0:00:01.080,0:00:03.840
Uzay, ulaşabileceğimiz son nokta.

0:00:05.880,0:00:09.336
Bunu ilk duyduğumda 6 yaşındaydım

0:00:09.360,0:00:11.616
ve tamamen etkilenmiştim.

0:00:11.640,0:00:14.016
Yabancı dünyaları keşfetmek istiyordum.

0:00:14.040,0:00:15.536
Yeni bir hayatın peşindeydim.

0:00:15.560,0:00:18.750
Evrenin bize sunduğu her şeyi [br]görmek istiyordum.

0:00:19.630,0:00:23.536
İşte bu hayaller, bu kelimeler [br]beni bir yolculuğa sürükledi.

0:00:23.560,0:00:24.620
Bir keşif yolculuğu,

0:00:24.620,0:00:27.386
okul yılları, üniversite yılları,[br]hatta doktora yaparken

0:00:27.386,0:00:30.680
ve en sonunda profesyonel bir astronom[br]olduğumda dahi süren bir yolculuk.

0:00:31.920,0:00:34.936
İki harika şeyin farkına vardım,

0:00:34.960,0:00:36.580
birisi biraz talihsiz bir şekilde

0:00:36.580,0:00:38.576
doktora yaptığım döneme denk geldi.

0:00:38.600,0:00:41.016
Şu gerçeğin farkına vardım:

0:00:41.040,0:00:44.490
Yakın gelecekte bir uzay gemisi kullanmam [br]pek mümkün değildi.

0:00:45.340,0:00:50.056
Ancak, bunun yanında evrenin tuhaf, [br]muhteşem ve engin olduğunu da fark ettim.

0:00:50.080,0:00:52.880
Bir uzay gemisiyle[br]keşfedilemeyecek kadar uçsuz bucaksızdı.

0:00:53.720,0:00:57.080
Ben de ilgimi astronomiye,[br]teleskop kullanmaya yönelttim.

0:00:57.750,0:01:01.060
Şimdi size gece çekilmiş [br]bir gökyüzü görüntüsü göstermek istiyorum.

0:01:01.060,0:01:03.710
Bunu dünyanın herhangi bir yerinden[br]görebilirsiniz.

0:01:03.710,0:01:07.050
Bütün bu yıldızlar galaksimiz[br]Samanyolu'nun bir parçası.

0:01:07.500,0:01:10.256
Eğer gökyüzünün daha karanlık [br]bir bölgesine giderseniz

0:01:10.280,0:01:12.816
güzel karanlık bir bölgede,[br]belki bir çöldeyken,

0:01:12.840,0:01:15.256
etrafınıza yayılmış yüz binlerce yıldızı,

0:01:15.280,0:01:18.240
Samanyolu'nun merkezini görebilirsiniz.

0:01:18.840,0:01:20.416
Bu harika bir görüntüdür.

0:01:20.440,0:01:21.776
Renklidir.

0:01:21.800,0:01:25.416
Ve tekrar söylüyorum, bu sadece[br]evrenin küçük bir köşesi.

0:01:25.440,0:01:28.736
Tuhaf, karanlık bir tozun üstünde[br]yayıldığını görebilirsiniz.

0:01:28.760,0:01:30.736
Bu toz, yıldızların ışığını gizleyen

0:01:30.760,0:01:33.306
bölgesel bir toz.

0:01:33.350,0:01:35.016
Ama biz iyi bir iş yapabiliyoruz.

0:01:35.040,0:01:38.496
Sadece gözlerimizle, evrenin [br]küçük bir bölgesini keşfedebiliyoruz.

0:01:38.520,0:01:39.856
Daha iyi yapma imkanımız var

0:01:39.880,0:01:43.640
Hubble Uzay Teleskobu gibi[br]muhteşem teleskoplar kullanabilirsiniz.

0:01:44.200,0:01:46.376
Astronomlar bu resmi bir araya getirdi.

0:01:46.400,0:01:48.010
Buna Hubble Derin Alanı deniyor.

