WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Như chúng ta đã biết, một trong những thú vui tuyệt vời của du lịch

00:00:03.000 --> 00:00:05.000
và niềm vui của nghiên cứu dân tộc học

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
là cơ hội được sống giữa những người

00:00:07.000 --> 00:00:09.000
không quên quá khứ,

00:00:09.000 --> 00:00:12.000
những người vẫn cảm nhận thấy quá khứ của mình trong gió,

00:00:12.000 --> 00:00:15.000
sờ thấy quá khứ trong những tảng đá đã bị nước mưa rửa sạch

00:00:15.000 --> 00:00:17.000
và nếm nó trong vị đắng của lá cây,

00:00:17.000 --> 00:00:21.000
chỉ để biết rằng những pháp sư Jaguar vẫn tiếp tục cuộc hành trình ngoài Dải ngân hà,

00:00:21.000 --> 00:00:25.000
và huyền thoại về những già lão Inuit vẫn vang lên đầy ý nghĩa,

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
hay ở trên dãy Himalaya,

00:00:28.000 --> 00:00:32.000
những nhà sư vẫn theo đuổi con đường Phật pháp.

00:00:32.000 --> 00:00:35.000
Khi nói về bản chất của nhân chủng học,

00:00:35.000 --> 00:00:37.000
có ý kiến cho rằng thế giới chúng ta đang sống

00:00:38.000 --> 00:00:40.000
không hề tồn tại một cách tuyệt đối,

00:00:40.000 --> 00:00:41.000
mà chỉ là một thực thể,

00:00:41.000 --> 00:00:45.000
kết quả của một loạt những lựa chọn thích nghi cụ thể

00:00:45.000 --> 00:00:49.000
mà tổ tiên chúng ta đã chọn thành công cách đây rất nhiều thế hệ.

NOTE Paragraph

00:00:50.000 --> 00:00:54.000
Và tất nhiên, tất cả chúng ta đều trải qua quá trình phát triển và thích nghi như nhau.

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
Chúng ta đều được sinh ra rồi lại sinh con đẻ cái.

00:00:56.000 --> 00:00:58.000
Chúng ta cùng phải trải qua những nghi lễ đầu đời.

00:00:58.000 --> 00:01:00.000
Chúng ta cùng phải đối mặt với sự chia ly không thể tránh khỏi của cái chết,

00:01:00.000 --> 00:01:04.000
do đó không hề ngạc nhiên khi chúng ta đều hát, đều nhảy,

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
và trong mỗi người đều có nghệ thuật.

NOTE Paragraph

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
Nhưng điều thú vị lại là những phách nhịp độc đáo của bài hát,

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
sự nhịp nhàng rất riêng trong vũ điệu của mỗi nền văn hóa,

00:01:11.000 --> 00:01:14.000
dù đó là văn hóa của những người Penan sống trong rừng già Borneo,

00:01:14.000 --> 00:01:17.000
hay những thầy tu Voodoo ở Haiti,

00:01:18.000 --> 00:01:22.000
hay những chiến binh ở sa mạc Kaisut, phía Bắc Kenya,

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
những pháp sư Curandero sống trên dãy núi Andes,

00:01:27.000 --> 00:01:32.000
hay đoàn thương nhân ở giữa lòng sa mạc Sahara.

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
Đây là một người bạn mà tôi tình cờ đi du lịch sa mạc cùng

00:01:34.000 --> 00:01:35.000
một tháng trước,

00:01:35.000 --> 00:01:38.000
thực chất là một người chăn bò trên sườn Qomolangma,

00:01:38.000 --> 00:01:40.000
đỉnh Everest, mẹ thần thánh của thế giới.

NOTE Paragraph

00:01:40.000 --> 00:01:43.000
Tất cả những con người này dạy cho chúng ta rằng có rất nhiều cách khác nhau để sống,

00:01:43.000 --> 00:01:44.000
để suy nghĩ,

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
để định hướng bản thân trên Trái đất này.

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
Và đó là một ý tưởng mà nếu bạn nghĩ về nó,

00:01:48.000 --> 00:01:50.000
sẽ mang lại cho bạn hy vọng

00:01:50.000 --> 00:01:53.000
Giờ đây, vô số nền văn hóa cùng tồn tại trên thế giới

00:01:53.000 --> 00:01:57.000
tạo thành một mạng lưới đời sống tinh thần và đời sống văn hóa

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
bao bọc hành tinh này,

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
điều này thực sự quan trọng với sự tồn tại của hành tinh

00:02:01.000 --> 00:02:04.000
không kém gì mạng lưới sinh thái mà chúng ta biết đến với tên gọi là sinh quyển.

00:02:04.000 --> 00:02:07.000
Và bạn có thể định nghĩa mạng lưới đời sống văn hóa này

00:02:07.000 --> 00:02:08.000
như một sinh quyển dân tộc

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
và bạn có thể định nghĩa sinh quyển dân tộc

00:02:10.000 --> 00:02:13.000
như một tổng hòa của tất cả những suy nghĩ, ước mơ, huyền thoại,

00:02:13.000 --> 00:02:16.000
ý tưởng, cảm hứng, trực giác được tạo ra

00:02:16.000 --> 00:02:20.000
bởi trí tưởng tượng con người kể từ khi có sự xuất hiện của ý thức.

00:02:20.000 --> 00:02:23.000
Sinh quyển dân tộc là một truyền thuyết vĩ đại của nhân loại.

00:02:23.000 --> 00:02:25.000
Đó là biểu tượng của tất cả những gì chúng ta có

00:02:25.000 --> 00:02:29.000
và tất cả những gì chúng ta có thể làm như một giống loài ham học hỏi.

NOTE Paragraph

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
Và khi sinh quyển bị xói mòn nghiêm trọng,

00:02:33.000 --> 00:02:35.000
thì sinh quyển dân tộc cũng thế

00:02:35.000 --> 00:02:37.000
và có thể ở một tốc độ nhanh hơn.

00:02:37.000 --> 00:02:39.000
Chẳng hạn, không một nhà sinh vật học nào dám cho rằng

00:02:39.000 --> 00:02:42.000
có tới 50% số loài sinh vật hoặc hơn đã và đang

00:02:42.000 --> 00:02:44.000
đứng trên bờ vực tuyệt chủng vì đơn giản là điều này không đúng,

00:02:44.000 --> 00:02:46.000
ngay cả trong hoàn cảnh hủy diệt nhất

00:02:46.000 --> 00:02:49.000
của vương quốc sinh học đa dạng.

00:02:49.000 --> 00:02:52.000
Cũng rất khó để kết luận những gì ta biết là viễn cảnh lạc quan nhất

00:02:52.000 --> 00:02:54.000
của thế giới văn hóa muôn màu.

00:02:54.000 --> 00:02:57.000
Và dấu hiệu rõ ràng nhất tất nhiên là ngôn ngữ mất đi.

