1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Jedną z niebywałych radości podróży

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
i jedną z przyjemności badań etnograficznych

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
jest możliwość życia wśród tych,

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
którzy nie zapomnieli tradycji,

5
00:00:09,000 --> 00:00:12,000
którzy nadal czują własną przeszłość w wietrze,

6
00:00:12,000 --> 00:00:15,000
dotykają ją w skałach wygładzonych deszczem,

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
smakują ją w gorzkich liściach roślin.

8
00:00:17,000 --> 00:00:21,000
Sama świadomość, że szamani Jaguar nadal podróżują poza Drogę Mleczną,

9
00:00:21,000 --> 00:00:25,000
albo że mity starszych z plemienia Inuit nadal rezonują znaczeniem,

10
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
lub że w Himalajach,

11
00:00:28,000 --> 00:00:32,000
Buddyści nadal poszukują oddechu Dharmy,

12
00:00:32,000 --> 00:00:35,000
to sposób na zapamiętanie głównego objawienia antropologii,

13
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
oraz, że idea, iż świat, w którym żyjemy

14
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
nie istnieje w jakimś sensie absolutnym,

15
00:00:40,000 --> 00:00:41,000
a jest jedynie jednym z modeli rzeczywistości

16
00:00:41,000 --> 00:00:45,000
i konsekwencją jednej z wybranych grup wyborów adaptacyjnych,

17
00:00:45,000 --> 00:00:49,000
których dokonali nasi przodkowie, aczkolwiek z powodzeniem, wiele generacji temu.

18
00:00:50,000 --> 00:00:54,000
Oczywiście, wszyscy mamy wspólne konieczności adaptacyjne.

19
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Rodzimy się. Rodzimy dzieci.

20
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
Przechodzimy rytuały inicjacji.

21
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
Musimy radzić sobie z nieubłaganym rozstaniem w śmierci,

22
00:01:00,000 --> 00:01:04,000
więc nie powinno nas dziwić, że wszyscy śpiewamy, tańczymy,

23
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
że wszyscy mamy sztukę.

24
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
Lecz interesująca jest unikalna intonacja pieśni,

25
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
rytm tańca w każdej kulturze.

26
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
Czy jest to Penan w lasach Borneo,

27
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
czy akolici wudu na Haiti,

28
00:01:18,000 --> 00:01:22,000
albo wojownicy na pustyni Kaisut w Północnej Kenii,

29
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Curandero w Andach,

30
00:01:27,000 --> 00:01:32,000
czy karawana w środku Sahary.

31
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
A tu nawiasem mówiąc jest gość, z którym podróżowałem przez pustynie

32
00:01:34,000 --> 00:01:35,000
miesiąc temu,

33
00:01:35,000 --> 00:01:38,000
pasterz jaków na zboczach Qomolangma,

34
00:01:38,000 --> 00:01:40,000
w górach Everestu, matki bogini świata.

35
00:01:40,000 --> 00:01:43,000
Wszyscy oni ucza nas, że są inne sposoby istnienia,

36
00:01:43,000 --> 00:01:44,000
inne sposoby myślenia,

37
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
inne sposoby orientacji na Ziemi.

38
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
Gdyby się nad tym zastanowić, jest to idea,

39
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
która może nas tylko napawać nadzieją.

40
00:01:50,000 --> 00:01:53,000
Obecnie, niezliczoność kultur świata razem

41
00:01:53,000 --> 00:01:57,000
tworzy sieć życia duchowego i kulturowego,

42
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
która otacza planetę

43
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
i jest równie ważna dla dobra planety,

44
00:02:01,000 --> 00:02:04,000
jak sam biologiczny wątek życia, który znamy jako biosferę.

45
00:02:04,000 --> 00:02:07,000
Możemy myśleć o tym kulturowym wątku życia

46
00:02:07,000 --> 00:02:08,000
jako o etnosferze

47
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
i określić etnosferę

48
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
jako sumę wszystkich myśli i marzeń, mitów,

49
00:02:13,000 --> 00:02:16,000
idei, inspiracji, intuicji narodzonych

50
00:02:16,000 --> 00:02:20,000
przez wyobraźnię ludzką od zarania świadomości.

51
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
Etnosfera jest ogromną spuścizną ludzkości.

52
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
Jest symbolem wszystkiego czym jesteśmy

53
00:02:25,000 --> 00:02:29,000
i wszystkiego czym możemy być jako zdumiewająco dociekliwy gatunek.

54
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
I podobnie jak biosfera została poważnie zniszczona,

55
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
etnosfera także

56
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
- i raczej w wiele szybszym tempie.

57
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
Żaden biolog, na przykład, nie ośmieliłby się zasugerować,

58
00:02:39,000 --> 00:02:42,000
że 50% wszystkich gatunków lub więcej, było lub jest

59
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
na krawędzi zagłady ponieważ to nie jest prawda

60
00:02:44,000 --> 00:02:46,000
i mimo że – najbardziej apokaliptyczna wizja

61
00:02:46,000 --> 00:02:49,000
w zakresie biologicznego bogactwa -

62
00:02:49,000 --> 00:02:52,000
ledwie bliska jest temu, co znamy jako najbardziej optymistyczną wizję

63
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
w dziedzinie kulturowego zróżnicowania.

64
00:02:54,000 --> 00:02:57,000
Dużym wskaźnikiem tego jest oczywiście utrata języka.

65
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
Gdy każdy z was tu obecny na sali urodził się,

66
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
na świecie używano 6000 języków.

67
00:03:03,000 --> 00:03:06,000
Lecz język nie jest jedynie zestawem słownictwa

68
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
albo zasad gramatycznych.

69
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
Język jest odblaskiem ducha ludzkiego.

70
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
Jest środkiem wyrazu, przez który dusza każdej poszczególnej kultury

71
00:03:13,000 --> 00:03:14,000
wkracza w świat materialny.

72
00:03:14,000 --> 00:03:17,000
Każdy język jest starym lasem umysłu,

73
00:03:17,000 --> 00:03:21,000
przełomem, myślą, ekosystemem możliwości duchowych.

