WEBVTT

00:00:15.108 --> 00:00:19.109
ทำไมปั๊มน้ำมัน
ถึงตั้งอยู่ติดกับปั๊มน้ำมันอื่นๆ

00:00:19.109 --> 00:00:21.809
ทำไมผมถึงต้องขับรถเป็นไมล์โดยไม่พบร้านกาแฟซักร้าน

00:00:21.809 --> 00:00:24.143
และจากนั้นก็มาเจอกับร้านกาแฟสามร้านในมุมถนนเดียวกัน

00:00:24.143 --> 00:00:27.075
ทำไมร้านขายของชำ อู่ซ่อมรถ และร้านอาหาร

00:00:27.075 --> 00:00:31.925
มักจะอยู่ในร่วมกัน แทนที่จะกระจายตัวให้ทั่วถึงทั้งชุมชน

00:00:31.925 --> 00:00:35.843
ในขณะที่มีหลายปัจจัยที่ต้องพิจารณาในการตัดสินใจ
ว่าเราควรทำธุรกิจที่ไหน

00:00:35.843 --> 00:00:39.475
การกระจุกตัวของธุรกิจที่เหมือน ๆ กัน
สามารถอธิบายได้ง่ายๆ

00:00:39.475 --> 00:00:43.711
ด้วย “แบบจำลองการแข่งขันเชิงพื้นที่ของโฮเทลลิ่ง”
(Hotelling’s Model of Spatial Competition)

00:00:43.711 --> 00:00:45.092
สมมุติว่า คุณขายไอศครีมบนชายหาดแห่งหนึ่ง

00:00:45.092 --> 00:00:48.075
ชายหาดนั้นยาว 1 ไมล์ และคุณไม่มีคู่แข่ง

00:00:48.075 --> 00:00:51.293
คุณจะตั้งรถเข็นของคุณไว้ตรงไหน เพื่อที่จะขายสินค้าให้ได้มากที่สุด

00:00:51.293 --> 00:00:52.392
ตรงกลางหาด

00:00:52.392 --> 00:00:55.442
การเดินครึ่งไมล์อาจจะไกลเกินไปสำหรับบางคน

00:00:55.442 --> 00:00:58.776
ที่อยู่บริเวณหัวและท้ายหาด แต่ที่จุดนี้คุณจะขายของให้กับลูกค้าได้มากที่สุด

00:00:58.776 --> 00:01:02.692
วันหนึ่งคุณก็มาถึงชายหาดเดิม
พร้อมกับพบว่าเท็ดดี้ ญาติของคุณ

00:01:02.692 --> 00:01:07.342
นำเข็นรถขายไอศกรีมของเขามาด้วย 
จริงๆแล้วเขาขายไอศกรีมแบบเดียวกับที่คุณขายอยู่เลยล่ะ

00:01:07.342 --> 00:01:10.810
คุณสองคนตกลงกันว่าจะแบ่งพื้นที่ชายหาดกันคนละครึ่ง

00:01:10.810 --> 00:01:13.126
เพื่อให้มั่นใจว่าลูกค้าจะได้ไม่ต้องเดินไกลเกินไป

00:01:13.126 --> 00:01:16.376
คุณเลยจอดรถเข็นไว้ห่างจากจุดกลางหาดลงมาทางใต้ 1ส่วน4ไมล์

00:01:16.376 --> 00:01:18.294
เป็นตรงกลางของพื้นที่คุณพอดี

00:01:18.294 --> 00:01:20.775
ส่วนเท็ดดี้ก็จอดรถเข็นของเขาไว้1ส่วน4ไมล์ไปทางเหนือจากจุดกลางหาด

00:01:20.775 --> 00:01:22.792
ตรงกลางพื้นที่ของเท็ดดี้

00:01:22.792 --> 00:01:25.293
ด้วยข้อตกลงนี้ 
ลูกค้าที่อยู่ทางใต้ของคุณก็จะซื้อไอศกรีมจากคุณ

