[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Jedną z niebywałych radości podróży Dialogue: 0,0:00:03.00,0:00:05.00,Default,,0000,0000,0000,,i jedną z przyjemności badań etnograficznych Dialogue: 0,0:00:05.00,0:00:07.00,Default,,0000,0000,0000,,jest możliwość życia wśród tych, Dialogue: 0,0:00:07.00,0:00:09.00,Default,,0000,0000,0000,,którzy nie zapomnieli tradycji, Dialogue: 0,0:00:09.00,0:00:12.00,Default,,0000,0000,0000,,którzy nadal czują własną przeszłość w wietrze, Dialogue: 0,0:00:12.00,0:00:15.00,Default,,0000,0000,0000,,dotykają ją w skałach wygładzonych deszczem, Dialogue: 0,0:00:15.00,0:00:17.00,Default,,0000,0000,0000,,smakują ją w gorzkich liściach roślin. Dialogue: 0,0:00:17.00,0:00:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Sama świadomość, że szamani Jaguar nadal podróżują poza Drogę Mleczną, Dialogue: 0,0:00:21.00,0:00:25.00,Default,,0000,0000,0000,,albo że mity starszych z plemienia Inuit nadal rezonują znaczeniem, Dialogue: 0,0:00:25.00,0:00:27.00,Default,,0000,0000,0000,,lub że w Himalajach, Dialogue: 0,0:00:28.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Buddyści nadal poszukują oddechu Dharmy, Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:35.00,Default,,0000,0000,0000,,to sposób na zapamiętanie głównego objawienia antropologii, Dialogue: 0,0:00:35.00,0:00:37.00,Default,,0000,0000,0000,,oraz, że idea, iż świat, w którym żyjemy Dialogue: 0,0:00:38.00,0:00:40.00,Default,,0000,0000,0000,,nie istnieje w jakimś sensie absolutnym, Dialogue: 0,0:00:40.00,0:00:41.00,Default,,0000,0000,0000,,a jest jedynie jednym z modeli rzeczywistości Dialogue: 0,0:00:41.00,0:00:45.00,Default,,0000,0000,0000,,i konsekwencją jednej z wybranych grup wyborów adaptacyjnych, Dialogue: 0,0:00:45.00,0:00:49.00,Default,,0000,0000,0000,,których dokonali nasi przodkowie, aczkolwiek z powodzeniem, wiele generacji temu. Dialogue: 0,0:00:50.00,0:00:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Oczywiście, wszyscy mamy wspólne konieczności adaptacyjne. Dialogue: 0,0:00:54.00,0:00:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Rodzimy się. Rodzimy dzieci. Dialogue: 0,0:00:56.00,0:00:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Przechodzimy rytuały inicjacji. Dialogue: 0,0:00:58.00,0:01:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Musimy radzić sobie z nieubłaganym rozstaniem w śmierci, Dialogue: 0,0:01:00.00,0:01:04.00,Default,,0000,0000,0000,,więc nie powinno nas dziwić, że wszyscy śpiewamy, tańczymy, Dialogue: 0,0:01:04.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,że wszyscy mamy sztukę. Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Lecz interesująca jest unikalna intonacja pieśni, Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:11.00,Default,,0000,0000,0000,,rytm tańca w każdej kulturze. Dialogue: 0,0:01:11.00,0:01:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy jest to Penan w lasach Borneo, Dialogue: 0,0:01:14.00,0:01:17.00,Default,,0000,0000,0000,,czy akolici wudu na Haiti, Dialogue: 0,0:01:18.00,0:01:22.00,Default,,0000,0000,0000,,albo wojownicy na pustyni Kaisut w Północnej Kenii, Dialogue: 0,0:01:24.00,0:01:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Curandero w Andach, Dialogue: 0,0:01:27.00,0:01:32.00,Default,,0000,0000,0000,,czy karawana w środku Sahary. Dialogue: 0,0:01:32.00,0:01:34.00,Default,,0000,0000,0000,,A tu nawiasem mówiąc jest gość, z którym podróżowałem przez pustynie Dialogue: 0,0:01:34.00,0:01:35.00,Default,,0000,0000,0000,,miesiąc temu, Dialogue: 0,0:01:35.00,0:01:38.00,Default,,0000,0000,0000,,pasterz jaków na zboczach Qomolangma, Dialogue: 0,0:01:38.00,0:01:40.00,Default,,0000,0000,0000,,w górach Everestu, matki bogini świata. Dialogue: 0,0:01:40.00,0:01:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszyscy oni ucza nas, że są inne sposoby istnienia, Dialogue: 0,0:01:43.00,0:01:44.00,Default,,0000,0000,0000,,inne sposoby myślenia, Dialogue: 0,0:01:44.00,0:01:46.00,Default,,0000,0000,0000,,inne sposoby orientacji na Ziemi. Dialogue: 0,0:01:46.00,0:01:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby się nad tym zastanowić, jest to idea, Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:50.00,Default,,0000,0000,0000,,która może nas tylko napawać nadzieją. Dialogue: 0,0:01:50.00,0:01:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie, niezliczoność kultur świata razem Dialogue: 0,0:01:53.00,0:01:57.00,Default,,0000,0000,0000,,tworzy sieć życia duchowego i kulturowego, Dialogue: 0,0:01:57.00,0:01:59.00,Default,,0000,0000,0000,,która otacza planetę Dialogue: 0,0:01:59.00,0:02:01.00,Default,,0000,0000,0000,,i jest równie ważna dla dobra planety, Dialogue: 0,0:02:01.00,0:02:04.00,Default,,0000,0000,0000,,jak sam biologiczny wątek życia, który znamy jako biosferę. Dialogue: 0,0:02:04.00,0:02:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Możemy myśleć o tym kulturowym wątku życia Dialogue: 0,0:02:07.00,0:02:08.00,Default,,0000,0000,0000,,jako o etnosferze Dialogue: 0,0:02:08.00,0:02:10.00,Default,,0000,0000,0000,,i określić etnosferę Dialogue: 0,0:02:10.00,0:02:13.00,Default,,0000,0000,0000,,jako sumę wszystkich myśli i marzeń, mitów, Dialogue: 0,0:02:13.00,0:02:16.00,Default,,0000,0000,0000,,idei, inspiracji, intuicji narodzonych Dialogue: 0,0:02:16.00,0:02:20.00,Default,,0000,0000,0000,,przez wyobraźnię ludzką od zarania świadomości. Dialogue: 0,0:02:20.00,0:02:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Etnosfera jest ogromną spuścizną ludzkości. Dialogue: 0,0:02:23.00,0:02:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest symbolem wszystkiego czym jesteśmy Dialogue: 0,0:02:25.00,0:02:29.00,Default,,0000,0000,0000,,i wszystkiego czym możemy być jako zdumiewająco dociekliwy gatunek. Dialogue: 0,0:02:30.00,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,I podobnie jak biosfera została poważnie zniszczona, Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:35.00,Default,,0000,0000,0000,,etnosfera także Dialogue: 0,0:02:35.00,0:02:37.00,Default,,0000,0000,0000,,- i raczej w wiele szybszym tempie. Dialogue: 0,0:02:37.00,0:02:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Żaden biolog, na przykład, nie ośmieliłby się zasugerować, Dialogue: 0,0:02:39.00,0:02:42.00,Default,,0000,0000,0000,,że 50% wszystkich gatunków lub więcej, było lub jest Dialogue: 0,0:02:42.00,0:02:44.00,Default,,0000,0000,0000,,na krawędzi zagłady ponieważ to nie jest prawda Dialogue: 0,0:02:44.00,0:02:46.00,Default,,0000,0000,0000,,i mimo że – najbardziej apokaliptyczna wizja Dialogue: 0,0:02:46.00,0:02:49.00,Default,,0000,0000,0000,,w zakresie biologicznego bogactwa - Dialogue: 0,0:02:49.00,0:02:52.00,Default,,0000,0000,0000,,ledwie bliska jest temu, co znamy jako najbardziej optymistyczną wizję Dialogue: 0,0:02:52.00,0:02:54.00,Default,,0000,0000,0000,,w dziedzinie kulturowego zróżnicowania. Dialogue: 0,0:02:54.00,0:02:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Dużym wskaźnikiem tego jest oczywiście utrata języka. Dialogue: 0,0:02:57.00,0:03:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdy każdy z was tu obecny na sali urodził się, Dialogue: 0,0:03:00.00,0:03:03.00,Default,,0000,0000,0000,,na świecie używano 6000 języków. Dialogue: 0,0:03:03.00,0:03:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Lecz język nie jest jedynie zestawem słownictwa Dialogue: 0,0:03:06.00,0:03:08.00,Default,,0000,0000,0000,,albo zasad gramatycznych. Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Język jest odblaskiem ducha ludzkiego. Dialogue: 0,0:03:10.00,0:03:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest środkiem wyrazu, przez który dusza każdej poszczególnej kultury Dialogue: 0,0:03:13.00,0:03:14.00,Default,,0000,0000,0000,,wkracza w świat materialny. Dialogue: 0,0:03:14.00,0:03:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Każdy język jest starym lasem umysłu, Dialogue: 0,0:03:17.00,0:03:21.00,Default,,0000,0000,0000,,przełomem, myślą, ekosystemem możliwości duchowych. Dialogue: 0,0:03:21.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Z tych 6000 języków, podczas gdy siedzimy tu dzisiaj w Monterey, Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:29.00,Default,,0000,0000,0000,,dokładnie połowa nie jest przekazywana szeptem dzieciom. Dialogue: 0,0:03:29.00,0:03:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie uczy się już ich dzieci, Dialogue: 0,0:03:32.00,0:03:34.00,Default,,0000,0000,0000,,co znaczy, że faktycznie, o ile nic się nie zmieni, Dialogue: 0,0:03:34.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,są one już martwe. Dialogue: 0,0:03:35.00,0:03:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Cóż może być bardziej samotne niż bycie otoczonym milczeniem, Dialogue: 0,0:03:39.00,0:03:41.00,Default,,0000,0000,0000,,bycie ostatnim z plemienia ludzi, którzy mówią językiem ojczystym, Dialogue: 0,0:03:41.00,0:03:44.00,Default,,0000,0000,0000,,bez możliwości przekazania mądrości przodków Dialogue: 0,0:03:44.00,0:03:47.00,Default,,0000,0000,0000,,lub oczekiwania obietnicy dzieci? Dialogue: 0,0:03:47.00,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,A jednak ten okropny los jest rzeczywiście losem kogoś Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:52.00,Default,,0000,0000,0000,,gdzieś na ziemi, w przybliżeniu co dwa tygodnie, Dialogue: 0,0:03:52.00,0:03:54.00,Default,,0000,0000,0000,,gdyż co dwa tygodnie, umiera starsza osoba Dialogue: 0,0:03:54.00,0:03:56.00,Default,,0000,0000,0000,,i zabiera ona ze sobą do grobu ostatnie sylaby Dialogue: 0,0:03:56.00,0:03:58.00,Default,,0000,0000,0000,,starożytnego języka. Dialogue: 0,0:03:58.00,0:04:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Wiem, że niektórzy z Was pewnie mówią: "Więc, czyż nie jest tak lepiej? Dialogue: 0,0:04:00.00,0:04:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Czyż świat nie byłby lepszym miejscem, Dialogue: 0,0:04:01.00,0:04:04.00,Default,,0000,0000,0000,,gdybyśmy wszyscy mówili jednym językiem?" A ja odpowiadam: "Świetnie, Dialogue: 0,0:04:04.00,0:04:07.00,Default,,0000,0000,0000,,uczyńmy tym językiem język Yoruba. Lub język kantoński. Dialogue: 0,0:04:07.00,0:04:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Ustalmy, że to język Kogi". Dialogue: 0,0:04:08.00,0:04:10.00,Default,,0000,0000,0000,,I nagle odkryjecie jakby to było Dialogue: 0,0:04:10.00,0:04:13.00,Default,,0000,0000,0000,,gdybyście nie mogli mówić własnym językiem. Dialogue: 0,0:04:13.00,0:04:16.00,Default,,0000,0000,0000,,To, co chciałbym dzisiaj z Wami zrobić Dialogue: 0,0:04:16.00,0:04:20.00,Default,,0000,0000,0000,,to w pewien sposób wziąć was w podróż poprzez etnosferę - Dialogue: 0,0:04:20.00,0:04:22.00,Default,,0000,0000,0000,,krótką podróż przez etnosferę, Dialogue: 0,0:04:22.00,0:04:26.00,Default,,0000,0000,0000,,aby spróbować dać Wam poczucie tego, co faktycznie ginie. Dialogue: 0,0:04:27.00,0:04:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest wśród nas wielu, którzy jak gdyby zapominają, Dialogue: 0,0:04:34.00,0:04:36.00,Default,,0000,0000,0000,,że gdy mówię "inne sposoby istnienia", Dialogue: 0,0:04:36.00,0:04:38.00,Default,,0000,0000,0000,,ja naprawdę mam na myśli inne sposoby istnienia. Dialogue: 0,0:04:39.00,0:04:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Weźmy na przykład to dziecko z Barasana w północno-zachodniej Amazonii, Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:45.00,Default,,0000,0000,0000,,plemię Anacondy, Dialogue: 0,0:04:45.00,0:04:47.00,Default,,0000,0000,0000,,które wierzy w mit, że przybyli oni rzeką mleka Dialogue: 0,0:04:47.00,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,ze wschodu, w brzuchu świętych węży. Dialogue: 0,0:04:50.00,0:04:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest to plemię, które poznawczo Dialogue: 0,0:04:53.00,0:04:55.00,Default,,0000,0000,0000,,nie rozróżnia koloru niebieskiego od zielonego Dialogue: 0,0:04:55.00,0:04:57.00,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ sklepienie niebios Dialogue: 0,0:04:57.00,0:04:58.00,Default,,0000,0000,0000,,zrównane jest ze sklepieniem lasu, Dialogue: 0,0:04:58.00,0:05:00.00,Default,,0000,0000,0000,,od którego plemie zależy. Dialogue: 0,0:05:00.00,0:05:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Mają oni ciekawy język i zasadę małżeństwa, Dialogue: 0,0:05:03.00,0:05:05.00,Default,,0000,0000,0000,,która nazywana jest lingwistyczną eksogamią: Dialogue: 0,0:05:05.00,0:05:08.00,Default,,0000,0000,0000,,musisz poślubić kogoś, kto mówi innym językiem. Dialogue: 0,0:05:08.00,0:05:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko to ma korzenie w mitologicznej przeszłości, Dialogue: 0,0:05:10.00,0:05:12.00,Default,,0000,0000,0000,,lecz ciekawe jest to, że w tych długich domach, Dialogue: 0,0:05:12.00,0:05:14.00,Default,,0000,0000,0000,,gdzie mówi się sześcioma, a czasami siedmioma językami Dialogue: 0,0:05:14.00,0:05:16.00,Default,,0000,0000,0000,,ze względu na mieszane małżeństwa, Dialogue: 0,0:05:16.00,0:05:19.00,Default,,0000,0000,0000,,nigdy nie słyszy się, by ktoś uczył się języka. Dialogue: 0,0:05:19.00,0:05:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Oni po prostu słuchają i zaczynają mówić. Dialogue: 0,0:05:22.00,0:05:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy też, jedno z najbardziej fascynujących plemion, wśród którego kiedykolwiek żyłem, Dialogue: 0,0:05:24.00,0:05:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Waorani z północno-wschodniego Ekwadoru, Dialogue: 0,0:05:28.00,0:05:31.00,Default,,0000,0000,0000,,zaskakujące plemie, z którym pierwszy raz skontaktowano się pokojowo w roku 1958. Dialogue: 0,0:05:31.00,0:05:35.00,Default,,0000,0000,0000,,W 1957 roku, pięciu misjonarzy próbowało nawiązać kontakt Dialogue: 0,0:05:35.00,0:05:36.00,Default,,0000,0000,0000,,i popełnili duży błąd. Dialogue: 0,0:05:36.00,0:05:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Zrzucili oni z powietrza Dialogue: 0,0:05:37.00,0:05:39.00,Default,,0000,0000,0000,,swoje