WEBVTT

00:00:06.926 --> 00:00:08.402
Koliko znamo,

00:00:08.402 --> 00:00:12.472
srednjovekovnu Englesku nikad nisu napali
ledeni zombiji,

00:00:12.472 --> 00:00:14.729
niti su je terorisali zmajevi,

00:00:14.729 --> 00:00:19.345
već je bila uzdrmana borbom za moć
između dve aristokratske porodice

00:00:19.345 --> 00:00:21.110
koja se protegla kroz generacije

00:00:21.110 --> 00:00:23.904
i u kojoj je učestvovala
široka plejada likova

00:00:23.904 --> 00:00:28.018
sa složenim motivima
i nestalnom lojalnošću.

00:00:28.018 --> 00:00:29.754
Ovo vam možda zvuči poznato

00:00:29.754 --> 00:00:33.959
zato što je istorijski konflikt
poznat pod imenom Rat ruža

00:00:33.959 --> 00:00:39.908
poslužio kao osnova za većinu
dešavanja u Igri prestola.

00:00:39.908 --> 00:00:47.097
Uzrok pravog rata bila je smrt
kralj Edvarda III, 1377. godine.

00:00:47.097 --> 00:00:50.890
Edvardov najstariji sin
umro je pre svog oca,

00:00:50.890 --> 00:00:53.879
ali je njegov desetogodišnji sin,
Ričard II,

00:00:53.879 --> 00:00:59.179
nasledio presto
pre Edvardova tri živa brata.

00:00:59.179 --> 00:01:01.603
Zbog preskakanja cele jedne generacije

00:01:01.603 --> 00:01:06.396
njihovi razni potomci su dugo
prisvajali pravo na presto,

00:01:06.396 --> 00:01:10.926
naročito Lankasteri,
koji potiču od Edvardovog trećeg sina,

00:01:10.926 --> 00:01:14.366
i Jorkovi, koji potiču
od njegovog četvrtog sina.

00:01:14.366 --> 00:01:16.195
Ime sledećih ratova

00:01:16.195 --> 00:01:19.501
vodi poreklo od simbola
koji se vezuju za ove dve porodice,

00:01:19.501 --> 00:01:24.128
bele ruže Jorkovih,
i crvene ruže Lankastera.

00:01:24.128 --> 00:01:26.239
Lankasteri su prvi došli na presto

00:01:26.239 --> 00:01:32.340
kada je Ričard II svrgnut sa vlasti
od strane svog rođaka Henrija IV 1399.

00:01:32.340 --> 00:01:34.496
Uprkos mestimičnim neredima,

00:01:34.496 --> 00:01:38.476
njihova vlast je bila čvrsta
sve do 1422. godine,

00:01:38.476 --> 00:01:41.429
kada je posle smrti Henrija V
u vojnoj kampanji

00:01:41.429 --> 00:01:45.227
maloletni Henri VI postao kralj.

00:01:45.227 --> 00:01:47.785
Kako je bio neodlučan
i pod uticajem savetnika,

00:01:47.785 --> 00:01:53.350
Henri je bio primoran da oženi Margaret
Anžujsku da bi dobio podršku Francuza.

00:01:53.350 --> 00:01:56.424
Margaret je bila lepa, ambiciozna,

00:01:56.424 --> 00:02:00.350
i nemilosrdna kada je trebalo ukloniti
bilo koju pretnju njenoj moći,

00:02:00.350 --> 00:02:03.723
i pre svega,
nije verovala Ričardu od Jorka.

00:02:03.723 --> 00:02:07.056
Jork je bio kraljev bliski savetnik
i odani general,

00:02:07.056 --> 00:02:10.103
ali ga je kraljica sve više
terala u stranu,

00:02:10.103 --> 00:02:15.048
unapređujući svoje omiljene pristalice,
kao što su Vojvode od Safolka i Samerseta.

00:02:15.048 --> 00:02:18.852
Jorkove kritike njihovog neprikladnog
vođenja rata protiv Francuske

00:02:18.852 --> 00:02:23.975
koštale su ga izbacivanja sa dvora
i prebacivanja u Irsku.

00:02:23.975 --> 00:02:26.297
U međuvremenu,
gomilali su se vojni neuspesi,

00:02:26.297 --> 00:02:29.436
a podmitljiva vlast Margaret
i njenih saveznika

00:02:29.436 --> 00:02:31.875
izazvala je široko nezadovoljstvo.

00:02:31.875 --> 00:02:33.748
U sred tog haosa

00:02:33.748 --> 00:02:39.749
Ričard od Jorka se vratio sa vojskom da
uhapsi Samerseta i uvede reforme na dvoru.

00:02:39.749 --> 00:02:42.475
U početku neuspešan,
ubrzo je dobio svoju šansu

00:02:42.475 --> 00:02:45.407
kada je proglašen
Zaštitnikom kraljevstva

00:02:45.407 --> 00:02:48.135
nakon što je Henri pretrpeo nervni slom.

00:02:48.135 --> 00:02:50.428
Međutim, nakon manje od godinu dana,

00:02:50.428 --> 00:02:52.656
Henri se naglo oporavio

00:02:52.656 --> 00:02:55.651
pa ga je kraljica nagovorila
da ukine Jorkove reforme.

00:02:55.651 --> 00:02:58.896
Jork je pobegao i ponovo digao vojsku.