0:01:48.010,0:01:51.970
Astronomlar, sadece küçücük bir bölgeyi[br]gözlemlemek için yüzlerce saat çalıştılar.

0:01:51.970,0:01:55.370
Somutlaştırmak gerekirse, kolunuza [br]oranla baş parmağınızın büyüklüğü.

0:01:55.520,0:01:56.776
Ve bu görüntüde,

0:01:56.800,0:01:58.260
binlerce galaksi görüyorsunuz.

0:01:58.260,0:02:01.236
Biliyoruz ki, evrenin geri kalanında

0:02:01.236,0:02:03.506
bazıları bizimkine benzer

0:02:03.506,0:02:06.170
bazıları farklı olmak üzere[br]milyonlarca galaksi olmalı.

0:02:06.170,0:02:09.130
Şimdi düşünüyorsunuz ki,[br]bu yolculuğa devam edebilirim.

0:02:09.130,0:02:11.416
Kolay bir iş. Güçlü bir teleskop kullanıp

0:02:11.440,0:02:13.240
gökyüzüne bakabilirim, sorun yok.

0:02:13.960,0:02:17.976
Eğer sadece bunu yaparsak,[br]bir şeyler eksik kalır.

0:02:18.000,0:02:20.736
Şuana kadar konuştuklarımız,

0:02:20.760,0:02:24.656
sadece görünür spekturumda, [br]gözümüzle görebildiğimiz kadarı.

0:02:24.680,0:02:26.096
Evrenin bize sunduğu

0:02:26.120,0:02:29.480
ufacık bir kısım.

0:02:30.160,0:02:34.896
Görünür ışık kullanımıyla ilgili [br]iki önemli problem var.

0:02:34.920,0:02:37.656
Farklı türden ışık yayan

0:02:37.680,0:02:40.290
kısımları göremiyor olmak dışında

0:02:40.290,0:02:42.296
iki tane daha sorun teşkil eden konu var.

0:02:42.320,0:02:45.696
Birincisi az önce bahsettiğim[br]toz ile ilgili.

0:02:45.720,0:02:48.656
Toz bulutları [br]bize gelen görünür ışığı engelliyor.

0:02:48.680,0:02:53.376
Bu yüzden uzayın derinliklerine baktıkça[br]daha az ışık görüyoruz.

0:02:53.400,0:02:54.960
Toz bize ulaşmasını durduruyor.

0:02:55.520,0:02:58.936
Fakat evreni keşfederken[br]görünür ışık kullanmanın

0:02:58.960,0:03:00.920
çok tuhaf bir sorunu daha var.

0:03:01.640,0:03:03.896
Şimdi bir dakika ara verelim.

0:03:03.920,0:03:06.600
İşlek bir caddenin köşesinde[br]durduğunuzu farz edin.

0:03:07.080,0:03:08.576
Arabalar geçiyor.

0:03:08.600,0:03:10.000
Bir ambulans geliyor.

0:03:10.840,0:03:12.216
Tiz bir sireni var.

0:03:12.240,0:03:15.976
(Siren sesini taklit ediyor)

0:03:16.000,0:03:18.336
Ambulans hareket ettikçe [br]

0:03:18.360,0:03:20.440
sesin şiddeti de değişiyor.

0:03:20.960,0:03:24.840
Şoför sizle dalga geçmek için[br]sesi azaltıp yükseltmiyor.

0:03:26.040,0:03:28.616
İşte bu algınızın bir ürünü.

0:03:28.640,0:03:31.376
Ambulans yaklaştıkça

0:03:31.400,0:03:32.616
ses dalgaları sıkışıyor

0:03:32.640,0:03:34.576
ve tizliği artıyor.

0:03:34.600,0:03:37.376
Ambulans uzaklaştığında ise[br]dalgalar geriliyor

0:03:37.400,0:03:39.456
ve tizliği azalıyor.

0:03:39.480,0:03:41.480
Aynı olay ışıkta da oluyor.

0:03:42.040,0:03:44.416
Bize doğru gelen cisimlerin

0:03:44.440,0:03:47.616
ışık dalgaları sıkışıyor [br]ve daha mavi bir hâl alıyor.

