1 00:00:00,927 --> 00:00:02,319 Μοναξιά. 2 00:00:03,515 --> 00:00:07,526 Όλοι όσοι βρισκόμαστε σ' αυτή την αίθουσα θα βιώσουμε μοναξιά κάποτε στη ζωή μας. 3 00:00:07,872 --> 00:00:10,790 Η μοναξιά δεν είναι απόρροια του να βρίσκεσαι μόνος, 4 00:00:10,790 --> 00:00:14,918 αλλά του αν και κατά πόσο έχεις κοινωνικούς δεσμούς με τους γύρω σου. 5 00:00:15,759 --> 00:00:18,503 Θα μπορούσε κάποιος εδώ μέσα αυτή τη στιγμή 6 00:00:18,503 --> 00:00:21,644 περιτριγυρισμένος από χίλια άτομα να νιώθει μοναξιά. 7 00:00:22,974 --> 00:00:26,701 Κι ενώ η μοναξιά μπορεί να αποδοθεί σε πολλά πράγματα, 8 00:00:26,701 --> 00:00:29,626 θα σας πω σήμερα, ως αρχιτέκτονας, 9 00:00:29,626 --> 00:00:31,513 πώς η μοναξιά μπορεί να είναι αποτέλεσμα 10 00:00:31,513 --> 00:00:33,723 του περιβάλλοντος που κατασκευάζει ο άνθρωπος - 11 00:00:33,723 --> 00:00:36,417 των ίδιων των κατοικιών όπου επιλέγουμε να ζούμε. 12 00:00:37,465 --> 00:00:39,381 Ας ρίξουμε μια ματιά σ' αυτό το σπίτι. 13 00:00:39,519 --> 00:00:40,680 Είναι όμορφο σπίτι. 14 00:00:40,680 --> 00:00:43,059 Έχει μεγάλη αυλή, φράχτη, 15 00:00:43,059 --> 00:00:45,354 χώρο στάθμευσης δύο αυτοκινήτων. 16 00:00:46,118 --> 00:00:48,924 Ίσως βρίσκεται σε μια τέτοια γειτονιά. 17 00:00:49,559 --> 00:00:51,970 Για πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, 18 00:00:51,970 --> 00:00:54,949 αυτό το σπίτι, αυτή η γειτονιά 19 00:00:54,949 --> 00:00:56,955 αποτελούν όνειρο ζωής. 20 00:00:57,025 --> 00:00:59,793 Κι όμως, η πραγματοποίηση του ονείρου αυτού 21 00:00:59,793 --> 00:01:02,645 κρύβει τον κίνδυνο μιας ψευδούς αίσθησης δεσίματος 22 00:01:02,646 --> 00:01:05,360 και, μαζί, αύξησης της κοινωνικής απομόνωσης. 23 00:01:05,431 --> 00:01:06,962 Ξέρω, σα να σας ακούω, 24 00:01:06,962 --> 00:01:09,899 όλο και κάποιος στην αίθουσα μου βάζει τις φωνές από μέσα του 25 00:01:10,053 --> 00:01:12,398 «Αυτό είναι το σπίτι μου, εκείνη η γειτονιά μου, 26 00:01:12,428 --> 00:01:14,641 και τους ξέρω όλους στο οικοδομικό τετράγωνο!» 27 00:01:14,886 --> 00:01:17,255 Σ' αυτά έχω ν' απαντήσω, «Τέλεια!» 28 00:01:17,379 --> 00:01:19,675 Μακάρι να υπήρχαν περισσότεροι σαν εσάς, 29 00:01:20,436 --> 00:01:23,108 γιατί, υπολογίζω ότι υπάρχουν κι άλλοι ανάμεσά μας 30 00:01:23,108 --> 00:01:25,294 που ζουν σε παρόμοιες συνθήκες, 31 00:01:25,294 --> 00:01:27,679 και ίσως δε γνωρίζουν τους γείτονές τους. 32 00:01:27,719 --> 00:01:30,507 Ίσως τους γνωρίζουν εξ όψεως και λένε ένα γεια 33 00:01:30,687 --> 00:01:32,601 αλλά στα κρυφά, 34 00:01:32,776 --> 00:01:34,849 ρωτούν τον σύζυγο ή τη σύζυγό τους 35 00:01:34,963 --> 00:01:36,881 «Πώς τους λένε αυτούς, είπαμε;» 36 00:01:36,903 --> 00:01:40,864 για να παραστήσουν μετά ότι τους γνωρίζουν. 