74
00:03:21,000 --> 00:03:25,000
Z tych 6000 języków, podczas gdy siedzimy tu dzisiaj w Monterey,

75
00:03:25,000 --> 00:03:29,000
dokładnie połowa nie jest przekazywana szeptem dzieciom.

76
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
Nie uczy się już ich dzieci,

77
00:03:32,000 --> 00:03:34,000
co znaczy, że faktycznie, o ile nic się nie zmieni,

78
00:03:34,000 --> 00:03:35,000
są one już martwe.

79
00:03:35,000 --> 00:03:39,000
Cóż może być bardziej samotne niż bycie otoczonym milczeniem,

80
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
bycie ostatnim z plemienia ludzi, którzy mówią językiem ojczystym,

81
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
bez możliwości przekazania mądrości przodków

82
00:03:44,000 --> 00:03:47,000
lub oczekiwania obietnicy dzieci?

83
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
A jednak ten okropny los jest rzeczywiście losem kogoś

84
00:03:50,000 --> 00:03:52,000
gdzieś na ziemi, w przybliżeniu co dwa tygodnie,

85
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
gdyż co dwa tygodnie, umiera starsza osoba

86
00:03:54,000 --> 00:03:56,000
i zabiera ona ze sobą do grobu ostatnie sylaby

87
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
starożytnego języka.

88
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
Wiem, że niektórzy z Was pewnie mówią: "Więc, czyż nie jest tak lepiej?

89
00:04:00,000 --> 00:04:01,000
Czyż świat nie byłby lepszym miejscem,

90
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
gdybyśmy wszyscy mówili jednym językiem?" A ja odpowiadam: "Świetnie,

91
00:04:04,000 --> 00:04:07,000
uczyńmy tym językiem język Yoruba. Lub język kantoński.

92
00:04:07,000 --> 00:04:08,000
Ustalmy, że to język Kogi".

93
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
I nagle odkryjecie jakby to było

94
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
gdybyście nie mogli mówić własnym językiem.

95
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
To, co chciałbym dzisiaj z Wami zrobić

96
00:04:16,000 --> 00:04:20,000
to w pewien sposób wziąć was w podróż poprzez etnosferę -

97
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
krótką podróż przez etnosferę,

98
00:04:22,000 --> 00:04:26,000
aby spróbować dać Wam poczucie tego, co faktycznie ginie.

99
00:04:27,000 --> 00:04:34,000
Jest wśród nas wielu, którzy jak gdyby zapominają,

100
00:04:34,000 --> 00:04:36,000
że gdy mówię "inne sposoby istnienia",

101
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
ja naprawdę mam na myśli inne sposoby istnienia.

102
00:04:39,000 --> 00:04:44,000
Weźmy na przykład to dziecko z Barasana w północno-zachodniej Amazonii,

103
00:04:44,000 --> 00:04:45,000
plemię Anacondy,

104
00:04:45,000 --> 00:04:47,000
które wierzy w mit, że przybyli oni rzeką mleka

105
00:04:47,000 --> 00:04:50,000
ze wschodu, w brzuchu świętych węży.

106
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
Jest to plemię, które poznawczo

107
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
nie rozróżnia koloru niebieskiego od zielonego

108
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
ponieważ sklepienie niebios

109
00:04:57,000 --> 00:04:58,000
zrównane jest ze sklepieniem lasu,

110
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
od którego plemie zależy.

111
00:05:00,000 --> 00:05:03,000
Mają oni ciekawy język i zasadę małżeństwa,

112
00:05:03,000 --> 00:05:05,000
która nazywana jest lingwistyczną eksogamią:

113
00:05:05,000 --> 00:05:08,000
musisz poślubić kogoś, kto mówi innym językiem.

114
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
Wszystko to ma korzenie w mitologicznej przeszłości,

115
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
lecz ciekawe jest to, że w tych długich domach,

116
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
gdzie mówi się sześcioma, a czasami siedmioma językami

117
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
ze względu na mieszane małżeństwa,

118
00:05:16,000 --> 00:05:19,000
nigdy nie słyszy się, by ktoś uczył się języka.

119
00:05:19,000 --> 00:05:22,000
Oni po prostu słuchają i zaczynają mówić.

120
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
Czy też, jedno z najbardziej fascynujących plemion, wśród którego kiedykolwiek żyłem,

121
00:05:24,000 --> 00:05:28,000
Waorani z północno-wschodniego Ekwadoru,

122
00:05:28,000 --> 00:05:31,000
zaskakujące plemie, z którym pierwszy raz skontaktowano się pokojowo w roku 1958.

123
00:05:31,000 --> 00:05:35,000
W 1957 roku, pięciu misjonarzy próbowało nawiązać kontakt

124
00:05:35,000 --> 00:05:36,000
i popełnili duży błąd.

125
00:05:36,000 --> 00:05:37,000
Zrzucili oni z powietrza

126
00:05:37,000 --> 00:05:39,000
swoje błyszczące zdjęcia rozmiaru osiem na dziesięć cali,

127
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
co my nazwalibyśmy przyjacielskim gestem,

128
00:05:41,000 --> 00:05:43,000
zapominając, że ci ludzie z lasu tropikalnego

129
00:05:43,000 --> 00:05:46,000
nigdy w życiu nie widzieli niczego dwuwymiarowego.

130
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
Podnieśli oni zdjęcia ze ściółki leśnej,

131
00:05:48,000 --> 00:05:51,000
starali się zobaczyć co jest za twarzą, aby ustalić kształt lub figurę,

132
00:05:51,000 --> 00:05:53,000
niczego nie znaleźli i wywnioskowali, że były to wizytówki

133
00:05:53,000 --> 00:05:56,000
od diabła, więc zadźgali pięciu misjonarzy dzidami na śmierć.

134
00:05:57,000 --> 00:05:59,000
Waorani jednak nie tylko zadźgali dzidami obcych.

135
00:05:59,000 --> 00:06:00,000
Zadźgali rownież siebie nawzajem.

