WEBVTT

00:00:00.690 --> 00:00:04.730
Bir çoxlarınız bərabərlik işarəsi ilə

00:00:04.730 --> 00:00:06.330
artıq tanışsınız.

00:00:06.330 --> 00:00:10.480
Siz, 1 üstəgəl 1 bərabərdir 2
ifadəsi ilə qarşılaşmışsınızdır.

00:00:10.480 --> 00:00:14.180
Bir çoxları isə bu bərabərlik
işarəsini gördükdə, onun

00:00:14.180 --> 00:00:17.440
hansısa bir cavabı göstərdiyini
başa düşür.

00:00:17.440 --> 00:00:19.100
Məsələn, 1 üstəgəl 1 bizə verilmişdir.

00:00:19.100 --> 00:00:22.540
Bərabərlik işarəsi o deməkdir ki,
bu cəmin cavabı nədir?

00:00:22.540 --> 00:00:24.940
Ancaq bu əslində
yanlış yanaşmadır.

00:00:24.940 --> 00:00:28.860
Belə ki, bərabərlik işarəsi
iki kəmiyyəti müqayisə edir.

00:00:28.860 --> 00:00:32.250
Biz, 1 üstəgəl 1 bərabərdir 2
yazdıqda,

00:00:32.250 --> 00:00:34.640
bu o deməkdir ki, 
bərabərliyin sol tərəfindəki

00:00:34.640 --> 00:00:39.370
kəmiyyət ilə sağ tərəfindəki
kəmiyyət

00:00:39.370 --> 00:00:42.420
eynidir.

00:00:42.420 --> 00:00:48.990
Biz, 2 bərabərdir 1 üstəgəl 1
kimi yaza bilərdik.

00:00:48.990 --> 00:00:50.950
Bu ikisi bir-birinə bərabərdir.

00:00:50.950 --> 00:00:54.250
Biz, 2 bərabərdir 2 
yaza bilərdik.

00:00:54.250 --> 00:00:56.040
Bu, həqiqətən də doğru
ifadədir.

00:00:56.040 --> 00:00:57.500
Bu ikisi bir-birinə bərabərdir.

00:00:57.500 --> 00:01:02.970
Biz, 1 üstəgəl 1 bərabərdir
1 üstəgəl 1 də yaza bilərdik.

00:01:02.970 --> 00:01:12.650
Biz həmçinin 1 üstəgəl 1 çıx 1
bərabərdir 3 çıx 2 də yaza bilərdik.

00:01:12.650 --> 00:01:14.860
Bunlar bərabər və ya eyni kəmiyyətlərdir.

00:01:14.860 --> 00:01:18.880
Bərabərliyin sol tərəfindəki

00:01:18.880 --> 00:01:23.680
1 üstəgəl 1 çıx 1, 1 edir və
bu da 1-ə bərabərdir.

00:01:23.680 --> 00:01:26.580
Deməli, bunlar bərabər kəmiyyətlərdir.

00:01:26.580 --> 00:01:29.600
İndi sizə ədədləri müqayisə
etmək üçün

00:01:29.600 --> 00:01:31.520
başqa yollar göstərəcəyəm.

00:01:31.520 --> 00:01:34.760
Bərabərlik işarəsi hər iki
tərəfdə də eyni

00:01:34.760 --> 00:01:35.805
kəmiyyətlər olduqda qoyulur.

00:01:35.805 --> 00:01:37.180
İndi biz, müxtəlik kəmiyyətlər

00:01:37.180 --> 00:01:40.430
olan hala baxacağıq.

00:01:40.430 --> 00:01:47.780
Gəlin fərz edək ki, 
biz 3 və 1 ədədlərini

00:01:47.780 --> 00:01:50.140
müqayisə etmək istəyirik.

00:01:50.140 --> 00:01:53.130
Aydındır ki, 3 və 1 bərabər
kəmiyyətlər deyil.

00:01:53.130 --> 00:01:54.630
Elə isə bura bərabər deyil
işarəsi

00:01:54.630 --> 00:01:56.080
qoya bilərik.

00:01:56.080 --> 00:01:59.740
Deməli, 3 və 1 bir-birinə
bərabər deyil.

00:01:59.740 --> 00:02:02.410
İndi gəlin hansının böyük və
hansının kiçik olduğuna

00:02:02.410 --> 00:02:03.860
baxaq.

00:02:03.860 --> 00:02:08.210
Hansı ədədin böyük olduğunu
göstərmək üçün

00:02:08.210 --> 00:02:12.900
bir işarə mövcuddur.

00:02:12.900 --> 00:02:16.536
Bu işarə böyükdür işarəsidir.

00:02:20.230 --> 00:02:26.130
Bu yazılış belə oxunur: üç böyükdür birdən.