37 00:01:43,045 --> 00:01:44,888 Σ' αυτή την ψευδή αίσθηση δεσίματος 38 00:01:44,888 --> 00:01:47,068 συμβάλλουν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 39 00:01:47,268 --> 00:01:49,766 Η εικόνα είναι οικεία σε όλους μας, πιστεύω. 40 00:01:49,766 --> 00:01:50,999 Στέκεστε στο ασανσέρ 41 00:01:50,999 --> 00:01:52,431 ή κάθεστε σ' ένα καφέ, 42 00:01:52,431 --> 00:01:53,957 ρίχνετε μια ματιά ολόγυρα 43 00:01:53,957 --> 00:01:56,595 κι όλοι ασχολούνται με τα κινητά τους. 44 00:01:56,985 --> 00:01:59,798 Μπορεί να μη στέλνετε μηνύματα ή να μην είστε στο Facebook, 45 00:01:59,798 --> 00:02:01,069 όλοι οι άλλοι όμως, είναι. 46 00:02:01,069 --> 00:02:03,502 Κι ίσως, όπως εγώ, να έχετε βρεθεί σε μια κατάσταση 47 00:02:03,502 --> 00:02:05,060 που πιάσατε το βλέμμα του άλλου, 48 00:02:05,060 --> 00:02:07,167 χαμογελάσατε, είπατε ένα γεια 49 00:02:07,167 --> 00:02:10,432 κι εκείνος τράβηξε τ' ακουστικά από τ' αυτιά του 50 00:02:10,432 --> 00:02:13,517 και σας είπε «Συγγνώμη, τι μου είπατε;» 51 00:02:13,757 --> 00:02:15,895 Το βρίσκω τρομερά απομονωτικό. 52 00:02:16,421 --> 00:02:18,865 Η έννοια που θα 'θελα να μοιραστώ μαζί σας σήμερα 53 00:02:18,879 --> 00:02:20,753 είναι αντίδοτο στην απομόνωση. 54 00:02:20,823 --> 00:02:22,034 Δεν είναι κάτι καινούριο. 55 00:02:22,054 --> 00:02:24,091 Ίσα-ίσα, είναι ένας πανάρχαιος τρόπος ζωής 56 00:02:24,091 --> 00:02:27,945 κι ακόμη συναντάται σε πολλές μη-ευρωπαϊκές κουλτούρες σε όλο τον κόσμο. 57 00:02:28,406 --> 00:02:31,185 Πριν 50 περίπου χρόνια, οι Δανοί αποφάσισαν 58 00:02:31,185 --> 00:02:33,608 να του δώσουν ένα άλλο όνομα, 59 00:02:33,608 --> 00:02:39,419 κι από τότε δεκάδες χιλιάδες Δανών ζουν και σχετίζονται μ' αυτόν τον τρόπο. 60 00:02:40,360 --> 00:02:43,748 Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανά την υφήλιο 61 00:02:43,748 --> 00:02:46,842 επιδιώκουν αυτό τον τρόπο ζωής, καθώς αναζητούν μια κοινότητα. 62 00:02:47,405 --> 00:02:50,611 Αυτή η έννοια είναι η συστέγαση. 63 00:02:53,498 --> 00:02:55,448 Η συστέγαση είναι γειτνίαση από πρόθεση 64 00:02:55,458 --> 00:02:58,614 στην οποία οι άνθρωποι γνωρίζουν και φροντίζουν ο ένας τον άλλο 65 00:02:58,789 --> 00:03:01,348 Στη συστέγαση έχετε το δικό σας σπίτι 66 00:03:01,348 --> 00:03:05,019 κι επιπλέον μοιράζεστε μεγάλους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. 67 00:03:05,019 --> 00:03:07,259 Προτού σας δείξω μερικές φωτογραφίες συστέγασης 68 00:03:07,259 --> 00:03:10,235 θα 'θελα να σας γνωρίσω τους φίλους μου Σήλα και Σπένσερ. 