1 00:00:01,000 --> 00:00:04,000 U informova mbi termetin ne Haiti ndermjet Skype. 2 00:00:04,000 --> 00:00:07,000 Bashkeshortja ime me dergoi nje mezash, 3 00:00:07,000 --> 00:00:09,000 "Uou, termet," 4 00:00:09,000 --> 00:00:12,000 dhe pastaj u zhduk per 25 minuta. 5 00:00:13,000 --> 00:00:16,000 Ishin 25 minuta terrori 6 00:00:16,000 --> 00:00:20,000 qe mijera njerez ne Sh.B.A ndjene. 7 00:00:21,000 --> 00:00:24,000 Kisha frike mos ndodhte cunami; 8 00:00:24,000 --> 00:00:26,000 ajo cka nuk mendova 9 00:00:26,000 --> 00:00:29,000 ishte se kishte nje tjeter terror me te madh ne Haiti, 10 00:00:29,000 --> 00:00:32,000 dhe kjo ishte shembja e ndertesave. 11 00:00:32,000 --> 00:00:34,000 Te gjithe i kemi pare fotografite 12 00:00:34,000 --> 00:00:37,000 te ndertesave te prishura ne Haiti. 13 00:00:37,000 --> 00:00:39,000 Keto jane pamje qe ka fotografuar bashkeshkortja ime 14 00:00:39,000 --> 00:00:41,000 disa dite pas termetit, 15 00:00:41,000 --> 00:00:44,000 ndersa une isha duke vajtur ne D.R ne vend. 16 00:00:45,000 --> 00:00:47,000 Ky eshte pallati kombetar -- 17 00:00:47,000 --> 00:00:50,000 ekuivalenti i Shtepise se Bardhe, 18 00:00:50,000 --> 00:00:53,000 Ky eshte supermarketi me i madh ne Karaibe 19 00:00:53,000 --> 00:00:56,000 ne kulmin e pazarit. 20 00:00:58,000 --> 00:01:00,000 Ky eshte nje kolegj per infermieri 21 00:01:00,000 --> 00:01:03,000 jane 300 infermiere qe studiojne. 22 00:01:04,000 --> 00:01:06,000 Spital qendror ngjitur 23 00:01:06,000 --> 00:01:09,000 qe shfaqet kryesisht i pademtuar. 24 00:01:09,000 --> 00:01:12,000 Kjo eshte Ministria e Ekonomise dhe Financave. 25 00:01:15,000 --> 00:01:17,000 Te gjithe kemi degjuar 26 00:01:17,000 --> 00:01:20,000 mbi humbjen e madhe njerezore 27 00:01:20,000 --> 00:01:22,000 ne termetin e Haitit, 28 00:01:22,000 --> 00:01:25,000 por nuk kemi degjuar mjaftueshem 29 00:01:25,000 --> 00:01:28,000 se pse humben kaq shume jete. 30 00:01:28,000 --> 00:01:30,000 Nuk kemi degjuar 31 00:01:30,000 --> 00:01:33,000 se pse deshtuan ndertesat. 32 00:01:33,000 --> 00:01:35,000 Ne fund te fundit ishin ndertesat, 33 00:01:35,000 --> 00:01:37,000 dhe jo termeti, 34 00:01:37,000 --> 00:01:40,000 qe vrane 220.000 njerez 35 00:01:40,000 --> 00:01:43,000 qe plagosen 330.000 36 00:01:43,000 --> 00:01:48,000 qe zhvendosen 1.3 milion njerez, 37 00:01:49,000 --> 00:01:51,000 qe prene ushqimin 38 00:01:51,000 --> 00:01:53,000 ujin dhe furnizimet 39 00:01:53,000 --> 00:01:56,000 per nje komb te tere. 40 00:01:56,000 --> 00:02:01,000 Kjo eshte katastrofa me e madhe ne nje zone metropolitane 41 00:02:01,000 --> 00:02:04,000 per dekada, 42 00:02:04,000 --> 00:02:07,000 dhe nuk ishte nje katastrofe natyrale -- 43 00:02:07,000 --> 00:02:10,000 ishte nje katastrofe e inxhinierise. 44 00:02:10,000 --> 00:02:12,000 AIDG po punon ne Haiti 45 00:02:12,000 --> 00:02:14,000 qe prej 2007, 46 00:02:14,000 --> 00:02:16,000 duke i siguruar mbeshtetje inxhinierike dhe biznesi 47 00:02:16,000 --> 00:02:18,000 ne bizneset e vogla. 