00:01:25.293 --> 00:01:29.241
ลูกค้าที่อยู่ทางเหนือของเท็ดดี้ก็จะซื้อจากเท็ดดี้ 
ส่วนลูกค้าที่เหลืออีก 50 เปอร์เซ็นต์ตรงกลาง

00:01:29.241 --> 00:01:33.775
ก็จะเดินไปยังรถเข็นที่ใกล้ที่สุด จะไม่มีลูกค่าคนไหนต้องเดินไกลกว่า1ส่วน4ไมล์

00:01:33.775 --> 00:01:36.677
และคนขายทั้งคู่ก็จะขายของให้กับลูกค้าบนชายหาดคนละครึ่ง

00:01:36.677 --> 00:01:40.860
นักทฤษฎีเกม (Game Theorist) เห็นว่านี่เป็น “ทางแก้ปัญหาที่น่าพอใจที่สุดของสังคม” (Socially Optimal Solution – S.O.S.)

00:01:40.860 --> 00:01:44.376
มันลดจำนวนก้าวสูงสุดที่ลูกค้าคนใดคนหนึ่งต้องต้องใช้

00:01:44.376 --> 00:01:46.376
เพื่อให้ไปถึงยังรถขายไอศกรีม

00:01:46.376 --> 00:01:48.259
แต่วันต่อมา เมื่อคุณมาถึงที่ทำงาน

00:01:48.259 --> 00:01:51.058
คุณพบว่าเท็ดดี้กลับตั้งรถเข็นของเขาไว้ที่เส้นกลางชายหาดพอดี

00:01:51.058 --> 00:01:54.325
ส่วนคุณก็กลับไปอยู่ที่เดิม ตรง 1ส่วน4 ไมล์ใต้จากเส้นกึ่งกลาง

00:01:54.325 --> 00:01:57.093
และได้แค่ลูกค้า 25 เปอร์เซ็นต์ที่อยู่ทางใต้ของคุณเท่านั้น

00:01:57.093 --> 00:02:00.659
เท็ดดี้ยังคงได้ลูกค้าทั้งหมดทานเหนือจากเขาขึ้นไป

00:02:00.659 --> 00:02:04.726
แต่ตอนนี้คุณต้องแบ่งลูกค้า 25 เปอร์เซ็นต์ที่เหลือระหว่างรถเข็นทั้งสองคัน

00:02:04.726 --> 00:02:07.559
วันที่ 3 ของสงครามไอศกรีม คุณไปถึงชายหาดเช้ากว่าปรกติ

00:02:07.559 --> 00:02:10.191
แล้วจอดรถเข็นไว้ตรงกลางพื้นที่ของเท็ดดี้

00:02:10.191 --> 00:02:14.276
โดยคิดว่าคุณจะได้ขายลูกค้า 75 เปอร์เซ็นต์ทั้งหมดที่อยู่ใต้คุณลงไป

00:02:14.276 --> 00:02:17.576
ทิ้งให้ญาติของคุณขายไอศกรีมให้กับลูกค้าแค่ 25 เปอร์เซ็นต์ที่เหลือบนทางเหนือของหาด

00:02:17.576 --> 00:02:20.544
เมื่อเท็ดดี้มาถึง เขากลับจอดรถเข็นไปทางใต้ของคุณ

00:02:20.544 --> 00:02:24.859
หมายความว่าเขาแย่งเอาลูกค้าที่อยู่ทางใต้ลงไปทั้งหมด และเหลือแค่ลูกค้าน้อยนิดทางเหนือไว้ให้คุณ

00:02:24.859 --> 00:02:29.360
เพื่อไม่ให้เขาได้เปรียบ คุณจึงย้ายรถเข็นของคุณลงไปทางใต้อีก 10 ก้าวเพื่อจะได้ลูกค้าคืนกลับมา

00:02:29.360 --> 00:02:32.860
แต่ขณะที่คุณพักเที่ยง เท็ดดี้ก็ย้ายรถของเขาลงไปทางใต้อีก 10 ก้าว

00:02:32.860 --> 00:02:36.559
และ อีกครั้งหนึ่ง เขาได้ขโมยเอาลูกค้าทางใต้ไปอีกเหมือนเดิม