69 00:03:10,429 --> 00:03:14,151 Όταν τους πρωτογνώρισα ήταν γύρω στα 60 70 00:03:14,355 --> 00:03:17,596 κι ο Σπένσερ σκεφτόταν το μέλλον του μετά από πολλά χρόνια υπηρεσίας 71 00:03:17,596 --> 00:03:19,076 στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. 72 00:03:19,076 --> 00:03:20,743 Δεν του άρεσε καθόλου η ιδέα 73 00:03:20,743 --> 00:03:23,130 ότι δεν θα υπήρχαν παιδιά στη ζωή του 74 00:03:23,130 --> 00:03:25,213 με τη συνταξιοδότησή του. 75 00:03:26,903 --> 00:03:28,298 Τώρα είμαστε γείτονες. 76 00:03:28,298 --> 00:03:31,536 Ζούμε σε μια κοινότητα συστέγασης την οποία όχι μόνο σχεδίασα, 77 00:03:31,536 --> 00:03:32,674 αλλά ανέπτυξα 78 00:03:32,674 --> 00:03:35,138 και έχω και το αρχιτεκτονικό μου γραφείο. 79 00:03:35,368 --> 00:03:38,486 Η κοινότητα παίρνει πολύ σοβαρά τις κοινωνικές συναναστροφές. 80 00:03:38,486 --> 00:03:40,515 Να σας ξεναγήσω, λοιπόν. 81 00:03:41,216 --> 00:03:44,241 Εξωτερικά, είμαστε σαν μια οποιαδήποτε μικρή πολυκατοικία. 82 00:03:44,445 --> 00:03:47,253 Στην πραγματικότητα, φαινόμαστε ολόιδιοι με τη διπλανή 83 00:03:47,417 --> 00:03:49,791 εκτός από το χρώμα: εμείς έχουμε ζωηρό κίτρινο. 84 00:03:50,076 --> 00:03:52,552 Στο εσωτερικό οι κατοικίες είναι αρκετά συνηθισμένες. 85 00:03:52,772 --> 00:03:55,189 Όλοι έχουμε καθιστικά και κουζίνες, 86 00:03:55,283 --> 00:03:56,871 υπνοδωμάτια και μπάνια. 87 00:03:56,991 --> 00:04:00,527 Υπάρχουν 9 τέτοια σπίτια γύρω από μια κεντρική αυλή. 88 00:04:00,611 --> 00:04:02,420 Αυτό εδώ είναι το δικό μου 89 00:04:02,570 --> 00:04:04,606 κι αυτό του Σπένσερ και της Σήλα. 90 00:04:04,826 --> 00:04:07,522 Αυτή η πολυκατοικία συστέγασης ξεχωρίζει 91 00:04:07,546 --> 00:04:09,688 όχι τόσο λόγω των κατοικιών, 92 00:04:09,688 --> 00:04:13,360 αλλά για το τι συμβαίνει εδώ -- η κοινωνική συναναστροφή 93 00:04:13,360 --> 00:04:16,355 που αναπτύσσεται μέσα και γύρω από την κεντρική αυλή. 94 00:04:16,708 --> 00:04:20,204 Όταν κοιτάω απέναντι ανυπομονώ να δω τον Σπένσερ και τη Σήλα. 95 00:04:20,323 --> 00:04:22,467 Αυτή είναι η θέα μου κάθε πρωί, 96 00:04:22,467 --> 00:04:26,674 ο Σπένσερ να με χαιρετά μ' ενθουσιασμό καθώς ετοιμάζουμε πρωινό. 97 00:04:27,064 --> 00:04:30,044 Κάθε κατοικία βλέπει κάτω στην αυλή 98 00:04:30,138 --> 00:04:31,930 κι ανάλογα με τις εποχές του χρόνου 99 00:04:31,954 --> 00:04:33,303 βλέπουμε αυτά: 100 00:04:33,327 --> 00:04:36,733 παιδιά και μεγάλους σε διάφορους συνδυασμούς 101 00:04:36,757 --> 00:04:39,121 να παίζουν και να περνούν χρόνο μαζί. 102 00:04:39,145 --> 00:04:41,455 Χαχανητά και κουβεντούλες. 