48 00:02:18,000 --> 00:02:22,000 Dhe pas termetit, filluam te sjellim inxhiniera mbi termete 49 00:02:22,000 --> 00:02:24,000 per te zbuluar se pse shembeshin ndertesat, 50 00:02:24,000 --> 00:02:27,000 per te ekzaminuar cfare eshte e sigurte dhe cfare jo. 51 00:02:27,000 --> 00:02:30,000 Duke punuar me MINUSTAH, 52 00:02:30,000 --> 00:02:32,000 i cili eshte misioni i K.B ne Haiti, 53 00:02:32,000 --> 00:02:34,000 me Ministrine e Puneve Publike, 54 00:02:34,000 --> 00:02:36,000 me OJQ te ndryshme, 55 00:02:36,000 --> 00:02:39,000 inspektuam perreth 1.500 ndertesa. 56 00:02:40,000 --> 00:02:42,000 Inspektuam shkolla 57 00:02:42,000 --> 00:02:44,000 dhe rezidenca private. 58 00:02:44,000 --> 00:02:46,000 Inspektuam qendra mjekesore 59 00:02:46,000 --> 00:02:48,000 si dhe magazina ushqimi. 60 00:02:48,000 --> 00:02:50,000 Inspektuam ndertesa qeveritare. 61 00:02:50,000 --> 00:02:52,000 Kjo eshte Ministria e Drejtesise. 62 00:02:52,000 --> 00:02:54,000 Pas asaj dere 63 00:02:54,000 --> 00:02:57,000 ndodhet Arkiva Gjyqesore Kombetare. 64 00:02:57,000 --> 00:02:59,000 Personi tek dera, Andre Filitrault-- 65 00:02:59,000 --> 00:03:01,000 i cili eshte drejtori 66 00:03:01,000 --> 00:03:05,000 i Qendres se Kerkimeve Nderdisiplinore per Inxhinierine e Termeteve 67 00:03:05,000 --> 00:03:08,000 ne Universitetin e Bufalos -- 68 00:03:08,000 --> 00:03:10,000 po e ekzaminonte ate per te pare nese ishte e sigurte 69 00:03:10,000 --> 00:03:12,000 per te rikuperuar arkivat. 70 00:03:12,000 --> 00:03:14,000 Andre me tha, 71 00:03:14,000 --> 00:03:16,000 pasi kemi pare keto ndertesa te deshtojne 72 00:03:16,000 --> 00:03:19,000 perseri dhe perseri ne te njejten menyre, 73 00:03:19,000 --> 00:03:22,000 se ketu nuk ka kerkime. 74 00:03:22,000 --> 00:03:25,000 Nuk ka asgje ketu qe ne nuk e dime. 75 00:03:25,000 --> 00:03:28,000 Pikat e deshtimit ishin te njejta: 76 00:03:28,000 --> 00:03:31,000 muret dhe traret nuk ishin te lidhura ne menyren e duhur me kollonat-- 77 00:03:31,000 --> 00:03:34,000 ky eshte nje tra catie qe varet jashte nderteses-- 78 00:03:36,000 --> 00:03:38,000 struktura te konsole, 79 00:03:38,000 --> 00:03:40,000 ose struktura asimetrike, 80 00:03:40,000 --> 00:03:42,000 qe tronditeshin ashper dhe binin, 81 00:03:44,000 --> 00:03:46,000 materiale ndertimi te varfra, 82 00:03:46,000 --> 00:03:48,000 me beton te pamjaftueshem, 83 00:03:48,000 --> 00:03:51,000 me pak ngjeshje neper blloqe, 84 00:03:52,000 --> 00:03:54,000 armatura te buta, 85 00:03:54,000 --> 00:03:57,000 armatura te cilat ishin te ekspozuara ndaj kohes dhe ishin ndryshkur. 86 00:03:57,000 --> 00:04:00,000 Dhe ka nje zgjidhje 87 00:04:00,000 --> 00:04:02,000 per te gjitha keto probleme. 88 00:04:02,000 --> 00:04:05,000 Dhe ne dime si te ndertojme sic duhet. 