błyszczące zdjęcia rozmiaru osiem na dziesięć cali, Dialogue: 0,0:05:39.00,0:05:41.00,Default,,0000,0000,0000,,co my nazwalibyśmy przyjacielskim gestem, Dialogue: 0,0:05:41.00,0:05:43.00,Default,,0000,0000,0000,,zapominając, że ci ludzie z lasu tropikalnego Dialogue: 0,0:05:43.00,0:05:46.00,Default,,0000,0000,0000,,nigdy w życiu nie widzieli niczego dwuwymiarowego. Dialogue: 0,0:05:46.00,0:05:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Podnieśli oni zdjęcia ze ściółki leśnej, Dialogue: 0,0:05:48.00,0:05:51.00,Default,,0000,0000,0000,,starali się zobaczyć co jest za twarzą, aby ustalić kształt lub figurę, Dialogue: 0,0:05:51.00,0:05:53.00,Default,,0000,0000,0000,,niczego nie znaleźli i wywnioskowali, że były to wizytówki Dialogue: 0,0:05:53.00,0:05:56.00,Default,,0000,0000,0000,,od diabła, więc zadźgali pięciu misjonarzy dzidami na śmierć. Dialogue: 0,0:05:57.00,0:05:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Waorani jednak nie tylko zadźgali dzidami obcych. Dialogue: 0,0:05:59.00,0:06:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Zadźgali rownież siebie nawzajem. Dialogue: 0,0:06:00.00,0:06:03.00,Default,,0000,0000,0000,,54% ich śmiertelności było wynikiem zadzidowania się nawzajem. Dialogue: 0,0:06:03.00,0:06:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Prześledziliśmy ich genealogie przez osiem pokoleń wstecz Dialogue: 0,0:06:06.00,0:06:08.00,Default,,0000,0000,0000,,i odkryliśmy dwa przypadki śmierci naturalnej, Dialogue: 0,0:06:08.00,0:06:10.00,Default,,0000,0000,0000,,a kiedy uporczywie wypytywaliśmy ich o dalsze informacje o tym, Dialogue: 0,0:06:10.00,0:06:12.00,Default,,0000,0000,0000,,przyznali, że jeden z facetów był tak stary, Dialogue: 0,0:06:12.00,0:06:16.00,Default,,0000,0000,0000,,że umarł ze starości, ale zadzidowali go tak czy inaczej. (Śmiech) Dialogue: 0,0:06:16.00,0:06:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Jednocześnie posiadali oni wnikliwą wiedzę Dialogue: 0,0:06:19.00,0:06:20.00,Default,,0000,0000,0000,,o lesie, która była zdumiewająca. Dialogue: 0,0:06:20.00,0:06:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Ich myśliwi mogli wyczuć mocz zwierzęcy w odległości 40 kroków Dialogue: 0,0:06:23.00,0:06:26.00,Default,,0000,0000,0000,,i powiedzieć, który gatunek go pozostawił. Dialogue: 0,0:06:26.00,0:06:28.00,Default,,0000,0000,0000,,We wczesnych latach 80 otrzymałem zaskakujące zadanie, Dialogue: 0,0:06:28.00,0:06:30.00,Default,,0000,0000,0000,,gdy zostałem zapytany przez mojego profesora z Harwardu Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:32.00,Default,,0000,0000,0000,,czy zainteresowany byłbym wyjazdem na Haiti Dialogue: 0,0:06:33.00,0:06:35.00,Default,,0000,0000,0000,,aby infiltrować tajne społeczeństwa, Dialogue: 0,0:06:35.00,0:06:37.00,Default,,0000,0000,0000,,które były filarami władzy Duvaliera Dialogue: 0,0:06:37.00,0:06:38.00,Default,,0000,0000,0000,,i Tonton Macoutes Dialogue: 0,0:06:38.00,0:06:41.00,Default,,0000,0000,0000,,i zabezpieczyć truciznę używaną do robienia z ludzi zombi. Dialogue: 0,0:06:41.00,0:06:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Oczywiście, aby nadać sensacji znaczenie, Dialogue: 0,0:06:44.00,0:06:47.00,Default,,0000,0000,0000,,musiałem zrozumieć co nieco z tej niesamowitej wiary Dialogue: 0,0:06:47.00,0:06:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Vodoun, a wudu nie jest kultem czarnej magii. Dialogue: 0,0:06:50.00,0:06:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Wprost przeciwnie, jest to bardzo kompleksowy światopogląd metafizyczny. Dialogue: 0,0:06:53.00,0:06:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest interesujący. Dialogue: 0,0:06:54.00,0:06:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdybym zapytał Was o wielkie religie świata, Dialogue: 0,0:06:55.00,0:06:56.00,Default,,0000,0000,0000,,co byście odpowiedzieli? Dialogue: 0,0:06:56.00,0:06:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Chrześcijaństwo, Islam, Buddyzm, Judaizm, cokolwiek. Dialogue: 0,0:06:59.00,0:07:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Zawsze jeden kontynent zostaje pominięty, Dialogue: 0,0:07:01.00,0:07:03.00,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ jest założenie, że w Afryce sub-Sahary Dialogue: 0,0:07:03.00,0:07:05.00,Default,,0000,0000,0000,,nie było wierzeń religijnych. Lecz, oczywiście, były Dialogue: 0,0:07:05.00,0:07:07.00,Default,,0000,0000,0000,,i wudu jest po prostu destylacją Dialogue: 0,0:07:08.00,0:07:09.00,Default,,0000,0000,0000,,tych bardzo głębokich idei religijnych, Dialogue: 0,0:07:09.00,0:07:12.00,Default,,0000,0000,0000,,które pojawiły się w czasie tragicznej diaspory epoki niewolnictwa. Dialogue: 0,0:07:12.00,0:07:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Tym co czyni wudu tak interesującym Dialogue: 0,0:07:14.00,0:07:16.00,Default,,0000,0000,0000,,jest fakt, że jest to żywa relacja Dialogue: 0,0:07:16.00,0:07:17.00,Default,,0000,0000,0000,,między żyjącymi a zmarłymi. Dialogue: 0,0:07:17.00,0:07:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Tak więc, żyjący rodzą nowe duchy. Dialogue: 0,0:07:18.00,0:07:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Duchy można wywołać zza Wielkiej Wody, Dialogue: 0,0:07:21.00,0:07:23.00,Default,,0000,0000,0000,,reagując na rytm tańca, Dialogue: 0,0:07:23.00,0:07:25.00,Default,,0000,0000,0000,,aby natychmiast przenieść duszę żyjącego, Dialogue: 0,0:07:25.00,0:07:29.00,Default,,0000,0000,0000,,aby na tak krótką olśniewającą chwilę akolit stał się bogiem. Dialogue: 0,0:07:29.00,0:07:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego też wuduiści lubią mówić, Dialogue: 0,0:07:31.00,0:07:34.00,Default,,0000,0000,0000,,że: "Wy, biali chodzicie do kościoła i mówicie o Bogu. Dialogue: 0,0:07:34.00,0:07:36.00,Default,,0000,0000,0000,,My tańczymy w świątyni i stajemy się Bogiem". Dialogue: 0,0:07:36.00,0:07:39.00,Default,,0000,0000,0000,,A ponieważ jesteście opętani, zostajecie zabrani przez ducha, Dialogue: 0,0:07:39.00,0:07:40.00,Default,,0000,0000,0000,,jak możecie zostać zranieni? Dialogue: 0,0:07:40.00,0:07:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Widzicie więc te zaskakujące pokazy: Dialogue: 0,0:07:43.00,0:07:45.00,Default,,0000,0000,0000,,akolici wudu w stanie transu Dialogue: 0,0:07:45.00,0:07:48.00,Default,,0000,0000,0000,,radzący sobie bezkarnie palącymi się węgielkami, Dialogue: 0,0:07:48.00,0:07:51.00,Default,,0000,0000,0000,,raczej zadziwiająca demonstracja możliwości oddziaływania umysłu Dialogue: 0,0:07:51.00,0:07:52.00,Default,,0000,0000,0000,,na ciało, które to znosi Dialogue: 0,0:07:52.00,0:07:55.00,Default,,0000,0000,0000,,gdy jest skatalizowane w stanie nadzwyczajnego podniecenia. Dialogue: 0,0:07:56.00,0:07:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze wszystkich plemion, z którymi kiedykolwiek przebywałem Dialogue: 0,0:07:58.00,0:08:00.00,Default,,0000,0000,0000,,niezwykłe jest plemie Kogi Dialogue: 0,0:08:00.00,0:08:03.00,Default,,0000,0000,0000,,z