0:00:12.832,0:00:17.323
Size bir hikâye anlatacağım,[br]benim hikâyemi,

0:00:17.323,0:00:21.140
bu sizin de hikâyeniz,[br]nedenini birazdan anlayacaksınız.

0:00:21.950,0:00:25.671
Öğrencilerimden plastiğe [br]her dokunduklarında

0:00:25.671,0:00:30.029
bir fotoğraf çekerek [br]plastiğin hayatımıza

0:00:30.029,0:00:34.416
nasıl dokunduğunu belgelemede [br]bana katılmalarını istedim.

0:00:34.416,0:00:37.363
O günün sonunda, bütün fotoğrafları

0:00:37.363,0:00:39.093
beraber aynı yere yüklediler.

0:00:40.163,0:00:44.053
Burada sizinle plastik günümü[br]paylaşıyorum.

0:00:46.215,0:00:50.131
Uyandığım andan yatma vaktime kadar,

0:00:50.131,0:00:53.404
çalışan bir anne olarak -[br]iki genç kızım var -

0:00:53.404,0:00:58.894
plastiğin günümün her anının bir [br]parçası olduğunu görebiliyorsunuz.

0:00:59.329,0:01:02.084
Hepsini tek slayta sığdırmak [br]zor olduğu için

0:01:02.084,0:01:04.746
fotoğrafları oldukça küçültmek [br]zorunda kaldım.

0:01:04.746,0:01:05.994
Yakından bakarsanız,

0:01:05.994,0:01:10.731
çoğu fotoğrafa birden fazla plastik [br]nesne koyduğumu görebilirsiniz.

0:01:10.731,0:01:13.195
Gün boyunca bu kadar fotoğraf çekmek

0:01:13.195,0:01:15.434
oldukça bunaltıcı oldu,

0:01:15.434,0:01:19.576
ancak plastiğin günümün her anında[br]olduğunu görüyorsunuz.

0:01:20.596,0:01:26.176
En başından itibaren, sesine uyandığım[br]plastik çalar saatim,

0:01:26.176,0:01:30.190
yediğim yiyeceğin plastik paketi,

0:01:30.190,0:01:33.320
dışarı çıkmaya hazırlanırken [br]giydiğim kıyafet,

0:01:34.160,0:01:37.220
iş yerinde çok kullandığım telefonlar,

0:01:37.906,0:01:39.600
günün sonuna doğru,

0:01:39.600,0:01:43.434
küçük kızımı en sevdiği peluş hayvanı[br]Pinky ile yatağına yatırdığımda,

0:01:43.434,0:01:45.162
sentetik,

0:01:45.162,0:01:48.145
günün en son adımı -

0:01:48.145,0:01:51.355
okuduğum kitabın plastik kapağı.

0:01:51.355,0:01:53.566
Plastik her yerde.

0:01:54.166,0:01:59.409
Bütün fotoğrafları bir araya koyduğumda,[br]sonucu şok edici oldu

0:01:59.409,0:02:01.915
ama belki daha da şaşırtıcı olan şey ise

0:02:01.915,0:02:05.706
plastiği sadece 1950'lerden beri [br]kullanıyor olduğumuz.

0:02:06.326,0:02:08.697
Bu yaklaşık 65 yıl ediyor

0:02:08.697,0:02:11.727
ve bu kısa zaman içerisinde,

0:02:11.727,0:02:17.998
gezegenimizde yaklaşık 83 milyon yüz ton

0:02:17.998,0:02:19.845
plastik ürettik.

0:02:20.275,0:02:24.659
Bu yaklaşık 25.000 Empire State binasına [br]karşılık geliyor.

0:02:24.659,0:02:30.906
Şimdi, bütün bu plastiklerden sadece [br]%9'ü geri dönüştürülmüştür

0:02:31.383,0:02:34.952
ve benim plastik günümün [br]%9'u şöyle görünüyor.

0:02:35.969,0:02:39.737
%60'ı çöpe atıldı.

0:02:40.305,0:02:43.406
Plastik günümde, bu %60 şöyle görünüyor,

0:02:43.406,0:02:46.817
geriye kalan %31 hâlâ kullanılıyor.

0:02:46.817,0:02:48.960
Bütün bu plastik -

0:02:48.960,0:02:54.879
zaman içinde, güneşin sıcaklığı, ışık, [br]oksijen, mikroplarla

0:02:54.879,0:02:59.038
gittikçe küçük parçalara bölünecek.

0:02:59.038,0:03:02.041
Bir plastik poşet için [br]bu 10 ile 20 yılı bulabilir,

0:03:02.041,0:03:05.279
bir plastik şişe için ise [br]bu süre 400 yıla kadar çıkar

0:03:05.279,0:03:08.888
fakat zamanla, gittikçe daha küçük[br]parçalara ayrışacak

0:03:08.888,0:03:12.429
ve bilim insanları bunlara [br]mikroplastik adını veriyor.