136
00:06:00,000 --> 00:06:03,000
54% ich śmiertelności było wynikiem zadzidowania się nawzajem.

137
00:06:03,000 --> 00:06:06,000
Prześledziliśmy ich genealogie przez osiem pokoleń wstecz

138
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
i odkryliśmy dwa przypadki śmierci naturalnej,

139
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
a kiedy uporczywie wypytywaliśmy ich o dalsze informacje o tym,

140
00:06:10,000 --> 00:06:12,000
przyznali, że jeden z facetów był tak stary,

141
00:06:12,000 --> 00:06:16,000
że umarł ze starości, ale zadzidowali go tak czy inaczej. (Śmiech)

142
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Jednocześnie posiadali oni wnikliwą wiedzę

143
00:06:19,000 --> 00:06:20,000
o lesie, która była zdumiewająca.

144
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
Ich myśliwi mogli wyczuć mocz zwierzęcy w odległości 40 kroków

145
00:06:23,000 --> 00:06:26,000
i powiedzieć, który gatunek go pozostawił.

146
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
We wczesnych latach 80 otrzymałem zaskakujące zadanie,

147
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
gdy zostałem zapytany przez mojego profesora z Harwardu

148
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
czy zainteresowany byłbym wyjazdem na Haiti

149
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
aby infiltrować tajne społeczeństwa,

150
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
które były filarami władzy Duvaliera

151
00:06:37,000 --> 00:06:38,000
i Tonton Macoutes

152
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
i zabezpieczyć truciznę używaną do robienia z ludzi zombi.

153
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
Oczywiście, aby nadać sensacji znaczenie,

154
00:06:44,000 --> 00:06:47,000
musiałem zrozumieć co nieco z tej niesamowitej wiary

155
00:06:47,000 --> 00:06:50,000
Vodoun, a wudu nie jest kultem czarnej magii.

156
00:06:50,000 --> 00:06:53,000
Wprost przeciwnie, jest to bardzo kompleksowy światopogląd metafizyczny.

157
00:06:53,000 --> 00:06:54,000
Jest interesujący.

158
00:06:54,000 --> 00:06:55,000
Gdybym zapytał Was o wielkie religie świata,

159
00:06:55,000 --> 00:06:56,000
co byście odpowiedzieli?

160
00:06:56,000 --> 00:06:59,000
Chrześcijaństwo, Islam, Buddyzm, Judaizm, cokolwiek.

161
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
Zawsze jeden kontynent zostaje pominięty,

162
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
ponieważ jest założenie, że w Afryce sub-Sahary

163
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
nie było wierzeń religijnych. Lecz, oczywiście, były

164
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
i wudu jest po prostu destylacją

165
00:07:08,000 --> 00:07:09,000
tych bardzo głębokich idei religijnych,

166
00:07:09,000 --> 00:07:12,000
które pojawiły się w czasie tragicznej diaspory epoki niewolnictwa.

167
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
Tym co czyni wudu tak interesującym

168
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
jest fakt, że jest to żywa relacja

169
00:07:16,000 --> 00:07:17,000
między żyjącymi a zmarłymi.

170
00:07:17,000 --> 00:07:18,000
Tak więc, żyjący rodzą nowe duchy.

171
00:07:18,000 --> 00:07:21,000
Duchy można wywołać zza Wielkiej Wody,

172
00:07:21,000 --> 00:07:23,000
reagując na rytm tańca,

173
00:07:23,000 --> 00:07:25,000
aby natychmiast przenieść duszę żyjącego,

174
00:07:25,000 --> 00:07:29,000
aby na tak krótką olśniewającą chwilę akolit stał się bogiem.

175
00:07:29,000 --> 00:07:31,000
Dlatego też wuduiści lubią mówić,

176
00:07:31,000 --> 00:07:34,000
że: "Wy, biali chodzicie do kościoła i mówicie o Bogu.

177
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
My tańczymy w świątyni i stajemy się Bogiem".

178
00:07:36,000 --> 00:07:39,000
A ponieważ jesteście opętani, zostajecie zabrani przez ducha,

179
00:07:39,000 --> 00:07:40,000
jak możecie zostać zranieni?

180
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Widzicie więc te zaskakujące pokazy:

181
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
akolici wudu w stanie transu

182
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
radzący sobie bezkarnie palącymi się węgielkami,

183
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
raczej zadziwiająca demonstracja możliwości oddziaływania umysłu

184
00:07:51,000 --> 00:07:52,000
na ciało, które to znosi

185
00:07:52,000 --> 00:07:55,000
gdy jest skatalizowane w stanie nadzwyczajnego podniecenia.

186
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
Ze wszystkich plemion, z którymi kiedykolwiek przebywałem

187
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
niezwykłe jest plemie Kogi

188
00:08:00,000 --> 00:08:03,000
z Sierra Nevada de Santa Marta w północnej Kolumbii.

189
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
Potomkowie starożytnej tyrańskiej cywilizacji,

190
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
która niegdyś pokrywała karaibską przybrzeżną równinę Kolumbii

191
00:08:09,000 --> 00:08:10,000
w następstwie podboju,

192
00:08:10,000 --> 00:08:13,000
wycofali się do odizolowanego wulkanicznego masywu,

193
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
który wznosi się ponad karaibską równiną przybrzeżną.

194
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
Na splamionym krwią kontynencie,

195
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
lud ten jako jedyny nigdy nie został podbity przez Hiszpanów.

196
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
Do dzisiejszego dnia pozostają pod rządami rytualnego kapłaństwa,

197
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
ale ich przygotowanie do kapłaństwa jest raczej nadzwyczajne.

198
00:08:26,000 --> 00:08:28,000
Młodzi akolici zabierani są z rodzin

199
00:08:28,000 --> 00:08:30,000
w wieku 3 lub 4 lat,

200
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
odosobnieni w świecie ciemności,

201
00:08:32,000 --> 00:08:36,000
w kamiennych szałasach, u podnóża lodowców przez 18 lat.

