0:00:01.000,0:00:04.000
Tôi biết đến trận động đất Haiti qua Skype.

0:00:04.000,0:00:07.000
Vợ tôi gửi một dòng tin,

0:00:07.000,0:00:09.000
"Trời, động đất,"

0:00:09.000,0:00:12.000
và rồi biến mất 25 phút liền.

0:00:13.000,0:00:16.000
25 phút ấy là 25 phút kinh hoàng tột đỉnh

0:00:16.000,0:00:20.000
mà hàng ngàn người trên nước Mĩ đã trải qua.

0:00:21.000,0:00:24.000
Tôi đã lo sợ sẽ có sóng thần.

0:00:24.000,0:00:26.000
Điều tôi không nhận ra

0:00:26.000,0:00:29.000
là có một nỗi kinh hoàng còn lớn hơn ở Haiti,

0:00:29.000,0:00:32.000
đó là nhà đổ.

0:00:32.000,0:00:34.000
Chúng ta đều đã thấy ảnh

0:00:34.000,0:00:37.000
những tòa nhà đổ nát ở Haiti.

0:00:37.000,0:00:39.000
Đây là những tấm vợ tôi chụp được

0:00:39.000,0:00:41.000
vài ngày sau trận động đất,

0:00:41.000,0:00:44.000
khi tôi đang đi tới Haiti bằng chương trình Cứu Trợ sau Thảm Họa.

0:00:45.000,0:00:47.000
Đây là cung điện quốc gia,

0:00:47.000,0:00:50.000
tòa nhà quan trọng tương tự như Nhà Trắng vậy.

0:00:50.000,0:00:53.000
Đây là siêu thị lớn nhất ở biển Caribê

0:00:53.000,0:00:56.000
vào giờ mua sắm cao điểm.

0:00:58.000,0:01:00.000
Đây là trường đào tạo y tá.

0:01:00.000,0:01:03.000
Có 300 y tá đang học ở đó..

0:01:04.000,0:01:06.000
Bệnh viện đa khoa ngay bên cạnh

0:01:06.000,0:01:09.000
không bị hư tổn gì lắm.

0:01:09.000,0:01:12.000
Đây là Bộ Kinh tế và Tài chính.

0:01:15.000,0:01:17.000
Chúng ta đều đã nghe nói

0:01:17.000,0:01:20.000
về thiệt hại về người không kể xiết

0:01:20.000,0:01:22.000
trong trận động đất Haiti,

0:01:22.000,0:01:25.000
nhưng chúng ta không được nghe mấy

0:01:25.000,0:01:28.000
về lí do tại sao những mạng người ấy lại mất đi.

0:01:28.000,0:01:30.000
Chúng ta chưa được nghe

0:01:30.000,0:01:33.000
tại sao những tòa nhà lại sập.

0:01:33.000,0:01:35.000
Dù gì chăng nữa, chính mấy tòa nhà đó,

0:01:35.000,0:01:37.000
chứ không phải trận động đất,

0:01:37.000,0:01:40.000
đã lấy đi sinh mạng 220 000 con người,

0:01:40.000,0:01:43.000
làm bị thương 330 000,

0:01:43.000,0:01:48.000
khiến 1.3 triệu người phải rời bỏ nhà cửa,

0:01:49.000,0:01:51.000
lấy đi nguồn cung cấp thực phẩm

0:01:51.000,0:01:53.000
và nước uống

0:01:53.000,0:01:56.000
của nguyên một cuộc gia.

0:01:56.000,0:02:01.000
Đây là thảm họa lớn nhất diễn ra tại thành thị

0:02:01.000,0:02:04.000
trong hàng thập kỉ.

0:02:04.000,0:02:07.000
Và nó không phải là thiên tai.

0:02:07.000,0:02:10.000
Nó là thảm họa thiết kế xây dựng.