0:03:47.640,0:03:49.856
Uzaklaşan cisimlerin ışık dalgaları

0:03:49.880,0:03:52.536
ise genişliyor ve daha kırmızı görünüyor.

0:03:52.560,0:03:55.860
Bu etkiye maviye kayma [br]ve kırmızıya kayma diyoruz.

0:03:56.530,0:03:59.376
Evrenimiz genişlediğine göre,

0:03:59.400,0:04:03.576
her şey birbirinden uzaklaşıyor

0:04:03.600,0:04:06.590
ve bu da her şeyin kırmızı[br]göründüğü anlamına geliyor.

0:04:07.040,0:04:10.776
İşin garip yanı[br]evrenin derinliklerine indikçe

0:04:10.800,0:04:14.690
daha uzak cisimlerin, daha hızlı bir [br]şekilde ileri gittiğini görüyoruz.

0:04:14.690,0:04:16.839
Ve daha kırmızı göründüklerini[br]gözlemliyoruz.

0:04:17.560,0:04:20.495
Hubble Derin Alanı'na dönersek

0:04:20.519,0:04:22.640
sadece Hubble'ı kullanarak

0:04:22.640,0:04:24.776
evrenin derinliklerini bakmaya[br]devam edersek

0:04:24.800,0:04:27.496
belli bir mesafe uzaklaştığımızda

0:04:27.520,0:04:29.120
her şey kırmızı olacak,

0:04:29.920,0:04:31.896
bu da bize bir problemi işaret ediyor.

0:04:31.920,0:04:33.976
Çok uzaklara gittikçe

0:04:34.000,0:04:36.976
zamanla her şey kızılötesine doğru kayar

0:04:37.000,0:04:39.000
ve artık hiçbir şey göremez hâle geliriz.

0:04:39.680,0:04:41.376
Bu sorunun bir çözümü olmalı.

0:04:41.400,0:04:43.216
Yoksa yolculuğumda kısıtlanmış olurum.

0:04:43.240,0:04:45.136
Ben bütün evreni keşfetmek istemiştim,

0:04:45.160,0:04:49.080
kızıla kayma olayı başlamadan önce[br]görebildiğim kadarını değil.

0:04:50.160,0:04:51.416
Radyo astronomi adında

0:04:51.440,0:04:52.816
bir teknik var.

0:04:52.840,0:04:55.176
Astronomlar bu tekniği [br]on yıllardır kullanıyor.

0:04:55.200,0:04:56.496
Harika bir yöntem.

0:04:56.520,0:05:00.006
Bu, Parkes Radyo Gözlemevi.[br]Etkileyici ismiyle "Çanak".

0:05:00.040,0:05:01.816
Filmi izlemiş olabilirsiniz.

0:05:01.840,0:05:03.416
Ve radyo gerçekten çok iyi.

0:05:03.440,0:05:05.976
Daha derinlere inmemizi sağlıyor.

0:05:06.000,0:05:08.696
Toz onun için bir engel değil,

0:05:08.720,0:05:10.976
böylece evrendeki[br]her şeyi görebiliyorsunuz

0:05:11.000,0:05:12.856
ve kızıla kayma da o kadar sorun değil

0:05:12.880,0:05:16.080
çünkü daha geniş alanı görebilen[br]algılayıcılar kurabiliyoruz.

0:05:16.600,0:05:20.536
Peki Samanyolu'nun merkezine [br]doğrulttuğumuz zaman Parkes ne görür?

0:05:20.560,0:05:22.520
Muhteşem bir şey görüyor olmalı değil mi?

0:05:23.160,0:05:26.056
Yani, ilginç bir şey görüyoruz.

0:05:26.080,0:05:27.736
Bütün tozlar gitmiş.

0:05:27.760,0:05:31.200
Dediğim gibi, radyo, tozu[br]görmezden geliyor yani sorun yok.

0:05:31.840,0:05:33.736
Ama görüntü oldukça farklı.

0:05:33.760,0:05:37.576
Gördüğünüz gibi [br]Samanyolu'nun merkezi çok parlak

0:05:37.600,0:05:39.280
fakat bu yıldız ışığı değil.