202
00:08:36,000 --> 00:08:37,000
Dwa dziewięcioletnie okresy

203
00:08:37,000 --> 00:08:40,000
umyślnie wybrane, by imitować dziewięć miesięcy dojrzewania,

204
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
które spędzają w łonie matki,

205
00:08:42,000 --> 00:08:45,000
teraz metaforycznie spędzają w łonie wielkiej matki.

206
00:08:45,000 --> 00:08:46,000
Przez ten cały czas

207
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
wprowadzani są do wartości kulturowych ich społeczeństwa,

208
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
wartości, które podtrzymują przekonanie, że ich modły

209
00:08:52,000 --> 00:08:55,000
i tylko ich modły, wspierają kosmiczną -

210
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
lub możemy powiedzieć ekologiczną - równowagę.

211
00:08:58,000 --> 00:08:59,000
Pod koniec tej niesamowitej inicjacji,

212
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
pewnego dnia są oni nagle wyprowadzani na świat

213
00:09:01,000 --> 00:09:04,000
i po raz pierwszy w życiu, w wieku 18 lat

214
00:09:04,000 --> 00:09:08,000
widzą wschód słońca. W tym krystalicznym momencie ujrzenia

215
00:09:08,000 --> 00:09:11,000
pierwszego światła, gdy Słońce zaczyna pokrywać zbocza

216
00:09:11,000 --> 00:09:12,000
olśniewająco pięknego krajobrazu,

217
00:09:13,000 --> 00:09:15,000
nagle wszystko, czego się nauczyli w abstrakcji

218
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
potwierdzone zostaje w olśniewającej chwale. Kapłan cofa się

219
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
i mówi: "Widzicie? Jest dokładnie tak jak wam mówiłem.

220
00:09:20,000 --> 00:09:23,000
Jest aż tak pięknie. Waszym obowiązkiem jest tego chronić".

221
00:09:23,000 --> 00:09:25,000
Nazywają siebie starszymi braćmi

222
00:09:25,000 --> 00:09:28,000
i mówią, że my, którzy jesteśmy młodszymi braćmi,

223
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
jesteśmy tymi, którzy są odpowiedzialni za niszczenie świata.

224
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
Taki poziom intuicji staje się bardzo ważny.

225
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
Za każdym razem, gdy myślimy o tubylcach i krajobrazie

226
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
albo przywołujemy Rousseau

227
00:09:38,000 --> 00:09:41,000
i stare wyobrażenie szlachetnego dzikusa,

228
00:09:41,000 --> 00:09:43,000
co jest rasistowską ideą w swej prostocie,

229
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
lub ewentualnie przywołujemy Thoreau

230
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
i mówimy, że ludzie ci są bliźsi Ziemi niż my.

231
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Lecz tubylcy nie są ani sentymentalni

232
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
ani osłabieni nostalgią.

233
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
Nie ma wiele miejsca na żadne z nich

234
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
na malarycznych moczarach Asmatu

235
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
lub w mroźnych wiatrach Tybetu, ale pomimo wszystko,

236
00:09:59,000 --> 00:10:03,000
przez czas i rytuał, stworzyli oni tradycyjną mistykę Ziemi,

237
00:10:03,000 --> 00:10:06,000
która nie jest oparta na idei świadomego bycia blisko niej,

238
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
lecz na bardziej subtelnej intuicji:

239
00:10:08,000 --> 00:10:11,000
idei, że Ziemia sama może jedynie istnieć

240
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
ponieważ jest wchłonięta w istotę poprzez ludzką świadomość.

241
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
Lecz co to znaczy?

242
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
Oznacza to, że małe dziecko z Andów

243
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
wychowane w wierze, że góra jest duchem Apu,

244
00:10:20,000 --> 00:10:22,000
który pokieruje jego losem

245
00:10:22,000 --> 00:10:25,000
będzie zdecydowanie innym człowiekiem duchowo

246
00:10:25,000 --> 00:10:28,000
z odmiennym stosunkiem do tego źródła

247
00:10:28,000 --> 00:10:30,000
lub tego miejsca, niż chłopak z Montany

248
00:10:30,000 --> 00:10:33,000
wychowany w wierze, że góra jest stosem kamieni

249
00:10:33,000 --> 00:10:34,000
gotowych do wydobycia.

250
00:10:34,000 --> 00:10:38,000
Lecz czy jest to miejsce zamieszkania ducha czy stos kamieni, nie ma znaczenia.

251
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
Interesująca jest natomiast metafora, która określa związek

252
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
między jednostką a światem naturalnym.

253
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Wychowałem się w lasach Brytyjskiej Kolumbii,

254
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
w wierze, że lasy te istniały by zostać wycięte.

255
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
Uczyniło to ze mnie innego człowieka

256
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
niż moi przyjaciele z Kwakiutl,

257
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
którzy wierzą, że lasy te były mieszkaniem Hukuka

258
00:10:53,000 --> 00:10:54,000
i że krzywy dziób niebios

259
00:10:54,000 --> 00:10:57,000
i kanibalistyczne duchy, które mieszkały na północnym końcu świata

260
00:10:57,000 --> 00:11:01,000
będą musiały uczestniczyć w ich inicjacji Hamatsa.

261
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
Tak więc, gdy zaczniecie zastanawiać się nad ideą,

262
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
że te kultury mogłyby stworzyć inne rzeczywistości,

263
00:11:05,000 --> 00:11:06,000
moglibyście zacząć rozumieć

264
00:11:06,000 --> 00:11:11,000
niektóre z ich niezwykłych odkryć. Weźmy tę roślinę tutaj.

265
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
Jest to zdjęcie, które zrobiłem w północno-zachodniej Amazonii ubiegłego kwietnia.

266
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
Jest to ayahuasca, o której wielu z was słyszało,

267
00:11:16,000 --> 00:11:19,000
najbardziej psychoaktywny preparat

268
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
z repertuaru szamana.