NOTE Paragraph

00:02:57.000 --> 00:03:00.000
Khi mỗi chúng ta trong căn phòng này được sinh ra,

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
có khoảng 6000 ngôn ngữ đang tồn tại trên hành tinh.

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
Giờ đây, ngôn ngữ không chỉ là chủ thể của từ vựng

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
hay là một bộ quy tắc ngữ pháp.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Ngôn ngữ là sự thể hiện của tinh thần con người.

00:03:10.000 --> 00:03:13.000
Đó là phương tiện mà linh hồn của mỗi nền văn hóa

00:03:13.000 --> 00:03:14.000
được chuyển đến thế giới vật chất.

00:03:14.000 --> 00:03:17.000
Mỗi ngôn ngữ là một khu rừng phát triển lâu đời,

00:03:17.000 --> 00:03:21.000
một bước ngoặt, một ý tưởng, một hệ sinh thái của năng lực tinh thần.

NOTE Paragraph

00:03:21.000 --> 00:03:25.000
Và khi chúng ta ngồi đây, hôm nay, ở Montery, trong số 6000 ngôn ngữ đấy,

00:03:25.000 --> 00:03:29.000
một nửa đã hoàn toàn biến mất.

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
Những ngôn ngữ này không còn được dạy lại cho những đứa trẻ,

00:03:32.000 --> 00:03:34.000
điều này gần như có nghĩa rằng

00:03:34.000 --> 00:03:35.000
những ngôn ngữ này đã chết.

00:03:35.000 --> 00:03:39.000
Liệu còn có điều gì có thể cô đơn hơn bị cô lập trong im lặng,

00:03:39.000 --> 00:03:41.000
trở thành người cuối cùng của dân tộc nói ngôn ngữ của mình,

00:03:41.000 --> 00:03:44.000
và không có cách nào truyền lại trí tuệ tổ tiên

00:03:44.000 --> 00:03:47.000
hay dự đoán tương lai của những đứa trẻ?

00:03:47.000 --> 00:03:50.000
Và định mệnh nghiệt ngã đó cũng là cảnh ngộ của một vài người,

00:03:50.000 --> 00:03:52.000
ở đâu đó trên Trái Đất cứ mỗi hai tuần lại xảy ra một lần

00:03:52.000 --> 00:03:54.000
vì cứ mỗi hai tuần, lại có một già lão chết đi

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
và mang theo xuống mồ những âm tiết cuối cùng

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
của một ngôn ngữ cổ đại.

NOTE Paragraph

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
Và tôi biết sẽ có một ai đó trong số các bạn nói rằng, "Biết đâu như thế lại tốt hơn?

00:04:00.000 --> 00:04:01.000
Biết đâu thế giới lại tốt hơn

00:04:01.000 --> 00:04:04.000
nếu như chúng ta cùng nói chung một ngôn ngữ" Và tôi sẽ nói, "Tuyệt vời,

00:04:04.000 --> 00:04:07.000
hãy chọn ngôn ngữ đó là tiếng Yoruba. Hãy chọn ngôn ngữ đó là tiếng Quảng Đông.

00:04:07.000 --> 00:04:08.000
Hãy chọn ngôn ngữ đó là tiếng Kogi."

00:04:08.000 --> 00:04:10.000
Và bạn sẽ đột nhiên nhận ra rằng sẽ như thế nào nếu

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
không thể nói ngôn ngữ của chính mình.

NOTE Paragraph

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
Và do đó, điều mà tôi muốn làm cùng các bạn ngày hôm nay

00:04:16.000 --> 00:04:20.000
là đưa các bạn đi tham quan một vòng sinh quyển dân tộc -

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
một chuyến đi ngắn

00:04:22.000 --> 00:04:26.000
để cố gắng cho các bạn một cái nhìn về thực tế điều gì đang mất đi.

00:04:27.000 --> 00:04:34.000
Hiện nay, có rất nhiều người trong số chúng ta đã quên

00:04:34.000 --> 00:04:36.000
rằng khi tôi nói "nhiều cách sống khác nhau."

00:04:36.000 --> 00:04:38.000
Tôi thực sự nói rằng có rất nhiều cách sống khác nhau.

NOTE Paragraph

00:04:39.000 --> 00:04:44.000
Hãy lấy đứa trẻ dân tộc Barasana sống ở Tây Bắc vùng Amazone làm ví dụ,

00:04:44.000 --> 00:04:45.000
dân tộc của trăn anaconda

00:04:45.000 --> 00:04:47.000
những người tin rằng trong thần thoại họ đã từng đi qua dòng sông sữa

00:04:47.000 --> 00:04:50.000
từ phía Đông bên trong bụng của những con rắn thần.

00:04:50.000 --> 00:04:53.000
Cho đến bây giờ, đây là một dân tộc mà trong nhận thức

00:04:53.000 --> 00:04:55.000
không phân biệt giữa màu xanh da trời và màu xanh lá cây

00:04:55.000 --> 00:04:57.000
vì theo họ, vòm trời

00:04:57.000 --> 00:04:58.000
cũng tương tự như vòm lá

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
nơi mà cả dân tộc trông cậy.

00:05:00.000 --> 00:05:03.000
Họ có một tục kết hôn và ngôn ngữ kỳ lạ

00:05:03.000 --> 00:05:05.000
được gọi là chế độ ngoại hôn ngôn ngữ:

00:05:05.000 --> 00:05:08.000
bạn phải lấy một người nói ngôn ngữ khác.

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
Điều này bắt nguồn từ quá khứ xa xưa,

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
mang đến điều thú vị là trong những căn nhà dài,

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
nơi có 6 hoặc 7 ngôn ngữ được nói,

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
nhờ chế độ hôn nhân đặc biệt,

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
bạn sẽ không bao giờ nghe thấy một ai tập nói một thứ ngôn ngữ nào.

00:05:19.000 --> 00:05:22.000
Họ chỉ đơn giản là nghe và học nói theo.

NOTE Paragraph

00:05:22.000 --> 00:05:24.000
Hay, một trong những bộ tộc thú vị nhất mà tôi từng sống,

00:05:24.000 --> 00:05:28.000
bộ tộc Waorani ở Đông Bắc Ecuador,

00:05:28.000 --> 00:05:31.000
một bộ tộc lần đầu tiên tiếp xúc một cách hòa bình với thế giới bên ngoài vào năm 1958.

00:05:31.000 --> 00:05:35.000
Năm 1957, 5 người truyền giáo đã cố gắng tiếp xúc

00:05:35.000 --> 00:05:36.000
nhưng đã có một sai lầm nghiêm trọng.

00:05:36.000 --> 00:05:37.000
Họ thả xuống từ trên không

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
những bức ảnh 8 x 10 của mình

00:05:39.000 --> 00:05:41.000
theo cách mà chúng ta vẫn cho là cử chỉ thân thiện,

00:05:41.000 --> 00:05:43.000
mà quên mất rằng những con người của rừng mưa nhiệt đới này

00:05:43.000 --> 00:05:46.000
chưa từng thấy cái gì 2 chiều trong đời.

