[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.20,0:00:02.07,Default,,0000,0000,0000,,-[Sal] Streszczę teraz zagadnienie
Dialogue: 0,0:00:02.07,0:00:03.16,Default,,0000,0000,0000,,starożytnej Grecji.
Dialogue: 0,0:00:03.16,0:00:05.68,Default,,0000,0000,0000,,W przyszłych filmach zagłębimy się bardziej
Dialogue: 0,0:00:05.68,0:00:07.34,Default,,0000,0000,0000,,w niektóre z tych wydarzeń i idei.
Dialogue: 0,0:00:07.34,0:00:10.19,Default,,0000,0000,0000,,Lecz ten da wam tło i szersze spojrzenie.
Dialogue: 0,0:00:10.19,0:00:14.36,Default,,0000,0000,0000,,Na początek zacznijmy z samą nazwą Grecji.
Dialogue: 0,0:00:15.30,0:00:17.78,Default,,0000,0000,0000,,Wychodzi na to, że Grecy nie nazywają
Dialogue: 0,0:00:17.78,0:00:21.36,Default,,0000,0000,0000,,swojej krainy Grecją, tak samo starożytni Grecy.
Dialogue: 0,0:00:21.36,0:00:23.19,Default,,0000,0000,0000,,Nazywali ją Helladą.
Dialogue: 0,0:00:24.10,0:00:25.35,Default,,0000,0000,0000,,Hellada, Hellada.
Dialogue: 0,0:00:27.02,0:00:30.19,Default,,0000,0000,0000,,Słowo Hellada pochodzi od Hellena,
Dialogue: 0,0:00:31.50,0:00:33.45,Default,,0000,0000,0000,,od kogoś imieniem Hellen,
Dialogue: 0,0:00:33.45,0:00:35.89,Default,,0000,0000,0000,,kto jest legendarnym przodkiem,
Dialogue: 0,0:00:35.89,0:00:38.92,Default,,0000,0000,0000,,protoplastą Greków.
Dialogue: 0,0:00:38.92,0:00:39.83,Default,,0000,0000,0000,,Możecie go uważać
Dialogue: 0,0:00:39.83,0:00:41.74,Default,,0000,0000,0000,,za ojca wszystkich Greków.
Dialogue: 0,0:00:41.74,0:00:45.17,Default,,0000,0000,0000,,Nie jest to zbyt historycznie udokumentowane
Dialogue: 0,0:00:45.17,0:00:48.36,Default,,0000,0000,0000,,kiedy Hellen właściwie żył,
Dialogue: 0,0:00:48.36,0:00:51.89,Default,,0000,0000,0000,,ale to stąd mamy Helladę.
Dialogue: 0,0:00:51.89,0:00:52.76,Default,,0000,0000,0000,,To bardzo ważne.
Dialogue: 0,0:00:52.76,0:00:56.78,Default,,0000,0000,0000,,Nie mylcie Hellena, mężczyzny,
Dialogue: 0,0:00:56.78,0:00:59.15,Default,,0000,0000,0000,,z Heleną Trojańską.
Dialogue: 0,0:00:59.15,0:01:00.97,Default,,0000,0000,0000,,Helena Trojańska to ktoś inny.
Dialogue: 0,0:01:00.97,0:01:04.15,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy byłem mały i słyszałem o helleńskich rzeczach,
Dialogue: 0,0:01:04.15,0:01:06.95,Default,,0000,0000,0000,,hellenistycznym okresie lub Hellenach,
Dialogue: 0,0:01:06.95,0:01:07.78,Default,,0000,0000,0000,,to myślałem,
Dialogue: 0,0:01:07.78,0:01:10.38,Default,,0000,0000,0000,,że to pewnie ma coś z Heleną Trojańską.
Dialogue: 0,0:01:10.38,0:01:11.22,Default,,0000,0000,0000,,Nie.
Dialogue: 0,0:01:11.22,0:01:15.07,Default,,0000,0000,0000,,Odnosi się to do greckiego protoplasty Hellena.
Dialogue: 0,0:01:15.07,0:01:18.43,Default,,0000,0000,0000,,I stąd pochodzi Hellada
Dialogue: 0,0:01:18.43,0:01:22.44,Default,,0000,0000,0000,,oraz Hellenowie, czyli Grecy.
Dialogue: 0,0:01:22.44,0:01:25.55,Default,,0000,0000,0000,,Helleński, czyli określenie czegoś greckiego,
Dialogue: 0,0:01:25.55,0:01:27.12,Default,,0000,0000,0000,,albo okres hellenistyczny,
Dialogue: 0,0:01:27.12,0:01:29.50,Default,,0000,0000,0000,,który omówimy w innym filmie,
Dialogue: 0,0:01:29.50,0:01:31.26,Default,,0000,0000,0000,,a jest okresem greckich wpływów.