Sierra Nevada de Santa Marta w północnej Kolumbii. Dialogue: 0,0:08:03.00,0:08:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Potomkowie starożytnej tyrańskiej cywilizacji, Dialogue: 0,0:08:06.00,0:08:09.00,Default,,0000,0000,0000,,która niegdyś pokrywała karaibską przybrzeżną równinę Kolumbii Dialogue: 0,0:08:09.00,0:08:10.00,Default,,0000,0000,0000,,w następstwie podboju, Dialogue: 0,0:08:10.00,0:08:13.00,Default,,0000,0000,0000,,wycofali się do odizolowanego wulkanicznego masywu, Dialogue: 0,0:08:13.00,0:08:15.00,Default,,0000,0000,0000,,który wznosi się ponad karaibską równiną przybrzeżną. Dialogue: 0,0:08:15.00,0:08:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Na splamionym krwią kontynencie, Dialogue: 0,0:08:17.00,0:08:20.00,Default,,0000,0000,0000,,lud ten jako jedyny nigdy nie został podbity przez Hiszpanów. Dialogue: 0,0:08:20.00,0:08:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Do dzisiejszego dnia pozostają pod rządami rytualnego kapłaństwa, Dialogue: 0,0:08:23.00,0:08:25.00,Default,,0000,0000,0000,,ale ich przygotowanie do kapłaństwa jest raczej nadzwyczajne. Dialogue: 0,0:08:26.00,0:08:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Młodzi akolici zabierani są z rodzin Dialogue: 0,0:08:28.00,0:08:30.00,Default,,0000,0000,0000,,w wieku 3 lub 4 lat, Dialogue: 0,0:08:30.00,0:08:32.00,Default,,0000,0000,0000,,odosobnieni w świecie ciemności, Dialogue: 0,0:08:32.00,0:08:36.00,Default,,0000,0000,0000,,w kamiennych szałasach, u podnóża lodowców przez 18 lat. Dialogue: 0,0:08:36.00,0:08:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Dwa dziewięcioletnie okresy Dialogue: 0,0:08:37.00,0:08:40.00,Default,,0000,0000,0000,,umyślnie wybrane, by imitować dziewięć miesięcy dojrzewania, Dialogue: 0,0:08:40.00,0:08:42.00,Default,,0000,0000,0000,,które spędzają w łonie matki, Dialogue: 0,0:08:42.00,0:08:45.00,Default,,0000,0000,0000,,teraz metaforycznie spędzają w łonie wielkiej matki. Dialogue: 0,0:08:45.00,0:08:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Przez ten cały czas Dialogue: 0,0:08:47.00,0:08:50.00,Default,,0000,0000,0000,,wprowadzani są do wartości kulturowych ich społeczeństwa, Dialogue: 0,0:08:50.00,0:08:52.00,Default,,0000,0000,0000,,wartości, które podtrzymują przekonanie, że ich modły Dialogue: 0,0:08:52.00,0:08:55.00,Default,,0000,0000,0000,,i tylko ich modły, wspierają kosmiczną - Dialogue: 0,0:08:55.00,0:08:57.00,Default,,0000,0000,0000,,lub możemy powiedzieć ekologiczną - równowagę. Dialogue: 0,0:08:58.00,0:08:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Pod koniec tej niesamowitej inicjacji, Dialogue: 0,0:08:59.00,0:09:01.00,Default,,0000,0000,0000,,pewnego dnia są oni nagle wyprowadzani na świat Dialogue: 0,0:09:01.00,0:09:04.00,Default,,0000,0000,0000,,i po raz pierwszy w życiu, w wieku 18 lat Dialogue: 0,0:09:04.00,0:09:08.00,Default,,0000,0000,0000,,widzą wschód słońca. W tym krystalicznym momencie ujrzenia Dialogue: 0,0:09:08.00,0:09:11.00,Default,,0000,0000,0000,,pierwszego światła, gdy Słońce zaczyna pokrywać zbocza Dialogue: 0,0:09:11.00,0:09:12.00,Default,,0000,0000,0000,,olśniewająco pięknego krajobrazu, Dialogue: 0,0:09:13.00,0:09:15.00,Default,,0000,0000,0000,,nagle wszystko, czego się nauczyli w abstrakcji Dialogue: 0,0:09:15.00,0:09:18.00,Default,,0000,0000,0000,,potwierdzone zostaje w olśniewającej chwale. Kapłan cofa się Dialogue: 0,0:09:18.00,0:09:20.00,Default,,0000,0000,0000,,i mówi: "Widzicie? Jest dokładnie tak jak wam mówiłem. Dialogue: 0,0:09:20.00,0:09:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest aż tak pięknie. Waszym obowiązkiem jest tego chronić". Dialogue: 0,0:09:23.00,0:09:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Nazywają siebie starszymi braćmi Dialogue: 0,0:09:25.00,0:09:28.00,Default,,0000,0000,0000,,i mówią, że my, którzy jesteśmy młodszymi braćmi, Dialogue: 0,0:09:28.00,0:09:31.00,Default,,0000,0000,0000,,jesteśmy tymi, którzy są odpowiedzialni za niszczenie świata. Dialogue: 0,0:09:32.00,0:09:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Taki poziom intuicji staje się bardzo ważny. Dialogue: 0,0:09:34.00,0:09:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Za każdym razem, gdy myślimy o tubylcach i krajobrazie Dialogue: 0,0:09:36.00,0:09:38.00,Default,,0000,0000,0000,,albo przywołujemy Rousseau Dialogue: 0,0:09:38.00,0:09:41.00,Default,,0000,0000,0000,,i stare wyobrażenie szlachetnego dzikusa, Dialogue: 0,0:09:41.00,0:09:43.00,Default,,0000,0000,0000,,co jest rasistowską ideą w swej prostocie, Dialogue: 0,0:09:43.00,0:09:46.00,Default,,0000,0000,0000,,lub ewentualnie przywołujemy Thoreau Dialogue: 0,0:09:46.00,0:09:48.00,Default,,0000,0000,0000,,i mówimy, że ludzie ci są bliźsi Ziemi niż my. Dialogue: 0,0:09:48.00,0:09:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Lecz tubylcy nie są ani sentymentalni Dialogue: 0,0:09:50.00,0:09:52.00,Default,,0000,0000,0000,,ani osłabieni nostalgią. Dialogue: 0,0:09:52.00,0:09:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie ma wiele miejsca na żadne z nich Dialogue: 0,0:09:54.00,0:09:56.00,Default,,0000,0000,0000,,na malarycznych moczarach Asmatu Dialogue: 0,0:09:56.00,0:09:59.00,Default,,0000,0000,0000,,lub w mroźnych wiatrach Tybetu, ale pomimo wszystko, Dialogue: 0,0:09:59.00,0:10:03.00,Default,,0000,0000,0000,,przez czas i rytuał, stworzyli oni tradycyjną mistykę Ziemi, Dialogue: 0,0:10:03.00,0:10:06.00,Default,,0000,0000,0000,,która nie jest oparta na idei świadomego bycia blisko niej, Dialogue: 0,0:10:06.00,0:10:08.00,Default,,0000,0000,0000,,lecz na bardziej subtelnej intuicji: Dialogue: 0,0:10:08.00,0:10:11.00,Default,,0000,0000,0000,,idei, że Ziemia sama może jedynie istnieć Dialogue: 0,0:10:12.00,0:10:14.00,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ jest wchłonięta w istotę poprzez ludzką świadomość. Dialogue: 0,0:10:14.00,0:10:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Lecz co to znaczy? Dialogue: 0,0:10:16.00,0:10:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Oznacza to, że małe dziecko z Andów Dialogue: 0,0:10:18.00,0:10:20.00,Default,,0000,0000,0000,,wychowane w wierze, że góra jest duchem Apu, Dialogue: 0,0:10:20.00,0:10:22.00,Default,,0000,0000,0000,,który pokieruje jego losem Dialogue: 0,0:10:22.00,0:10:25.00,Default,,0000,0000,0000,,będzie zdecydowanie innym człowiekiem duchowo Dialogue: 0,0:10:25.00,0:10:28.00,Default,,0000,0000,0000,,z odmiennym stosunkiem do tego źródła Dialogue: 0,0:10:28.00,0:10:30.00,Default,,0000,0000,0000,,lub tego miejsca, niż chłopak z Montany Dialogue: 0,0:10:30.00,0:10:33.00,Default,,0000,0000,0000,,wychowany w wierze, że góra jest stosem kamieni Dialogue: 0,0:10:33.00,0:10:34.00,Default,,0000,0000,0000,,gotowych do wydobycia. Dialogue: 0,0:10:34.00,0:10:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Lecz czy jest to miejsce zamieszkania ducha czy stos kamieni, nie ma znaczenia. Dialogue: 0,0:10:38.00,0:10:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Interesująca