00:05:46.000 --> 00:05:48.000
Họ nhặt những tấm ảnh này trên đất,

00:05:48.000 --> 00:05:51.000
cố gắng nhìn phía sau những khuôn mặt này để tìm ra hình dạng,

00:05:51.000 --> 00:05:53.000
nhưng không tim thấy gì và kết luận rằng đây là những lá bài gọi tên

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
từ quỷ sứ, do vậy họ đã đâm 5 nhà truyền giáo này đến chết.

00:05:57.000 --> 00:05:59.000
Tuy nhiên, bộ tộc Waorani không chỉ đâm người ngoài.

00:05:59.000 --> 00:06:00.000
Họ còn đâm lẫn nhau.

00:06:00.000 --> 00:06:03.000
54% cái chết của họ là do đâm nhau bằng giáo.

00:06:03.000 --> 00:06:06.000
Chúng ta hãy cũng lật lại phả hệ 8 đời,

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
và chúng ta thấy rằng có 2 trường hợp chết tự nhiên

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
và khi chúng ta hỏi dồn họ một chút về vấn đề này,

00:06:10.000 --> 00:06:12.000
họ thừa nhận rằng một trong những người bạn đã trở nên quá già

00:06:12.000 --> 00:06:16.000
và đằng nào họ cũng chết già nên chúng ta đâm họ trước còn hơn. (Cười)

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
Nhưng cùng lúc đó họ cũng có một tri thức tuyệt vời

00:06:19.000 --> 00:06:20.000
về rừng nhiệt đới.

00:06:20.000 --> 00:06:23.000
Những người thợ săn của bộ tộc có thể ngửi thấy mùi nước tiểu của động vật trong phạm vi 40 bước

00:06:23.000 --> 00:06:26.000
và cho bạn biết đó là loài động vật nào.

NOTE Paragraph

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
Trong những năm đầu của thập niên 80, tôi đã từng có một bài tập thú vị

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
do giáo sư của tôi ở ĐH Harvard yêu cầu

00:06:30.000 --> 00:06:32.000
nếu như tôi muốn đến Haiti,

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
tìm hiểu xã hội bí mật

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
là nền móng cho sức mạnh của Duvalier

00:06:37.000 --> 00:06:38.000
và Tonton Macoutes,

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
và tìm hiểu chất độc được sử dụng để tạo ra những thây ma.

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
Và để tìm hiểu mọi chuyện, tất nhiên,

00:06:44.000 --> 00:06:47.000
tôi phải hiểu đôi chút về niềm tin đáng chú ý này

00:06:47.000 --> 00:06:50.000
của Vodoun, và Voodoo không phải là một tà thuật.

00:06:50.000 --> 00:06:53.000
Trái lại, nó là một nhân sinh quan siêu hình phức tạp.

00:06:53.000 --> 00:06:54.000
Nó thật thú vị.

00:06:54.000 --> 00:06:55.000
Nếu tôi yêu cầu các bạn kể tên những tôn giáo vĩ đại nhất trên thế giới

00:06:55.000 --> 00:06:56.000
bạn sẽ trả lời thế nào?

00:06:56.000 --> 00:06:59.000
Thiên chúa Giáo, đạo Hồi, Phật giáo, đạo Do Thái, v.v.

NOTE Paragraph

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
Vẫn luôn có một lục địa còn lại ngoài kia,

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
có một giả tưởng cho rằng Phi Châu, vùng Sahara

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
không có tín ngưỡng tôn giáo. Vâng, tất nhiên, họ có

00:07:05.000 --> 00:07:07.000
và Voodoo đơn giản chỉ là một sản phẩm kết tinh

00:07:08.000 --> 00:07:09.000
của những ý tưởng tôn giáo uyên thâm

00:07:09.000 --> 00:07:12.000
đã trải qua giai đoạn nô lệ đầy bi kịch của cộng đồng Do Thái.

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
Nhưng, điều làm cho Voodoo thú vị

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
chính là mối quan hệ tồn tại

00:07:16.000 --> 00:07:17.000
giữa người sống và người chết.

00:07:17.000 --> 00:07:18.000
Theo đó, người sống sinh ra những linh hồn.

00:07:18.000 --> 00:07:21.000
Những linh hồn này có thể hiển linh từ dưới Dòng nước vĩ đại,

00:07:21.000 --> 00:07:23.000
đáp lại nhịp của các vũ điệu

00:07:23.000 --> 00:07:25.000
để trong một phút nào đó nó sẽ thay thế linh hồn của người sống,

00:07:25.000 --> 00:07:29.000
trong khoảnh khắc tỏa sáng ngắn ngủi ấy, thầy tu trở thành thần thánh.

00:07:29.000 --> 00:07:31.000
Đó là lý do tại sao những phù thủy Voodoo nói

00:07:31.000 --> 00:07:34.000
rằng "Những người da trắng các anh đi đến nhà thờ và nói về Chúa.

00:07:34.000 --> 00:07:36.000
Chúng tôi nhảy múa trong đền thờ và trở thành Thần."

00:07:36.000 --> 00:07:39.000
Và bởi vì các anh bị chiếm hữu, bị dẫn dắt bởi các linh hồn,

00:07:39.000 --> 00:07:40.000
Làm sao các anh có thể gặp nguy hiểm?

00:07:40.000 --> 00:07:43.000
Do đó các bạn có thể thấy từ những minh họa này:

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
Các thầy tu Voodoo ở trong trạng thái xuất thần

00:07:45.000 --> 00:07:48.000
tay cầm than hồng đang cháy mà không sao,

00:07:48.000 --> 00:07:51.000
một ví dụ khá thú vị cho thấy khả năng của trí óc

00:07:51.000 --> 00:07:52.000
có thể ảnh hưởng tới cơ thể chứa nó

00:07:52.000 --> 00:07:55.000
khi trí óc trong trạng thái hưng phấn cực độ.

NOTE Paragraph

00:07:56.000 --> 00:07:58.000
Hiện giờ, trong số tất cả các dân tộc tôi từng sống cùng,

00:07:58.000 --> 00:08:00.000
dân tộc đặc biệt nhất là Kogi

00:08:00.000 --> 00:08:03.000
sinh sống ở vùng Sierra Nevada de Santa Marta, phía Bắc Colombia.

00:08:03.000 --> 00:08:06.000
Hậu duệ của nền văn minh chuyên chế cổ đại

00:08:06.000 --> 00:08:09.000
từng chiếm vùng đồng bằng duyên hải Caribbean của Colombia

00:08:09.000 --> 00:08:10.000
trong giai đoạn mở đầu của cuộc chinh phạt,

00:08:10.000 --> 00:08:13.000
những người này đã phải rút lui vào trong một ngọn núi lửa bị cô lập

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
sừng sững vươn cao phía trên vùng duyên hải Caribbean.

