Une jap kimi.

(shperthim)

Ne rregull, ne rregull.

Eshte me shume se sa nje shperthim,

kimia ndodhet gjithandej.

A ju ka ndodhur ndonjehere te gjendeni ne restorant duke

e perseritur kete veprim pafundesisht?

Disa po pohojne me koke.

Kohet e fundit i tregova kete studenteve te mi,

dhe i kerkova te me shpjegonin se pse ndodhte kjo.

Pyetjet dhe bisedat qe vijuan

ishin magjepsese.

Shikoni videon qe Maddie

nga klasa e ores se trete me dergoi ate mbremje.

(tingellime) (te qeshura)

Kuptohet, si mesuesi i kimise se Maddie-t,

mua me pelqeu shume fakti qe ajo vazhdoi te germonte

ne lidhje me eksperimentin qesharak

qe be beme ne klase.

Por ajo qe me magjepsi me shume 
eshte fakti se kurioziteti

e nxiti Maddie-n te arrinte nje nivel me te larte.

Nese shihni me kujdes brenda gotes

do te shihni nje qiri

Maddie po perdor nxehtesine 
per t'i dhene nje skenar te ri

ketij fenomeni.

E dini, pyetjet dhe kurioziteti si ato te Maddie-t

jane magnetet qe na lidhin pas mesuesve tane,

dhe ato e transformojne gjithe teknologjine

apo thashethemet ne mjete edukative.

Por nese ua ofrojme nxenesve keto teknologji 
perpara se ata te behen kurioze,

ne do t'i hiqnim vetes

njerin prej mjeteve me te mira te mesuesve: 
pyetjet e nxenesve.

Per shembull, duke e kaluar leksionin e merzitshem te klases

ne ekranin e nje pajisje mobile

ne mund te kursejme kohe mesimore,

por nese ky eshte fokusi i pervojes se nxenesve tane,

atehere ajo do te jete po e njejta bisede jo humane

e veshur me rroba te bukura.

Por nese gjejme guximin

t'i konfuzojme nxenesit, t'i veme ne veshtiresi,

t'i nxisim te bejne pyetje te verteta,

permes ketyre pyetjeve, ne si mesues 
do te marrim informacione

qe mund t'i perdorum per te modeluar

metoda solide dhe te azhornuara 
te mesimdhenies se perzier.

Pra, duke e lene menjane zhargonin mambo xhambo te shekullit te 21-te,

e verteta eshte se une jap mesim prej 13 vjetesh,

dhe mu desh te kaloja nje situate per jete a vdekje

qe te dilja nga 10 vite pseudo-mesimdhenieje,

situate qe me ndihmoi te kuptoja se pyetjet e nxenesve

jane fara e nxenies se vertete,

e jo nje program i shkruar

qe u jep grimca te ndara informacionesh.

Ne maj te vitit 2010, kur isha 35 vjec,

me nje djale dy vjecar ne shtepi dhe nje tjeter ne rruge e siper,

me diagnostikuan nje aneurizem te madh

ne fund te aortes se kraharorit.

Kjo coi ne nje operacion zemre. Ketu shihni emailin

qe me dergoi doktori.

Kur e mora kete email, une isha... me germa te medha...

i frikesuar deri ne palce, ne rregull?

Por cuditerisht gjeta momente qetesie te madhe

fale sigurise qe kirurgu im tregonte.

Ku e gjeti ky tip gjithe kete siguri dhe guxim?

Kur ia bera kete pyetje, ai me tha tre gjera.

Tha se se pari, kurioziteti e kishte nxitur

te bente pyetje te veshtira ne lidhje me proceduren,

mbi ate qe mund te funksiononte ose jo.

E dyta, se ai e pranonte, dhe nuk ia kishte friken,

procesit te rremujshem te provave dhe gabimeve,

procesin e pashmangshem te provave dhe gabimeve.

Dhe e treta, duke reflektuar intensivisht,

ai mblodhi gjithe informacionin qe i duhej

per te vizatuar dhe azhornuar proceduren,

dhe me pas, pa iu dridhur dore, ai me shpetoi jeten.

Une perfitova shume prej ketyre fjaleve te mencura,

dhe, ate vjeshte, para se te rikthehesha ne klase,

shkruajta tre rregulla te miat

qe i sjell ne oren mesimore edhe sot e kesaj dite.

Rregulli numer nje: I pari vjen kurioziteti.

Pyetjet mund te hapin dritare mbi mesime te medha,

por e kunderta nuk eshte e vertete.

Rregulli number dy: Prano rremujen.

Ne jemi te gjithe mesues. 
E dime te gjithe se te mesosh eshte e veshtire.

Dhe, edhe pse metoda shkencore ndodhet

ne faqen 5 te seksionit 1.2 ne kapitullin e pare

ate qe e kapercejme cdo here, gjithsesi

prova dhe gabimi mund te perbejne gjithnje anen informale

te asaj qe ne bejme cdo dite

ne Sacred Heart Cathedral ne sallen 206.

Dhe rregulli number tre: Reflektoni.

Ajo qe bejme eshte e rendesishme. 
Meriton kujdesin tone,

por meriton edhe te rishikohet.

A mund te shnderrohemi ne kirurge te klasave tona?

Sikur ajo qe po bejme nje dite te mund te shpetonte jete.

Nxenesit tane e meritojne kete.

Dhe cdo rast eshte i vecante.

(shperthim)

Mire. Me falni.

Mesuesi i kimise qe ndodhet brenda meje kishte nevoje

t'a nxirrte ate nga sistemi perpara se te vazhdojme me tej.

Keto jane dy vajzat e mia.

Ajo qe shihni ne te djathte eshte Emmalou... 
jemi familje jugoresh.

Dhe ne te majte eshte Riley.

Riley pas pak javesh do te behet vajze e rritur.

Do te mbushe kater vjec,

dhe te gjithe ata qe njohin ndonje kater-vjecar

e dine se atyre u pelqen shume te pyesin "Pse?"

Po pra. Pse.

Une mund t'i mesoj asaj gjithcka

sepse ajo eshte kurioze per gjithcka.

Ne te gjithe kemi qene kurioze ne ate moshe.

Por sfida e vertete u perket mesuesve te ardhshem te Rajlit,

qe ajo ende nuk i ka njohur.

Si do t'a ruajne ata kete kuriozitet?

Une do te thosha qe Rajli sherben 
si metafore per te gjithe femijet,

dhe une mendoj se braktisja e shkolles 
vjen ne forma te ndryshme...

nga nxenesit e viteve te fundit qe ikin para se viti te filloje

deri tek ajo karrigia bosh ne fund te klases 
se nje shkolle te mesme ne qytet.

Por nese ne si edukatore leme menjane

rolin e thjeshte si shperndares njohurish

dhe pranojme paradigmen e re

si mbjelles se kuriozitetit dhe pyetjeve,

ndoshta do t'i japim me shume kuptim

shkolles se te sotshmes, dhe te ndezim imagjinaten e tyre.

Shume faleminderit.

(Duartrokitje)