103 00:04:41,479 --> 00:04:44,024 Παιχνίδια με στεφάνια χούλα-χουπ. 104 00:04:44,067 --> 00:04:48,187 Πού και πού κανένα «Έι, σταμάτα να με χτυπάς!» 105 00:04:48,361 --> 00:04:50,133 ή το κλάμα κάποιου παιδιού. 106 00:04:50,277 --> 00:04:53,078 Αυτοί είναι οι ήχοι της καθημερινότητάς μας 107 00:04:53,225 --> 00:04:56,086 και οι ήχοι της κοινωνικής επαφής. 108 00:04:56,416 --> 00:04:59,527 Στο βάθος της αυλής υπάρχει μια δίφυλλη πόρτα 109 00:04:59,597 --> 00:05:02,206 που βγάζει στην κατοικία που προορίζεται για κοινή χρήση. 110 00:05:02,366 --> 00:05:06,376 Θεωρώ την κοινόχρηστη κατοικία το μυστικό συστατικό της συστέγασης. 111 00:05:06,376 --> 00:05:10,544 Είναι το μυστικό επειδή από δω ξεκινούν οι κοινωνικές συναναστροφές 112 00:05:10,544 --> 00:05:12,844 και η συλλογική ζωή 113 00:05:12,844 --> 00:05:16,633 κι έπειτα εξαπλώνονται στο σύνολο της κοινότητας. 114 00:05:19,690 --> 00:05:22,251 Στην κοινόχρηστη κατοικία έχουμε μια μεγάλη τραπεζαρία 115 00:05:22,251 --> 00:05:25,083 που φιλοξενεί και τους 28 από εμάς και τους καλεσμένους μας 116 00:05:25,083 --> 00:05:27,741 και δειπνούμε όλοι μαζί τρεις φορές την εβδομάδα. 117 00:05:28,158 --> 00:05:30,909 Για τον σκοπό αυτό έχουμε μια μεγάλη κουζίνα 118 00:05:31,033 --> 00:05:34,278 ώστε να μαγειρεύουμε με τη σειρά, ανά τρεις. 119 00:05:34,602 --> 00:05:37,680 Έτσι με 17 ενήλικες, 120 00:05:37,680 --> 00:05:40,393 είμαι επικεφαλής στην κουζίνα μία φορά στις 6 εβδομάδες. 121 00:05:40,393 --> 00:05:42,728 Άλλες δύο φορές πάω και βοηθάω την ομάδα μου 122 00:05:42,728 --> 00:05:45,350 στην προετοιμασία του φαγητού και, μετά, στο συμμάζεμα. 123 00:05:45,350 --> 00:05:47,850 Όλες τις άλλες βραδιές απλώς είμαι εκεί. 124 00:05:48,423 --> 00:05:50,869 Τρώω, μιλάω με τους γείτονές μου 125 00:05:50,939 --> 00:05:53,089 και γυρίζω σπίτι μετά από ένα υπέροχο γεύμα 126 00:05:53,089 --> 00:05:56,169 από κάποιον που έλαβε υπόψη του τις χορτοφαγικές μου προτιμήσεις. 127 00:05:59,239 --> 00:06:01,927 Οι 9 οικογένειες που ζούμε εδώ έχουμε επιτούτου επιλέξει 128 00:06:01,991 --> 00:06:03,812 έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής. 129 00:06:03,895 --> 00:06:05,845 Αντί να κυνηγάμε το αμερικανικό όνειρο, 130 00:06:05,845 --> 00:06:08,687 απομονωμένοι ίσως στις αυτόνομες κατοικίες μας 131 00:06:08,687 --> 00:06:11,418 επιλέξαμε τη συστέγαση 132 00:06:11,467 --> 00:06:14,120 ώστε ν'αυξήσουμε τους κοινωνικούς μας δεσμούς. 133 00:06:14,267 --> 00:06:16,189 Να πώς ξεκινάει η συστέγαση: 134 00:06:16,263 --> 00:06:17,917 με μια πρόθεση από όλους μας 135 00:06:18,011 --> 00:06:19,545 να ζήσουμε με συνεργασία. 