1
00:00:15,108 --> 00:00:19,085
Tại sao những trạm xăng luôn ở kề bên nhau

2
00:00:19,109 --> 00:00:21,815
Và đôi khi lái xe cả dặm 
mà chẳng tìm được quán cafe nào

3
00:00:21,839 --> 00:00:24,143
để rồi thấy ba bốn cái một lúc
ở một góc đường

4
00:00:24,167 --> 00:00:27,051
Tại sao những tiệm tạp hóa, sửa xe
và cả những nhà hàng

5
00:00:27,075 --> 00:00:28,718
hay tụ họp với nhau thành một khu

6
00:00:28,742 --> 00:00:31,901
thay vì rải đều
trên một địa bàn dân cư

7
00:00:31,925 --> 00:00:33,456
Trong khi có khá nhiều các lý do

8
00:00:33,480 --> 00:00:36,164
ảnh hưởng đến quyết định
đặt địa điểm kinh doanh của bạn

9
00:00:36,188 --> 00:00:39,796
hiện tượng kể trên có thể giải thích
bằng một câu chuyện đơn giản

10
00:00:39,820 --> 00:00:42,292
Hotelling's Model of Spatial Competition
(Mô hình Ganh đua vị trí của Hotelling)

11
00:00:43,121 --> 00:00:45,217
Hãy tưởng tượng bạn
bán kem trên bờ biển

12
00:00:45,241 --> 00:00:48,051
Bãi biển của bạn dài một dặm
không ai cạnh tranh với bạn

13
00:00:48,075 --> 00:00:51,269
Bạn sẽ để xe kem ở đâu
để bán được nhiều kem nhất?

14
00:00:51,293 --> 00:00:52,368
Ngay chính giữa.

15
00:00:52,392 --> 00:00:55,418
Đi bộ nửa dặm có thể vẫn quá xa
đối với một số người

16
00:00:55,442 --> 00:00:56,741
ở hai đầu của bãi

17
00:00:56,765 --> 00:00:59,770
nhưng dù sao xe kem của bạn
đã bán được nhiều người nhất có thể

18
00:00:59,794 --> 00:01:01,118
Một ngày, khi bạn bắt đầu

19
00:01:01,142 --> 00:01:03,522
anh họ Teddy của bạn cũng ở đó

20
00:01:03,546 --> 00:01:04,900
với xe kem riêng của anh ấy

21
00:01:04,925 --> 00:01:06,317
Thực tế, anh ta bán

22
00:01:06,341 --> 00:01:08,516
loại kem giống hệt bạn

23
00:01:08,540 --> 00:01:10,793
Bạn đồng ý chia bãi làm hai

24
00:01:10,817 --> 00:01:13,634
Và để đảm bảo các khách hàng
không phải đi bộ quá xa

25
00:01:13,658 --> 00:01:16,572
Bạn đặt xe kem 1/4 dặm 
về phía nam trung tâm bãi

26
00:01:16,596 --> 00:01:18,412
ngay chính giữa lãnh thổ của bạn

27
00:01:18,436 --> 00:01:20,751
Teddy đặt 1/4 dặm về phía bắc
của trung tâm bãi

28
00:01:20,775 --> 00:01:22,768
ngay chính giữa lãnh thổ của Teddy

29
00:01:22,792 --> 00:01:25,935
Với thỏa thuận này, mọi người ở phía nam
của bạn sẽ mua kem của bạn

30
00:01:25,959 --> 00:01:29,489
Những người bắc Teddy sẽ mua từ anh ấy
và một nửa số người còn lại ở giữa

31
00:01:29,513 --> 00:01:31,172
sẽ đi đến xe kem gần hơn

32
00:01:31,196 --> 00:01:33,751
Không ai phải đi hơn 1/4 dặm

33
00:01:33,775 --> 00:01:36,653
và mỗi xe bán cho một nửa 
số người trên bãi biển

34
00:01:36,677 --> 00:01:40,836
Trong lý thuyết trò chơi (Game theory),
đây là giải pháp tối ưu cho xã hội

35
00:01:40,860 --> 00:01:44,352
Nó giảm đến mức thấp nhất
quãng đường tối đa khách hàng phải đi

36
00:01:44,376 --> 00:01:46,352
để đến một xe kem

37
00:01:46,376 --> 00:01:48,235
Ngày tiếp theo, khi bạn đến

38
00:01:48,259 --> 00:01:51,034
Teedy lại đặt xe ngay chính giữa bãi

39
00:01:51,058 --> 00:01:54,301
Bạn thì về lại vị trí cũ
1/4 dặm phía nam điểm giữa

40
00:01:54,325 --> 00:01:57,069
và có được 25% lượng khách,
những người phía nam bạn

41
00:01:57,093 --> 00:02:00,635
Teddy vẫn có được toàn bộ khách 
phía bắc anh ấy