Dialogue: 0,0:01:31.26,0:01:35.05,Default,,0000,0000,0000,,Nie tylko w Grecji i Anatolii,
Dialogue: 0,0:01:35.05,0:01:37.64,Default,,0000,0000,0000,,lecz też w Persji i Egipcie.
Dialogue: 0,0:01:38.58,0:01:39.100,Default,,0000,0000,0000,,Więc skoro to powiedzieliśmy,
Dialogue: 0,0:01:39.100,0:01:44.01,Default,,0000,0000,0000,,omówmy sobie w dużym zarysie historię
Dialogue: 0,0:01:44.01,0:01:45.71,Default,,0000,0000,0000,,starożytnej Grecji.
Dialogue: 0,0:01:45.71,0:01:49.07,Default,,0000,0000,0000,,Wierzy się, że Półwysep Grecki
Dialogue: 0,0:01:49.07,0:01:52.37,Default,,0000,0000,0000,,był zasiedlony przez człowieka
Dialogue: 0,0:01:52.37,0:01:54.47,Default,,0000,0000,0000,,od wielu tysięcy lat.
Dialogue: 0,0:01:54.47,0:01:56.05,Default,,0000,0000,0000,,Z czasem miejmy nadzieję, że zdobędziemy
Dialogue: 0,0:01:56.05,0:01:57.76,Default,,0000,0000,0000,,więcej informacji o nich.
Dialogue: 0,0:01:57.76,0:01:59.37,Default,,0000,0000,0000,,Lecz moja oś czasu
Dialogue: 0,0:01:59.37,0:02:01.46,Default,,0000,0000,0000,,zaczyna się od Grecji mykeńskiej,
Dialogue: 0,0:02:01.46,0:02:04.86,Default,,0000,0000,0000,,czy raczej od końca Grecji mykeńskiej.
Dialogue: 0,0:02:04.86,0:02:06.28,Default,,0000,0000,0000,,W innych filmach powiemy więcej
Dialogue: 0,0:02:06.28,0:02:09.02,Default,,0000,0000,0000,,o Imperium Mykeńskim.
Dialogue: 0,0:02:09.02,0:02:10.85,Default,,0000,0000,0000,,Gdy to imperium upada,
Dialogue: 0,0:02:10.85,0:02:13.27,Default,,0000,0000,0000,,Grecja wchodzi w wieki ciemne.
Dialogue: 0,0:02:13.27,0:02:15.12,Default,,0000,0000,0000,,Powodem dla nazwy wieki ciemne
Dialogue: 0,0:02:15.12,0:02:18.11,Default,,0000,0000,0000,,jest brak historycznych źródeł z tego okresu
Dialogue: 0,0:02:18.11,0:02:21.03,Default,,0000,0000,0000,,okrągło między 1100 a 800 r. p.n.e.
Dialogue: 0,0:02:22.33,0:02:24.40,Default,,0000,0000,0000,,Mamy jedno wydarzenie,
Dialogue: 0,0:02:24.40,0:02:26.94,Default,,0000,0000,0000,,które może lekko zaakcentuję
Dialogue: 0,0:02:26.94,0:02:29.81,Default,,0000,0000,0000,,jako pytanie, które jest warte uwagi.
Dialogue: 0,0:02:29.81,0:02:33.73,Default,,0000,0000,0000,,Mamy pytajnik dla wojny trojańskiej około 1200 r. p.n.e.
Dialogue: 0,0:02:35.34,0:02:38.56,Default,,0000,0000,0000,,Ponownie, nie ma silnych historycznych źródeł
Dialogue: 0,0:02:38.56,0:02:42.70,Default,,0000,0000,0000,,dla wojny trojańskiej, lecz to sławna wojna,
Dialogue: 0,0:02:42.70,0:02:45.39,Default,,0000,0000,0000,,którą udokumentował Homer.
Dialogue: 0,0:02:45.39,0:02:47.48,Default,,0000,0000,0000,,Sam Homer, nie wiemy czy w ogóle istniał,
Dialogue: 0,0:02:47.48,0:02:49.97,Default,,0000,0000,0000,,czy też był całkiem tradycją literacką.
Dialogue: 0,0:02:49.97,0:02:51.62,Default,,0000,0000,0000,,Lecz w Iliadzie udokumentowano
Dialogue: 0,0:02:51.62,0:02:53.68,Default,,0000,0000,0000,,i potem w Odysei.