0:02:10.000,0:02:12.000
AIDG đã làm việc ở Haiti

0:02:12.000,0:02:14.000
từ năm 2007,

0:02:14.000,0:02:16.000
cung cấp trợ giúp trong lĩnh vực xây dựng và kinh doanh

0:02:16.000,0:02:18.000
cho các doanh nghiệp nhỏ.

0:02:18.000,0:02:22.000
Sau trận động đất, chúng tôi bắt đầu mời các kĩ sư chuyên về động đất

0:02:22.000,0:02:24.000
để tìm hiể tại sao nhà lại đổ sập,

0:02:24.000,0:02:27.000
để xem xét xem cái gì an toàn và cái gì không.

0:02:27.000,0:02:30.000
Hợp tác cùng MINUSTAH,

0:02:30.000,0:02:32.000
phái bộ Liên Hợp Quốc ở Haiti,

0:02:32.000,0:02:34.000
cùng Bộ Phát triển Cộng đồng,

0:02:34.000,0:02:36.000
cùng các tổ chức phi chính phủ khác nhau,

0:02:36.000,0:02:39.000
chúng tôi đã xem xét trên 1500 tòa nhà.

0:02:40.000,0:02:42.000
Chúng tôi kiểm tra trường học

0:02:42.000,0:02:44.000
và khu dân cư.

0:02:44.000,0:02:46.000
Chúng tôi kiểm tra trạm y tế

0:02:46.000,0:02:48.000
và kho thực phẩm.

0:02:48.000,0:02:50.000
Chúng tôi kiểm tra các tòa nhà chính phủ.

0:02:50.000,0:02:52.000
Đây là Bộ Tư Pháp

0:02:52.000,0:02:54.000
Sau cánh cửa kia

0:02:54.000,0:02:57.000
là Kho Văn khố Pháp luật Trung ương.

0:02:57.000,0:02:59.000
Anh bạn ở cánh cửa, Andre Filitrault,

0:02:59.000,0:03:01.000
giám đốc điều hành

0:03:01.000,0:03:05.000
Trung tâm Nghiên Cứu Kiến Trúc Chống Động Đất Đa Ngành

0:03:05.000,0:03:08.000
ở Đại học Buffalo,

0:03:08.000,0:03:10.000
đang kiểm tra xem có đủ an toàn

0:03:10.000,0:03:12.000
để lấy lại văn thư không.

0:03:12.000,0:03:14.000
Andre bảo tôi rằng,

0:03:14.000,0:03:16.000
sau khi chứng kiến những tòa nhà này sụp đổ

0:03:16.000,0:03:19.000
hết lần này qua lần khác theo cùng một cách,

0:03:19.000,0:03:22.000
nghiên cứu này chẳng có gì là mới cả.

0:03:22.000,0:03:25.000
Chẳng có gì ở đây mà ta không biết.

0:03:25.000,0:03:28.000
Điểm thất bại lúc nào cũng thế --

0:03:28.000,0:03:31.000
tường và các thanh không được gắn cẩn thận vào cột nhà --

0:03:31.000,0:03:34.000
kia là một thanh xà nhà bị rớt khỏi tòa nhà --

0:03:36.000,0:03:38.000
các kiến trúc chìa ra ngoài để đỡ ban công,

0:03:38.000,0:03:40.000
hay những kiến trúc thiếu đối xứng,

0:03:40.000,0:03:42.000
rung dữ dội rồi rớt xuống,

0:03:44.000,0:03:46.000
vật liệu xây dựng tồi,

0:03:46.000,0:03:48.000
không đủ bê tông,

0:03:48.000,0:03:51.000
các khối kết cấu không được ép đủ chặt,

0:03:52.000,0:03:54.000
cốt thép quá phẳng,

0:03:54.000,0:03:57.000
cốt thép phải hứng chịu mưa nắng và đã gỉ.

0:03:57.000,0:04:00.000
Giải pháp

0:04:00.000,0:04:02.000
cho tất cả những vấn đề này là ở đây.

0:04:02.000,0:04:05.000
Và chúng ta biết cách xây dựng tử tế chứ.