jest natomiast metafora, która określa związek Dialogue: 0,0:10:41.00,0:10:43.00,Default,,0000,0000,0000,,między jednostką a światem naturalnym. Dialogue: 0,0:10:43.00,0:10:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Wychowałem się w lasach Brytyjskiej Kolumbii, Dialogue: 0,0:10:45.00,0:10:47.00,Default,,0000,0000,0000,,w wierze, że lasy te istniały by zostać wycięte. Dialogue: 0,0:10:47.00,0:10:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Uczyniło to ze mnie innego człowieka Dialogue: 0,0:10:49.00,0:10:51.00,Default,,0000,0000,0000,,niż moi przyjaciele z Kwakiutl, Dialogue: 0,0:10:51.00,0:10:53.00,Default,,0000,0000,0000,,którzy wierzą, że lasy te były mieszkaniem Hukuka Dialogue: 0,0:10:53.00,0:10:54.00,Default,,0000,0000,0000,,i że krzywy dziób niebios Dialogue: 0,0:10:54.00,0:10:57.00,Default,,0000,0000,0000,,i kanibalistyczne duchy, które mieszkały na północnym końcu świata Dialogue: 0,0:10:57.00,0:11:01.00,Default,,0000,0000,0000,,będą musiały uczestniczyć w ich inicjacji Hamatsa. Dialogue: 0,0:11:01.00,0:11:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Tak więc, gdy zaczniecie zastanawiać się nad ideą, Dialogue: 0,0:11:03.00,0:11:05.00,Default,,0000,0000,0000,,że te kultury mogłyby stworzyć inne rzeczywistości, Dialogue: 0,0:11:05.00,0:11:06.00,Default,,0000,0000,0000,,moglibyście zacząć rozumieć Dialogue: 0,0:11:06.00,0:11:11.00,Default,,0000,0000,0000,,niektóre z ich niezwykłych odkryć. Weźmy tę roślinę tutaj. Dialogue: 0,0:11:11.00,0:11:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest to zdjęcie, które zrobiłem w północno-zachodniej Amazonii ubiegłego kwietnia. Dialogue: 0,0:11:13.00,0:11:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest to ayahuasca, o której wielu z was słyszało, Dialogue: 0,0:11:16.00,0:11:19.00,Default,,0000,0000,0000,,najbardziej psychoaktywny preparat Dialogue: 0,0:11:19.00,0:11:21.00,Default,,0000,0000,0000,,z repertuaru szamana. Dialogue: 0,0:11:21.00,0:11:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Co sprawia, że ayahuasca jest fascynująca Dialogue: 0,0:11:23.00,0:11:27.00,Default,,0000,0000,0000,,to nie sam potencjał farmakologiczny tego preparatu, Dialogue: 0,0:11:27.00,0:11:31.00,Default,,0000,0000,0000,,lecz jego przygotowanie. Przygotowany jest on z dwóch różnych elementów. Dialogue: 0,0:11:31.00,0:11:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Z jednej strony mamy drewniane liana, Dialogue: 0,0:11:33.00,0:11:35.00,Default,,0000,0000,0000,,które mają w sobie serie fenolowych włókien beta, Dialogue: 0,0:11:35.00,0:11:38.00,Default,,0000,0000,0000,,harminu, harmolin, lekko halucynogenne. Dialogue: 0,0:11:38.00,0:11:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Sama winorośl Dialogue: 0,0:11:40.00,0:11:42.00,Default,,0000,0000,0000,,powoduje jedynie lekkie zamglenie Dialogue: 0,0:11:42.00,0:11:44.00,Default,,0000,0000,0000,,świadomości, Dialogue: 0,0:11:44.00,0:11:47.00,Default,,0000,0000,0000,,ale preparat jest mieszanką z liśćmi krzaka z gatunku kawy Dialogue: 0,0:11:47.00,0:11:49.00,Default,,0000,0000,0000,,pod nazwą Psychotria viridis. Dialogue: 0,0:11:49.00,0:11:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Roślina ta ma w sobie bardzo silne tryptaminy, Dialogue: 0,0:11:52.00,0:11:56.00,Default,,0000,0000,0000,,bardzo zbliżone w działaniu do serotoniny, dimetyltryptaminy-5, Dialogue: 0,0:11:56.00,0:11:57.00,Default,,0000,0000,0000,,i metoksydimetyltryptaminy. Dialogue: 0,0:11:57.00,0:11:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli widzieliście kiedykolwiek Yanomamów Dialogue: 0,0:11:59.00,0:12:01.00,Default,,0000,0000,0000,,wciągających nosem tę tabakę, Dialogue: 0,0:12:01.00,0:12:04.00,Default,,0000,0000,0000,,substancję, którą robią z różnych gatunków roślin, Dialogue: 0,0:12:04.00,0:12:08.00,Default,,0000,0000,0000,,zawiera ona także metoksydimetyltryptaminę. Dialogue: 0,0:12:08.00,0:12:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Wciąganie nosem tego proszku Dialogue: 0,0:12:10.00,0:12:14.00,Default,,0000,0000,0000,,daje poczucie bycia wystrzelonym z magazynku strzelby Dialogue: 0,0:12:14.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,wyłożonym obrazami barokowymi i lądowania w morzu elektryczności. (Śmiech) Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie zniekształca to rzeczywistości, Dialogue: 0,0:12:23.00,0:12:24.00,Default,,0000,0000,0000,,ale tworzy rozpad rzeczywistości. Dialogue: 0,0:12:24.00,0:12:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Faktycznie, spierałem się z moim profesorem, Richardem Evanem Shultesem - Dialogue: 0,0:12:27.00,0:12:29.00,Default,,0000,0000,0000,,człowiekiem, który zapoczątkował erę psychodeliczną Dialogue: 0,0:12:29.00,0:12:31.00,Default,,0000,0000,0000,,odkryciem magicznych grzybów Dialogue: 0,0:12:31.00,0:12:33.00,Default,,0000,0000,0000,,w Meksyku w latach 1930. Dialogue: 0,0:12:33.00,0:12:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Spierałem się, że nie można było zaklasyfikować tych tryptaminów Dialogue: 0,0:12:35.00,0:12:38.00,Default,,0000,0000,0000,,jako halucynogennych, ponieważ w chwili bycia pod ich wpływem Dialogue: 0,0:12:38.00,0:12:42.00,Default,,0000,0000,0000,,nikt nie jest na tyle przytomny, by przeżyć urojenie. (Śmiech) Dialogue: 0,0:12:42.00,0:12:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale chodzi tu o to, że tryptaminów nie można zażywać doustnie, Dialogue: 0,0:12:45.00,0:12:47.00,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ są denaturowane enzymem Dialogue: 0,0:12:47.00,0:12:50.00,Default,,0000,0000,0000,,znajdującym się naturalnie w jelitach człowieka i nazywanym utleniaczem monoaminu. Dialogue: 0,0:12:50.00,0:12:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Można je jedynie zażywać ustnie w połączeniu Dialogue: 0,0:12:53.00,0:12:56.00,Default,,0000,0000,0000,,z inną substancją chemiczną, która denaturuje MAO. Dialogue: 0,0:12:56.00,0:12:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Fascynującym jest fakt, Dialogue: 0,0:12:57.00,0:13:01.00,Default,,0000,0000,0000,,że beta-karboliny znajdujące się w lianach Dialogue: 0,0:13:01.00,0:13:04.00,Default,,0000,0000,0000,,są inhibitorami MAO, dokładnie takimi jakie są konieczne Dialogue: 0,0:13:05.00,0:13:08.00,Default,,0000,0000,0000,,do wzmocnienia tryptaminy. Więc zadajcie sobie pytanie, Dialogue: 0,0:13:08.00,0:13:12.00,Default,,0000,0000,0000,,jak we florze 80 000 gatunków roślin trujących, Dialogue: 0,0:13:12.00,0:13:16.00,Default,,0000,0000,0000,,znajdują oni dwa morfologicznie nie związane ze sobą rośliny, Dialogue: 0,0:13:16.00,0:13:17.00,Default,,0000,0000,0000,,które w połączeniu, Dialogue: 0,0:13:17.00,0:13:19.00,Default,,0000,0000,0000,,dały wersję biochemiczną Dialogue: 0,0:13:19.00,0:13:21.00,Default,,0000,0000,0000,,większą niż suma obu części? Dialogue: 0,0:13:21.00,0:13:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Używamy wspaniałego eufemizmu, próba i błąd, Dialogue: 