Dialogue: 0,0:02:53.68,0:02:54.52,Default,,0000,0000,0000,,Jeszcze raz,
Dialogue: 0,0:02:54.52,0:02:56.81,Default,,0000,0000,0000,,Spisano to wiele stuleci później,
Dialogue: 0,0:02:56.81,0:03:00.31,Default,,0000,0000,0000,,a i sam Homer jest półlegendarną postacią.
Dialogue: 0,0:03:01.28,0:03:03.32,Default,,0000,0000,0000,,Ale kiedy ludzie mówią o wojnach trojańskich
Dialogue: 0,0:03:03.32,0:03:04.70,Default,,0000,0000,0000,,albo oglądają filmy,
Dialogue: 0,0:03:04.70,0:03:06.58,Default,,0000,0000,0000,,to chodzi o coś, co jeśli jest prawdą,
Dialogue: 0,0:03:06.58,0:03:08.36,Default,,0000,0000,0000,,to wydarzyło się
Dialogue: 0,0:03:08.36,0:03:10.78,Default,,0000,0000,0000,,około 1200 r. p.n.e.
Dialogue: 0,0:03:13.60,0:03:16.22,Default,,0000,0000,0000,,Wyjście z wieków ciemnych następuje
Dialogue: 0,0:03:16.22,0:03:19.38,Default,,0000,0000,0000,,gdy niektóre z tych instytucji,
Dialogue: 0,0:03:19.38,0:03:22.89,Default,,0000,0000,0000,,które opisują, identyfikują starożytną Grecję,
Dialogue: 0,0:03:22.89,0:03:24.29,Default,,0000,0000,0000,,zostają założone.
Dialogue: 0,0:03:24.29,0:03:26.62,Default,,0000,0000,0000,,Wyrocznia Delficka.
Dialogue: 0,0:03:26.62,0:03:29.97,Default,,0000,0000,0000,,Wyrocznia Delficka lub Pytia,
Dialogue: 0,0:03:29.97,0:03:31.74,Default,,0000,0000,0000,,znana jako Wyrocznia Deflicka.
Dialogue: 0,0:03:31.74,0:03:34.44,Default,,0000,0000,0000,,Tam przywódcy greckich miast-państw
Dialogue: 0,0:03:34.44,0:03:38.89,Default,,0000,0000,0000,,udawali się, żeby zrozumieć przyszłe wydarzenia,
Dialogue: 0,0:03:38.89,0:03:40.36,Default,,0000,0000,0000,,po proroctwa.
Dialogue: 0,0:03:40.36,0:03:43.21,Default,,0000,0000,0000,,Ta instytucja, Wyrocznia Delficka,
Dialogue: 0,0:03:43.21,0:03:47.47,Default,,0000,0000,0000,,przetrwała cały ten okres na mojej osi czasu,
Dialogue: 0,0:03:47.47,0:03:52.58,Default,,0000,0000,0000,,do panowania Rzymian, to ponad 1000 lat
Dialogue: 0,0:03:53.10,0:03:56.83,Default,,0000,0000,0000,,gdy Wyrocznia jest bardzo, bardzo ważną postacią,
Dialogue: 0,0:03:56.83,0:03:59.90,Default,,0000,0000,0000,,dla przywódców Grecji.
Dialogue: 0,0:03:59.90,0:04:03.55,Default,,0000,0000,0000,,W tym samym czasie istniały Igrzyska Olimpijskie
Dialogue: 0,0:04:03.55,0:04:05.48,Default,,0000,0000,0000,,w miejscowości Olimp,
Dialogue: 0,0:04:05.48,0:04:09.68,Default,,0000,0000,0000,,gdzie ludzi rywalizowali pokazując swoją sprawność.
Dialogue: 0,0:04:09.68,0:04:12.19,Default,,0000,0000,0000,,Te Igrzyska Olimpijskie, powtórzmy,
Dialogue: 0,0:04:12.19,0:04:15.19,Default,,0000,0000,0000,,trwały nieprzerwanie ponad 1000 lat.
Dialogue: 0,0:04:16.22,0:04:20.10,Default,,0000,0000,0000,,Nasze dzisiejsze Igrzyska są ledwie mgnieniem oka,
Dialogue: 0,0:04:20.10,0:04:24.34,Default,,0000,0000,0000,,w dodatku są na wzór tych starożytnych,
Dialogue: 0,0:04:24.34,0:04:27.54,Default,,0000,0000,0000,,porównując jak długo tamte trwały.