0:05:39.960,0:05:43.096
Sinkrotron radyasyonu [br]adını verdiğimiz bir ışık var

0:05:43.120,0:05:47.720
ve bu ışık elektronların kozmik manyetik [br]alanın etrafında dönmesiyle oluşur.

0:05:48.280,0:05:51.376
Ve bu parlayan düzlem oluşur.

0:05:51.400,0:05:54.696
Ayrıca bu çizgiden değişik fışkırmalar

0:05:54.720,0:05:57.216
ve gözlerimizle görebileceğimiz [br]

0:05:57.240,0:06:00.050
bir çizginin parçası olmayan [br]nesneler de görebiliriz.

0:06:00.520,0:06:02.656
Ama bu resmi yorumlamak[br]gerçekten zor,

0:06:02.680,0:06:05.456
çünkü görebildiğiniz üzere[br]çok düşük çözünürlükte.

0:06:05.480,0:06:07.656
Radyo dalgalarının dalgaboyları çok uzun,

0:06:07.680,0:06:09.976
bu da çözünürlüğü düşürüyor.

0:06:10.000,0:06:12.056
Ve ayrıca görüntü siyah beyaz,

0:06:12.080,0:06:15.840
o yüzden buradaki şeylerin renklerini[br]de bilemiyoruz.

0:06:16.640,0:06:18.000
Bugüne geri dönelim.

0:06:18.000,0:06:19.526
Bu sorunların üstesinden gelen

0:06:19.526,0:06:22.136
teleskoplar yapabiliyoruz.

0:06:22.160,0:06:25.496
Karşınızda Murchison Radyo Gözlemevi'nin[br]bir görüntüsü,

0:06:25.520,0:06:28.296
radyo teleskopları inşa etmek için[br]mükemmel bir yer.

0:06:28.320,0:06:30.616
Düz, kuru

0:06:30.640,0:06:33.616
ve en önemlisi, radyo dalgaları yok:

0:06:33.640,0:06:36.736
telefon yok, wi-fi yok, hiçbir şey yok,

0:06:36.760,0:06:39.256
çok, çok radyosuz

0:06:39.280,0:06:42.000
ve bu yüzden de radyo teleskobu[br]koymak için mükemmel.

0:06:42.880,0:06:45.736
Birkaç yıldır üzerinde çalıştığım [br]teleskobun adı

0:06:45.760,0:06:47.696
Murchison Widefield Dizisi

0:06:47.720,0:06:50.736
ve şimdi size inşa sürecinin[br]zaman çizelgesini göstereceğim.

0:06:50.760,0:06:53.306
Bu Perth'de bulunan

0:06:53.306,0:06:55.296
bir grup lisans ve lisansüstü öğrencisi.

0:06:55.320,0:06:57.056
Onlara Öğrenci Ordusu diyoruz

0:06:57.080,0:06:59.896
ve onlar vakitlerini[br]radyo teleskobu inşasına adadılar.

0:06:59.920,0:07:01.560
Bundan puan almıyorlar.

0:07:02.320,0:07:05.216
Ve bu radyo dipollerini birleştiriyorlar.

0:07:05.240,0:07:10.200
Sadece düşük frekansları algılıyorlar,[br]evinizdeki radyo ve televizyon gibi.

0:07:11.000,0:07:14.096
Ve bunları çöllere yayıyoruz.

0:07:14.120,0:07:16.536
Son teleskop Batı Avustralya Çölü'nde

0:07:16.560,0:07:18.696
10 km kare alan kaplıyor.

0:07:18.838,0:07:21.508
İşin ilginç yanı, [br]hareket eden parçası yok.

0:07:21.720,0:07:23.976
Bu küçük antenleri[br]

0:07:24.000,0:07:25.856
özellikle tavuk ağlarına kuruyoruz.

0:07:25.880,0:07:27.296
Yeterince ucuz.[br]

0:07:27.320,0:07:29.296
Kablolar antenlerden

0:07:29.320,0:07:31.376
sinyal alıyorlar [br]

0:07:31.400,0:07:33.780
ve merkezi işlem ünitelerine[br]gönderiyorlar.