0:03:12.429,0:03:17.288
Mikroplastikler beş milimetreden küçük [br]olan plastikler olarak tanımlanır,

0:03:17.288,0:03:19.886
yani yaklaşık bir pirinç tanesi kadar

0:03:19.886,0:03:22.099
ve bunları iki çeşide böleriz.

0:03:22.099,0:03:27.420
İlki, birincil mikroplastikler:[br]küçük olmak üzere üretilen plastikler.

0:03:27.420,0:03:31.937
Bunun bir çok nedeni vardır:[br]tıbbi, kişisel, endüstriyel.

0:03:31.937,0:03:34.705
Mikro boncuklar birçoğunuzun [br]tanışacağı nesneler,

0:03:34.705,0:03:36.763
şimdi bir çok ülkede yasaklanmışlardır.

0:03:36.763,0:03:39.669
Kozmetiklerde bulunan [br]birçok mikroplastik için tetikte olun,

0:03:39.669,0:03:42.387
örneğin maskaralardaki sentetik iplikler.

0:03:43.267,0:03:44.829
Polisitren boncuklar

0:03:44.829,0:03:48.699
doldurma ve yüzdürme gibi [br]birçok uygulamada kullanılırlar;

0:03:48.699,0:03:51.781
nurdle'lar, plastik reçine topakları için [br]komik bir isim,

0:03:51.781,0:03:54.348
her şeyin üretiminde kullanılabilirler

0:03:54.996,0:03:58.794
ve hatta sim gibi şeyler de [br]birincil mikroplastik sayılırlar.

0:03:59.498,0:04:04.460
Sonrasında, ikincil mikroplastikler ise [br]bu büyük materyallerin

0:04:04.460,0:04:07.341
bölünmesiyle ortaya çıkarlar:

0:04:07.341,0:04:12.081
plastik şişe ve plastik poşet parçaları,

0:04:12.081,0:04:16.451
fileler, ipler ve hatta sentetik [br]kıyafetlerimizin lifleri.

0:04:17.431,0:04:20.880
Şimdi, mikroplastikler de plastik günümün[br]içerisinde yer alırlar

0:04:20.880,0:04:23.871
ancak küçük oldukları için [br]onları görmek daha zordur.

0:04:23.871,0:04:27.402
Ama emin olun, başından sonuna oradalardı.

0:04:28.262,0:04:29.915
Sabah içtiğim çayda,

0:04:29.915,0:04:35.588
plastik lifler aldatıcı biçimde [br]kağıt gibi görünen çay poşetlerinden -

0:04:35.588,0:04:38.002
bu benim son kutum -

0:04:38.002,0:04:43.084
okula ve işe arabayla giderken [br]sentetik polimer tekerlerimden

0:04:43.084,0:04:46.561
ortaya çıkan tekerlek tozuna,

0:04:46.561,0:04:49.423
kızımın peluş hayvanının[br]içindeki nurdle'lara

0:04:49.423,0:04:52.872
ve hatta otoparkta bulduğu yüzükteki [br]plastik mücevhere dek her yerdeler.

0:04:54.442,0:04:58.142
Gün sonuna doğru yıkadığım çamaşırlardan,

0:04:58.142,0:05:02.809
kurutucumdaki kıyafetlerimizdeki [br]sentetik liflerden oluşan tiftikten,

0:05:02.809,0:05:07.277
kızımın duvara astığım simli [br]ve parlak sanat eserine,

0:05:07.277,0:05:09.534
mikroplastikler her yerde.

0:05:10.094,0:05:15.320
Bilim insanları olarak yaşam alanları [br]ve çevreye baktığımızda

0:05:15.320,0:05:17.774
mikroplastiklerin her yerde [br]olduklarını gördük:

0:05:17.774,0:05:19.601
farklı yaşam alanlarında -

0:05:19.601,0:05:24.139
tatlı sudan okyanusa, derin denizden[br]Kuzey Kutbuna -

0:05:24.139,0:05:25.443
ve hayvanlara -

0:05:25.443,0:05:28.638
besin zincirinin en altından [br]ve zooplankton ve balıktan,

0:05:28.638,0:05:32.566
en üste kadar, deniz hayvanları [br]ve hatta bize kadar.

0:05:32.566,0:05:34.903
Mikroplastikler her yerde

0:05:34.903,0:05:39.154
ve hayvanlar bu plastikleri yedikçe[br]onlarda olumsuz etkiler yaratabilir.