Dialogue: 0,0:04:27.54,0:04:30.62,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy ludzie myślą o Grecji,
Dialogue: 0,0:04:31.50,0:04:35.05,Default,,0000,0000,0000,,to zwykle myślą o Grecji okresu klasycznego.
Dialogue: 0,0:04:35.05,0:04:37.51,Default,,0000,0000,0000,,To jest okres klasyczny, o tutaj.
Dialogue: 0,0:04:37.51,0:04:39.82,Default,,0000,0000,0000,,Zrobimy filmy o tych wydarzeniach,
Dialogue: 0,0:04:39.82,0:04:44.24,Default,,0000,0000,0000,,lecz mniej więcej jest to okres pomiędzy perskimi inwazjami,
Dialogue: 0,0:04:44.24,0:04:46.61,Default,,0000,0000,0000,,które zostały odparte,
Dialogue: 0,0:04:46.61,0:04:50.90,Default,,0000,0000,0000,,a wzniesieniem się i upadkiem Aleksandra.
Dialogue: 0,0:04:50.90,0:04:54.00,Default,,0000,0000,0000,,To wtedy pojawiły się te idee
Dialogue: 0,0:04:54.00,0:04:58.17,Default,,0000,0000,0000,,greckiej demokracji.
Dialogue: 0,0:05:01.54,0:05:04.20,Default,,0000,0000,0000,,Perykles, strateg Aten,
Dialogue: 0,0:05:04.20,0:05:07.85,Default,,0000,0000,0000,,użył swym wpływów by naprawdę wzmocnić demokrację.
Dialogue: 0,0:05:07.85,0:05:10.78,Default,,0000,0000,0000,,Za jego rządów
Dialogue: 0,0:05:10.78,0:05:13.40,Default,,0000,0000,0000,,powstał Akropol i Partenon,
Dialogue: 0,0:05:13.40,0:05:17.96,Default,,0000,0000,0000,,ikony greckiej kultury.
Dialogue: 0,0:05:17.96,0:05:21.08,Default,,0000,0000,0000,,Ponownie, wszystko to w tym okresie.
Dialogue: 0,0:05:21.08,0:05:23.10,Default,,0000,0000,0000,,To okres mniej więcej tutaj.
Dialogue: 0,0:05:23.10,0:05:25.19,Default,,0000,0000,0000,,Jest to również okres powiązany
Dialogue: 0,0:05:25.19,0:05:27.08,Default,,0000,0000,0000,,z słynnymi greckimi filozofami.
Dialogue: 0,0:05:27.08,0:05:28.16,Default,,0000,0000,0000,,Te linie o tutaj
Dialogue: 0,0:05:28.16,0:05:31.09,Default,,0000,0000,0000,,to życie Sokratesa i Platona,
Dialogue: 0,0:05:31.09,0:05:33.62,Default,,0000,0000,0000,,który był uczniem Sokratesa,
Dialogue: 0,0:05:33.62,0:05:35.16,Default,,0000,0000,0000,,założył sławną Akademię.
Dialogue: 0,0:05:35.16,0:05:37.28,Default,,0000,0000,0000,,Arystoteles był uczniem Platona
Dialogue: 0,0:05:37.28,0:05:40.61,Default,,0000,0000,0000,,i słynnym mentorem Aleksandra Wielkiego.
Dialogue: 0,0:05:41.56,0:05:44.12,Default,,0000,0000,0000,,Wspomniałem już o miastach-państwach,
Dialogue: 0,0:05:44.12,0:05:46.47,Default,,0000,0000,0000,,warto wspomnieć o kilku,
Dialogue: 0,0:05:46.47,0:05:48.30,Default,,0000,0000,0000,,no, warto by wspomnieć o wszystkich,
Dialogue: 0,0:05:48.30,0:05:49.94,Default,,0000,0000,0000,,ale na tym diagramie
Dialogue: 0,0:05:49.94,0:05:52.25,Default,,0000,0000,0000,,mam te najważniejsze miasta-państwa Grecji,
Dialogue: 0,0:05:52.25,0:05:53.36,Default,,0000,0000,0000,,o których często usłyszycie.
Dialogue: 0,0:05:53.36,0:05:55.05,Default,,0000,0000,0000,,Mówiliśmy już o Wyroczni Delfickiej,
Dialogue: 0,0:05:55.05,0:05:56.87,Default,,0000,0000,0000,,Igrzyskach Olimpijskich w Olimpie.
Dialogue: 0,0:05:56.87,0:05:59.47,Default,,0000,0000,0000,,Sporo dyskusji toczy się wokół Sparty
Dialogue: 0,0:05:59.47,0:06:00.97,Default,,0000,0000,0000,,i Aten.