269
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
Co sprawia, że ayahuasca jest fascynująca

270
00:11:23,000 --> 00:11:27,000
to nie sam potencjał farmakologiczny tego preparatu,

271
00:11:27,000 --> 00:11:31,000
lecz jego przygotowanie. Przygotowany jest on z dwóch różnych elementów.

272
00:11:31,000 --> 00:11:33,000
Z jednej strony mamy drewniane liana,

273
00:11:33,000 --> 00:11:35,000
które mają w sobie serie fenolowych włókien beta,

274
00:11:35,000 --> 00:11:38,000
harminu, harmolin, lekko halucynogenne.

275
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
Sama winorośl

276
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
powoduje jedynie lekkie zamglenie

277
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
świadomości,

278
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
ale preparat jest mieszanką z liśćmi krzaka z gatunku kawy

279
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
pod nazwą Psychotria viridis.

280
00:11:49,000 --> 00:11:52,000
Roślina ta ma w sobie bardzo silne tryptaminy,

281
00:11:52,000 --> 00:11:56,000
bardzo zbliżone w działaniu do serotoniny, dimetyltryptaminy-5,

282
00:11:56,000 --> 00:11:57,000
i metoksydimetyltryptaminy.

283
00:11:57,000 --> 00:11:59,000
Jeśli widzieliście kiedykolwiek Yanomamów

284
00:11:59,000 --> 00:12:01,000
wciągających nosem tę tabakę,

285
00:12:01,000 --> 00:12:04,000
substancję, którą robią z różnych gatunków roślin,

286
00:12:04,000 --> 00:12:08,000
zawiera ona także metoksydimetyltryptaminę.

287
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
Wciąganie nosem tego proszku

288
00:12:10,000 --> 00:12:14,000
daje poczucie bycia wystrzelonym z magazynku strzelby

289
00:12:14,000 --> 00:12:21,000
wyłożonym obrazami barokowymi i lądowania w morzu elektryczności. (Śmiech)

290
00:12:21,000 --> 00:12:23,000
Nie zniekształca to rzeczywistości,

291
00:12:23,000 --> 00:12:24,000
ale tworzy rozpad rzeczywistości.

292
00:12:24,000 --> 00:12:27,000
Faktycznie, spierałem się z moim profesorem, Richardem Evanem Shultesem -

293
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
człowiekiem, który zapoczątkował erę psychodeliczną

294
00:12:29,000 --> 00:12:31,000
odkryciem magicznych grzybów

295
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
w Meksyku w latach 1930.

296
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
Spierałem się, że nie można było zaklasyfikować tych tryptaminów

297
00:12:35,000 --> 00:12:38,000
jako halucynogennych, ponieważ w chwili bycia pod ich wpływem

298
00:12:38,000 --> 00:12:42,000
nikt nie jest na tyle przytomny, by przeżyć urojenie. (Śmiech)

299
00:12:42,000 --> 00:12:45,000
Ale chodzi tu o to, że tryptaminów nie można zażywać doustnie,

300
00:12:45,000 --> 00:12:47,000
ponieważ są denaturowane enzymem

301
00:12:47,000 --> 00:12:50,000
znajdującym się naturalnie w jelitach człowieka i nazywanym utleniaczem monoaminu.

302
00:12:50,000 --> 00:12:53,000
Można je jedynie zażywać ustnie w połączeniu

303
00:12:53,000 --> 00:12:56,000
z inną substancją chemiczną, która denaturuje MAO.

304
00:12:56,000 --> 00:12:57,000
Fascynującym jest fakt,

305
00:12:57,000 --> 00:13:01,000
że beta-karboliny znajdujące się w lianach

306
00:13:01,000 --> 00:13:04,000
są inhibitorami MAO, dokładnie takimi jakie są konieczne

307
00:13:05,000 --> 00:13:08,000
do wzmocnienia tryptaminy. Więc zadajcie sobie pytanie,

308
00:13:08,000 --> 00:13:12,000
jak we florze 80 000 gatunków roślin trujących,

309
00:13:12,000 --> 00:13:16,000
znajdują oni dwa morfologicznie nie związane ze sobą rośliny,

310
00:13:16,000 --> 00:13:17,000
które w połączeniu,

311
00:13:17,000 --> 00:13:19,000
dały wersję biochemiczną

312
00:13:19,000 --> 00:13:21,000
większą niż suma obu części?

313
00:13:21,000 --> 00:13:24,000
Używamy wspaniałego eufemizmu, próba i błąd,

314
00:13:24,000 --> 00:13:25,000
który okazuje się bez znaczenia.

315
00:13:26,000 --> 00:13:29,000
Lecz, gdy zapytajcie Indian, oni odpowiedzą: "Rośliny do nas przemawiają".

316
00:13:29,000 --> 00:13:30,000
Co to znaczy?

317
00:13:30,000 --> 00:13:34,000
To plemię Cofan ma 17 odmian ayahuascy,

318
00:13:34,000 --> 00:13:37,000
z których wszystkie rozpoznają z dalekiej odległości w lesie,

319
00:13:38,000 --> 00:13:42,000
a z których wszystkie dla naszego oka wyglądają jak jeden gatunek.

320
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
I kiedy zapytacie ich jak ustalają taksonomię

321
00:13:44,000 --> 00:13:47,000
odpowiedzą: "Myśleliśmy, że znacie się na roślinach.

322
00:13:47,000 --> 00:13:49,000
Czyż nic nie wiecie?" A ja odpowiadam: "Nie".

323
00:13:49,000 --> 00:13:52,000
Okazuje się, że gdy zbiera się każdy z tych 17 gatunków

324
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
przy pełni ksieżyca, każde z nich śpiewa innym tonem.

325
00:13:55,000 --> 00:13:57,000
To nie da wam doktoratu na Harwardzie,

326
00:13:57,000 --> 00:14:01,000
ale jest bardziej interesujące niż liczenie pręcików.