0,0:13:24.00,0:13:25.00,Default,,0000,0000,0000,,który okazuje się bez znaczenia. Dialogue: 0,0:13:26.00,0:13:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Lecz, gdy zapytajcie Indian, oni odpowiedzą: "Rośliny do nas przemawiają". Dialogue: 0,0:13:29.00,0:13:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Co to znaczy? Dialogue: 0,0:13:30.00,0:13:34.00,Default,,0000,0000,0000,,To plemię Cofan ma 17 odmian ayahuascy, Dialogue: 0,0:13:34.00,0:13:37.00,Default,,0000,0000,0000,,z których wszystkie rozpoznają z dalekiej odległości w lesie, Dialogue: 0,0:13:38.00,0:13:42.00,Default,,0000,0000,0000,,a z których wszystkie dla naszego oka wyglądają jak jeden gatunek. Dialogue: 0,0:13:42.00,0:13:44.00,Default,,0000,0000,0000,,I kiedy zapytacie ich jak ustalają taksonomię Dialogue: 0,0:13:44.00,0:13:47.00,Default,,0000,0000,0000,,odpowiedzą: "Myśleliśmy, że znacie się na roślinach. Dialogue: 0,0:13:47.00,0:13:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Czyż nic nie wiecie?" A ja odpowiadam: "Nie". Dialogue: 0,0:13:49.00,0:13:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Okazuje się, że gdy zbiera się każdy z tych 17 gatunków Dialogue: 0,0:13:52.00,0:13:55.00,Default,,0000,0000,0000,,przy pełni ksieżyca, każde z nich śpiewa innym tonem. Dialogue: 0,0:13:55.00,0:13:57.00,Default,,0000,0000,0000,,To nie da wam doktoratu na Harwardzie, Dialogue: 0,0:13:57.00,0:14:01.00,Default,,0000,0000,0000,,ale jest bardziej interesujące niż liczenie pręcików. Dialogue: 0,0:14:01.00,0:14:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Więc, Dialogue: 0,0:14:02.00,0:14:05.00,Default,,0000,0000,0000,,(Oklaski) Dialogue: 0,0:14:05.00,0:14:07.00,Default,,0000,0000,0000,,problem, problem polega na tym, że nawet ci z nas, którzy Dialogue: 0,0:14:07.00,0:14:09.00,Default,,0000,0000,0000,,rozumieją trudną sytuację tubylcow Dialogue: 0,0:14:09.00,0:14:10.00,Default,,0000,0000,0000,,postrzegamy ich jako oryginalnych i barwnych, Dialogue: 0,0:14:10.00,0:14:12.00,Default,,0000,0000,0000,,ale w pewnym sensie zredukowanych do marginesu historii Dialogue: 0,0:14:12.00,0:14:15.00,Default,,0000,0000,0000,,w miarę gdy świat rzeczywisty, mając na myśli nasz świat, idzie do przodu. Dialogue: 0,0:14:15.00,0:14:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Prawdą jest, że wiek XX, za 300 lat Dialogue: 0,0:14:17.00,0:14:20.00,Default,,0000,0000,0000,,nie będzie pamiętany z powodu swoich wojen Dialogue: 0,0:14:20.00,0:14:21.00,Default,,0000,0000,0000,,lub wynalazków technologicznych, Dialogue: 0,0:14:21.00,0:14:23.00,Default,,0000,0000,0000,,a raczej jako era, w której żyliśmy Dialogue: 0,0:14:24.00,0:14:26.00,Default,,0000,0000,0000,,i albo aktywnie zaaprobowaliśmy albo pasywnie zaakceptowaliśmy Dialogue: 0,0:14:26.00,0:14:29.00,Default,,0000,0000,0000,,masowe niszczenie zarówno bogactwa biologicznego, jak i kulturowego zrożnicowania Dialogue: 0,0:14:29.00,0:14:32.00,Default,,0000,0000,0000,,naszej planety. Problem ten nie ulegnie zmianie. Dialogue: 0,0:14:32.00,0:14:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszystkie kultury na przestrzeni czasu Dialogue: 0,0:14:34.00,0:14:37.00,Default,,0000,0000,0000,,stale brały udział w tańcu Dialogue: 0,0:14:37.00,0:14:38.00,Default,,0000,0000,0000,,z nowymi możliwościami życia. Dialogue: 0,0:14:39.00,0:14:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Problemem nie jest sama technologia. Dialogue: 0,0:14:42.00,0:14:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Indianie Sioux nie przestali być Siouxami, Dialogue: 0,0:14:44.00,0:14:45.00,Default,,0000,0000,0000,,gdy przestali używać łuków i strzał, Dialogue: 0,0:14:45.00,0:14:47.00,Default,,0000,0000,0000,,tak samo jak Amerykanin nie przestał być Amerykaninem, Dialogue: 0,0:14:47.00,0:14:49.00,Default,,0000,0000,0000,,gdy przestał jeździć bryczką i konno. Dialogue: 0,0:14:49.00,0:14:50.00,Default,,0000,0000,0000,,To nie zmiana czy technologia Dialogue: 0,0:14:50.00,0:14:54.00,Default,,0000,0000,0000,,zagrażają integralności etnosfery, lecz potęga. Dialogue: 0,0:14:54.00,0:14:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Nieokrzesane oblicze dominacji. Dialogue: 0,0:14:56.00,0:14:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdy kiedykolwiek rozejrzymy się po świecie, Dialogue: 0,0:14:58.00,0:15:01.00,Default,,0000,0000,0000,,odkrywamy, że nie są to kultury skazane na wymarcie. Dialogue: 0,0:15:01.00,0:15:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Są to energicznie żyjące narody Dialogue: 0,0:15:03.00,0:15:06.00,Default,,0000,0000,0000,,niszczone przez obecność rozpoznawalnych sił, Dialogue: 0,0:15:06.00,0:15:08.00,Default,,0000,0000,0000,,do których nie mają zdolności się przystosować. Dialogue: 0,0:15:08.00,0:15:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy chodzi tu o wierutne wylesienie Dialogue: 0,0:15:11.00,0:15:13.00,Default,,0000,0000,0000,,w ojczyźnie Penan - Dialogue: 0,0:15:13.00,0:15:16.00,Default,,0000,0000,0000,,nomadów z południowo-wschodniej Azji, z Sarawak - Dialogue: 0,0:15:16.00,0:15:20.00,Default,,0000,0000,0000,,plemienia, które swobodnie żyło w lesie jeszcze pokolenie temu, Dialogue: 0,0:15:20.00,0:15:23.00,Default,,0000,0000,0000,,a teraz całkowicie zostało zredukowane do służebności i prostytucji Dialogue: 0,0:15:23.00,0:15:25.00,Default,,0000,0000,0000,,na brzegach rzek, Dialogue: 0,0:15:25.00,0:15:29.00,Default,,0000,0000,0000,,które zostały zanieczyszczone szlamem, Dialogue: 0,0:15:29.00,0:15:31.00,Default,,0000,0000,0000,,który wydaje się, że wymywa połowę Borneo Dialogue: 0,0:15:31.00,0:15:32.00,Default,,0000,0000,0000,,do Południowego Morza Chińskiego, Dialogue: 0,0:15:32.00,0:15:34.00,Default,,0000,0000,0000,,gdzie na horyzoncie widać japońskie frachtowce Dialogue: 0,0:15:34.00,0:15:38.00,Default,,0000,0000,0000,,gotowe napełnić swoje ładownie surowymi kłodami wyrwanymi z lasu. Dialogue: 0,0:15:38.00,0:15:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy w przypadku plemienia Yanomami, Dialogue: 0,0:15:39.00,0:15:41.00,Default,,0000,0000,0000,,to przyniesione choroby, Dialogue: 0,0:15:41.00,0:15:43.00,Default,,0000,0000,0000,,w następstwie odkrycia złota. Dialogue: 0,0:15:43.00,0:15:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy jeśli wybierzemy się w góry Tybetu, Dialogue: 0,0:15:45.00,0:15:47.00,Default,,0000,0000,0000,,gdzie ostatnio prowadzę dużo badań, Dialogue: 0,0:15:48.00,0:15:51.00,Default,,0000,0000,0000,,zobaczymy surową twarz dominacji politycznej. Dialogue: 0,0:15:51.00,0:15:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Wiecie, ludobójstwo, fizyczna zagłada plemion Dialogue: 0,0:15:53.00,0:15:55.00,Default,,0000,0000,0000,,są powszechnie potępiane, ale eksterminacja etniczna, Dialogue: 0,0:15:56.00,0:15:59.00,Default,,0000,0000,0000,,niszczenie stylu życia ludzi, nie tylko nie jest potępiana, Dialogue: 0,0:15:59.00,0:16:02.00,Default,,0000,0000,0000,,lecz powszechnie – w wielu zakątkach - świętowana Dialogue: 0,0:16:02.00,0:16:04.00,Default,,0000,0000,0000,,jako część