0:04:05.000,0:04:08.000
Bằng chứng là ở Chilê,

0:04:08.000,0:04:11.000
gần một tháng sau,

0:04:11.000,0:04:14.000
khi động đất 8.8 độ

0:04:15.000,0:04:17.000
làm rung chuyển Chilê.

0:04:17.000,0:04:19.000
Đó là 500 lần

0:04:19.000,0:04:21.000
lớn hơn trận động đất 7.0 độ

0:04:21.000,0:04:24.000
ở Port-au-Prince --

0:04:24.000,0:04:26.000
mạnh gấp 500 lần,

0:04:26.000,0:04:29.000
vậy mà chỉ dưới một ngàn thương vong.

0:04:31.000,0:04:33.000
Nếu tính tỉ lệ theo mật độ dân số nữa,

0:04:33.000,0:04:35.000
đấy chỉ là một phần trăm

0:04:35.000,0:04:38.000
so với thiệt hại của động đất Haiti.

0:04:39.000,0:04:41.000
Điểm khác biệt

0:04:41.000,0:04:44.000
Giữa Chilê và Haiti là gì?

0:04:44.000,0:04:46.000
Tiêu chuẩn chống động đất cao,

0:04:46.000,0:04:49.000
kĩ thuật nề chặt chẽ,

0:04:49.000,0:04:51.000
tạo ra một tòa nhà là một thể thống nhất --

0:04:51.000,0:04:53.000
tường và cột

0:04:53.000,0:04:55.000
mái và các thanh xà

0:04:55.000,0:04:58.000
được gắn kết chặt chẽ để nâng đỡ lẫn nhâu,

0:04:58.000,0:05:02.000
thay vì vỡ thành từng mảng riêng biệt và đổ sụp.

0:05:03.000,0:05:06.000
Nếu bạn nhìn tòa nhà này ở Chilê,

0:05:06.000,0:05:08.000
nó bị chia thành hai nửa,

0:05:08.000,0:05:11.000
nhưng nó hoàn toàn không phải và một đống gạch vụn,

0:05:12.000,0:05:14.000
Người dân Chilê đã xây dựng bằng kĩ thuật nề chặt chẽ này

0:05:14.000,0:05:16.000
hàng thập kỉ rồi.

0:05:17.000,0:05:21.000
Hiện tại AIDG đang làm việc với nhóm Kĩ sư Tư vấn KPFF,

0:05:21.000,0:05:23.000
Kiến Trúc vì Nhân Loại,

0:05:23.000,0:05:26.000
để tổ chức đào tạo về kĩ thuật nề chặt chẽ nhiều hơn nữa

0:05:26.000,0:05:28.000
ở Haiti.

0:05:30.000,0:05:32.000
Đây là Xantus Daniel.

0:05:32.000,0:05:34.000
Anh là thợ nề,

0:05:34.000,0:05:37.000
chỉ là một người thợ bình thường, không phải là đốc công,

0:05:37.000,0:05:39.000
tham dự khóa đào tạo của chung tôi.

0:05:39.000,0:05:42.000
Công trình gần đây nhất anh tham gia dưới sự lãnh đạo của một người quản lỉ,

0:05:42.000,0:05:45.000
họ bắt đầu đổ cột sai cách,

0:05:45.000,0:05:47.000
Anh gặp riêng quản lí,

0:05:47.000,0:05:50.000
và giới thiệu cho anh ta tài liệu về kĩ thuật nề chặt chẽ.

0:05:50.000,0:05:53.000
Anh nói với ông ta, "Ông biết đấy, tại sao chúng tai lại phải làm sai,

0:05:53.000,0:05:55.000
chi phí chẳng tăng

0:05:55.000,0:05:58.000
khi làm đúng cách đâu."

0:05:58.000,0:06:00.000
Và họ làm lại tòa nhà đó.

0:06:00.000,0:06:02.000
Đặt cốt thép đúng cách.

0:06:02.000,0:06:04.000
Họ đổ cột đúng cách.

