0:00:01.000,0:00:04.000
U informova mbi termetin ne Haiti ndermjet Skype.

0:00:04.000,0:00:07.000
Bashkeshortja ime me dergoi nje mezash,

0:00:07.000,0:00:09.000
"Uou, termet,"

0:00:09.000,0:00:12.000
dhe pastaj u zhduk per 25 minuta.

0:00:13.000,0:00:16.000
Ishin 25 minuta terrori

0:00:16.000,0:00:20.000
qe mijera njerez ne Sh.B.A ndjene.

0:00:21.000,0:00:24.000
Kisha frike mos ndodhte cunami;

0:00:24.000,0:00:26.000
ajo cka nuk mendova

0:00:26.000,0:00:29.000
ishte se kishte nje tjeter terror me te madh ne Haiti,

0:00:29.000,0:00:32.000
dhe kjo ishte shembja e ndertesave.

0:00:32.000,0:00:34.000
Te gjithe i kemi pare fotografite

0:00:34.000,0:00:37.000
te ndertesave te prishura ne Haiti.

0:00:37.000,0:00:39.000
Keto jane pamje qe ka fotografuar bashkeshkortja ime

0:00:39.000,0:00:41.000
disa dite pas termetit,

0:00:41.000,0:00:44.000
ndersa une isha duke vajtur ne D.R ne vend.

0:00:45.000,0:00:47.000
Ky eshte pallati kombetar --

0:00:47.000,0:00:50.000
ekuivalenti i Shtepise se Bardhe,

0:00:50.000,0:00:53.000
Ky eshte supermarketi me i madh ne Karaibe

0:00:53.000,0:00:56.000
ne kulmin e pazarit.

0:00:58.000,0:01:00.000
Ky eshte nje kolegj per infermieri

0:01:00.000,0:01:03.000
jane 300 infermiere qe studiojne.

0:01:04.000,0:01:06.000
Spital qendror ngjitur

0:01:06.000,0:01:09.000
qe shfaqet kryesisht i pademtuar.

0:01:09.000,0:01:12.000
Kjo eshte Ministria e Ekonomise dhe Financave.

0:01:15.000,0:01:17.000
Te gjithe kemi degjuar

0:01:17.000,0:01:20.000
mbi humbjen e madhe njerezore

0:01:20.000,0:01:22.000
ne termetin e Haitit,

0:01:22.000,0:01:25.000
por nuk kemi degjuar mjaftueshem

0:01:25.000,0:01:28.000
se pse humben kaq shume jete.

0:01:28.000,0:01:30.000
Nuk kemi degjuar

0:01:30.000,0:01:33.000
se pse deshtuan ndertesat.

0:01:33.000,0:01:35.000
Ne fund te fundit ishin ndertesat,

0:01:35.000,0:01:37.000
dhe jo termeti,

0:01:37.000,0:01:40.000
qe vrane 220.000 njerez

0:01:40.000,0:01:43.000
qe plagosen 330.000

0:01:43.000,0:01:48.000
qe zhvendosen 1.3 milion njerez,

0:01:49.000,0:01:51.000
qe prene ushqimin

0:01:51.000,0:01:53.000
ujin dhe furnizimet

0:01:53.000,0:01:56.000
per nje komb te tere.

0:01:56.000,0:02:01.000
Kjo eshte katastrofa me e madhe ne nje zone metropolitane

0:02:01.000,0:02:04.000
per dekada,

0:02:04.000,0:02:07.000
dhe nuk ishte nje katastrofe natyrale --

0:02:07.000,0:02:10.000
ishte nje katastrofe e inxhinierise.

0:02:10.000,0:02:12.000
AIDG po punon ne Haiti

0:02:12.000,0:02:14.000
qe prej 2007,

0:02:14.000,0:02:16.000
duke i siguruar mbeshtetje inxhinierike dhe biznesi

0:02:16.000,0:02:18.000
ne bizneset e vogla.

0:02:18.000,0:02:22.000
Dhe pas termetit, filluam te sjellim inxhiniera mbi termete

0:02:22.000,0:02:24.000
per te zbuluar se pse shembeshin ndertesat,

0:02:24.000,0:02:27.000
per te ekzaminuar cfare eshte e sigurte dhe cfare jo.

0:02:27.000,0:02:30.000
Duke punuar me MINUSTAH,

0:02:30.000,0:02:32.000
i cili eshte misioni i K.B ne Haiti,

0:02:32.000,0:02:34.000
me Ministrine e Puneve Publike,

0:02:34.000,0:02:36.000
me OJQ te ndryshme,

0:02:36.000,0:02:39.000
inspektuam perreth 1.500 ndertesa.

0:02:40.000,0:02:42.000
Inspektuam shkolla

0:02:42.000,0:02:44.000
dhe rezidenca private.

0:02:44.000,0:02:46.000
Inspektuam qendra mjekesore

0:02:46.000,0:02:48.000
si dhe magazina ushqimi.

0:02:48.000,0:02:50.000
Inspektuam ndertesa qeveritare.