Dialogue: 0,0:06:03.74,0:06:06.82,Default,,0000,0000,0000,,Usłyszycie też o Koryncie i Tebach.
Dialogue: 0,0:06:06.82,0:06:10.65,Default,,0000,0000,0000,,Sparta jest znana z militarystycznego społeczeństwa.
Dialogue: 0,0:06:12.01,0:06:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Często gloryfikowanego.
Dialogue: 0,0:06:13.00,0:06:15.13,Default,,0000,0000,0000,,Warto wspomnieć przy tym, że posiadali
Dialogue: 0,0:06:15.13,0:06:16.52,Default,,0000,0000,0000,,mnóstwo niewolników.
Dialogue: 0,0:06:16.52,0:06:19.27,Default,,0000,0000,0000,,W różnych momentach historii
Dialogue: 0,0:06:19.27,0:06:22.66,Default,,0000,0000,0000,,istniało gdzieś pomiędzy 7 a 20 niewolników
Dialogue: 0,0:06:22.66,0:06:24.88,Default,,0000,0000,0000,,na jednego Spartanina.
Dialogue: 0,0:06:24.88,0:06:27.61,Default,,0000,0000,0000,,Ateny są znane z filozofii.
Dialogue: 0,0:06:27.61,0:06:31.82,Default,,0000,0000,0000,,Znane jako kolebka demokracji.
Dialogue: 0,0:06:31.82,0:06:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Znane ze sztuki i architektury
Dialogue: 0,0:06:34.00,0:06:36.48,Default,,0000,0000,0000,,no, wszystkie te obszary są znane z architektury.
Dialogue: 0,0:06:36.48,0:06:40.11,Default,,0000,0000,0000,,Warto też wspomnieć, że podczas złotego wieku
Dialogue: 0,0:06:40.11,0:06:42.13,Default,,0000,0000,0000,,Ateny miały swoje imperium
Dialogue: 0,0:06:42.13,0:06:45.10,Default,,0000,0000,0000,,i też całkiem brutalnie gasili bunty
Dialogue: 0,0:06:45.10,0:06:48.07,Default,,0000,0000,0000,,i podporządkowywali sobie ludzi.
Dialogue: 0,0:06:48.07,0:06:50.94,Default,,0000,0000,0000,,Więc to zależy jak się patrzy.
Dialogue: 0,0:06:50.94,0:06:52.48,Default,,0000,0000,0000,,Będą inne filmy
Dialogue: 0,0:06:52.48,0:06:54.66,Default,,0000,0000,0000,,o tych różnych rzeczach.
Dialogue: 0,0:06:54.66,0:06:57.03,Default,,0000,0000,0000,,W tym czasie te miasta-państwa,
Dialogue: 0,0:06:57.03,0:06:59.45,Default,,0000,0000,0000,,pomimo że miały wspólny język
Dialogue: 0,0:06:59.45,0:07:00.32,Default,,0000,0000,0000,,i wspólną kulturę,
Dialogue: 0,0:07:00.32,0:07:02.94,Default,,0000,0000,0000,,razem jeździli na igrzyska
Dialogue: 0,0:07:02.94,0:07:05.89,Default,,0000,0000,0000,,i chodzili do Wyroczni Delfickiej,
Dialogue: 0,0:07:05.89,0:07:08.30,Default,,0000,0000,0000,,to były niezależnymi państwami.
Dialogue: 0,0:07:08.30,0:07:11.59,Default,,0000,0000,0000,,I dopiero Filipowi Macedońskiemu
Dialogue: 0,0:07:11.59,0:07:15.30,Default,,0000,0000,0000,,w czwartym wieku o tutaj,
Dialogue: 0,0:07:15.30,0:07:19.06,Default,,0000,0000,0000,,udało się zjednoczyć te miasta-państwa,
Dialogue: 0,0:07:19.06,0:07:22.14,Default,,0000,0000,0000,,czego szczytem były rządy jego syna, Aleksandra Wielkiego.
Dialogue: 0,0:07:22.14,0:07:25.29,Default,,0000,0000,0000,,Aleksander Wielki nie tylko zjednoczył Grecję,
Dialogue: 0,0:07:25.29,0:07:27.69,Default,,0000,0000,0000,,lecz podbił też Imperium Perskie,
Dialogue: 0,0:07:27.69,0:07:30.06,Default,,0000,0000,0000,,a z jego śmiercią,
Dialogue: 0,0:07:30.06,0:07:31.49,Default,,0000,0000,0000,,żył bardzo krótko,
Dialogue: 0,0:07:31.49,0:07:33.70,Default,,0000,0000,0000,,zapoczątkował okres hellenistyczny,
Dialogue: 0,0:07:33.70,0:07:36.26,Default,,0000,0000,0000,,gdzie grecka kultura wpływała
Dialogue: 0,0:07:36.26,0:07:37.72,Default,,0000,0000,0000,,na cały ten region.
