်လာခဲ့တယ်၊

33
00:01:51,120 --> 00:01:54,011
အဲဒါနဲ့အတူ ကျူးလစ်ပန်းတွေဟာ 
ခေတ်စားလာကြတော့တယ်။

34
00:01:54,011 --> 00:01:57,196
ကျူးလွန်ပန်းဟာ အဲဒီနိုင်ငံမှာ 
ဟိုလေးတကျော် ဖြစ်ခဲ့ကာ

35
00:01:57,196 --> 00:02:00,689
မကြာမီမှာပဲ ကျူးလစ်ပန်းတွေကို လူတွေဟာ
မရရအောင် လိုက်လံရှာပြီး ဝယ်လာကြတယ်။

36
00:02:00,689 --> 00:02:03,826
တခုခုရဲ့ ဈေးဟာ မြင့်တက်လာခြင်းနဲ့ 
ပင်ကိုယ် တန်ဖိုးသိပ်မများပေမဲ့

37
00:02:03,826 --> 00:02:07,268
လူတွေက ငွေအမြောက်အများ ပေးလိုကြတယ်ဆိုတဲ့
အချက်နှစ်ချက် ပေါင်းမိတဲ့အခါမှာ

38
00:02:07,268 --> 00:02:11,508
လူတွေဟာ အရူးအမူး ဖြစ်လာတတ်ကြတယ်။

39
00:02:11,508 --> 00:02:16,224
မကြာခင်တုန်းက အရူးအမူးဖြစ်ခဲ့ကြတဲ့ သာဓကမှာ
၁၉၉၀ ပြည့်လွန်တုန်းက dot-com တွေပါပဲ။

40
00:02:16,224 --> 00:02:21,424
ဝက်ဘ်ဆိုက် အသစ်တွေရဲ့ ရှယ်ယာတွေဟာ ၁၇ ရာစု
ကျူးလစ် ပန်းတွေလိုပါပဲ။

41
00:02:21,424 --> 00:02:23,584
လူတိုင်းဟာ နည်းနည်းတော့ဝယ်ထားချင်ခဲ့တယ်။

42
00:02:23,584 --> 00:02:27,240
ကျူးလစ်ပန်းတွေကို လိုချင်သူ များလေလေ၊ 
ဈေးဟာ ပိုပိုမြင့်တက်သွားခဲ့ပါတယ်။

43
00:02:27,240 --> 00:02:29,682
တချိန်တုန်းက၊ ကျူးလစ်ပန်း တပွင့်တည်းကို

44
00:02:29,682 --> 00:02:35,685
ကျွမ်းကျင်တဲ့ လက်မှုပညာရှင်ရဲ့ တနှစ်၀င်ငွေ 
ဆယ်ဆ တန်ဖိုးဖြင့် ရောင်းနိုင်ခဲ့တယ်။

45
00:02:35,685 --> 00:02:36,741
ရှယ်ယာဈေးကွက်ထဲမှာ

46
00:02:36,741 --> 00:02:40,731
ရှယ်ယာ တခုခုရဲ့ ဈေးဟာ ရင်းနှီးရှင်များရဲ့
ရောင်းလိုအား နဲ့ ဝယ်လိုအားပေါ်မှာ မူတည်တယ်။

47
00:02:40,731 --> 00:02:43,380
ကုမ္ပဏီတခုခုက အနာဂတ်မှာ ဝင်ငွေ
များလာမယ်လို့ ထင်ရရင်

48
00:02:43,380 --> 00:02:46,706
ရှယ်ယာဈေးဟာ မြင့်တက်လာဖို့ များပါတယ်။

49
00:02:46,706 --> 00:02:49,147
ငွေကိုရင်းလိုကြသူတို့ဟာ ရှယ်ယာကို
တိုးတိုး ဝယ်လာကြလေရာ

50
00:02:49,147 --> 00:02:53,461
ဝယ်လိုအား တိုးလာတာနဲ့အမျှ ဈေးဟာပိုလို့ကို
မြင့်တက်လာရတယ်။

51
00:02:53,461 --> 00:02:57,528
အဲဒါဟာ လိပ်ပတ်လည်သလို ဖြစ်လာနိုင်ကာ
ရင်းနှီးရှင်တို့ဟာ

52
00:02:57,528 --> 00:03:01,766
ရှယ်ယာတန်ဖိုးကို ပင်ကိုယ်ထက် သိသိသာသာ
မြင့်တက်လာစေရင်း ထောင်ချောင်ထဲ မိသွားလျက်