0:02:50.000,0:02:52.000
Kjo eshte Ministria e Drejtesise.

0:02:52.000,0:02:54.000
Pas asaj dere

0:02:54.000,0:02:57.000
ndodhet Arkiva Gjyqesore Kombetare.

0:02:57.000,0:02:59.000
Personi tek dera, Andre Filitrault--

0:02:59.000,0:03:01.000
i cili eshte drejtori

0:03:01.000,0:03:05.000
i Qendres se Kerkimeve Nderdisiplinore per Inxhinierine e Termeteve

0:03:05.000,0:03:08.000
ne Universitetin e Bufalos --

0:03:08.000,0:03:10.000
po e ekzaminonte ate per te pare nese ishte e sigurte

0:03:10.000,0:03:12.000
per te rikuperuar arkivat.

0:03:12.000,0:03:14.000
Andre me tha,

0:03:14.000,0:03:16.000
pasi kemi pare keto ndertesa te deshtojne

0:03:16.000,0:03:19.000
perseri dhe perseri ne te njejten menyre,

0:03:19.000,0:03:22.000
se ketu nuk ka kerkime.

0:03:22.000,0:03:25.000
Nuk ka asgje ketu qe ne nuk e dime.

0:03:25.000,0:03:28.000
Pikat e deshtimit ishin te njejta:

0:03:28.000,0:03:31.000
muret dhe traret nuk ishin te lidhura ne menyren e duhur me kollonat--

0:03:31.000,0:03:34.000
ky eshte nje tra catie qe varet jashte nderteses--

0:03:36.000,0:03:38.000
struktura te konsole,

0:03:38.000,0:03:40.000
ose struktura asimetrike,

0:03:40.000,0:03:42.000
qe tronditeshin ashper dhe binin,

0:03:44.000,0:03:46.000
materiale ndertimi te varfra,

0:03:46.000,0:03:48.000
me beton te pamjaftueshem,

0:03:48.000,0:03:51.000
me pak ngjeshje neper blloqe,

0:03:52.000,0:03:54.000
armatura te buta,

0:03:54.000,0:03:57.000
armatura te cilat ishin te ekspozuara ndaj kohes dhe ishin ndryshkur.

0:03:57.000,0:04:00.000
Dhe ka nje zgjidhje

0:04:00.000,0:04:02.000
per te gjitha keto probleme.

0:04:02.000,0:04:05.000
Dhe ne dime si te ndertojme sic duhet.

0:04:05.000,0:04:08.000
Kjo u provua ne Kili,

0:04:08.000,0:04:11.000
pak a shume nje muaj me vone,

0:04:11.000,0:04:14.000
kur nje termet me magnitute 8.8

0:04:15.000,0:04:17.000
ndodhi ne Kili.

0:04:17.000,0:04:19.000
Ajo eshte 500 here me shume

0:04:19.000,0:04:21.000
se fuqia e 7.0

0:04:21.000,0:04:24.000
qe ndodhi ne Port-au-Prince--

0:04:24.000,0:04:26.000
500 here me fuqi me te madhe,

0:04:26.000,0:04:29.000
por me vetem nen nje mije viktima.

0:04:31.000,0:04:33.000
E pershtatur per dendesine e popullsise,

0:04:33.000,0:04:35.000
qe eshte me pak se nje perqind

0:04:35.000,0:04:38.000
te impaktit qe pati termeti i Haitit.

0:04:39.000,0:04:41.000
Cila ishte diferenca

0:04:41.000,0:04:44.000
midis Kilit dhe Haitit?

0:04:44.000,0:04:46.000
Standarte sizmike

0:04:46.000,0:04:49.000
dhe murature te izoluar,

0:04:49.000,0:04:51.000
ku ndertesat funksionojne si nje e tere--

0:04:51.000,0:04:53.000
muret dhe kolonat

0:04:53.000,0:04:55.000
catite dhe pllakat

0:04:55.000,0:04:58.000
lidhenin bashke per te suportuar njera tjetren--

0:04:58.000,0:05:02.000
ne vend qe te ndaheshin ne pjese dhe te rrezoheshin.

0:05:03.000,0:05:06.000
Nese mund te shihni kete ndertesen ne Kili,

0:05:06.000,0:05:08.000
eshte e ndare ne mes,

0:05:08.000,0:05:11.000
por nuk eshte nje grumbull rrenojash.

0:05:12.000,0:05:14.000
Kilianet kane ndertuar me murature te izoluar

0:05:14.000,0:05:16.000
per dekada.

0:05:17.000,0:05:21.000
Momentalisht, AIDG eshte duke punuar me Inxhinierat Konsultues te KPFF,

0:05:21.000,0:05:23.000
Arkitekture per Humanitetin,

0:05:23.000,0:05:26.000
per te nxitur trajnimin mbi muraturen e izoluar

0:05:26.000,0:05:28.000
ne Haiti.