327
00:14:01,000 --> 00:14:02,000
Więc,

328
00:14:02,000 --> 00:14:05,000
(Oklaski)

329
00:14:05,000 --> 00:14:07,000
problem, problem polega na tym, że nawet ci z nas, którzy

330
00:14:07,000 --> 00:14:09,000
rozumieją trudną sytuację tubylcow

331
00:14:09,000 --> 00:14:10,000
postrzegamy ich jako oryginalnych i barwnych,

332
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
ale w pewnym sensie zredukowanych do marginesu historii

333
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
w miarę gdy świat rzeczywisty, mając na myśli nasz świat, idzie do przodu.

334
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
Prawdą jest, że wiek XX, za 300 lat

335
00:14:17,000 --> 00:14:20,000
nie będzie pamiętany z powodu swoich wojen

336
00:14:20,000 --> 00:14:21,000
lub wynalazków technologicznych,

337
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
a raczej jako era, w której żyliśmy

338
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
i albo aktywnie zaaprobowaliśmy albo pasywnie zaakceptowaliśmy

339
00:14:26,000 --> 00:14:29,000
masowe niszczenie zarówno bogactwa biologicznego, jak i kulturowego zrożnicowania

340
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
naszej planety. Problem ten nie ulegnie zmianie.

341
00:14:32,000 --> 00:14:34,000
Wszystkie kultury na przestrzeni czasu

342
00:14:34,000 --> 00:14:37,000
stale brały udział w tańcu

343
00:14:37,000 --> 00:14:38,000
z nowymi możliwościami życia.

344
00:14:39,000 --> 00:14:41,000
Problemem nie jest sama technologia.

345
00:14:42,000 --> 00:14:44,000
Indianie Sioux nie przestali być Siouxami,

346
00:14:44,000 --> 00:14:45,000
gdy przestali używać łuków i strzał,

347
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
tak samo jak Amerykanin nie przestał być Amerykaninem,

348
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
gdy przestał jeździć bryczką i konno.

349
00:14:49,000 --> 00:14:50,000
To nie zmiana czy technologia

350
00:14:50,000 --> 00:14:54,000
zagrażają integralności etnosfery, lecz potęga.

351
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
Nieokrzesane oblicze dominacji.

352
00:14:56,000 --> 00:14:58,000
Gdy kiedykolwiek rozejrzymy się po świecie,

353
00:14:58,000 --> 00:15:01,000
odkrywamy, że nie są to kultury skazane na wymarcie.

354
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
Są to energicznie żyjące narody

355
00:15:03,000 --> 00:15:06,000
niszczone przez obecność rozpoznawalnych sił,

356
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
do których nie mają zdolności się przystosować.

357
00:15:08,000 --> 00:15:10,000
Czy chodzi tu o wierutne wylesienie

358
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
w ojczyźnie Penan -

359
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
nomadów z południowo-wschodniej Azji, z Sarawak -

360
00:15:16,000 --> 00:15:20,000
plemienia, które swobodnie żyło w lesie jeszcze pokolenie temu,

361
00:15:20,000 --> 00:15:23,000
a teraz całkowicie zostało zredukowane do służebności i prostytucji

362
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
na brzegach rzek,

363
00:15:25,000 --> 00:15:29,000
które zostały zanieczyszczone szlamem,

364
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
który wydaje się, że wymywa połowę Borneo

365
00:15:31,000 --> 00:15:32,000
do Południowego Morza Chińskiego,

366
00:15:32,000 --> 00:15:34,000
gdzie na horyzoncie widać japońskie frachtowce

367
00:15:34,000 --> 00:15:38,000
gotowe napełnić swoje ładownie surowymi kłodami wyrwanymi z lasu.

368
00:15:38,000 --> 00:15:39,000
Czy w przypadku plemienia Yanomami,

369
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
to przyniesione choroby,

370
00:15:41,000 --> 00:15:43,000
w następstwie odkrycia złota.

371
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
Czy jeśli wybierzemy się w góry Tybetu,

372
00:15:45,000 --> 00:15:47,000
gdzie ostatnio prowadzę dużo badań,

373
00:15:48,000 --> 00:15:51,000
zobaczymy surową twarz dominacji politycznej.

374
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
Wiecie, ludobójstwo, fizyczna zagłada plemion

375
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
są powszechnie potępiane, ale eksterminacja etniczna,

376
00:15:56,000 --> 00:15:59,000
niszczenie stylu życia ludzi, nie tylko nie jest potępiana,

377
00:15:59,000 --> 00:16:02,000
lecz powszechnie – w wielu zakątkach - świętowana

378
00:16:02,000 --> 00:16:04,000
jako część strategii rozwoju.

379
00:16:04,000 --> 00:16:07,000
Nie możecie zrozumieć bólu Tybetu

380
00:16:07,000 --> 00:16:09,000
dopóki nie odczujecie go osobiście.

381
00:16:09,000 --> 00:16:13,000
Kiedyś przejechałem lądem 6000 mil z Chengdu w Zachodnich Chinach

382
00:16:13,000 --> 00:16:16,000
przez południowo-wschodni Tybet do Lhasa

383
00:16:16,000 --> 00:16:20,000
z młodszym kolegą i dopiero, gdy dotarłem do Lhasa

384
00:16:20,000 --> 00:16:23,000
zrozumiałem prawdę kryjącą się za statystyką,

385
00:16:23,000 --> 00:16:24,000
o której się słyszy.

386
00:16:24,000 --> 00:16:28,000
6000 świętych pomników niszczonych na miał i pył.

387
00:16:28,000 --> 00:16:31,000
1,2 miliona ludzi zabitych przez korpusy

388
00:16:31,000 --> 00:16:32,000
podczas rewolucji kulturalnej.

389
00:16:33,000 --> 00:16:35,000
Ojciec tego młodego człowieka został wciągnięty do Panchen Lama.

390
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
Oznaczało to, że został natychmiast zabity

391
00:16:37,000 --> 00:16:39,000
w czasie inwazji chińskiej.

392
00:16:39,000 --> 00:16:41,000
Jego wujek uciekł z Jego Świątobliwością w diasporze,

393
00:16:41,000 --> 00:16:44,000
w której ludzie przeszli do Nepalu.