00:02:58.896 --> 00:03:01.497
Iako nije mogao
da preuzme vlast direktno,

00:03:01.497 --> 00:03:04.243
uspeo je da bude ponovo postavljen 
na mesto zaštitnika

00:03:04.243 --> 00:03:09.726
a sebe i svoje naslednike imenovao je
za Henrijeve naslednike.

00:03:09.726 --> 00:03:11.329
Ali, umesto krune,

00:03:11.329 --> 00:03:13.755
Jorkova glava je dobila kolac

00:03:13.755 --> 00:03:17.805
nakon što je ubijen u bici
sa kraljičinim podanicima.

00:03:17.805 --> 00:03:22.716
Njegov mladi sin preuzeo je pravo na vlast
i krunisan je kao Edvard IV.

00:03:22.716 --> 00:03:26.353
Edvard je izvojevao veliki uspeh
protiv Lankastera.

00:03:26.353 --> 00:03:27.987
Henrija su uhvatili,

00:03:27.987 --> 00:03:29.742
dok je Margaret pobegla u izgnanstvo

00:03:29.742 --> 00:03:34.112
sa svojim navodno svirepim sinom,
Edvardom od Vestminstera.

00:03:34.112 --> 00:03:37.587
Ali novokrunisani kralj
je napravio tragičnu političku grešku

00:03:37.587 --> 00:03:41.570
pošto se povukao iz svog prvog
ugovorenog braka sa francuskom princezom

00:03:41.570 --> 00:03:45.066
kako bi se u tajnosti venčao udovicom
sitnog plemića.

00:03:45.066 --> 00:03:48.947
To je otuđilo njegovog najmoćnijeg
saveznika, Vojvodu od Vorvika.

00:03:48.947 --> 00:03:52.043
Vorvik je stupio u savez sa Lankasterima,

00:03:52.043 --> 00:03:55.835
okrenuo Edvardovog ljubomornog mlađeg
brata, Džordža, protiv njega,

00:03:55.835 --> 00:04:00.324
pa je čak uspeo na kratko da vrati
Henrija na mesto kralja.

00:04:00.324 --> 00:04:01.890
Ali, to nije trajalo dugo.

00:04:01.890 --> 00:04:03.631
Edvard je preoteo presto,

00:04:03.631 --> 00:04:06.369
Lankasterski princ je ubijen u bici,

00:04:06.369 --> 00:04:11.122
a sam Henri je umro u zatočeništvu
ubrzo nakon toga.

00:04:11.122 --> 00:04:13.839
Ostatak vladavine Edvarda IV
je protekao mirno,

00:04:13.839 --> 00:04:18.078
ali nakon njegove smrti 1483. godine,
krvoproliće se nastavilo.

00:04:18.078 --> 00:04:20.971
Iako je trebalo da ga nasledi
njegov dvanaestogodišnji sin,

00:04:20.971 --> 00:04:25.634
Edvardov mlađi brat Ričard III
proglasio je svog nećaka nezakonitim

00:04:25.634 --> 00:04:28.545
zbog tajnog braka njihovog oca.

00:04:28.545 --> 00:04:32.848
Sam je sebe postavio na presto,
a dečake strpao u zatvor.

00:04:32.848 --> 00:04:35.325
Iako niko ne zna
šta se na kraju zbilo sa njima,

00:04:35.325 --> 00:04:38.065
nakon nekog vremena prinčevi su nestali

00:04:38.065 --> 00:04:40.816
a Ričardova moć je delovala stabilno.

00:04:40.816 --> 00:04:43.523
Ali njen kraj je došao
nakon samo dve godine

00:04:43.523 --> 00:04:47.768
preko uskog mora
Engleskog kanala.

00:04:47.768 --> 00:04:51.878
Henri Tjudor je bio direktni naslednik
prvog Vojvode od Lankastera,

00:04:51.878 --> 00:04:56.010
odrastao u izgnanstvu nakon smrti
svog oca u prethodnoj pobuni.

00:04:56.010 --> 00:05:00.157
Kako je Ričardovo preotimanje vlasti 
dovelo do razdora među Jorkovima,

00:05:00.157 --> 00:05:03.559
Henri je dobio podršku
za svoje pravo na vlast.

00:05:03.559 --> 00:05:07.702
Digao je vojsku u Francuskoj,
prešao Lamanš 1485. godine,

00:05:07.702 --> 00:05:10.679
i ubrzo porazio Ričardove snage.

00:05:10.679 --> 00:05:15.303
A stupajući u brak sa Elizabetom od Jorka,
starijom sestrom nestalih prinčeva,

00:05:15.303 --> 00:05:20.021
novokrunisani Henri VII
ujedinio je dve ruže

00:05:20.021 --> 00:05:23.908
i stavio tačku na skoro stogodišnji rat.

00:05:23.908 --> 00:05:28.220
Često mislimo da su istorijski ratovi
presudni konflikti

00:05:28.220 --> 00:05:30.979
sa jasno određenim
pobednicima i gubitnicima,

00:05:30.979 --> 00:05:34.318
ali nam Rat ruža,
kao i štivo koje su inspirisali,

00:05:34.318 --> 00:05:37.147
pokazuju da pobede mogu biti neizvesne,

00:05:37.147 --> 00:05:39.323
savezništva nestabilna,

00:05:39.323 --> 00:05:43.851
pa čak i moć kraljeva
prolazna kao godišnja doba.