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
Trong một lục đĩa đẩm máu,

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
dân tộc này chưa bao giờ bị thống trị bởi người Tây Ban Nha.

00:08:20.000 --> 00:08:23.000
Cho đến nay, họ vẫn bị cai trị bởi thầy tu tế

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
nhưng việc đào tạo thầy tu của họ cũng khá đặc biệt.

00:08:26.000 --> 00:08:28.000
Những thầy tu tương lai bị tách khỏi gia đình

00:08:28.000 --> 00:08:30.000
lúc còn 3,4 tuổi

00:08:30.000 --> 00:08:32.000
bị cô lập trong thế giới của bóng tối

00:08:32.000 --> 00:08:36.000
trong những căn nhà bằng đá nằm giữa lòng của các dòng sông băng trong suốt 18 năm ròng

00:08:36.000 --> 00:08:37.000
2 chu kỳ 9 năm

00:08:37.000 --> 00:08:40.000
được chọn một cách kỹ lưởng để mô phỏng 9 tháng thai nghén

00:08:40.000 --> 00:08:42.000
nằm trong bụng mẹ,

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
giờ đây họ lại trải qua giai đoạn biến hóa trong bụng của Mẹ vĩ đại.

00:08:45.000 --> 00:08:46.000
Và trong suốt thời gian này,

00:08:47.000 --> 00:08:50.000
họ hấp thụ những giá trị của xã hội mình,

00:08:50.000 --> 00:08:52.000
những giá trị để duy trì lời cầu nguyện từ các tín đồ

00:08:52.000 --> 00:08:55.000
và chỉ những tín đồ của họ mới là người duy trì vũ trụ --

00:08:55.000 --> 00:08:57.000
chúng ta vẫn gọi là cân bằng sinh thái.

00:08:58.000 --> 00:08:59.000
Và ở cuối giai đoạn khởi đầu lạ lùng này,

00:08:59.000 --> 00:09:01.000
một ngày họ đột nhiên được đưa ra ngoài

00:09:01.000 --> 00:09:04.000
và lần đầu tiên trong đời, ở tuổi 18,

00:09:04.000 --> 00:09:08.000
họ nhìn thấy mặt trời mọc. Và trong giây phút huy hoàng đó nhận thấy

00:09:08.000 --> 00:09:11.000
những ánh sáng đầu tiên ngập tràn

00:09:11.000 --> 00:09:12.000
khung cảnh đẹp tuyệt vời,

00:09:13.000 --> 00:09:15.000
đột nhiên mọi thứ họ học trong bóng tối

00:09:15.000 --> 00:09:18.000
được khẳng định trong huy hoàng. Và vị thầy tu bước lại

00:09:18.000 --> 00:09:20.000
và nói, "Con thấy chưa? Nó chính là những gì ta đã nói với con.

00:09:20.000 --> 00:09:23.000
Nó rất đẹp. Và con phải bảo vệ nó."

00:09:23.000 --> 00:09:25.000
Họ tự gọi mình là những người anh lớn

00:09:25.000 --> 00:09:28.000
và họ nói chúng ta, những người em nhỏ,

00:09:28.000 --> 00:09:31.000
là những người chịu trách nhiệm về sự hủy diệt của thế giới.

NOTE Paragraph

00:09:32.000 --> 00:09:34.000
Hiện giờ, mức độ nhận thức trở nên rất quan trọng.

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
Mỗi khi chúng ta nghĩ về những cảnh vật và con người bản địa,

00:09:36.000 --> 00:09:38.000
chúng ta có thể lấy dẫn chứng về Rousseau

00:09:38.000 --> 00:09:41.000
và những thông tin lệch lạc của tầng lớp thượng lưu độc ác,

00:09:41.000 --> 00:09:43.000
nói đơn giản là sự phân biệt chủng tộc,

00:09:43.000 --> 00:09:46.000
hoặc chúng ta có thể lấy dẫn chứng về Thoreau

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
và nói rằng những con người này sống thực tế hơn chúng ta.

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
Vâng, những người bản địa không hề ủy mị

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
cũng như yếu đuối vì lòng hoài cổ.

00:09:52.000 --> 00:09:54.000
Không có nhiều chỗ cho cả 2

00:09:54.000 --> 00:09:56.000
ở trong những đầm lầy sốt rét vùng Asmat

00:09:56.000 --> 00:09:59.000
trong những cơn gió rét vùng Tibet,

00:09:59.000 --> 00:10:03.000
qua thời gian và những nghi lễ, họ tạo ra sự thần bí truyền thống của Trái Đất

00:10:03.000 --> 00:10:06.000
nền tảng của những thần bí này không phải là sự tồn tại của con người gắn với nó,

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
mà ở một mức độ nhận thức tinh vi hơn:

00:10:08.000 --> 00:10:11.000
rằng bản thân Trái Đất chỉ có thể tồn tại

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
Khi nó tồn tại trong nhận thức của con người.

NOTE Paragraph

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
Giờ thì điều đó có nghĩa là gì?

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
Điều đó có nghĩa là một đứa trẻ ở vùng núi Andes

00:10:18.000 --> 00:10:20.000
được nuôi nấng, dậy dỗ tin tưởng rằng ngọn núi này là thần Apu™

00:10:20.000 --> 00:10:22.000
sẽ hướng dẫn định mệnh của chúng

00:10:22.000 --> 00:10:25.000
đứa trẻ sẽ là một con người hoàn toàn khác

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
và có mối quan hệ hoàn toàn khác với ngọn núi

00:10:28.000 --> 00:10:30.000
nơi mà nó sinh sống so với một đứa trẻ ở Montana

00:10:30.000 --> 00:10:33.000
được nuôi dậy tin tưởng rằng ngọn núi là một đống đá

00:10:33.000 --> 00:10:34.000
sẵn sằng được khai thác.

00:10:34.000 --> 00:10:38.000
Dù đó là một nơi ở của một linh hồn hay một đống quặng thì cũng chẳng liên quan gì.

00:10:38.000 --> 00:10:41.000
Điều thú vị ở đây là sự ẩn dụ định nghĩa mối quan hệ

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
giữa cá nhân và thế giới tự nhiên.

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
Tôi lớn lên ở vùng rừng núi British Columbia

00:10:45.000 --> 00:10:47.000
và được dạy rằng những khu rừng tồn tại để bị đốn hạ

00:10:47.000 --> 00:10:49.000
Điều đó biến tôi thành một con người khác

00:10:49.000 --> 00:10:51.000
so với những người bạn ở Kwakiutl

00:10:51.000 --> 00:10:53.000
những người tin rằng những khu rừng là nơi ở của thần Hukuk

00:10:53.000 --> 00:10:54.000
và một phần của thiên đàng

00:10:54.000 --> 00:10:57.000
và tin rằng những linh hồn ăn thịt người sống tại điểm cực Bắc,

00:10:57.000 --> 00:11:01.000
đã tham gia vào thuở hình thành Hamatsa

NOTE Paragraph

00:11:01.000 --> 00:11:03.000
Bây giờ, nếu bạn xem xét ý kiến

00:11:03.000 --> 00:11:05.000
cho rằng những nền văn hóa này sẽ tạo ra những sự thật khác nhau,

00:11:05.000 --> 00:11:06.000
bạn sẽ bắt đầu hiểu

00:11:06.000 --> 00:11:11.000
một số phát hiện đặc biệt của họ. Hãy nhìn vào cái cây này.