89 00:04:05,000 --> 00:04:08,000 Kjo u provua ne Kili, 90 00:04:08,000 --> 00:04:11,000 pak a shume nje muaj me vone, 91 00:04:11,000 --> 00:04:14,000 kur nje termet me magnitute 8.8 92 00:04:15,000 --> 00:04:17,000 ndodhi ne Kili. 93 00:04:17,000 --> 00:04:19,000 Ajo eshte 500 here me shume 94 00:04:19,000 --> 00:04:21,000 se fuqia e 7.0 95 00:04:21,000 --> 00:04:24,000 qe ndodhi ne Port-au-Prince-- 96 00:04:24,000 --> 00:04:26,000 500 here me fuqi me te madhe, 97 00:04:26,000 --> 00:04:29,000 por me vetem nen nje mije viktima. 98 00:04:31,000 --> 00:04:33,000 E pershtatur per dendesine e popullsise, 99 00:04:33,000 --> 00:04:35,000 qe eshte me pak se nje perqind 100 00:04:35,000 --> 00:04:38,000 te impaktit qe pati termeti i Haitit. 101 00:04:39,000 --> 00:04:41,000 Cila ishte diferenca 102 00:04:41,000 --> 00:04:44,000 midis Kilit dhe Haitit? 103 00:04:44,000 --> 00:04:46,000 Standarte sizmike 104 00:04:46,000 --> 00:04:49,000 dhe murature te izoluar, 105 00:04:49,000 --> 00:04:51,000 ku ndertesat funksionojne si nje e tere-- 106 00:04:51,000 --> 00:04:53,000 muret dhe kolonat 107 00:04:53,000 --> 00:04:55,000 catite dhe pllakat 108 00:04:55,000 --> 00:04:58,000 lidhenin bashke per te suportuar njera tjetren-- 109 00:04:58,000 --> 00:05:02,000 ne vend qe te ndaheshin ne pjese dhe te rrezoheshin. 110 00:05:03,000 --> 00:05:06,000 Nese mund te shihni kete ndertesen ne Kili, 111 00:05:06,000 --> 00:05:08,000 eshte e ndare ne mes, 112 00:05:08,000 --> 00:05:11,000 por nuk eshte nje grumbull rrenojash. 113 00:05:12,000 --> 00:05:14,000 Kilianet kane ndertuar me murature te izoluar 114 00:05:14,000 --> 00:05:16,000 per dekada. 115 00:05:17,000 --> 00:05:21,000 Momentalisht, AIDG eshte duke punuar me Inxhinierat Konsultues te KPFF, 116 00:05:21,000 --> 00:05:23,000 Arkitekture per Humanitetin, 117 00:05:23,000 --> 00:05:26,000 per te nxitur trajnimin mbi muraturen e izoluar 118 00:05:26,000 --> 00:05:28,000 ne Haiti. 119 00:05:30,000 --> 00:05:32,000 Ky eshte Xantus Daniel; 120 00:05:32,000 --> 00:05:34,000 ai eshte nje murator, 121 00:05:34,000 --> 00:05:37,000 nje punetor i thjesht ndertimi, jo pergjegjes, 122 00:05:37,000 --> 00:05:39,000 i cili ndoqi nje nga trajnimet tona. 123 00:05:39,000 --> 00:05:42,000 Ne punen e tij te fundit ishte duke punuar me shefin e tij, 124 00:05:42,000 --> 00:05:45,000 ku ata filluan te benin derdhjen e kollonave gabim. 125 00:05:45,000 --> 00:05:47,000 Ai e mori shefin e tij vecmas, 126 00:05:47,000 --> 00:05:50,000 dhe i tregoi materialet mbi muraturen e izoluar. 127 00:05:50,000 --> 00:05:53,000 Ai i tregoi, "Nuk kemi pse e bejme kete gabim. 128 00:05:53,000 --> 00:05:55,000 Nuk do na kushtoj me shume 129 00:05:55,000 --> 00:05:58,000 per ta bere ne menyren e duhur." 130 00:05:58,000 --> 00:06:00,000 Dhe ata e ribene ate ndertese. 131 00:06:00,000 --> 00:06:02,000 E lidhen armaturen ne menyren e duhur, 132 00:06:02,000 --> 00:06:04,000 e bene derdhjen e kollonave ne menyren e duhur, 133 00:06:04,000 --> 00:06:06,000 dhe ajo ndertese ishte e sigurte. 