0:07:33.780,0:07:35.736
Ve bu teleskobun büyüklüğü,

0:07:35.760,0:07:38.416
onu bütün çöle kurmuş olmamız

0:07:38.440,0:07:41.240
bize Parkes'ten [br]daha yüksek bir çözünürlük sağlıyor.

0:07:41.880,0:07:45.416
Bütün bu kablolar en sonunda verileri

0:07:45.440,0:07:48.976
Perth'de bulunan [br]bir süper bilgisayara gönderirler

0:07:49.000,0:07:50.526
ve bu noktada ben işe giriyorum.

0:07:51.320,0:07:52.536
(Derin nefes)

0:07:52.560,0:07:53.776
Radyo verisi.

0:07:53.800,0:07:55.616
Son beş yılımı

0:07:55.640,0:07:58.496
daha önce kimsenin görmediği[br]çok zor verilerle

0:07:58.520,0:08:00.496
çalışarak geçirdim.

0:08:00.520,0:08:02.656
Onu hesaplamakla [br]çok uzun zaman harcadım,

0:08:02.680,0:08:06.576
süper bilgisayarlarda milyonlarca [br]CPU saati harcadım

0:08:06.600,0:08:08.800
ve o veriyi gerçekten anlamaya çalıştım.

0:08:09.360,0:08:11.296
Ve bu teleskopla,

0:08:11.320,0:08:12.576
bu veri ile,

0:08:12.600,0:08:16.536
bütün güney gökyüzünde[br]bir inceleme yaptık,

0:08:16.560,0:08:21.656
GaLactic ve Extregalactic [br]All-sky MWA İncelemesi

0:08:21.680,0:08:23.560
ya da benim deyişimle GLEAM.

0:08:24.440,0:08:25.896
Ve çok heyecanlıyım.

0:08:25.920,0:08:29.301
Bu inceleme yayınlanmak üzere[br]fakat henüz gösterime açılmadı,

0:08:29.325,0:08:31.480
yani siz bu güney gökyüzünün incelemesini

0:08:31.480,0:08:34.080
görecek olan ilk insanlarsınız.

0:08:34.799,0:08:38.120
Size bu incelemeden birkaç görüntü[br]göstermekten mutluluk duyuyorum.

0:08:38.880,0:08:40.769
Şimdi, Murchison'a gittiğinizi,

0:08:40.769,0:08:42.649
yıldızların altında kamp yaptığınızı

0:08:42.649,0:08:44.536
ve güneye doğru baktığınızı hayal edin.

0:08:44.560,0:08:46.227
Güneyin göksel kutbunu gördünüz,

0:08:46.251,0:08:47.456
galaksi yükseliyor.

0:08:47.480,0:08:50.096
Eğer radyo ışığını düşürürsem,

0:08:50.120,0:08:52.776
incelememizde bunu görürüz.

0:08:52.800,0:08:55.856
Artık galaksi düzleminin toz ile[br]kapanmadığını görebilirsiniz.

0:08:55.880,0:08:58.296
Sinkrotron radyasyonu ile parlıyor

0:08:58.320,0:09:00.816
ve gökyüzünde binlerce nokta var.

0:09:00.840,0:09:04.136
Geniş Macellan bulutları,[br]en yakın galaktik komşumuz,

0:09:04.160,0:09:07.376
bizim bildiğimiz mavi-beyaz[br]yerine aslında turuncu.

0:09:07.400,0:09:10.776
Yani burada çok fazla şey oluyor.[br]Daha yakından bakalım.

0:09:10.800,0:09:13.216
Eğer galaktik merkeze tekrar bakarsak,

0:09:13.240,0:09:16.456
size daha önceden gösterdiğim [br]Parkes görüntüsünün olduğu yere,

0:09:16.480,0:09:18.856
düşük çözünürlük, siyah beyaz

0:09:18.880,0:09:20.960
ve eğer GLEAM görüntüsüne geçersek,

0:09:22.200,0:09:26.056
çözünürlüğün yüz kat arttığını [br]görebilirsiniz.