Dialogue: 0,0:07:37.72,0:07:41.74,Default,,0000,0000,0000,,Nie tylko na Grecję, nie tylko na dawne Imperium Perskie,
Dialogue: 0,0:07:41.74,0:07:43.31,Default,,0000,0000,0000,,Bliski Wschód, Egipt,
Dialogue: 0,0:07:43.31,0:07:47.80,Default,,0000,0000,0000,,cały ten region był pod wpływem kultury greckiej.
Dialogue: 0,0:07:47.80,0:07:50.96,Default,,0000,0000,0000,,A Grecja ostatecznie
Dialogue: 0,0:07:50.96,0:07:53.23,Default,,0000,0000,0000,,sama dostaje się pod kontrolę Rzymu,
Dialogue: 0,0:07:53.23,0:07:55.48,Default,,0000,0000,0000,,i zależy jakiej daty chcecie tu użyć.
Dialogue: 0,0:07:55.48,0:07:58.42,Default,,0000,0000,0000,,W połowie II wieku p.n.e.
Dialogue: 0,0:07:58.42,0:08:01.27,Default,,0000,0000,0000,,sama Grecja pada przez Rzymem,
Dialogue: 0,0:08:01.27,0:08:04.24,Default,,0000,0000,0000,,lecz dopiero później inne części
Dialogue: 0,0:08:04.24,0:08:07.91,Default,,0000,0000,0000,,hellenistycznego świata poddają się Rzymowi.
Dialogue: 0,0:08:07.91,0:08:12.19,Default,,0000,0000,0000,,na przykład Egipt ptolemejski w I wieku p.n.e.
Dialogue: 0,0:08:12.19,0:08:13.29,Default,,0000,0000,0000,,Lecz nawet wtedy,
Dialogue: 0,0:08:13.29,0:08:15.69,Default,,0000,0000,0000,,kiedy została częścią Cesarstwa Rzymskiego,
Dialogue: 0,0:08:15.69,0:08:19.86,Default,,0000,0000,0000,,to wywarła na Rzym ogromny wpływ.
Dialogue: 0,0:08:20.87,0:08:23.42,Default,,0000,0000,0000,,Innymi rzeczami o których usłyszycie,
Dialogue: 0,0:08:23.42,0:08:24.66,Default,,0000,0000,0000,,gdy będziemy omawiać Greków,
Dialogue: 0,0:08:24.66,0:08:28.13,Default,,0000,0000,0000,,poza demokracją i filozofią,
Dialogue: 0,0:08:28.13,0:08:30.35,Default,,0000,0000,0000,,będą wojny.
Dialogue: 0,0:08:30.35,0:08:35.32,Default,,0000,0000,0000,,Zwróćmy uwagę jak greccy wojownicy wyglądali.
Dialogue: 0,0:08:35.32,0:08:37.72,Default,,0000,0000,0000,,To rysunek hoplitów,
Dialogue: 0,0:08:37.72,0:08:41.75,Default,,0000,0000,0000,,obywateli żołnierzy Grecji.
Dialogue: 0,0:08:41.75,0:08:44.21,Default,,0000,0000,0000,,Usłyszycie o falandze.
Dialogue: 0,0:08:44.21,0:08:46.20,Default,,0000,0000,0000,,Falanga to formacja, gdzie
Dialogue: 0,0:08:46.20,0:08:48.75,Default,,0000,0000,0000,,wszyscy byli ciasno skupieni.
Dialogue: 0,0:08:48.75,0:08:51.42,Default,,0000,0000,0000,,Gdy wydzieli łuczników, wyciągali te tarcze
Dialogue: 0,0:08:51.42,0:08:53.93,Default,,0000,0000,0000,,i parli jak czołg.
Dialogue: 0,0:08:53.93,0:08:58.23,Default,,0000,0000,0000,,To było bardzo skuteczne.
Dialogue: 0,0:08:58.23,0:09:00.18,Default,,0000,0000,0000,,Kolejnym słowem, które często się przewija
Dialogue: 0,0:09:00.18,0:09:02.64,Default,,0000,0000,0000,,przy okazji Sparty są niewolnicy, heloci.
Dialogue: 0,0:09:02.64,0:09:04.34,Default,,0000,0000,0000,,Tak się nazywali ci niewolnicy.
