WEBVTT

00:00:06.804 --> 00:00:10.722
در فرهنگ اسلامی، هندسه همه جا هست

00:00:10.722 --> 00:00:16.294
میتوانید آن را در مساجد، حوزهها، کاخها
و منازل شخصی ببینید

00:00:16.294 --> 00:00:22.141
این سنت از قرن هشتام میلادی،
در ابتدای تاریخ اسلام، آغاز شد

00:00:22.141 --> 00:00:26.710
زمانی که هنرمندان معانی موجود در
فرهنگ رُمی و ایرانی را به کار بردند

00:00:26.710 --> 00:00:31.208
و به شکلهای جدید بصری گسترش دادند.

00:00:31.208 --> 00:00:35.159
این دوره از تاریخ، عصر طلائی
فرهنگ اسلامی بود

00:00:35.159 --> 00:00:38.044
که در طی آن بسیاری از دستاوردهای
تمدنهای پیشین

00:00:38.044 --> 00:00:40.740
حفظ شد و توسعه یافت،

00:00:40.740 --> 00:00:46.522
که نتیجه آن پیشرفتهای بنیادین در
مطالعات علمی و ریاضیات بود.

00:00:46.522 --> 00:00:50.860
به همراه آن استفاده از انتزاع و

00:00:50.860 --> 00:00:53.979
هندسهی پیچیده در هنر اسلامی افزایش یافت،

00:00:53.979 --> 00:00:57.740
از طرحهای پیچیدهی گل که قالیها و پارچهها
را جلوه میدادند

00:00:57.740 --> 00:01:01.887
تا طرح کاشی کاریها که به نظر میرسید
تا بینهایت تکرار میشوند

00:01:01.887 --> 00:01:06.340
همه الهام بخش شگفتی و تفکر
در نظم بی پایان بودند

00:01:06.340 --> 00:01:09.135
علیرغم پیچیدگی مثالزدنی این طرحها

00:01:09.135 --> 00:01:12.380
این طرحها را فقط با یک پرگار برای رسم دایره

00:01:12.380 --> 00:01:14.953
و یک خطکش برای رسم خط در این دایرهها،
می توان خلق کرد

00:01:14.953 --> 00:01:20.936
و از این وسایل ساده، زنجیرهی طرحهای متنوع
و تکرار شونده بیرون میآید

00:01:20.936 --> 00:01:22.746
چگونه این کار ممکن است

00:01:22.746 --> 00:01:25.370
خب، همه چیز با یک دایره آغاز میشود

00:01:25.370 --> 00:01:28.946
اولین تصمیم مهم این است که چطور
آن را قسمت بندی کنید

00:01:28.946 --> 00:01:34.222
اکثر نقشها دایره را به چهار، پنج یا شش
بخش مساوی تقسیم میکنند

00:01:34.222 --> 00:01:37.964
هر بخش بندی به یک طرح متفاوت ختم میشود

00:01:37.964 --> 00:01:41.810
یک راه ساده برای تعیین اینکه یک طرح
بر اساس تقارنِ چهارتایی

00:01:41.810 --> 00:01:43.129
پنج تایی

00:01:43.129 --> 00:01:45.001
یا شش تایی است وجود دارد

00:01:45.001 --> 00:01:48.215
اغلب طرحها شامل یک ستاره هستند
که با طرحهای شبیه گلبرگ احاطه شدهاند

00:01:48.215 --> 00:01:51.074
با شمردن تعداد شعاعهای ستاره

00:01:51.074 --> 00:01:53.117
یا تعداد گلبرگهای اطراف آن

00:01:53.117 --> 00:01:56.626
میتوان فهمید که مربوط به کدام دسته است.

00:01:56.626 --> 00:02:00.315
یک ستاره با شش شعاع یا محصور در شش گلبرگ

00:02:00.315 --> 00:02:03.468
متعلق به دسته شش تایی است

00:02:03.468 --> 00:02:08.531
ستارهای با هشت گلبرگ مربوط به دسته
چهارتایی است و الی آخر

00:02:08.531 --> 00:02:11.228
یک جزء پنهان دیگر هم در این طرحها هست:

00:02:11.228 --> 00:02:13.418
شبکهای که در زیر طرح پنهان است

00:02:13.418 --> 00:02:16.044
این شبکه که دیده نمیشود 
ولی برای هر طرحی مهم است

00:02:16.044 --> 00:02:21.190
پیش از شروع کار به تعیین اندازهی 
ترکیب بندی کمک میکند

00:02:21.190 --> 00:02:22.569
نقش را دقیق نگه میدارد

00:02:22.569 --> 00:02:26.700
و ابداع نقشهای باورنکردنی را
ممکن میکند

00:02:26.700 --> 00:02:30.813
بگذارید به مثالی که نشان میدهد چگونه این
جزئیات کنار هم قرار میگیرند نگاهی بیندازیم

00:02:30.813 --> 00:02:35.983
با یک دایرهی محاط در مربع شروع میکنیم و
آن را به هشت قسمت مساوی تقسیم میکنیم

00:02:35.983 --> 00:02:39.161
سپس یک جفت خط متقاطع رسم میکنیم

00:02:39.161 --> 00:02:41.895
و دو جفت دیگر هم از روی آنها عبور میدهیم.