134 00:06:06,000 --> 00:06:08,000 Dhe cdo ndertese 135 00:06:08,000 --> 00:06:10,000 qe do ndertojne ne vazhdim 136 00:06:10,000 --> 00:06:12,000 do jete e sigurte. 137 00:06:13,000 --> 00:06:15,000 Per tu siguruar qe keto ndertesa jane te sigurta, 138 00:06:15,000 --> 00:06:18,000 nuk do duhet politike-- 139 00:06:18,000 --> 00:06:20,000 Do duhet te arrijme 140 00:06:20,000 --> 00:06:23,000 te ulim muratoret ne toke 141 00:06:23,000 --> 00:06:26,000 dhe ti ndihmojme te mesojne teknikat e duhura. 142 00:06:28,000 --> 00:06:30,000 Ekzistojne shume grupe qe e bejne kete. 143 00:06:30,000 --> 00:06:32,000 Dhe ky personi me jelek, 144 00:06:32,000 --> 00:06:34,000 Craig Toten, 145 00:06:34,000 --> 00:06:36,000 ai e ka shtyre perpara 146 00:06:36,000 --> 00:06:39,000 per te dorezuar dokumentacionin neper grupe qe e bejne kete. 147 00:06:40,000 --> 00:06:42,000 Permes Haitit te Instalimeve te reja elektrike 148 00:06:42,000 --> 00:06:45,000 permes Ndryshimit te Ndertimit, Arkitektures dhe Humanitetit, 149 00:06:45,000 --> 00:06:47,000 AIDG, 150 00:06:47,000 --> 00:06:49,000 ekziston mundesia 151 00:06:49,000 --> 00:06:52,000 per te arritur 152 00:06:52,000 --> 00:06:55,000 30.000 -- 40.000 muratore 153 00:06:55,000 --> 00:06:57,000 neper gjithe shtetin 154 00:06:57,000 --> 00:07:00,000 dhe te krijojme nje levizje per ndertimin e duhur. 155 00:07:02,000 --> 00:07:04,000 Nese arrini tek njerezit ne terren 156 00:07:04,000 --> 00:07:06,000 ne kete menyre bashkepunimi 157 00:07:06,000 --> 00:07:09,000 eshte shume e perballueshme. 158 00:07:09,000 --> 00:07:13,000 Per miliardat qe shpenzohen ne rikonstruksion, 159 00:07:13,000 --> 00:07:15,000 mund te trajnoni muratore 160 00:07:15,000 --> 00:07:17,000 per disa dollare ne cdo shtepi 161 00:07:17,000 --> 00:07:20,000 qe ata perfundojne te ndertojne gjate jetes tyre. 162 00:07:22,000 --> 00:07:24,000 Perfundimisht, ka dy menyra 163 00:07:24,000 --> 00:07:26,000 per te rindertuar Haitin; 164 00:07:26,000 --> 00:07:28,000 menyra ketu siper 165 00:07:28,000 --> 00:07:31,000 eshte menyra qe Haiti po nderton per dekada. 166 00:07:31,000 --> 00:07:33,000 Menyra ketu siper 167 00:07:33,000 --> 00:07:35,000 eshte nje ndertese e ndertuar dobet 168 00:07:35,000 --> 00:07:37,000 qe do shkatarrohet. 169 00:07:37,000 --> 00:07:40,000 Menyra ketu poshte eshte ndertimi me murature te izoluar, 170 00:07:40,000 --> 00:07:42,000 ku muret jane te lidhura bashke, 171 00:07:42,000 --> 00:07:44,000 ndertesa eshte simetrike, 172 00:07:44,000 --> 00:07:47,000 dhe do t'i mbijetoje termetit, 173 00:07:47,000 --> 00:07:49,000 Per te gjithe katastrofen, 174 00:07:49,000 --> 00:07:52,000 ekziston nje mundesi ketu 175 00:07:52,000 --> 00:07:54,000 per te ndertuar shtepi me te mira 176 00:07:54,000 --> 00:07:56,000 per gjeneraten e ardhshme, 177 00:07:56,000 --> 00:07:59,000 ne menyre qe kur termeti i rradhes te godase, 178 00:07:59,000 --> 00:08:01,000 eshte nje katastrofe-- 179 00:08:01,000 --> 00:08:03,000 por jo tragjedi. 180 00:08:04,000 --> 00:08:08,000 (Duartrokitje)