394
00:16:44,000 --> 00:16:46,000
Jego matka została uwięziona

395
00:16:46,000 --> 00:16:48,000
za to, że była zamożna.

396
00:16:49,000 --> 00:16:51,000
On został przeszmuglowany do więzienia, gdy miał dwa lata,

397
00:16:51,000 --> 00:16:53,000
aby ukryć się w fałdach jej spódnicy,

398
00:16:53,000 --> 00:16:55,000
ponieważ nie mogła żyć bez niego.

399
00:16:55,000 --> 00:16:57,000
Siostra, która dokonała tego odważnego czynu

400
00:16:57,000 --> 00:16:58,000
została wzięta do obozu nauki.

401
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
Któregoś dnia przez nieuwagę nastąpiła na opaskę naramienną

402
00:17:01,000 --> 00:17:03,000
Mao i za to wykroczenie

403
00:17:03,000 --> 00:17:06,000
została skazana na siedem lat ciężkich robót.

404
00:17:06,000 --> 00:17:09,000
Ból Tybetu może być nie do zniesienia,

405
00:17:09,000 --> 00:17:12,000
lecz zbawczy duch narodu jest czymś niesamowitym.

406
00:17:13,000 --> 00:17:16,000
Ostatecznie chodzi tu jedynie o wybór.

407
00:17:16,000 --> 00:17:19,000
Czy chcemy żyć w monochromatycznym świecie monotonii,

408
00:17:19,000 --> 00:17:22,000
czy chcemy przyjąć polichromiczny świat różnorodności.

409
00:17:22,000 --> 00:17:25,000
Margaret Mead, wspaniała antropolog, powiedziała przed śmiercią,

410
00:17:25,000 --> 00:17:28,000
że jej największą obawą jest, iż w miarę zmierzania ku

411
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
tej bezbarwnej amorficznej generycznej wizji świata

412
00:17:30,000 --> 00:17:35,000
nie tylko będziemy świadkami redukcji całego zakresu wyobraźni ludzkiej

413
00:17:35,000 --> 00:17:39,000
do zawężonej modalności myśli,

414
00:17:39,000 --> 00:17:40,000
lecz, że obudzimy się z tego snu któregoś dnia

415
00:17:40,000 --> 00:17:43,000
zapomniawszy, że były inne możliwości.

416
00:17:44,000 --> 00:17:47,000
Upokarzająca jest świadomość, że nasz gatunek istniał, być może,

417
00:17:47,000 --> 00:17:49,000
przez okolo 600 000 lat.

418
00:17:49,000 --> 00:17:52,000
Rewolucja epoki Neolitu, która dała nam rolnictwo,

419
00:17:52,000 --> 00:17:54,000
kiedy to ulegliśmy kultowi ziarna,

420
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
kiedy poezja szamanów została wyparta

421
00:17:56,000 --> 00:17:57,000
prozą kapłaństwa

422
00:17:57,000 --> 00:18:00,000
i kiedy stworzyliśmy nadwyżkę wyspecjalizowanej hierarchii,

423
00:18:00,000 --> 00:18:02,000
to tylko 10 000 lat temu.

424
00:18:02,000 --> 00:18:04,000
Nowoczesny świat przemysłu jaki dzisiaj znamy

425
00:18:04,000 --> 00:18:06,000
ma zaledwie 300 lat.

426
00:18:06,000 --> 00:18:08,000
Lecz powierzchowna historia świata nie sugeruje mi,

427
00:18:08,000 --> 00:18:11,000
że mamy odpowiedzi na wszystkie wyzwania,

428
00:18:11,000 --> 00:18:13,000
przed którymi staniemy w nadchodzących millenniach.

429
00:18:13,000 --> 00:18:15,000
Gdy te niezliczone mnóstwa kultur na świecie

430
00:18:15,000 --> 00:18:18,000
zapytywane są o znaczenie bycia człowiekiem,

431
00:18:18,000 --> 00:18:20,000
odpowiadają one na 10 000 różnych głosów.

432
00:18:20,000 --> 00:18:26,000
A to właśnie w tej pieśni ponownie odkryjemy możliwość

433
00:18:26,000 --> 00:18:29,000
bycia kim jesteśmy: całkowicie świadomym gatunkiem,

434
00:18:29,000 --> 00:18:32,000
w pełni zdającym sobie sprawę z zapewnienia, że narody i ogrody

435
00:18:32,000 --> 00:18:38,000
znajdują sposoby na rozwój. To są wspaniałe momenty optymizmu.

436
00:18:38,000 --> 00:18:41,000
To fotografia, którą zrobiłem na północnym przylądku wyspy Baffin,

437
00:18:41,000 --> 00:18:43,000
gdzie wybrałem się na łowy narwhali z członkami plemienia Inuit

438
00:18:44,000 --> 00:18:47,000
i ten człowiek, Olaya, opowiedział mi wspaniałą historię o swoim dziadku.

439
00:18:48,000 --> 00:18:50,000
Rząd kanadyjski nie zawsze dobrze traktował

440
00:18:50,000 --> 00:18:52,000
plemię Inuit i w latach 1950-tych,

441
00:18:52,000 --> 00:18:55,000
aby wprowadzić naszą suwerenność zmusiliśmy ich do życia w osadach.

442
00:18:55,000 --> 00:18:59,000
Jego dziadek odmówił przeniesienia się.

443
00:18:59,000 --> 00:19:03,000
Rodzina, obawiając się o jego życie, zabrała jego całą broń,

444
00:19:03,000 --> 00:19:04,000
wszystkie narzędzia.

445
00:19:05,000 --> 00:19:07,000
Musicie zrozumieć, że Inuitowie nie obawiali się zimna;

446
00:19:07,000 --> 00:19:08,000
a raczej je wykorzystywali.

447
00:19:08,000 --> 00:19:11,000
Płozy ich sań były początkowo robione z ryb

448
00:19:11,000 --> 00:19:12,000
owiniętych skórą karibu.