00:02:41.895 --> 00:02:44.528
این خطوط "خط ساخت" نام دارند

00:02:44.528 --> 00:02:46.902
و با انتخاب یک دسته از آنها

00:02:46.902 --> 00:02:50.711
پایهی طرح تکرار شونده خود را
شکل میدهیم

00:02:50.711 --> 00:02:54.508
از یک دسته "خط ساخت"، طرحهای بسیاری

00:02:54.508 --> 00:02:57.307
فقط با انتخاب یک بخش متفاوت شکل میگیرند

00:02:57.307 --> 00:02:59.457
و بالاخره طرح کامل

00:02:59.457 --> 00:03:04.428
وقتی که شبکهای از تکرار این طرح اولیه را

00:03:04.428 --> 00:03:07.330
طی فرایندی به نام "کاشی کاری" بسازیم
بیرون میآید

00:03:07.330 --> 00:03:09.856
با انتخاب یک دسته "خط ساخت"های متفاوت

00:03:09.856 --> 00:03:12.752
میتوانیم این طرح

00:03:12.752 --> 00:03:14.225
یا این طرح را بسازیم

00:03:14.225 --> 00:03:17.243
این انتخابها تقریبا بی پایان هستند

00:03:17.243 --> 00:03:21.037
میتوانیم مراحل یکسانی را برای ساخت
طرحهای ششتایی دنبال کنیم،

00:03:21.037 --> 00:03:25.083
با رسم "خط ساخت"ها روی دایرهای که
شش قسمت شده است

00:03:25.083 --> 00:03:29.931
و سپس "کاشی کاری" آن
میتوانیم طرحی مثل این خلق کنیم.

00:03:29.931 --> 00:03:33.458
این طرح ششتایی دیگری است که در طول
قرنها

00:03:33.458 --> 00:03:35.531
و در تمام جهان اسلام

00:03:35.531 --> 00:03:41.239
از جمله مراکش، آگره، قونیه و الحمرا
نمود داشته است

00:03:41.239 --> 00:03:49.437
طرحهای چهارتایی در یک شبکه مربعی جا میگیرند
و طرحهای ششتایی در یک شبکه شش ضلعی.

00:03:49.437 --> 00:03:53.282
ولی "کاشی کاری" طرحهای پنجتایی
دشوارتر است

00:03:53.282 --> 00:03:57.487
زیرا پنج ضلعی، یک سطح را درست
پوشش نمیدهد

00:03:57.487 --> 00:04:00.421
پس به جای ساخت یک طرح در پنج ضلعی

00:04:00.421 --> 00:04:04.084
شکلهای دیگری هم باید اضافه شوند تا
یک طرح تکرار شونده بسازند،

00:04:04.084 --> 00:04:08.129
که نتیجه آن طرحهایی هستند که
به نحو حیرت آوری پیچیدهاند

00:04:08.129 --> 00:04:11.881
اما همچنان ساخت آنها ساده است

00:04:11.881 --> 00:04:16.886
"کاشی کاری" به شکلهای ساده هندسی
محدود نمیشود

00:04:16.886 --> 00:04:19.681
چنانکه کارهای موریس اشر نشان میدهند

00:04:19.681 --> 00:04:22.189
با وجود اینکه سنتِ طراحی اسلامی

00:04:22.189 --> 00:04:25.782
تمایلی به استفاده از ماهی و صورت ندارد

00:04:25.782 --> 00:04:31.912
گاهی اوقات از چندین شکل برای ساخت
طرحهای پیچیده استفاده میکند

00:04:31.912 --> 00:04:36.260
این سنت با بیش از هزار سال قدمت
هندسه پایه را با مهارت به کار برده

00:04:36.260 --> 00:04:41.489
تا کارهای ظریفِ تزئینی و چشم نواز
تولید کند

00:04:41.489 --> 00:04:44.317
و این هنرمندان ثابت کردهاند که چه کارهایی

00:04:44.317 --> 00:04:51.030
با درک هنری، خلاقیت، پشتکار و
یک پرگار و خطکش خوب ممکن است