136 00:06:19,545 --> 00:06:22,168 Η πρόθεση είναι το κύριο χαρακτηριστικό 137 00:06:22,168 --> 00:06:23,635 που διαφοροποιεί τη συστέγαση 138 00:06:23,635 --> 00:06:26,130 από οποιαδήποτε άλλον τύπο στέγασης. 139 00:06:26,704 --> 00:06:30,434 Αν και είναι δύσκολο να δείτε ή να δείξετε την πρόθεση, 140 00:06:30,444 --> 00:06:33,632 είμαι αρχιτέκτονας και δεν μπορώ παρά να σας δείξω κι άλλες εικόνες. 141 00:06:33,646 --> 00:06:35,738 Να, λοιπόν, μερικά παραδείγματα για να δείξω 142 00:06:35,738 --> 00:06:37,914 πώς έχει εκφραστεί η πρόθεση 143 00:06:37,914 --> 00:06:40,506 σε μερικές από τις κοινότητες που έχω επισκεφτεί. 144 00:06:42,459 --> 00:06:45,277 Με την προσεκτική επιλογή επίπλων, φωτισμού 145 00:06:45,277 --> 00:06:48,631 και ηχοαπορροφητικών υλικών που ευνοούν τα κοινά γεύματα, 146 00:06:50,056 --> 00:06:52,982 με τη μελετημένη οπτική χωροθέτηση και οπτική πρόσβαση 147 00:06:52,982 --> 00:06:56,932 στους παιδότοπους γύρω και μέσα στην κοινόχρηστη κατοικία, 148 00:06:59,398 --> 00:07:01,737 με σεβασμό στην κλίμακα 149 00:07:01,761 --> 00:07:04,478 και την κατανομή των σημείων συνάθροισης στον χώρο 150 00:07:04,478 --> 00:07:07,889 μέσα και γύρω από την κοινότητα που υποστηρίζουν την καθημερινότητά μας. 151 00:07:07,913 --> 00:07:11,109 Όλοι αυτοί οι χώροι βοηθούν στη συνεισφορά και την αναβάθμιση 152 00:07:11,133 --> 00:07:14,011 της αίσθηση της «communitas» σε κάθε κοινότητα. 153 00:07:15,164 --> 00:07:17,900 Ποια ήταν η λέξη; «Communitas». 154 00:07:17,927 --> 00:07:22,841 Χαριτωμένος όρος των Κοινωνικών Επιστημών για το «συλλογικό πνεύμα». 155 00:07:23,525 --> 00:07:26,357 Στις επισκέψεις μου σε πάνω από 80 διαφορετικές κοινότητες 156 00:07:26,357 --> 00:07:28,811 το μέτρο μου για την «communitas» κατέληξε να είναι 157 00:07:28,811 --> 00:07:31,969 το πόσο συχνά τρώνε μαζί οι κάτοικοι; 158 00:07:32,849 --> 00:07:34,947 Αν και αφορά αποκλειστικά την κάθε ομάδα 159 00:07:34,971 --> 00:07:37,514 το πόσο συχνά τρώνε κοινά γεύματα 160 00:07:38,406 --> 00:07:40,069 γνωρίζω, όμως, κάποιους που τρώνε μαζί 161 00:07:40,069 --> 00:07:43,321 κάθε βράδυ εδώ και 40 χρόνια. 162 00:07:44,298 --> 00:07:48,879 Γνωρίζω άλλους που περιστασιακά τρώνε ρεφενέ, μια ή δυο φορές το μήνα. 163 00:07:49,591 --> 00:07:53,502 Από τις παρατηρήσεις μου, μπορώ να πω ότι εκείνοι που τρώνε συχνότερα μαζί 164 00:07:53,502 --> 00:07:57,467 έχουν να επιδείξουν υψηλότερα επίπεδα «communitas». 165 00:07:58,030 --> 00:08:00,876 Φαίνεται ότι όταν τρώτε μαζί με άλλους, 166 00:08:00,940 --> 00:08:03,883 σχεδιάζετε σιγά σιγά περισσότερες κοινές δραστηριότητες. 167 00:08:04,200 --> 00:08:05,977 Μοιράζεστε περισσότερα πράγματα. 