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
Đây là một bức ảnh tôi chụp ở vùng Tây Bắc Amazone tháng 4 vừa qua.

00:11:13.000 --> 00:11:16.000
Đây là cây vông đồng ayahuasca mà rất nhiều người trong số các bạn đã từng nghe tới,

00:11:16.000 --> 00:11:19.000
loài cây dùng để cúng lễ

00:11:19.000 --> 00:11:21.000
trong nghi lễ của các pháp sư.

00:11:21.000 --> 00:11:23.000
Điều tạo nên sự thú vị của loài cây ayahuasca này

00:11:23.000 --> 00:11:27.000
không phải là thành phần dược chất mạnh mẽ,

00:11:27.000 --> 00:11:31.000
mà chính là quá trình điều chế. Nó được làm từ hai nguồn khác nhau.

00:11:31.000 --> 00:11:33.000
Một mặt, đây là loài dây leo gỗ

00:11:33.000 --> 00:11:35.000
mà trong đó có rất nhiều beta-carbolines

00:11:35.000 --> 00:11:38.000
harmine, harmonline, và một ít chất gây ảo giác.

00:11:38.000 --> 00:11:40.000
Nếm thử một chút cây leo

00:11:40.000 --> 00:11:42.000
sẽ có một ít khói xanh mờ

00:11:42.000 --> 00:11:44.000
ngấm vào tâm trí bạn,

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
tuy nhiên cây leo sẽ được trộn với lá của cây bụi thuộc họ café

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
có tên gọi Psychotria viridis.

00:11:49.000 --> 00:11:52.000
Loại cây này có chứa một ít tryptamines cực mạnh,

00:11:52.000 --> 00:11:56.000
rất gần với chất serotonin, dimethyltryptamine-5,

00:11:56.000 --> 00:11:57.000


methoxydimethyltryptamine trong não.

00:11:57.000 --> 00:11:59.000
Nếu bạn đã từng chứng kiến người Yanomami

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
hít chất này qua mũi,

00:12:01.000 --> 00:12:04.000
chất này được làm từ rất nhiều loại

00:12:04.000 --> 00:12:08.000
còn có methoxydimethyltryptamine,

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
khi hít

00:12:10.000 --> 00:12:14.000
sẽ có cảm giác giống như bị bắn khỏi họng súng trường

00:12:14.000 --> 00:12:21.000
nhìn thấy những bức họa phong cách Baroque và đáp xuống biển tích điện. (Cười)

00:12:21.000 --> 00:12:23.000
Nó không hề làm méo sự thật;

00:12:23.000 --> 00:12:24.000
mà làm tan rã sự thật.

NOTE Paragraph

00:12:24.000 --> 00:12:27.000
Trên thực tế, tôi đã từng tranh luận với giáo sư của mình, ông Richard Evan Shultes --

00:12:27.000 --> 00:12:29.000
người đã từng tạo ra thời kỳ ảo giác

00:12:29.000 --> 00:12:31.000
với việc phát minh ra loại nấm kỳ diệu

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
ở Mexico những năm 1930.

00:12:33.000 --> 00:12:35.000
Tôi đã từng cho rằng bạn không thể xếp các loại tryptamines

00:12:35.000 --> 00:12:38.000
như chất gây ảo giác bởi vì tại thời điểm bạn chịu ảnh hưởng của thuốc

00:12:38.000 --> 00:12:42.000
không còn có ai ở nhà nữa để trải nghiệm ảo ảnh. (Cười)

NOTE Paragraph

00:12:42.000 --> 00:12:45.000
Nhưng một điều về các loại tryptamines này là không thể uống chúng

00:12:45.000 --> 00:12:47.000
bởi chúng sẽ bị trung hòa bởi một loại enzyme

00:12:47.000 --> 00:12:50.000
tồn tại tự nhiên trong ruột người có tên gọi monoamine oxidase.

00:12:50.000 --> 00:12:53.000
Chúng chỉ có thể có tác dụng nếu được uống cùng với

00:12:53.000 --> 00:12:56.000
một số loại hóa chất làm biến đổi MAO.

00:12:56.000 --> 00:12:57.000
Và điều kỳ diệu

00:12:57.000 --> 00:13:01.000
là chất beta-carbolines được tìm thấy trong loại dây leo đó

00:13:01.000 --> 00:13:04.000
đều là chất ức chế hoàn toàn MAO

00:13:05.000 --> 00:13:08.000
để tăng khả năng cho tryptamine. Do đó nếu bạn có tự hỏi một câu.

00:13:08.000 --> 00:13:12.000
Làm thế nào trong cả quần thực vật gồm hơn 80.000 loại cây khác nhau,

00:13:12.000 --> 00:13:16.000
những người này lại có thể tìm ra 2 loại cây chẳng liên quan gì về mặt hình thái

00:13:16.000 --> 00:13:17.000
vậy mà khi liên kết với nhau,

00:13:17.000 --> 00:13:19.000
lại tạo ra một phiên bản sinh hóa

00:13:19.000 --> 00:13:21.000
mà xét một cách tổng thể còn lớn hơn tổng các thành phần?

NOTE Paragraph

00:13:21.000 --> 00:13:24.000
Vâng, chúng ta sẽ sử dụng lối nói ẩn dụ, phương pháp loại trừ,

00:13:24.000 --> 00:13:25.000
có vẻ như vô nghĩa,

00:13:26.000 --> 00:13:29.000
bởi nếu bạn hỏi người Ấn Độ, họ sẽ nói, "Cây cỏ nói cho chúng tôi biết."

NOTE Paragraph

00:13:29.000 --> 00:13:30.000
Vậy, điều đó có nghĩa là gì?

00:13:30.000 --> 00:13:34.000
Bộ tộc này, những người Cofan, có tổng cộng 17 loại ayahuasca khác nhau,

00:13:34.000 --> 00:13:37.000
mỗi loại này ở trong rừng lại rất khác nhau,

00:13:38.000 --> 00:13:42.000
và tất cả các loại này dưới mắt quan sát của chúng ta đều được coi là một loài.

00:13:42.000 --> 00:13:44.000
Và sau đó bạn hỏi họ làm thế nào để phân loại

00:13:44.000 --> 00:13:47.000
và họ sẽ nói, "Tôi nghĩ anh biết chút ít về thực vật.

00:13:47.000 --> 00:13:49.000
Ý của tôi là, anh có biết chút gì không?" Và tôi trả lời, "Không."