0:06:04.000,0:06:06.000
Và tòa nhà ấy sẽ an toàn.

0:06:06.000,0:06:08.000
Và mọi tòa nhà khác

0:06:08.000,0:06:10.000
mà họ xây từ lúc đó

0:06:10.000,0:06:12.000
sẽ an toàn.

0:06:13.000,0:06:15.000
Để chắc chắn là các tòa nhà sẽ an toàn,

0:06:15.000,0:06:18.000
không cần đến pháp luật,

0:06:18.000,0:06:20.000
mà cần tìm đến

0:06:20.000,0:06:23.000
những người thợ nề trên mặt đất

0:06:23.000,0:06:26.000
và giúp họ học các kĩ thuật đúng.

0:06:28.000,0:06:30.000
Có rất nhiều nhóm đang làm việc này.

0:06:30.000,0:06:32.000
Và anh chàng mặc áo vét kia,

0:06:32.000,0:06:34.000
Craig Toten,

0:06:34.000,0:06:36.000
anh đã đẩy mạnh

0:06:36.000,0:06:39.000
việc phân phát tài liệu cho tất cả các nhóm đang làm việc này.

0:06:40.000,0:06:42.000
Qua Kết Nối Lại Haiti,

0:06:42.000,0:06:45.000
qua Thay Đổi Xây Dựng, Kiến trúc vì Nhân Loại,

0:06:45.000,0:06:47.000
AIDG,

0:06:47.000,0:06:49.000
ta có khả năng

0:06:49.000,0:06:52.000
kết nối với

0:06:52.000,0:06:55.000
30 000 tới 40 000 thợ nề

0:06:55.000,0:06:57.000
trên khắp đất nước

0:06:57.000,0:07:00.000
và tạo ra một vận động xây dựng đúng cách.

0:07:02.000,0:07:04.000
Nếu anh kết nối được với những con người trên mặt đất

0:07:04.000,0:07:06.000
thông qua cách hợp tác này

0:07:06.000,0:07:09.000
sẽ rất khả thi trong phạm vi tài chính cho phép.

0:07:09.000,0:07:13.000
Với hàng tỉ tiêu vào việc xây dựng lại,

0:07:13.000,0:07:15.000
anh có thể đào tạo thợ nề

0:07:15.000,0:07:17.000
chỉ bằng vài đô la với mỗi ngôi nhà

0:07:17.000,0:07:20.000
mà họ xây dựng trong suốt đời.

0:07:22.000,0:07:24.000
Sau chót, có hai cách

0:07:24.000,0:07:26.000
để anh xây dựng lại Haiti,

0:07:26.000,0:07:28.000
cách trên đỉnh

0:07:28.000,0:07:31.000
là cách Haiti đã được xây hàng thế kỉ nay.

0:07:31.000,0:07:33.000
Cách trên đỉnh

0:07:33.000,0:07:35.000
là một tòa nhà xây tồi

0:07:35.000,0:07:37.000
cuối cùng sẽ đổ.

0:07:37.000,0:07:40.000
Cách từ nền móng là tòa nhà xây bằng kĩ thuật nề chặt chẽ

0:07:40.000,0:07:42.000
tường được gắn kết chặt chẽ

0:07:42.000,0:07:44.000
tòa nhà đối xứng,

0:07:44.000,0:07:47.000
và nó sẽ đững vứng bất kể động đất.

0:07:47.000,0:07:49.000
Với mọi thảm họa,

0:07:49.000,0:07:52.000
chúng ta có cơ hội

0:07:52.000,0:07:54.000
xây dựng những căn nhà tốt hơn

0:07:54.000,0:07:56.000
cho thế hệ sau,

0:07:56.000,0:07:59.000
làm sao cho khi trận động đất tiếp theo ập đến,

0:07:59.000,0:08:01.000
nó sẽ là tai ương

0:08:01.000,0:08:03.000
nhưng không phải thảm kịch tàn khốc.

0:08:04.000,0:08:08.000
(Vỗ tay)