0:09:26.080,0:09:28.936
Artık gökyüzünün [br]renkli bir görüntüsüne sahibiz,

0:09:28.960,0:09:30.296
technicolor bir görüntü.

0:09:30.320,0:09:33.296
Yanlış bir renk görünümü değil.

0:09:33.320,0:09:35.720
Bunlar gerçek radyo renkleri.

0:09:36.600,0:09:39.300
Yaptığım şey düşük frekansları kırmızıyla,

0:09:39.300,0:09:40.840
en yüksek frekansları maviyle

0:09:40.840,0:09:42.696
ve ortancaları yeşille renklendirmekti.

0:09:42.696,0:09:44.896
Bu da bize bir gökkuşağı görüntüsü verir.

0:09:44.920,0:09:47.160
Ve bunlar yanlış renkler değil.

0:09:47.160,0:09:50.206
Bu görüntüdeki resimler bize[br]evrende gerçekleşen fiziksel olaylar

0:09:50.206,0:09:51.430
hakkında bilgi verir.

0:09:51.974,0:09:54.736
Mesela, galaksinin olduğu düzleme bakarsak

0:09:54.760,0:09:56.216
sinkrotron ile ışıldıyor

0:09:56.240,0:09:58.616
ve bu da genelde kırmızımsı turuncu

0:09:58.640,0:10:01.760
ama dikkatli bakarsak [br]mavi noktalar görebiliriz.

0:10:02.320,0:10:03.896
Şimdi, eğer yakınlaştırırsak

0:10:03.920,0:10:06.456
bu mavi noktalar [br]büyük yıldızların etrafındaki

0:10:06.480,0:10:08.120
iyonize olmuş plazmadır

0:10:08.680,0:10:11.456
ve kırmızı ışığı bloke ettikleri için

0:10:11.480,0:10:13.120
mavi görünüyorlar.

0:10:13.880,0:10:16.816
Ve bu da bize galaksimizdeki[br]yıldız oluşturan bölgeler

0:10:16.840,0:10:18.096
hakkında bilgi verir.

0:10:18.120,0:10:19.736
Ve onları hemen görebiliriz.

0:10:19.760,0:10:22.816
Galaksiye bakarız ve renkler bize [br]onların yerini söyler.

0:10:22.840,0:10:24.416
Küçük baloncuklar görüyorsunuz,

0:10:24.440,0:10:27.856
galaktik düzlemdeki[br]küçük yuvarlak cisimler,

0:10:27.880,0:10:29.880
bunlar süpernova kalıntıları.

0:10:30.600,0:10:32.296
Bir yıldız patladığı zaman,

0:10:32.320,0:10:34.776
dıştaki kabuğu atar

0:10:34.800,0:10:38.096
ve bu kabuk da materyal toplayarak[br]uzayda yolculuk eder,

0:10:38.120,0:10:40.080
bu da küçük bir yapı oluşturur.

0:10:40.800,0:10:43.820
Bütün bu süpernova atıklarının[br]nerede olduğu

0:10:43.820,0:10:46.510
astronotlar arasında [br]henüz çözülememiş bir gizemdir.

0:10:46.960,0:10:50.470
Gördüğümüz sinkroton radyasyonunun[br]oluşması için düzlemde

0:10:50.470,0:10:53.970
çok sayıda yüksek enerji elektronu [br]olması gerektiğini biliyoruz

0:10:53.970,0:10:56.830
ve bunların süper nova kalıntılarından[br]oluştuğunu düşünüyoruz

0:10:56.830,0:10:58.406
fakat yeterince yok gibi duruyor.

0:10:58.406,0:11:01.720
Neyseki GLEAM, süpernova kalıntılarını [br]algılamakta çok iyi,

0:11:01.720,0:11:04.800
o yüzden yakında bu konu üzerine [br]bir yazı yayınlamayı umuyoruz.

0:11:05.800,0:11:07.056
Şimdi, bu iyi.