00:13:49.000 --> 00:13:52.000
Vâng, vậy anh phải lấy từng loại trong 17 loại

00:13:52.000 --> 00:13:55.000
vào mỗi tối trăng tròn, mỗi loại sẽ hát cho anh nghe một bài hát khác.

00:13:55.000 --> 00:13:57.000
Điều này sẽ không giúp bạn có bằng tiến sĩ ở ĐH Harvard,

00:13:57.000 --> 00:14:01.000
nhưng nó thú vị hơn nhiều so với việc đếm nhị hoa.

NOTE Paragraph

00:14:01.000 --> 00:14:02.000
Bây giờ,

00:14:02.000 --> 00:14:05.000
(Vỗ tay)

00:14:05.000 --> 00:14:07.000
vấn đề -- vấn đề là ngay cả khi chúng ta

00:14:07.000 --> 00:14:09.000
đồng cảm với hoàn cảnh khó khăn của những người bản địa

00:14:09.000 --> 00:14:10.000
coi họ là kỳ quặc và đa dạng

00:14:10.000 --> 00:14:12.000
ở khía cạnh nào đó đã làm chậm lịch sử

00:14:12.000 --> 00:14:15.000
vì thế giới thực sự, thế giới của chúng ta, vẫn tiếp tục vận động.

00:14:15.000 --> 00:14:17.000
Vâng, sự thật là thế kỷ 20, 300 năm nữa,

00:14:17.000 --> 00:14:20.000
sẽ không được nhớ đến vì các cuộc chiến tranh

00:14:20.000 --> 00:14:21.000
hay những cuộc cách mạng công nghệ,

00:14:21.000 --> 00:14:23.000
kỷ nguyên mà chúng ta đã sống,

00:14:24.000 --> 00:14:26.000
dù chủ động tham gia hoặc chấp nhận một cách bị động,

00:14:26.000 --> 00:14:29.000
sẽ được nhớ đến với sự mất mát to lớn của cả sự đa dạng sinh học lẫn đa dạng văn hóa

00:14:29.000 --> 00:14:32.000
trên hành tinh này. Đến nay, vấn đề vẫn chưa được thay đổi.

00:14:32.000 --> 00:14:34.000
Tất cả các nền văn hóa trải qua thời gian

00:14:34.000 --> 00:14:37.000
đều tham gia vào điệu nhảy

00:14:37.000 --> 00:14:38.000
với nhiều triển vọng của cuộc sống.

NOTE Paragraph

00:14:39.000 --> 00:14:41.000
Và vấn đề không phải là công nghệ.

00:14:42.000 --> 00:14:44.000
Những người Ấn Độ Sioux vẫn là người Sioux

00:14:44.000 --> 00:14:45.000
khi họ từ bỏ cung tên

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
cũng giống như người Mỹ vẫn là người Mỹ

00:14:47.000 --> 00:14:49.000
ngay cả khi anh ta từ bỏ ngựa và xe độc mã.

00:14:49.000 --> 00:14:50.000
Thay đổi hay công nghệ

00:14:50.000 --> 00:14:54.000
không đe dọa đến sự hợp nhất của sinh quyển dân tộc. Đó là quyền lực.

00:14:54.000 --> 00:14:56.000
Bộ mặt trần trụi của sự thống trị.

00:14:56.000 --> 00:14:58.000
Và khi bạn nhìn khắp thế giới,

00:14:58.000 --> 00:15:01.000
bạn nhận ra rằng đó không phải là những nên văn hóa sinh ra để biết mất.

00:15:01.000 --> 00:15:03.000
Đó là những con người đang sống

00:15:03.000 --> 00:15:06.000
nhưng bị làm cho không còn tồn tại bởi những lực lượng có thể nhận biết

00:15:06.000 --> 00:15:08.000
mà nằm ngoài giới hạn thích nghi của họ.

00:15:08.000 --> 00:15:10.000
Đó có thể là sự tàn phá rừng quá mức

00:15:11.000 --> 00:15:13.000
ở quê hương của những người Penan --

00:15:13.000 --> 00:15:16.000
một bộ tộc du mục ở Đông Nam Á, từ Sarawak --

00:15:16.000 --> 00:15:20.000
một bộ tộc sống tự do trong những khu rừng mãi tới một thế hệ trước,

00:15:20.000 --> 00:15:23.000
giờ đây phải chịu cảnh làm nô lệ và bán dâm

00:15:23.000 --> 00:15:25.000
trên bờ sông,

00:15:25.000 --> 00:15:29.000
nơi bạn có thể thấy con sông đang trở nên bẩn thỉu vì nghẽn bùn

00:15:29.000 --> 00:15:31.000
điều đó có vẻ như đã mang một nửa bộ tộc Borneo

00:15:31.000 --> 00:15:32.000
đến biển Nam Hải Trung Quốc,

00:15:32.000 --> 00:15:34.000
nơi những tàu chở hàng Nhật Bản

00:15:34.000 --> 00:15:38.000
đã chờ sẵn để xếp những khúc gỗ thô mới đốn hạ từ rừng vào kho hàng.

00:15:38.000 --> 00:15:39.000
Hay trong trường hợp của bộ tộc Yanomami,

00:15:39.000 --> 00:15:41.000
dịch bệnh xuất hiện,

00:15:41.000 --> 00:15:43.000
cùng với việc phát hiện ra vàng.

NOTE Paragraph

00:15:43.000 --> 00:15:45.000
Hay nếu chúng ta đến với vùng núi Tibet,

00:15:45.000 --> 00:15:47.000
nơi tôi đã thực hiện rất nhiều nghiên cứu trong thời gian gần đây,

00:15:48.000 --> 00:15:51.000
bạn sẽ thấy một bộ mặt trần trụi của sự thống trị chính trị.

00:15:51.000 --> 00:15:53.000
Như bạn biết, sự diệt chủng, xóa sổ hoàn toàn một dân tộc về mặt sinh học

00:15:53.000 --> 00:15:55.000
bị lên án trên toàn thế giới, nhưng việc xóa sổ một dân tộc,

00:15:56.000 --> 00:15:59.000
bằng cách phá hủy cách sống của con người, lại không bị kết án,

00:15:59.000 --> 00:16:02.000
mà thậm chí còn được hoan nghênh

00:16:02.000 --> 00:16:04.000
như một phần của chiến lược phát triển.

00:16:04.000 --> 00:16:07.000
Và bạn sẽ không thể hiểu nổi nỗi đau của người Tibet

00:16:07.000 --> 00:16:09.000
cho đến khi bạn trải qua nó dưới lòng đất.

00:16:09.000 --> 00:16:13.000
Tôi đã từng đi 6.000 từ Thành Đô phía Tây Trung Quốc

00:16:13.000 --> 00:16:16.000
qua Đông Nam Tibet tới Lhasa

00:16:16.000 --> 00:16:20.000
với một đồng nghiệp trẻ, và chỉ khi tới Lhasa

00:16:20.000 --> 00:16:23.000
tôi mới hiểu sự thật đằng sau những con số thống kê

00:16:23.000 --> 00:16:24.000
mà các bạn vẫn hay nghe.