449
00:19:12,000 --> 00:19:17,000
Więc jego dziadek nie bał się arktycznej nocy

450
00:19:17,000 --> 00:19:19,000
czy wiejącej śnieżycy.

451
00:19:19,000 --> 00:19:22,000
Po prostu wyszedł na dwór, spuścił spodnie ze skóry foki

452
00:19:23,000 --> 00:19:26,000
i wypróżnił się w swoją dłoń. W miarę jak kał zamarzał,

453
00:19:26,000 --> 00:19:29,000
uformował z niego coś w kształcie ostrza.

454
00:19:29,000 --> 00:19:31,000
Napluł na brzeg noża z kału,

455
00:19:31,000 --> 00:19:34,000
a gdy to w końcu zamarzło, zabił nim psa.

456
00:19:34,000 --> 00:19:37,000
Zdjął z psa skórę i zrobił improwizowaną uprząż,

457
00:19:37,000 --> 00:19:40,000
z klatki piersiowej psa zrobił improwizowane sanie,

458
00:19:41,000 --> 00:19:42,000
przywiązał do nich drugiego psa

459
00:19:42,000 --> 00:19:46,000
i zniknął jadąc po masie lodowej, z nożem z kału za pasem.

460
00:19:46,000 --> 00:19:50,000
Mówimy o przeżyciu z niczym. (Śmiech)

461
00:19:50,000 --> 00:19:51,000
Ale to pod wieloma względami

462
00:19:51,000 --> 00:19:53,000
(Oklaski)

463
00:19:53,000 --> 00:19:55,000
jest symbolem odporności plemienia Inuit

464
00:19:55,000 --> 00:19:58,000
i wszystkich autochtonów na świecie.

465
00:19:58,000 --> 00:20:00,000
W kwietniu 1999 roku rząd kanadyjski

466
00:20:00,000 --> 00:20:03,000
oddał Inuitom całkowitą kontrolę

467
00:20:03,000 --> 00:20:06,000
nad obszarem większym niż Kalifornia i Teksas razem wzięte.

468
00:20:06,000 --> 00:20:08,000
To nasza nowa ojczyzna. Nazywa się Nunavut.

469
00:20:09,000 --> 00:20:12,000
Jest to niezależne terytorium. Mają kontrolę nad wszystkimi zasobami mineralnymi.

470
00:20:12,000 --> 00:20:14,000
Niesamowita historia w jaki sposób naród-stan

471
00:20:14,000 --> 00:20:18,000
może osiągnąć - starać się zrekompensować swoich obywateli.

472
00:20:19,000 --> 00:20:22,000
Na zakończenie, myślę, że jest to wyraźnie widoczne

473
00:20:22,000 --> 00:20:23,000
przynajmniej dla tych wszystkich z nas, którzy podróżowali

474
00:20:23,000 --> 00:20:25,000
do tych odległych zakątków świata,

475
00:20:27,000 --> 00:20:28,000
zdać sobie sprawę, że one wcale nie są tak odległe.

476
00:20:28,000 --> 00:20:30,000
Są czyimiś ojczyznami.

477
00:20:30,000 --> 00:20:32,000
Reprezentują gałęzie wyobraźni ludzkiej

478
00:20:32,000 --> 00:20:36,000
sięgające zarania czasu. Dla nas wszystkich,

479
00:20:36,000 --> 00:20:39,000
marzenia tych dzieci, tak jak marzenia naszych własnych dzieci,

480
00:20:39,000 --> 00:20:42,000
stają się częścią nagiej geografii nadziei.

481
00:20:42,000 --> 00:20:46,000
Więc, tym co ostatecznie staramy się osiągnąć w National Geographic

482
00:20:46,000 --> 00:20:50,000
jest to, że wierzymy iż politycy nigdy nie osiągną niczego.

483
00:20:50,000 --> 00:20:51,000
Myślimy, że polemiki -

484
00:20:51,000 --> 00:20:53,000
(Oklaski)

485
00:20:53,000 --> 00:20:55,000
uważamy, że polemiki nie są przekonujące,

486
00:20:55,000 --> 00:20:58,000
ale wierzymy, że opowiadanie historii ludzi może zmienić świat,

487
00:20:58,000 --> 00:21:01,000
więc jesteśmy pewnie organizacją, która najlepiej na świecie opowiada historie

488
00:21:01,000 --> 00:21:04,000
Naszą witrynę odwiedza 35 milionów ludzi każdego miesiąca.

489
00:21:04,000 --> 00:21:07,000
156 krajów pokazuje nasz kanał telewizyjny.

490
00:21:08,000 --> 00:21:10,000
Nasze tygodniki czytają miliony.

491
00:21:10,000 --> 00:21:13,000
Prowadzimy serie wypraw

492
00:21:13,000 --> 00:21:15,000
w etnosferę, gdzie zabieramy naszych widzów

493
00:21:15,000 --> 00:21:17,000
do miejsc takich cudów kulturowych,

494
00:21:18,000 --> 00:21:20,000
że są po prostu urzeczeni

495
00:21:20,000 --> 00:21:22,000
tym co zobaczyli i mamy nadzieję, że dlatego też

496
00:21:22,000 --> 00:21:25,000
stopniowo wspierają, jeden po drugim,

497
00:21:25,000 --> 00:21:27,000
główne objawienie antropologii:

498
00:21:27,000 --> 00:21:31,000
to, że świat ten zasługuje na istnienie w odmiennych formach,

499
00:21:31,000 --> 00:21:32,000
że możemy znaleźć sposób życia

500
00:21:32,000 --> 00:21:35,000
w prawdziwie wielokulturowym pluralistycznym świecie,

501
00:21:35,000 --> 00:21:37,000
w którym wszystkie mądrości wszystkich narodów

502
00:21:37,000 --> 00:21:40,000
mogą dokonać wkładu do naszego zbiorowego dobrego samopoczucia.

503
00:21:40,000 --> 00:21:41,000
Bardzo dziękuję.

504
00:21:41,000 --> 00:21:43,000
(Oklaski)