00:02:36.559 --> 00:02:40.025
และวันนี้ตลอดทั้งวัน คุณทั้งสองคนก็ผลัดกันขยับรถไปทางใต้

00:02:40.025 --> 00:02:42.860
ไปยังกลุ่มลูกค้าที่ต้องการซื้อไอศครีม

00:02:42.860 --> 00:02:45.475
จนในที่สุด คุณทั้งสองคนก็มาหยุดอยู่ตรงกลางชายหาด

00:02:45.475 --> 00:02:49.743
หันหลังให้กัน แต่ละคนขายไอศกรีมให้กับลุกค้าบนชายหาดคนละ 50 เปอร์เซ็นต์

00:02:49.743 --> 00:02:54.975
ที่จุดนี้ คุณและญาติคู่แข่งขันของคุณได้อยู่ในจุดที่นักทฤษฎีเกมเรียกว่า จุดดุลยภาพของแนช (Nash Equilibrium)

00:02:54.975 --> 00:02:59.961
ซึ่งเป็นจุดที่คุณทั้งสองต่างก็ไม่สามารถทำให้สถานการณ์ดีขึ้นได้ โดยปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ไปจากเดิม

00:02:59.961 --> 00:03:03.859
กลยุทธ์เดิมของคุณ ที่ซึ่งคุณทั้งสองอยู่ตรงเส้น 1ส่วน4ไมล์จากเส้นกลางหาดนั้น

00:03:03.859 --> 00:03:07.110
อยู่ไม่ได้นาน เพราะมันไม่ใช่"จุดดุลยภาพของแนช" 
(Nash Equilibrium)

00:03:07.110 --> 00:03:10.960
คุณทั้งสองยังสามารถขยับรถเข็นเข้าหากัน เพื่อขายไอศครีมให้มากขึ้นได้

00:03:10.960 --> 00:03:12.825
ด้วยที่ตอนนี้ที่คุณทั้งสองอยู่ในจุดตรงกลางของหาด

00:03:12.825 --> 00:03:16.926
คุณไม่สามารถย้ายรถเข็นไปหาลูกค้าที่อยู่ไกลที่สุด

00:03:16.926 --> 00:03:19.193
โดยไม่ทำให้ลูกค้าที่มีอยู่ลำบากขึ้นได้

00:03:19.193 --> 00:03:22.592
อย่างไรก็ตาม ณ จุดนี้ คุณไม่มี 
“ทางแก้ปัญหาที่น่าพอใจที่สุดของสังคม” อีกต่อไป

00:03:22.592 --> 00:03:24.425
เพราะลูกค้าที่อยู่ตรงปลายสุดของหาดทั้งสองด้าน

00:03:24.425 --> 00:03:27.626
จะต้องเดินมาไกลเกินความจำเป็นเพื่อให้ได้กินขนมหวาน

00:03:27.626 --> 00:03:32.295
ลองมาคิดถึงร้านอาหารฟาสต์ฟู๊ด ร้านเสื้อผ้า และร้านมือถือในห้างดู

00:03:32.295 --> 00:03:36.009
ลูกค้าจะได้รับความสะดวกมากกว่านี้ถ้าร้านเหล่านี้กระจายตัวกันออกไป

00:03:36.009 --> 00:03:39.544
แต่นี่ทำให้ธุรกิจอ่อนแอต่อการแข่งขันที่รุนแรง

00:03:39.544 --> 00:03:42.810
ในโลกแห่งความจริง ลูกค้ามามากว่าหนึ่งทิศทาง

00:03:42.810 --> 00:03:45.693
และธุรกิจก็สามารถแข่งขันกันด้วยกลยุทธ์การตลาด

00:03:45.693 --> 00:03:47.508
ด้วยการทำให้สินค้าของตัวแตกต่างออกไป และด้วยการตัดราคา

00:03:47.508 --> 00:03:51.942
แต่หัวใจสำคัญของกลยุทธ์เหล่านั้นก็คือ 
ธุรกิจต่างๆอยากให้การแข่งขันนั้น

00:03:51.942 --> 00:03:55.942
"ใกล้" ที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้