00:16:24.000 --> 00:16:28.000
6.000 điểm kỷ niệm đã biến thành tro bụi.

00:16:28.000 --> 00:16:31.000
1,2 triệu người đã chết trong chiến tranh

00:16:31.000 --> 00:16:32.000
giai đoạn Cải cách Văn hóa.

00:16:33.000 --> 00:16:35.000
Bố của người thanh niên này đã bị cho là Ban Thiền Lạt Ma.

00:16:35.000 --> 00:16:37.000
Điều đó có nghĩa rằng ông bị giết ngay tức khắc

00:16:37.000 --> 00:16:39.000
ngay khi Trung Quốc xâm lược.

00:16:39.000 --> 00:16:41.000
Chú của anh bỏ chạy cùng sự tôn thờ của cộng đồng Do Thái

00:16:41.000 --> 00:16:44.000
đưa cả dân tộc tới Nepal.

00:16:44.000 --> 00:16:46.000
Mẹ anh đã bị tống giam như một cái giá --

00:16:46.000 --> 00:16:48.000
phải trả cho tội giàu có.

00:16:49.000 --> 00:16:51.000
Bản thân anh cũng bị tống vào ngục khi mới chỉ 2 tuổi

00:16:51.000 --> 00:16:53.000
và phải ấn nấp dưới đuôi váy của chị gái

00:16:53.000 --> 00:16:55.000
bởi vì chị không thể chịu được cảnh sống mà không có anh.

00:16:55.000 --> 00:16:57.000
Người chị gái có việc làm dũng cảm ấy

00:16:57.000 --> 00:16:58.000
đã bị tống vào trại cải tạo.

00:16:58.000 --> 00:17:00.000
Một ngày kia cô vô tình dẫm phải băng tay

00:17:01.000 --> 00:17:03.000
của Mao Trạch Đông, và vì sự vi phạm đó,

00:17:03.000 --> 00:17:06.000
cô phải chịu án 7 năm khổ sai.

00:17:06.000 --> 00:17:09.000
Nỗi đau của những người Tibet là không thể chịu đựng được,

00:17:09.000 --> 00:17:12.000
nhưng tinh thần bất khuất của họ thất đáng chú ý.

NOTE Paragraph

00:17:13.000 --> 00:17:16.000
Và cuối cùng, nó dẫn đến một lựa chọn.

00:17:16.000 --> 00:17:19.000
Chúng ta muốn sống trong một thế giới đơn sắc buồn tẻ

00:17:19.000 --> 00:17:22.000
hay muốn hòa mình trong một thế giới đa dạng, đa sắc màu?

00:17:22.000 --> 00:17:25.000
Maragret Mead, nhà nhân chủng học vĩ đại, trước khi chết đã từng nói

00:17:25.000 --> 00:17:28.000
rằng sự sợ hãi lớn nhất của bà là khi chúng ta tiến tới

00:17:28.000 --> 00:17:30.000
thế giới quan vô định này

00:17:30.000 --> 00:17:35.000
chúng ta không chỉ thấy toàn bộ óc tưởng tượng của con người

00:17:35.000 --> 00:17:39.000
đã thu hẹp tới một mức tư duy nhỏ hẹp hơn,

00:17:39.000 --> 00:17:40.000
mà còn thấy chúng ta tỉnh dậy sau một giấc mơ

00:17:40.000 --> 00:17:43.000
hoàn toàn quên rằng còn có những khả năng khác.

NOTE Paragraph

00:17:44.000 --> 00:17:47.000
Và thật xấu hổ khi nhớ rằng giống loài của chúng ta, có lẽ,

00:17:47.000 --> 00:17:49.000
đã tồn tại 600.000 năm.

00:17:49.000 --> 00:17:52.000
Cách mạng đồ đá đã mang lại cho chúng ta nông nghiệp,

00:17:52.000 --> 00:17:54.000
cũng là lúc chúng ta phụ thuộc vào hạt giống,

00:17:54.000 --> 00:17:56.000
bài thơ của những pháp sư

00:17:56.000 --> 00:17:57.000
đã được thay thế bởi bài cúng tế của những thầy tu tế,

00:17:57.000 --> 00:18:00.000
chúng ta đã tạo ra sự chênh lệch giai cấp --

00:18:00.000 --> 00:18:02.000
từ cách đây 10.000 năm.

00:18:02.000 --> 00:18:04.000
Thế giới công nghiệp hiện đại như chúng ta biết

00:18:04.000 --> 00:18:06.000
cũng chỉ mới gần 300 tuổi.

00:18:06.000 --> 00:18:08.000
Giờ đây, lịch sử nông cạn đó không hề cho tôi thấy

00:18:08.000 --> 00:18:11.000
rằng chúng ta có tất cả các câu trả lời cho mọi thử thách

00:18:11.000 --> 00:18:13.000
mà chúng ta sẽ gặp phải trong thiên niên kỷ này.

00:18:13.000 --> 00:18:15.000
Khi hỏi những nền văn hóa của thế giới

00:18:15.000 --> 00:18:18.000
về ý nghĩa của loài người,

00:18:18.000 --> 00:18:20.000
họ sẽ trả lời với 10.000 giọng nói khác nhau.

NOTE Paragraph

00:18:20.000 --> 00:18:26.000
Và trong bản hòa ca đó, tất cả chúng ta sẽ tái phát hiện khả năng

00:18:26.000 --> 00:18:29.000
tồn tại của mình; một dòng giống hoàn toàn làm chủ ý thức,

00:18:29.000 --> 00:18:32.000
có nhận thức đầy đủ để bảo đảm rằng tất cả con người và thực vật

00:18:32.000 --> 00:18:38.000
sẽ tìm ra cách để phát triển. Và có những khoảnh khắc tuyệt vời của sự lạc quan.

NOTE Paragraph

00:18:38.000 --> 00:18:41.000
Đây là một bức ảnh tôi chụp ở điểm cực bắc Đảo Baffin

00:18:41.000 --> 00:18:43.000
khi tôi đang đi săn kỳ lân với một số người Inuit,

00:18:44.000 --> 00:18:47.000
và người đàn ông này, Olaya, đã kể cho tôi một câu chuyện tuyệt vời về ông nội ông.

00:18:48.000 --> 00:18:50.000
Chính quyền Canada không phải lúc nào cũng tốt

00:18:50.000 --> 00:18:52.000
với người dân Inuit, và trong suốt những năm 1950,

00:18:52.000 --> 00:18:55.000
để thiết lập sự thống trị, chúng ta đã ép họ vào những khu định cư.

00:18:55.000 --> 00:18:59.000
Ông nội của người đàn ông này đã từ chối không đi.

00:18:59.000 --> 00:19:03.000
Gia đình, vì muốn ông cùng đi, đã lấy tất cả vũ khí

00:19:03.000 --> 00:19:04.000
và dụng cụ của ông.