Dialogue: 0,0:09:04.34,0:09:06.16,Default,,0000,0000,0000,,Nie byli własnością prywatną,
Dialogue: 0,0:09:06.16,0:09:09.16,Default,,0000,0000,0000,,lecz własnością państwa.
Dialogue: 0,0:09:09.16,0:09:11.54,Default,,0000,0000,0000,,Inne miasta jak Korynt
Dialogue: 0,0:09:11.54,0:09:13.03,Default,,0000,0000,0000,,też się bogaciły.
Dialogue: 0,0:09:13.03,0:09:15.06,Default,,0000,0000,0000,,Miał bardzo strategiczne położenie
Dialogue: 0,0:09:15.06,0:09:16.60,Default,,0000,0000,0000,,w Przesmyku Korynckim.
Dialogue: 0,0:09:16.60,0:09:18.77,Default,,0000,0000,0000,,Zauważ, że żeby przejść z kontynentu
Dialogue: 0,0:09:18.77,0:09:22.73,Default,,0000,0000,0000,,na Półwysep Peloponeski,
Dialogue: 0,0:09:22.73,0:09:25.17,Default,,0000,0000,0000,,trzeba było przejść przez ten przesmyk.
Dialogue: 0,0:09:25.17,0:09:29.08,Default,,0000,0000,0000,,Teby, o tutaj, były dużym rywalem Aten
Dialogue: 0,0:09:29.08,0:09:31.58,Default,,0000,0000,0000,,w różnych okresach historii Grecji.
Dialogue: 0,0:09:31.58,0:09:34.46,Default,,0000,0000,0000,,Było to ważne miasto.
Dialogue: 0,0:09:34.46,0:09:35.44,Default,,0000,0000,0000,,Ostatnią rzeczą, jaką chcę wspomnieć
Dialogue: 0,0:09:35.44,0:09:38.76,Default,,0000,0000,0000,,jest jak wiele naszej kultury pochodzi z Grecji,
Dialogue: 0,0:09:38.76,0:09:41.65,Default,,0000,0000,0000,,i jak dużo słów, których dziś używamy.
Dialogue: 0,0:09:41.65,0:09:43.18,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład słowo drakoński,
Dialogue: 0,0:09:43.18,0:09:46.20,Default,,0000,0000,0000,,używany do opisu surowych postanowień.
Dialogue: 0,0:09:46.20,0:09:48.05,Default,,0000,0000,0000,,Pochodzi to z praw Drakona,
Dialogue: 0,0:09:48.05,0:09:52.80,Default,,0000,0000,0000,,które spisał w VII wieku p.n.e. w Atenach.
Dialogue: 0,0:09:52.80,0:09:55.21,Default,,0000,0000,0000,,Był ateńskim prawodawcą
Dialogue: 0,0:09:56.13,0:09:59.01,Default,,0000,0000,0000,,i złożył bardzo surowy zestaw praw.
Dialogue: 0,0:09:59.01,0:10:01.14,Default,,0000,0000,0000,,I stąd mamy słowo drakoński.
Dialogue: 0,0:10:01.14,0:10:02.75,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy ludzie mówią, że coś jest spartańskie,
Dialogue: 0,0:10:02.75,0:10:05.68,Default,,0000,0000,0000,,to myślą o czymś bardzo prostym,
Dialogue: 0,0:10:05.68,0:10:07.92,Default,,0000,0000,0000,,co tylko spełnia podstawowe potrzeby.
Dialogue: 0,0:10:07.92,0:10:11.19,Default,,0000,0000,0000,,I to pochodzi z kultury spartańskiej,
Dialogue: 0,0:10:11.19,0:10:13.32,Default,,0000,0000,0000,,gdzie oni naprawdę, no,
Dialogue: 0,0:10:13.32,0:10:16.68,Default,,0000,0000,0000,,wszystko kręciło się wokół wojskowości.
Dialogue: 0,0:10:16.68,0:10:18.61,Default,,0000,0000,0000,,Nawet słowo lakoniczny,
Dialogue: 0,0:10:18.61,0:10:22.07,Default,,0000,0000,0000,,które oznacza, że ktoś mówi tylko tyle,
Dialogue: 0,0:10:22.07,0:10:23.65,Default,,0000,0000,0000,,żeby przekazać myśl,
Dialogue: 0,0:10:23.65,0:10:27.65,Default,,0000,0000,0000,,pochodzi z regionu Sparty, która leży w Lakonii.
Dialogue: 0,0:10:27.65,0:10:29.57,Default,,0000,0000,0000,,Spartanie byli sławni z ich bardzo
Dialogue: 0,0:10:29.57,0:10:31.07,Default,,0000,0000,0000,,oszczędnej mowy.