53
00:03:01,766 --> 00:03:03,852
ပူဖောင်းကြီးကို ဖန်တီးပေးလာကြတယ်။

54
00:03:03,852 --> 00:03:07,702
အဲဒီလို အရူးအမူးဖြစ်မှုကို အဆုံးသတ်ပစ်ဖို့
ပူဖောင်း ပေါက်ထွက်သွားဖို့ လိုအပ်တာက

55
00:03:07,702 --> 00:03:11,068
ရှယ်ယာ ဒါမှမဟုတ် ကျူးလစ်တွေရဲ့ ဈေးဟာ
၎င်းရဲ့ တန်ဖိုးထက်ကို အဆပေါင်းများစွာမှ

56
00:03:11,068 --> 00:03:13,460
ကြီးမြင့်နေတာကို လူတွေအားလုံး 
နားလည်လာကြရန်ပါပဲ။

57
00:03:13,460 --> 00:03:16,691
ခုနက အရူးအမူးဖြစ်မှု နှစ်ခုစလုံး 
အဲဒီလိုနည်းဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့ကြတယ်။

58
00:03:16,691 --> 00:03:19,133
ရုတ်တရက်ဆိုသလို ဝယ်လိုအားဟာ 
ရပ်စဲသွားခဲ့တယ်။

59
00:03:19,133 --> 00:03:21,674
ဈေးနှုန်းတွေဟာ ထိုးကျနိမ့်ဆင်းသွားကြကာ

60
00:03:21,674 --> 00:03:22,918
ပေါက်ထွက်သွားခဲ့တယ်!

61
00:03:22,918 --> 00:03:26,038
ပူဖောင်းတွေ ပေါက်ထွက်သွားကြလို့၊ ဈေးကွက်ဟာ
ဖရိုဖရဲဖြစ်ခဲ့ရတယ်။

62
00:03:26,038 --> 00:03:29,868
ပညာရှင်တွေဟာ ပူဖောင်း ပေါ်ပေါက်လာရခြင်းရဲ့
အကြောင်းရင်းတွေကို အားထုတ်လေ့လာလျက်

63
00:03:29,868 --> 00:03:32,563
ဘယ်လို ဟောကိန်းထုတ်မလဲ၊ ဘယ်လိုရှောင်ရမလဲ
ဆန်းစစ်နေကြတယ်။

64
00:03:32,563 --> 00:03:35,806
ကျူးလစ်ပန်းကို အရူးအမူးဖြစ်ခဲ့မှုဟာ
ပူဖောင်းဆိုင်ရာ အခြေခံမူတွေကို နားလည်ဖို့

65
00:03:35,806 --> 00:03:39,414
ကူပေးလျက် ၂၀၀၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတုန်းက ဒ
မြင်ခဲ့ကြရတဲ့ အိမ်ခြံမေ ပူဖောင်းလို

66
00:03:39,414 --> 00:03:42,285
မကြာမီလေးတင်က သာဓတွေကို
နားလည်လာအောင် ကူပေးနိုင်တဲ့

67
00:03:42,285 --> 00:03:45,200
သိပ်ကို ထိရောက်မြင်သာတဲ့ သာဓကကောင်းပါပဲ။

68
00:03:45,200 --> 00:03:48,388
စီးပွားရေးဟာ တဟုန်ထိုးတက်လာလိုက်၊
ကသောင်းကနင်းဖြစ်လိုက် အဆင့်တွေကို

69
00:03:48,388 --> 00:03:49,855
ဆက်ပြီး ကျော်ဖြတ်နေရမှာပါ။

70
00:03:49,855 --> 00:03:52,952
ကျွန်တော်တို့ဟာ အရူးအမူးဖြစ်မှု နောက်တခု
ပေါ်ထွန်းလာမှာ စောင့်စားရင်း၊

71
00:03:52,952 --> 00:03:55,322
နောက်ပူဖောင်းတခု ပေါက်ထွက်သွားမှာကို 
စောင့်စားရင်း၊

72
00:03:55,322 --> 00:03:57,220
ကျူးလစ် ပန်းတွေဖြင့် ဘဝအရသာကို ခံစားကြပါ၊

73
00:03:57,220 --> 00:04:01,256
အဲဒီကျူးလစ်ပန်းတွေအတွက် တပုံတခေါ်ကြီး
ပေးဆပ်ရန် မလိုတာကို ကျေးဇူးတင်ပါ။