0:11:07.080,0:11:09.416
Küçük yerel evrenimizi keşfettik

0:11:09.440,0:11:11.816
ama ben daha derine,[br]daha ileriye gitmek istedim.

0:11:11.840,0:11:13.920
Samanyolu'nun da ilerisine gitmek istedim.

0:11:14.520,0:11:18.296
Sağ üstte çok ilginç bir cisim görüyoruz

0:11:18.320,0:11:20.536
ve bu yerel bir radyo galaksisi,

0:11:20.560,0:11:21.800
Erboğa A.

0:11:22.180,0:11:23.596
Eğer oraya yakından bakarsak,

0:11:23.596,0:11:26.920
uzaya doğru uzanan [br]iki bulut görebiliriz.

0:11:27.600,0:11:30.496
Ve eğer bu iki bulutun[br]tam ortasına bakarsanız,

0:11:30.520,0:11:32.896
aynı bizimki gibi bir galaksi görürsünüz.

0:11:32.920,0:11:35.376
Sarmal şekli var. Toz çizgileri var.

0:11:35.400,0:11:37.016
Bu normal bir galaksi.

0:11:37.040,0:11:40.656
Ama bunlar sadece radyoda görülebiliyor.

0:11:40.680,0:11:43.856
Eğer görünürden baksaydık,[br]orada olduklarını bile bilemezdik

0:11:43.880,0:11:46.920
ve ev sahipliği yapan galaksiden[br]binlerce kat daha genişler.

0:11:47.480,0:11:49.880
Neler oluyor?[br]Bu fışkırmaları oluşturan nedir?

0:11:51.160,0:11:54.696
Bildiğimiz bütün galaksilerin merkezinde

0:11:54.720,0:11:56.976
devasa bir kara delik bulunur.

0:11:57.000,0:12:00.416
Karadelikler görünmezdir.[br]O yüzden onlara bu isim verilmiştir.

0:12:00.440,0:12:03.456
Tek görebildiğiniz, etrafında sapan ışık

0:12:03.480,0:12:07.776
ve bazen de bir yıldız veya gaz bulutu[br]yörüngesine girince oluşan,

0:12:07.800,0:12:10.536
toplanma diski adını verdiğimiz,

0:12:10.560,0:12:13.040
gelgit kuvvetinin oluşturduğu yapıdır.

0:12:13.640,0:12:16.856
Toplanma diski x-ray ışığında[br]güçlü bir şekilde parlar

0:12:16.880,0:12:21.296
ve devasa manyetik alan materyali

0:12:21.320,0:12:23.350
neredeyse ışık hızında uzaya yollayabilir.

0:12:23.520,0:12:26.680
Yani bu fışkırmalar radyoda görünür

0:12:27.030,0:12:29.520
ve biz de inceleme yaparken[br]bunları algılarız.

0:12:29.840,0:12:34.056
Güzel, çok iyi, bir radyo galaksisi[br]gördük. Bu iyi.

0:12:34.080,0:12:36.230
Ama eğer görüntünün yukarısına bakarsanız,

0:12:36.230,0:12:38.056
bir radyo galaksisi daha göreceksiniz.

0:12:38.056,0:12:41.280
Birazcık daha küçük, [br]ama bunun sebebi uzakta olması.

0:12:41.800,0:12:44.456
Tamam. İki radyo galaksisi.

0:12:44.480,0:12:46.056
Bunu görebiliyoruz. Bu iyi.

0:12:46.080,0:12:47.816
Peki ya diğer bütün noktalar?

0:12:47.840,0:12:49.400
Bunlar herhalde yıldızlardır.

0:12:49.880,0:12:51.096
Hayır, değiller.

0:12:51.120,0:12:52.720
Hepsi radyo galaksileri.

0:12:53.320,0:12:56.216
Bu görüntüdeki her bir nokta

0:12:56.240,0:12:57.976
uzaktaki bir galaksi,

0:12:58.000,0:13:00.856
milyarlarca ışık yılı uzakta,

0:13:00.880,0:13:03.496
merkezlerinde etrafa materyalleri[br]ışık hızında saçan

0:13:03.520,0:13:07.096
devasa bir kara delik ile.