strategii rozwoju. Dialogue: 0,0:16:04.00,0:16:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie możecie zrozumieć bólu Tybetu Dialogue: 0,0:16:07.00,0:16:09.00,Default,,0000,0000,0000,,dopóki nie odczujecie go osobiście. Dialogue: 0,0:16:09.00,0:16:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Kiedyś przejechałem lądem 6000 mil z Chengdu w Zachodnich Chinach Dialogue: 0,0:16:13.00,0:16:16.00,Default,,0000,0000,0000,,przez południowo-wschodni Tybet do Lhasa Dialogue: 0,0:16:16.00,0:16:20.00,Default,,0000,0000,0000,,z młodszym kolegą i dopiero, gdy dotarłem do Lhasa Dialogue: 0,0:16:20.00,0:16:23.00,Default,,0000,0000,0000,,zrozumiałem prawdę kryjącą się za statystyką, Dialogue: 0,0:16:23.00,0:16:24.00,Default,,0000,0000,0000,,o której się słyszy. Dialogue: 0,0:16:24.00,0:16:28.00,Default,,0000,0000,0000,,6000 świętych pomników niszczonych na miał i pył. Dialogue: 0,0:16:28.00,0:16:31.00,Default,,0000,0000,0000,,1,2 miliona ludzi zabitych przez korpusy Dialogue: 0,0:16:31.00,0:16:32.00,Default,,0000,0000,0000,,podczas rewolucji kulturalnej. Dialogue: 0,0:16:33.00,0:16:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Ojciec tego młodego człowieka został wciągnięty do Panchen Lama. Dialogue: 0,0:16:35.00,0:16:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Oznaczało to, że został natychmiast zabity Dialogue: 0,0:16:37.00,0:16:39.00,Default,,0000,0000,0000,,w czasie inwazji chińskiej. Dialogue: 0,0:16:39.00,0:16:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Jego wujek uciekł z Jego Świątobliwością w diasporze, Dialogue: 0,0:16:41.00,0:16:44.00,Default,,0000,0000,0000,,w której ludzie przeszli do Nepalu. Dialogue: 0,0:16:44.00,0:16:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Jego matka została uwięziona Dialogue: 0,0:16:46.00,0:16:48.00,Default,,0000,0000,0000,,za to, że była zamożna. Dialogue: 0,0:16:49.00,0:16:51.00,Default,,0000,0000,0000,,On został przeszmuglowany do więzienia, gdy miał dwa lata, Dialogue: 0,0:16:51.00,0:16:53.00,Default,,0000,0000,0000,,aby ukryć się w fałdach jej spódnicy, Dialogue: 0,0:16:53.00,0:16:55.00,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ nie mogła żyć bez niego. Dialogue: 0,0:16:55.00,0:16:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Siostra, która dokonała tego odważnego czynu Dialogue: 0,0:16:57.00,0:16:58.00,Default,,0000,0000,0000,,została wzięta do obozu nauki. Dialogue: 0,0:16:58.00,0:17:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Któregoś dnia przez nieuwagę nastąpiła na opaskę naramienną Dialogue: 0,0:17:01.00,0:17:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Mao i za to wykroczenie Dialogue: 0,0:17:03.00,0:17:06.00,Default,,0000,0000,0000,,została skazana na siedem lat ciężkich robót. Dialogue: 0,0:17:06.00,0:17:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Ból Tybetu może być nie do zniesienia, Dialogue: 0,0:17:09.00,0:17:12.00,Default,,0000,0000,0000,,lecz zbawczy duch narodu jest czymś niesamowitym. Dialogue: 0,0:17:13.00,0:17:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Ostatecznie chodzi tu jedynie o wybór. Dialogue: 0,0:17:16.00,0:17:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy chcemy żyć w monochromatycznym świecie monotonii, Dialogue: 0,0:17:19.00,0:17:22.00,Default,,0000,0000,0000,,czy chcemy przyjąć polichromiczny świat różnorodności. Dialogue: 0,0:17:22.00,0:17:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Margaret Mead, wspaniała antropolog, powiedziała przed śmiercią, Dialogue: 0,0:17:25.00,0:17:28.00,Default,,0000,0000,0000,,że jej największą obawą jest, iż w miarę zmierzania ku Dialogue: 0,0:17:28.00,0:17:30.00,Default,,0000,0000,0000,,tej bezbarwnej amorficznej generycznej wizji świata Dialogue: 0,0:17:30.00,0:17:35.00,Default,,0000,0000,0000,,nie tylko będziemy świadkami redukcji całego zakresu wyobraźni ludzkiej Dialogue: 0,0:17:35.00,0:17:39.00,Default,,0000,0000,0000,,do zawężonej modalności myśli, Dialogue: 0,0:17:39.00,0:17:40.00,Default,,0000,0000,0000,,lecz, że obudzimy się z tego snu któregoś dnia Dialogue: 0,0:17:40.00,0:17:43.00,Default,,0000,0000,0000,,zapomniawszy, że były inne możliwości. Dialogue: 0,0:17:44.00,0:17:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Upokarzająca jest świadomość, że nasz gatunek istniał, być może, Dialogue: 0,0:17:47.00,0:17:49.00,Default,,0000,0000,0000,,przez okolo 600 000 lat. Dialogue: 0,0:17:49.00,0:17:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Rewolucja epoki Neolitu, która dała nam rolnictwo, Dialogue: 0,0:17:52.00,0:17:54.00,Default,,0000,0000,0000,,kiedy to ulegliśmy kultowi ziarna, Dialogue: 0,0:17:54.00,0:17:56.00,Default,,0000,0000,0000,,kiedy poezja szamanów została wyparta Dialogue: 0,0:17:56.00,0:17:57.00,Default,,0000,0000,0000,,prozą kapłaństwa Dialogue: 0,0:17:57.00,0:18:00.00,Default,,0000,0000,0000,,i kiedy stworzyliśmy nadwyżkę wyspecjalizowanej hierarchii, Dialogue: 0,0:18:00.00,0:18:02.00,Default,,0000,0000,0000,,to tylko 10 000 lat temu. Dialogue: 0,0:18:02.00,0:18:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Nowoczesny świat przemysłu jaki dzisiaj znamy Dialogue: 0,0:18:04.00,0:18:06.00,Default,,0000,0000,0000,,ma zaledwie 300 lat. Dialogue: 0,0:18:06.00,0:18:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Lecz powierzchowna historia świata nie sugeruje mi, Dialogue: 0,0:18:08.00,0:18:11.00,Default,,0000,0000,0000,,że mamy odpowiedzi na wszystkie wyzwania, Dialogue: 0,0:18:11.00,0:18:13.00,Default,,0000,0000,0000,,przed którymi staniemy w nadchodzących millenniach. Dialogue: 0,0:18:13.00,0:18:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdy te niezliczone mnóstwa kultur na świecie Dialogue: 0,0:18:15.00,0:18:18.00,Default,,0000,0000,0000,,zapytywane są o znaczenie bycia człowiekiem, Dialogue: 0,0:18:18.00,0:18:20.00,Default,,0000,0000,0000,,odpowiadają one na 10 000 różnych głosów. Dialogue: 0,0:18:20.00,0:18:26.00,Default,,0000,0000,0000,,A to właśnie w tej pieśni ponownie odkryjemy możliwość Dialogue: 0,0:18:26.00,0:18:29.00,Default,,0000,0000,0000,,bycia kim jesteśmy: całkowicie świadomym gatunkiem, Dialogue: 0,0:18:29.00,0:18:32.00,Default,,0000,0000,0000,,w pełni zdającym sobie sprawę z zapewnienia, że narody i ogrody Dialogue: 0,0:18:32.00,0:18:38.00,Default,,0000,0000,0000,,znajdują sposoby na rozwój. To są wspaniałe momenty optymizmu. Dialogue: 0,0:18:38.00,0:18:41.00,Default,,0000,0000,0000,,To fotografia, którą zrobiłem na północnym przylądku wyspy Baffin, Dialogue: 0,0:18:41.00,0:18:43.00,Default,,0000,0000,0000,,gdzie wybrałem się na łowy narwhali z członkami plemienia Inuit Dialogue: 0,0:18:44.00,0:18:47.00,Default,,0000,0000,0000,,i ten człowiek, Olaya, opowiedział mi wspaniałą historię o swoim dziadku. Dialogue: 0,0:18:48.00,0:18:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Rząd kanadyjski nie zawsze dobrze traktował Dialogue: 0,0:18:50.00,0:18:52.00,Default,,0000,0000,0000,,plemię Inuit i w latach 1950-tych, Dialogue: 0,0:18:52.00,0:18:55.00,Default,,0000,0000,0000,,aby