00:19:05.000 --> 00:19:07.000
Bây giờ, chắc chắn các bạn phải hiểu rằng người Inuit không sợ cái lạnh;

00:19:07.000 --> 00:19:08.000
họ lợi dụng nó.

00:19:08.000 --> 00:19:11.000
Phần bánh trượt xe trượt tuyết của họ vốn được làm bằng cá

00:19:11.000 --> 00:19:12.000
bọc trong da tuần luộc caribou.

00:19:12.000 --> 00:19:17.000
Do đó, ông của người đàn ông này không phải chịu sự đe dọa của đêm Bắc cực giá rét

00:19:17.000 --> 00:19:19.000
hay bão tuyết thổi qua.

00:19:19.000 --> 00:19:22.000
Ông chỉ đơn giản là trượt ra ngoài, tụt chiếc quần da hải cẩu xuống

00:19:23.000 --> 00:19:26.000
và đại tiện vào tay. Và khi đống phân bắt đầu đông lại,

00:19:26.000 --> 00:19:29.000
ông nặn nó thành hình một thanh gươm.

00:19:29.000 --> 00:19:31.000
Ông nhổ một ít nước bọt vào cán con dao bằng phân

00:19:31.000 --> 00:19:34.000
và cuối cùng nó cũng đông cứng lại, ông xẻ thịt một con chó bằng con dao này.

00:19:34.000 --> 00:19:37.000
Ông lột da con chó và làm một bộ yên cương,

00:19:37.000 --> 00:19:40.000
lấy xương con chó và tạo thành một chiếc xe trượt,

00:19:41.000 --> 00:19:42.000
đóng yên cương một con chó gần đấy,

00:19:42.000 --> 00:19:46.000
và biết mất khỏi tảng băng nổi, với con dao phân dắt ở thắt lưng.

00:19:46.000 --> 00:19:50.000
Và đi khỏi mà không cần mang theo thứ gì. (Cười)

NOTE Paragraph

00:19:50.000 --> 00:19:51.000
Và điều này, theo nhiều cách khác nhau,

00:19:51.000 --> 00:19:53.000
(vỗ tay)

00:19:53.000 --> 00:19:55.000
là biểu tượng đấu tranh của người Inuit

00:19:55.000 --> 00:19:58.000
và tất cả những bộ tộc trên thế giới.

00:19:58.000 --> 00:20:00.000
Vào tháng 4 năm 1999, chính quyền Canada

00:20:00.000 --> 00:20:03.000
đã phải trao trả hoàn toàn quyền tự trị cho người Inuit

00:20:03.000 --> 00:20:06.000
trao cho họ diện tích đất lớn hơn California và Texas cộng lại.

00:20:06.000 --> 00:20:08.000
Đó là quê hương mới của chúng ta. Nó có tên gọi Nunavut.

00:20:09.000 --> 00:20:12.000
Đó là một lãnh thổ độc lập. Họ kiểm soát tất cả các nguồn tài nguyên khoáng sản.

00:20:12.000 --> 00:20:14.000
Một ví dụ thú vị về cách một quốc gia

00:20:14.000 --> 00:20:18.000
có thể vươn tới -- tìm cách bồi thường cho người dân của họ.

NOTE Paragraph

00:20:19.000 --> 00:20:22.000
Và cuối cùng, tôi nghĩ đã quá rõ ràng

00:20:22.000 --> 00:20:23.000
với ít nhất là tất cả chúng ta những người

00:20:23.000 --> 00:20:25.000
đến từ vùng xa xôi hẻo lánh trên hành tinh,

00:20:27.000 --> 00:20:28.000
để nhận ra rằng chúng không hề xa xôi hẻo lánh chút nào.

00:20:28.000 --> 00:20:30.000
Đó là quê hương của một ai đó.

00:20:30.000 --> 00:20:32.000
Họ đại diện cho một nhánh của trí tưởng tượng con người

00:20:32.000 --> 00:20:36.000
đã có từ rất lâu. Và với tất cả chúng ta,

00:20:36.000 --> 00:20:39.000
ước mơ của những đứa trẻ này, cùng giống như ước mơ của những đứa con chúng ta,

00:20:39.000 --> 00:20:42.000
trở thành một phần của hy vọng

NOTE Paragraph

00:20:42.000 --> 00:20:46.000
Do đó, điều chúng tôi đang cố gắng làm trên kênh National Geographic,

00:20:46.000 --> 00:20:50.000
chỉ là, chúng tôi tin rằng các chính trị gia chẳng làm được gì cả.

00:20:50.000 --> 00:20:51.000
Chúng tôi nghĩ rằng cuộc luận chiến --

00:20:51.000 --> 00:20:53.000
(vỗ tay)

00:20:53.000 --> 00:20:55.000
Chúng tôi nghĩ rằng cuộc luận chiến không thuyết phục,

00:20:55.000 --> 00:20:58.000
nhưng chúng tôi nghĩ rằng kể chuyện có thể thay đổi thế giới,

00:20:58.000 --> 00:21:01.000
và chúng tôi có thể là những nhà kể chuyện hay nhất

00:21:01.000 --> 00:21:04.000
thế giới. Chúng tôi có 35 triệu lượt truy cập trên website mỗi tháng.

00:21:04.000 --> 00:21:07.000
156 quốc gia tiếp sóng kênh truyền hình của chúng tôi.

00:21:08.000 --> 00:21:10.000
Hàng triệu người đón đọc tạp chí của chúng tôi.

00:21:10.000 --> 00:21:13.000
Và chúng tôi đang thực hiện một loạt chuyến đi

00:21:13.000 --> 00:21:15.000
tới sinh quyển dân tộc nơi chúng tôi mang các khán giả

00:21:15.000 --> 00:21:17.000
đến với những điều kỳ diệu của văn hóa

00:21:18.000 --> 00:21:20.000
mà họ không thể không ngạc nhiên

00:21:20.000 --> 00:21:22.000
bởi những gì họ thấy, và hy vọng rằng, do đó,

00:21:22.000 --> 00:21:25.000
dần dần hiểu rõ, từng bước,

00:21:25.000 --> 00:21:27.000
bản chất của nhân chủng học:

00:21:27.000 --> 00:21:31.000
rằng thế giới này xứng đáng tồn tại một cách đa dạng,

00:21:31.000 --> 00:21:32.000
rằng chúng ta cần tìm cách để sống

00:21:32.000 --> 00:21:35.000
trong một thế giới đa dạng đa văn hóa

00:21:35.000 --> 00:21:37.000
nơi trí tuệ của tất cả mọi người

00:21:37.000 --> 00:21:40.000
có thể cống hiến cho tập thể nhân loại chúng ta.

NOTE Paragraph

00:21:40.000 --> 00:21:41.000
Xin cảm ơn rất nhiều.

00:21:41.000 --> 00:21:43.000
(vỗ tay)