0:13:07.120,0:13:08.880
Bu çok şaşırtıcı.

0:13:09.680,0:13:13.416
Ve bu inceleme burada gösterdiğimden[br]çok daha geniş.

0:13:13.440,0:13:15.976
Eğer incelemenin tamamına[br]bakacak olursak,

0:13:16.000,0:13:20.096
300.000 tane radyo galaksi bulduğumu[br]görebilirsiniz.

0:13:20.120,0:13:23.016
Yani bu gerçekten efsanevi bir yolculuk.

0:13:23.040,0:13:25.696
İlk devasa karadeliklerine kadar

0:13:25.720,0:13:29.280
bütün bu galaksileri keşfettik.

0:13:29.960,0:13:32.740
Bununla çok gurur duyuyorum. [br]Haftaya yayınlanacak.

0:13:33.280,0:13:36.096
Ve hepsi bu kadar da değil.

0:13:36.120,0:13:40.456
Bu incelemeyle birlikte galaksinin[br]uçsuz bucaksız köşelerini keşfettim

0:13:40.480,0:13:43.440
ama daha da fazlası var.

0:13:44.320,0:13:47.616
Şimdi sizi zamanın başlangıcına[br]geri götüreceğim.

0:13:47.640,0:13:51.296
Büyük Patlama ile birlikte[br]evren ilk oluştuğunda,

0:13:51.320,0:13:55.376
evren hidrojen denizine dönüşmüştü,

0:13:55.400,0:13:56.896
nötr hidrojen.

0:13:56.920,0:13:59.696
İlk yıldızlar ve ilk galaksiler[br]oluşmaya başlayınca,

0:13:59.720,0:14:01.816
bu hidrojeni iyonize ettiler.

0:14:01.840,0:14:05.280
Yani evren nötr olmaktan[br]iyonize olmaya geçti.

0:14:06.160,0:14:09.336
Bu da her yere izini bıraktı.

0:14:09.360,0:14:11.070
Bu, her yere yayıldı

0:14:11.070,0:14:12.766
aynı Star Wars'daki Güç gibi.

0:14:12.766,0:14:16.280
Bu çok uzun süre önce gerçekleştiği için,

0:14:17.000,0:14:18.800
bu sinyal kızıla kaydı

0:14:19.560,0:14:22.856
ve şuan çok düşük frekanslarda.

0:14:22.880,0:14:25.336
Benim incelemem ile aynı frekansta

0:14:25.360,0:14:26.736
ama çok sönük.

0:14:26.760,0:14:30.640
İncelememdeki herhangi bir nesnenin[br]milyarlarda biri büyüklüğünde.

0:14:31.320,0:14:36.216
O yüzden teleskobumuz bunu algılamak için[br]yeterince hassas olmayabilir.

0:14:36.240,0:14:38.736
Ama, yeni bir radyo teleskobu var.

0:14:38.760,0:14:40.416
Yani bir uzay gemim olmayabilir

0:14:40.440,0:14:41.696
ama umarım ki

0:14:41.720,0:14:44.576
dünyanın en büyük teleskoplarından [br]birine sahip olabilirim.

0:14:44.600,0:14:48.216
Kilometre Kilometre Dizisi adı verilen[br]yeni bir radyo teleskobu yapıyoruz

0:14:48.240,0:14:50.976
ve MWA'dan binlerce kat daha büyük,

0:14:51.000,0:14:54.216
daha hassas ve daha kaliteli [br]çözünürlükte olacak.

0:14:54.240,0:14:56.456
Yani on milyonlarca galaksi bulmalıyız.

0:14:56.480,0:14:58.816
Ve büyük ihtimalle, [br]o sinyalin derinliklerinde,

0:14:58.840,0:15:03.016
ilk yıldızların ve galaksilerin oluşumunu[br]görebileceğim,

0:15:03.040,0:15:05.400
yani zamanın başlangıcını.

0:15:05.920,0:15:07.136
Teşekkür ederim.

0:15:07.160,0:15:09.920
(Alkışlar)