42
00:02:00,659 --> 00:02:04,702
nhưng bây giờ còn giành nửa 
25% ở giữa hai người

43
00:02:04,726 --> 00:02:07,584
Ngày thứ ba của chiến tranh kem
bạn đến sớm

44
00:02:07,608 --> 00:02:10,167
và đặt xe ngay giữa lãnh thổ 
phía bắc của Teddy

45
00:02:10,191 --> 00:02:13,632
nghĩ rằng mình sẽ giành được 75% 
người tắm biển phía nam

46
00:02:13,656 --> 00:02:17,026
làm cho ông anh họ chỉ bán được 25%
số người còn lại về phái bắc

47
00:02:17,050 --> 00:02:20,520
Teddy đến, anh ấy đặt xe
ngay cạnh bạn về phía nam

48
00:02:20,544 --> 00:02:22,451
lấy đi toàn bộ khách hàng phía nam

49
00:02:22,475 --> 00:02:25,259
và để cho bạn số ít khách
về phia bắc

50
00:02:25,283 --> 00:02:29,336
Không chịu thua, bạn dời xe 10 bước
phía nam Teddy để đoạt lại khách hàng

51
00:02:29,360 --> 00:02:32,836
Giờ nghỉ trưa, Teddy dời 10 bước
về phía nam bạn

52
00:02:32,860 --> 00:02:36,535
và lần nữa. giành lại toàn bộ khách hàng
về phía đầu kia của bãi

53
00:02:36,559 --> 00:02:38,134
Suốt ngày hôm đó

54
00:02:38,158 --> 00:02:40,417
cả hai xe cứ lần lượt dời về phía nam

55
00:02:40,441 --> 00:02:42,836
để tiếp cận phần đa số người mua

56
00:02:42,860 --> 00:02:45,860
cho đến khi cả hai ở ngay chính giữa bãi

57
00:02:45,884 --> 00:02:49,719
tựa lưng vào nhau, bán cho 50% khách 
phía mình

58
00:02:49,743 --> 00:02:51,935
Lúc này, bạn và ông anh họ
đối thủ cạnh tranh

59
00:02:51,959 --> 00:02:54,951
đã đạt trạng thái Cân bằng Nash 
(Nash Equilibrium) của lý thuyết trò chơi

60
00:02:54,975 --> 00:02:57,774
khi mà không ai còn có thể cải thiện
kết quả của họ nữa

61
00:02:57,798 --> 00:02:59,937
nếu chệch đi chiến lược hiện tại

62
00:02:59,961 --> 00:03:01,398
Chiến lược ban đầu của bạn

63
00:03:01,422 --> 00:03:04,446
khi mỗi người 1/4 dặm
từ giữa bãi

64
00:03:04,470 --> 00:03:07,086
không bền vững, bởi vì nó
không phải cân bằng Nash

65
00:03:07,110 --> 00:03:10,936
Cả hai đều không thể dời về phía người kia
để bán được nhiều kem hơn nữa

66
00:03:10,960 --> 00:03:13,246
Khi mà cả hai đã đều ở chình giữa bãi

67
00:03:13,270 --> 00:03:16,902
bạn không thể dời vị trí để
gần hơn những khách hàng ở xa

68
00:03:16,926 --> 00:03:19,212
mà không làm giảm đi
những khách hàng hiện tại

69
00:03:19,236 --> 00:03:22,568
Tuy nhiên, bạn cũng đã đánh mất
giải pháp tối ưu cho xã hội

70
00:03:22,592 --> 00:03:24,592
khi mà khách hàng ở hai đầu

71
00:03:24,616 --> 00:03:27,602
phải đi xa hơn cần thiết
để tận hưởng que kem mát lạnh

72
00:03:27,626 --> 00:03:29,570
Giờ về những chuỗi
cửa hàng thức ăn nhanh

73
00:03:29,594 --> 00:03:32,271
thời trang, điện thoại di động
ở trung tâm mua sắm

74
00:03:32,295 --> 00:03:33,879
Có lẽ sẽ tốt cho khách hàng hơn

75
00:03:33,903 --> 00:03:36,164
nếu chúng được rải đều trong cộng đồng

76
00:03:36,188 --> 00:03:39,520
nhưng điều đó là không thể
trong sự cạnh tranh ráo riết từ đối thủ

77
00:03:39,544 --> 00:03:42,786
Thực tế, khách hàng đến từ nhiều hướng

78
00:03:42,810 --> 00:03:45,715
và doanh nghiệp thì tự do cạnh tranh
với chiến lược marketing

79
00:03:45,739 --> 00:03:48,501
tạo sự khác biệt của dòng sản phẩm,
hay giảm giá

80
00:03:48,525 --> 00:03:50,252
nhưng trong cốt lõi

81
00:03:50,276 --> 00:03:53,621
doanh nghiệp thường thích
ở càng gần đối thủ càng tốt.