wprowadzić naszą suwerenność zmusiliśmy ich do życia w osadach. Dialogue: 0,0:18:55.00,0:18:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Jego dziadek odmówił przeniesienia się. Dialogue: 0,0:18:59.00,0:19:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Rodzina, obawiając się o jego życie, zabrała jego całą broń, Dialogue: 0,0:19:03.00,0:19:04.00,Default,,0000,0000,0000,,wszystkie narzędzia. Dialogue: 0,0:19:05.00,0:19:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Musicie zrozumieć, że Inuitowie nie obawiali się zimna; Dialogue: 0,0:19:07.00,0:19:08.00,Default,,0000,0000,0000,,a raczej je wykorzystywali. Dialogue: 0,0:19:08.00,0:19:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Płozy ich sań były początkowo robione z ryb Dialogue: 0,0:19:11.00,0:19:12.00,Default,,0000,0000,0000,,owiniętych skórą karibu. Dialogue: 0,0:19:12.00,0:19:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Więc jego dziadek nie bał się arktycznej nocy Dialogue: 0,0:19:17.00,0:19:19.00,Default,,0000,0000,0000,,czy wiejącej śnieżycy. Dialogue: 0,0:19:19.00,0:19:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Po prostu wyszedł na dwór, spuścił spodnie ze skóry foki Dialogue: 0,0:19:23.00,0:19:26.00,Default,,0000,0000,0000,,i wypróżnił się w swoją dłoń. W miarę jak kał zamarzał, Dialogue: 0,0:19:26.00,0:19:29.00,Default,,0000,0000,0000,,uformował z niego coś w kształcie ostrza. Dialogue: 0,0:19:29.00,0:19:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Napluł na brzeg noża z kału, Dialogue: 0,0:19:31.00,0:19:34.00,Default,,0000,0000,0000,,a gdy to w końcu zamarzło, zabił nim psa. Dialogue: 0,0:19:34.00,0:19:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Zdjął z psa skórę i zrobił improwizowaną uprząż, Dialogue: 0,0:19:37.00,0:19:40.00,Default,,0000,0000,0000,,z klatki piersiowej psa zrobił improwizowane sanie, Dialogue: 0,0:19:41.00,0:19:42.00,Default,,0000,0000,0000,,przywiązał do nich drugiego psa Dialogue: 0,0:19:42.00,0:19:46.00,Default,,0000,0000,0000,,i zniknął jadąc po masie lodowej, z nożem z kału za pasem. Dialogue: 0,0:19:46.00,0:19:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Mówimy o przeżyciu z niczym. (Śmiech) Dialogue: 0,0:19:50.00,0:19:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale to pod wieloma względami Dialogue: 0,0:19:51.00,0:19:53.00,Default,,0000,0000,0000,,(Oklaski) Dialogue: 0,0:19:53.00,0:19:55.00,Default,,0000,0000,0000,,jest symbolem odporności plemienia Inuit Dialogue: 0,0:19:55.00,0:19:58.00,Default,,0000,0000,0000,,i wszystkich autochtonów na świecie. Dialogue: 0,0:19:58.00,0:20:00.00,Default,,0000,0000,0000,,W kwietniu 1999 roku rząd kanadyjski Dialogue: 0,0:20:00.00,0:20:03.00,Default,,0000,0000,0000,,oddał Inuitom całkowitą kontrolę Dialogue: 0,0:20:03.00,0:20:06.00,Default,,0000,0000,0000,,nad obszarem większym niż Kalifornia i Teksas razem wzięte. Dialogue: 0,0:20:06.00,0:20:08.00,Default,,0000,0000,0000,,To nasza nowa ojczyzna. Nazywa się Nunavut. Dialogue: 0,0:20:09.00,0:20:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest to niezależne terytorium. Mają kontrolę nad wszystkimi zasobami mineralnymi. Dialogue: 0,0:20:12.00,0:20:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Niesamowita historia w jaki sposób naród-stan Dialogue: 0,0:20:14.00,0:20:18.00,Default,,0000,0000,0000,,może osiągnąć - starać się zrekompensować swoich obywateli. Dialogue: 0,0:20:19.00,0:20:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Na zakończenie, myślę, że jest to wyraźnie widoczne Dialogue: 0,0:20:22.00,0:20:23.00,Default,,0000,0000,0000,,przynajmniej dla tych wszystkich z nas, którzy podróżowali Dialogue: 0,0:20:23.00,0:20:25.00,Default,,0000,0000,0000,,do tych odległych zakątków świata, Dialogue: 0,0:20:27.00,0:20:28.00,Default,,0000,0000,0000,,zdać sobie sprawę, że one wcale nie są tak odległe. Dialogue: 0,0:20:28.00,0:20:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Są czyimiś ojczyznami. Dialogue: 0,0:20:30.00,0:20:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Reprezentują gałęzie wyobraźni ludzkiej Dialogue: 0,0:20:32.00,0:20:36.00,Default,,0000,0000,0000,,sięgające zarania czasu. Dla nas wszystkich, Dialogue: 0,0:20:36.00,0:20:39.00,Default,,0000,0000,0000,,marzenia tych dzieci, tak jak marzenia naszych własnych dzieci, Dialogue: 0,0:20:39.00,0:20:42.00,Default,,0000,0000,0000,,stają się częścią nagiej geografii nadziei. Dialogue: 0,0:20:42.00,0:20:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Więc, tym co ostatecznie staramy się osiągnąć w National Geographic Dialogue: 0,0:20:46.00,0:20:50.00,Default,,0000,0000,0000,,jest to, że wierzymy iż politycy nigdy nie osiągną niczego. Dialogue: 0,0:20:50.00,0:20:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Myślimy, że polemiki - Dialogue: 0,0:20:51.00,0:20:53.00,Default,,0000,0000,0000,,(Oklaski) Dialogue: 0,0:20:53.00,0:20:55.00,Default,,0000,0000,0000,,uważamy, że polemiki nie są przekonujące, Dialogue: 0,0:20:55.00,0:20:58.00,Default,,0000,0000,0000,,ale wierzymy, że opowiadanie historii ludzi może zmienić świat, Dialogue: 0,0:20:58.00,0:21:01.00,Default,,0000,0000,0000,,więc jesteśmy pewnie organizacją, która najlepiej na świecie opowiada historie Dialogue: 0,0:21:01.00,0:21:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Naszą witrynę odwiedza 35 milionów ludzi każdego miesiąca. Dialogue: 0,0:21:04.00,0:21:07.00,Default,,0000,0000,0000,,156 krajów pokazuje nasz kanał telewizyjny. Dialogue: 0,0:21:08.00,0:21:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Nasze tygodniki czytają miliony. Dialogue: 0,0:21:10.00,0:21:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Prowadzimy serie wypraw Dialogue: 0,0:21:13.00,0:21:15.00,Default,,0000,0000,0000,,w etnosferę, gdzie zabieramy naszych widzów Dialogue: 0,0:21:15.00,0:21:17.00,Default,,0000,0000,0000,,do miejsc takich cudów kulturowych, Dialogue: 0,0:21:18.00,0:21:20.00,Default,,0000,0000,0000,,że są po prostu urzeczeni Dialogue: 0,0:21:20.00,0:21:22.00,Default,,0000,0000,0000,,tym co zobaczyli i mamy nadzieję, że dlatego też Dialogue: 0,0:21:22.00,0:21:25.00,Default,,0000,0000,0000,,stopniowo wspierają, jeden po drugim, Dialogue: 0,0:21:25.00,0:21:27.00,Default,,0000,0000,0000,,główne objawienie antropologii: Dialogue: 0,0:21:27.00,0:21:31.00,Default,,0000,0000,0000,,to, że świat ten zasługuje na istnienie w odmiennych formach, Dialogue: 0,0:21:31.00,0:21:32.00,Default,,0000,0000,0000,,że możemy znaleźć sposób życia Dialogue: 0,0:21:32.00,0:21:35.00,Default,,0000,0000,0000,,w prawdziwie wielokulturowym pluralistycznym świecie, Dialogue: 0,0:21:35.00,0:21:37.00,Default,,0000,0000,0000,,w którym wszystkie mądrości wszystkich narodów Dialogue: 0,0:21:37.00,0:21:40.00,Default,,0000,0000,0000,,mogą dokonać wkładu do naszego zbiorowego dobrego samopoczucia. Dialogue: 0,0:21:40.00,0:21:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Bardzo dziękuję. Dialogue: 0,0:21:41.00,0:21:43.00,Default,,0000,0000,0000,,(Oklaski)