Dialogue: 0,0:10:31.95,0:10:33.68,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy Filip Macedoński
Dialogue: 0,0:10:33.68,0:10:34.85,Default,,0000,0000,0000,,groził Spartanom
Dialogue: 0,0:10:34.85,0:10:37.41,Default,,0000,0000,0000,,i mówił: "Jeśli do mnie nie przystaniecie
Dialogue: 0,0:10:37.41,0:10:39.12,Default,,0000,0000,0000,,to zrobię z wami to i to,
Dialogue: 0,0:10:39.12,0:10:42.51,Default,,0000,0000,0000,,jeśli nie staniecie się częścią mojego imperium,
Dialogue: 0,0:10:42.51,0:10:43.69,Default,,0000,0000,0000,,to zrobię coś waszemu miastu,
Dialogue: 0,0:10:43.69,0:10:45.65,Default,,0000,0000,0000,,zrobię coś waszemu ludowi".
Dialogue: 0,0:10:45.65,0:10:49.78,Default,,0000,0000,0000,,A odpowiedź Spartan brzmiała: "Jeśli".
Dialogue: 0,0:10:49.78,0:10:53.18,Default,,0000,0000,0000,,To dość dobry przykład lakonicznej mowy.
Dialogue: 0,0:10:53.18,0:10:57.17,Default,,0000,0000,0000,,Z tym jednym słowem przekazali tyle myśli.
Dialogue: 0,0:10:57.17,0:10:58.98,Default,,0000,0000,0000,,Zostawię was tutaj.
Dialogue: 0,0:10:58.98,0:11:00.46,Default,,0000,0000,0000,,W kilku następnych filmach
Dialogue: 0,0:11:00.46,0:11:02.64,Default,,0000,0000,0000,,zagłębimy się w temat nieco bardziej.
Dialogue: 0,0:11:02.64,0:11:04.11,Default,,0000,0000,0000,,Ale trzeba sobie uświadomić,
Dialogue: 0,0:11:04.11,0:11:05.56,Default,,0000,0000,0000,,kiedy ludzie mówią o starożytnej Grecji,
Dialogue: 0,0:11:05.56,0:11:07.68,Default,,0000,0000,0000,,mówią o dużym kawałku historii,
Dialogue: 0,0:11:07.68,0:11:09.92,Default,,0000,0000,0000,,a większość tego, co wiążemy ze starożytną Grecją:
Dialogue: 0,0:11:09.92,0:11:14.06,Default,,0000,0000,0000,,Akropol, Partenon, wojny perskie,
Dialogue: 0,0:11:14.06,0:11:16.25,Default,,0000,0000,0000,,wielcy greccy filozofowie,
Dialogue: 0,0:11:16.25,0:11:19.76,Default,,0000,0000,0000,,większość z tego pochodzi z okresu klasycznego,
Dialogue: 0,0:11:19.76,0:11:21.68,Default,,0000,0000,0000,,określanego też złotym wiekiem.
Dialogue: 0,0:11:21.68,0:11:24.02,Default,,0000,0000,0000,,Jest to mniej więcej tutaj.
Dialogue: 0,0:11:26.00,0:11:27.57,Default,,0000,0000,0000,,Cóż, przedtem
Dialogue: 0,0:11:27.57,0:11:29.54,Default,,0000,0000,0000,,Grecy nie byli filozofami
Dialogue: 0,0:11:29.54,0:11:31.19,Default,,0000,0000,0000,,łażącymi wokół w togach.
Dialogue: 0,0:11:31.19,0:11:32.39,Default,,0000,0000,0000,,No, mogli mieć togi,
Dialogue: 0,0:11:32.39,0:11:34.07,Default,,0000,0000,0000,,ale w tych wcześniejszych czasach
Dialogue: 0,0:11:34.07,0:11:37.02,Default,,0000,0000,0000,,byli bardziej awanturnikami i zdobywcami,
Dialogue: 0,0:11:37.02,0:11:39.00,Default,,0000,0000,0000,,mogli żyć w małych wioskach.
Dialogue: 0,0:11:39.00,0:11:42.22,Default,,0000,0000,0000,,Te w końcu rozrosły się w miasta-państwa,
Dialogue: 0,0:11:42.22,0:11:44.37,Default,,0000,0000,0000,,z których szczególnie Ateny i Sparta
Dialogue: 0,0:11:44.37,0:11:47.88,Default,,0000,0000,0000,,przeżywały złoty wiek w tym okresie czasu o tu.