168 00:08:05,977 --> 00:08:08,075 Ο ένας προσέχει τα παιδιά του άλλου. 169 00:08:08,075 --> 00:08:11,190 Δανείζετε τα ηλεκτρικά σου εργαλεία. Δανείζετε τα αυτοκίνητά σας. 170 00:08:11,190 --> 00:08:14,955 Παρόλ' αυτά, όπως λέει η κόρη μου, 171 00:08:14,955 --> 00:08:19,075 δεν είναι όλα ένα ροζ συννεφάκι στη συστέγαση, 172 00:08:19,075 --> 00:08:23,027 ούτε είμαι κολλητή με κάθε έναν ξεχωριστά στην κοινότητά μου. 173 00:08:23,102 --> 00:08:26,334 Μπορεί να έχουμε διαφορές ή και προστριβές. 174 00:08:27,354 --> 00:08:30,715 Στη συστέγαση, όμως, παίρνουμε πολύ στα σοβαρά τις σχέσεις μας. 175 00:08:31,545 --> 00:08:34,979 Έχουμε κίνητρα για να επιλύσουμε τις διαφορές μας. 176 00:08:35,019 --> 00:08:37,425 Τις ξανασυζητάμε, επανερχόμαστε, 177 00:08:37,446 --> 00:08:39,660 λέμε τις αλήθειες μας 178 00:08:39,660 --> 00:08:42,883 και, όταν χρειάζεται, ζητάμε συγγνώμη. 179 00:08:43,913 --> 00:08:46,193 Οι σκεπτικιστές θα πουν ότι η συστέγαση 180 00:08:46,193 --> 00:08:49,932 είναι ενδιαφέρουσα ή ελκυστική για πολύ λίγο κόσμο. 181 00:08:50,322 --> 00:08:51,691 Θα συμφωνήσω. 182 00:08:52,491 --> 00:08:54,878 Αν πιάσετε τις Δυτικές κοινωνίες ανά την υφήλιο, 183 00:08:54,878 --> 00:08:57,719 ένα ελάχιστο ποσοστό ζει σε συστέγαση. 184 00:08:58,689 --> 00:09:01,109 Όμως αυτό πρέπει να αλλάξει, 185 00:09:01,109 --> 00:09:03,460 επειδή οι ίδιες μας οι ζωές εξαρτώνται από αυτό. 186 00:09:04,720 --> 00:09:08,805 Το 2015, το πανεπιστήμιο Μπρίγκαμ Γιανγκ έκανε μια έρευνα που έδειξε 187 00:09:08,805 --> 00:09:15,583 ότι όσοι ζούσαν απομονωμένα διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου. 188 00:09:16,980 --> 00:09:19,586 Το Αμερικανικό Υπουργείο Υγείας ανακήρυξε την απομόνωση 189 00:09:19,586 --> 00:09:21,463 ως επιδημία για τη δημόσια υγεία. 190 00:09:21,663 --> 00:09:25,410 Κι η εν λόγω επιδημία δεν περιορίζεται μόνο στις ΗΠΑ. 191 00:09:27,015 --> 00:09:32,679 Όταν είπα νωρίτερα ότι η συστέγαση είναι αντίδοτο στην απομόνωση, 192 00:09:33,737 --> 00:09:38,415 θα έπρεπε να είχα πει ότι η συστέγαση μπορεί να σώσει τη ζωή σας. 193 00:09:40,636 --> 00:09:43,556 Αν ήμουν γιατρός, θα σας έλεγα να πάρετε δύο ασπιρίνες 194 00:09:43,556 --> 00:09:45,169 και να μου τηλεφωνήσετε το πρωί. 195 00:09:46,339 --> 00:09:50,692 Ως αρχιτέκτονας, όμως, θα προτείνω να κάνετε μια βόλτα με τον γείτονά σας, 196 00:09:50,692 --> 00:09:53,060 να καθίσετε να φάτε μαζί 197 00:09:53,060 --> 00:09:55,123 και να μου τηλεφωνήσετε σε καμιά εικοσαετία. 198 00:09:55,873 --> 00:09:57,295 Σας ευχαριστώ. 199 00:09:57,445 --> 00:09:59,058 (Χειροκρότημα)