0:05:30.000,0:05:32.000
Ky eshte Xantus Daniel;

0:05:32.000,0:05:34.000
ai eshte nje murator,

0:05:34.000,0:05:37.000
nje punetor i thjesht ndertimi, jo pergjegjes,

0:05:37.000,0:05:39.000
i cili ndoqi nje nga trajnimet tona.

0:05:39.000,0:05:42.000
Ne punen e tij te fundit ishte duke punuar me shefin e tij,

0:05:42.000,0:05:45.000
ku ata filluan te benin derdhjen e kollonave gabim.

0:05:45.000,0:05:47.000
Ai e mori shefin e tij vecmas,

0:05:47.000,0:05:50.000
dhe i tregoi materialet mbi muraturen e izoluar.

0:05:50.000,0:05:53.000
Ai i tregoi, "Nuk kemi pse e bejme kete gabim.

0:05:53.000,0:05:55.000
Nuk do na kushtoj me shume

0:05:55.000,0:05:58.000
per ta bere ne menyren e duhur."

0:05:58.000,0:06:00.000
Dhe ata e ribene ate ndertese.

0:06:00.000,0:06:02.000
E lidhen armaturen ne menyren e duhur,

0:06:02.000,0:06:04.000
e bene derdhjen e kollonave ne menyren e duhur,

0:06:04.000,0:06:06.000
dhe ajo ndertese ishte e sigurte.

0:06:06.000,0:06:08.000
Dhe cdo ndertese

0:06:08.000,0:06:10.000
qe do ndertojne ne vazhdim

0:06:10.000,0:06:12.000
do jete e sigurte.

0:06:13.000,0:06:15.000
Per tu siguruar qe keto ndertesa jane te sigurta,

0:06:15.000,0:06:18.000
nuk do duhet politike--

0:06:18.000,0:06:20.000
Do duhet te arrijme

0:06:20.000,0:06:23.000
te ulim muratoret ne toke

0:06:23.000,0:06:26.000
dhe ti ndihmojme te mesojne teknikat e duhura.

0:06:28.000,0:06:30.000
Ekzistojne shume grupe qe e bejne kete.

0:06:30.000,0:06:32.000
Dhe ky personi me jelek,

0:06:32.000,0:06:34.000
Craig Toten,

0:06:34.000,0:06:36.000
ai e ka shtyre perpara

0:06:36.000,0:06:39.000
per te dorezuar dokumentacionin neper grupe qe e bejne kete.

0:06:40.000,0:06:42.000
Permes Haitit te Instalimeve te reja elektrike

0:06:42.000,0:06:45.000
permes Ndryshimit te Ndertimit, Arkitektures dhe Humanitetit,

0:06:45.000,0:06:47.000
AIDG,

0:06:47.000,0:06:49.000
ekziston mundesia

0:06:49.000,0:06:52.000
per te arritur

0:06:52.000,0:06:55.000
30.000 -- 40.000 muratore

0:06:55.000,0:06:57.000
neper gjithe shtetin

0:06:57.000,0:07:00.000
dhe te krijojme nje levizje per ndertimin e duhur.

0:07:02.000,0:07:04.000
Nese arrini tek njerezit ne terren

0:07:04.000,0:07:06.000
ne kete menyre bashkepunimi

0:07:06.000,0:07:09.000
eshte shume e perballueshme.

0:07:09.000,0:07:13.000
Per miliardat qe shpenzohen ne rikonstruksion,

0:07:13.000,0:07:15.000
mund te trajnoni muratore

0:07:15.000,0:07:17.000
per disa dollare ne cdo shtepi

0:07:17.000,0:07:20.000
qe ata perfundojne te ndertojne gjate jetes tyre.

0:07:22.000,0:07:24.000
Perfundimisht, ka dy menyra

0:07:24.000,0:07:26.000
per te rindertuar Haitin;

0:07:26.000,0:07:28.000
menyra ketu siper

0:07:28.000,0:07:31.000
eshte menyra qe Haiti po nderton per dekada.

0:07:31.000,0:07:33.000
Menyra ketu siper

0:07:33.000,0:07:35.000
eshte nje ndertese e ndertuar dobet

0:07:35.000,0:07:37.000
qe do shkatarrohet.

0:07:37.000,0:07:40.000
Menyra ketu poshte eshte ndertimi me murature te izoluar,

0:07:40.000,0:07:42.000
ku muret jane te lidhura bashke,

0:07:42.000,0:07:44.000
ndertesa eshte simetrike,

0:07:44.000,0:07:47.000
dhe do t'i mbijetoje termetit,

0:07:47.000,0:07:49.000
Per te gjithe katastrofen,

0:07:49.000,0:07:52.000
ekziston nje mundesi ketu

0:07:52.000,0:07:54.000
per te ndertuar shtepi me te mira

0:07:54.000,0:07:56.000
per gjeneraten e ardhshme,

0:07:56.000,0:07:59.000
ne menyre qe kur termeti i rradhes te godase,

0:07:59.000,0:08:01.000
eshte nje katastrofe--

0:08:01.000,0:08:03.000
por jo tragjedi.

0:08:04.000,0:08:08.000
(Duartrokitje)