00:02:26.130 --> 00:02:28.450
Deməli, 3 daha böyük kəmiyyətdir.

00:02:28.450 --> 00:02:31.580
Bu işarənin açıq tərəfi

00:02:31.580 --> 00:02:36.105
hər zaman böyük kəmiyyətə tərəf
qoyulur.

00:02:38.740 --> 00:02:41.200
İşarənin bu hissəsi

00:02:41.200 --> 00:02:45.370
böyük tərəfi göstərir.

00:02:45.370 --> 00:02:47.540
İşarənin bu hissəsi isə
kiçik tərəfi göstərir.

00:02:47.540 --> 00:02:49.895
Deməli, bunun açıq tərəfi

00:02:49.895 --> 00:02:50.850
böyük kəmiyyətə tərəf dayanır.

00:02:50.850 --> 00:02:52.860
İfadəni yenidən oxusaq:
3

00:02:52.860 --> 00:02:55.550
böyükdür

00:02:55.550 --> 00:03:02.420
1-dən.

00:03:02.420 --> 00:03:05.100
Bir daha deyim ki, burada 
ədədlərdən başqa

00:03:05.100 --> 00:03:06.470
ifadələr də qeyd oluna bilər.

00:03:06.470 --> 00:03:18.130
Məsələn, 1 üstəgəl 1 üstəgəl 1
böyükdür

00:03:18.130 --> 00:03:20.110
1-dən.

00:03:20.110 --> 00:03:21.800
Bu da müqayisəni göstərir.

00:03:21.800 --> 00:03:23.910
İndi isə gəlin

00:03:23.910 --> 00:03:28.620
5 və 19 ədədləri arasındakı

00:03:28.620 --> 00:03:33.040
müqayisəyə baxaq.

00:03:33.040 --> 00:03:35.500
İndi biz böyükdür işarəsini
yaza bilmirik.

00:03:35.500 --> 00:03:38.320
Ona görə ki, beş 19-dan böyük deyil.

00:03:38.320 --> 00:03:40.800
Həmçinin beş 19-a bərabər deyil.

00:03:40.800 --> 00:03:43.647
Bu fikri qeyd edə bilərik.

00:03:43.647 --> 00:03:45.980
Ancaq gəlin hansının böyük və
hansının kiçik olduğunu

00:03:45.980 --> 00:03:48.124
işarə ilə göstərək.

00:03:48.124 --> 00:03:49.540
Belə ki, bu verilmiş
ifadə belə oxunur:

00:03:49.540 --> 00:03:53.110
5 kiçikdir 19-dan.

00:03:53.110 --> 00:03:55.720
Gəlin bunu sözlə yazaq.

00:03:55.720 --> 00:04:08.890
Beş 19-dan kiçikdir.

00:04:08.890 --> 00:04:10.189
Demək istədiyim budur.

00:04:10.189 --> 00:04:12.480
İndi isə bu "kiçikdir"
ifadəsini

00:04:12.480 --> 00:04:16.769
riyazi yolla göstərmək
istəyirik.

00:04:16.769 --> 00:04:19.010
Əgər bu böyükdür işarəsidirsə,

00:04:19.010 --> 00:04:21.329
biz bunu tərsinə çevirə bilərik.

00:04:21.329 --> 00:04:23.292
Bir də xatırladım ki, 
işarənin

00:04:23.292 --> 00:04:26.400
açıq tərəfi böyük kəmiyyəti
göstərir və digər

00:04:26.400 --> 00:04:28.710
tərəfdə duran kiçik kəmiyyət olur.

00:04:28.710 --> 00:04:30.810
Burada 5 kiçik kəmiyyətdir.

00:04:30.810 --> 00:04:32.390
Elə isə bu kiçik nöqtə
burada olacaq.

00:04:32.390 --> 00:04:37.050
19 isə böyük kəmiyyətdir.
O zaman açıq tərəfin qarşısında durmalıdır.

00:04:37.050 --> 00:04:42.320
Bu ifadənin oxunuşu belədir:
5 kiçikdir 19-dan.

00:04:42.320 --> 00:04:46.160
Beş 19-dan kiçik kəmiyyətdir.

00:04:46.160 --> 00:04:52.700
Belə bir ifadə də yaza bilərik:
1 üstəgəl 1 kiçikdir 1

00:04:52.700 --> 00:04:54.620
üstəgəl 1 üstəgəl 1-dən.

00:04:54.620 --> 00:04:56.830
Bu o deməkdir ki,
bu kəmiyyət, yəni

00:04:56.830 --> 00:05:03.401
1 üstəgəl 1, 
1 üstəgəl 1 üstəgəl 1-dən kiçikdir.