0:05:39.154,0:05:43.505
Fiziksel etkileri, tıkama, [br]aşınma yaratabilir

0:05:43.505,0:05:45.415
veya plastiklerden çıkan

0:05:45.415,0:05:48.699
veya ortamdaki kimyasallardan

0:05:48.699,0:05:50.896
ve plastiklere yapışan atıklardan

0:05:50.896,0:05:53.696
kaynaklanan kimyasal etkiler yaratabilir.

0:05:53.696,0:05:57.176
Bütün bunların sağlığa [br]olumsuz etkileri olabilir:

0:05:57.176,0:05:59.946
büyümede ve çoğalmada azalma gibi.

0:05:59.946,0:06:02.396
Mikroplastik araştırmaları [br]yeni bir alandır

0:06:02.396,0:06:06.317
ve mikroplastiklerin etkileri ile ilgili[br]bilgilerimiz sınırlıdır,

0:06:06.317,0:06:08.395
özellikle daha küçük [br]boyuttakiler hakkında.

0:06:08.395,0:06:10.761
Bu küçük boyutlara,

0:06:10.761,0:06:14.696
çıplak gözle görülemeyecek düzeye,

0:06:14.696,0:06:18.566
yaklaşık 100 mikrona ya da [br]bir kâğıt kalınlığına yaklaştığımızda,

0:06:18.566,0:06:20.676
yine mikroplastikler karşımıza çıkıyor.

0:06:20.676,0:06:22.595
Onlar benim plastik günümde,

0:06:22.595,0:06:26.646
içtiğim suda, soluduğum havada

0:06:26.646,0:06:30.610
ve yiyeceklerdeki mikroplastikleri [br]daha yeni öğreniyoruz.

0:06:30.610,0:06:36.115
Araştırma ekibim istiridye gibi kabuklu [br]deniz hayvanlarında mikroplastik buldu.

0:06:36.115,0:06:41.280
Diğer araştırmacılar tavuk, bal, tuz[br]ve birada mikroplastiğe rastladı

0:06:41.280,0:06:44.657
ve diğer yiyeceklerdeki mikroplastikleri[br]henüz bilmiyoruz.

0:06:44.657,0:06:48.048
Bizim ve diğer bir çok araştırmanın[br]bulduğu mikroplastiklerin

0:06:48.048,0:06:50.891
neredeyse hepsi liflerdi.

0:06:52.001,0:06:55.498
Hala bu liflerin nereden geldiğini[br]öğrenmeye çalışıyoruz

0:06:55.498,0:06:59.989
ama sentetik kıyafetler önemli [br]bir potansiyel kaynağı teşkil ediyor.

0:07:00.819,0:07:07.199
Her yıl, kıyafet endüstrisinde [br]70 milyon ton lif kullanılıyor.

0:07:07.199,0:07:11.290
Bu 70 milyonun %60'ı sentetik.

0:07:11.970,0:07:15.219
Alışverişte etiketlere baktığınızda [br]bunu görürsünüz.

0:07:15.219,0:07:18.327
Kızım ve ben bu konuşmaya hazırlanmak için[br]alışverişe çıktığımızda

0:07:18.327,0:07:21.898
doğal lifli bir gömlek arıyorduk.

0:07:22.498,0:07:26.359
Kanada'daki en büyük dört mağazaya [br]gittiğimizde bir şey bulamadık.

0:07:26.359,0:07:30.991
Bugün karşınızda istediğimden[br]daha az resmi duruyorum

0:07:30.991,0:07:36.469
ama burada durup plastik hakkında [br]konuşurken

0:07:36.469,0:07:39.239
plastik giymekten çok daha rahatım.

0:07:40.179,0:07:43.979
Kıyafetlerimizi yıkadığımızda,[br]lifler dağılır,

0:07:43.979,0:07:47.560
yeni bir araştırmada altı kilo çamaşır -

0:07:47.560,0:07:51.158
polyester pamuk, polyester ve akrilik -

0:07:51.158,0:07:52.439
yıkandı.

0:07:52.439,0:07:54.209
Ve bu durum yıkama başına

0:07:54.209,0:07:57.779
poli-pamuk karışımı 140.000 lif ile

0:07:57.779,0:08:03.156
akrilik için tam 700.000 lif üretti.

0:08:03.800,0:08:07.700
Bu sayıları aldım ve dört kişilik ailemin

0:08:07.700,0:08:11.828
haftada üç kilogram sentetik çamaşır lifi[br]üretebileceğini hayal ettim.

0:08:12.738,0:08:15.999
Bunu yılda 52 hafta ile çarparsak,

0:08:15.999,0:08:21.799
sadece benim ailem yılda [br]110 milyon lif üretir -

0:08:22.260,0:08:28.542
lifler kanalizasyon sistemimize,[br]su yollarımıza, okyanusa,

0:08:28.542,0:08:31.641
eko sistemimize ve yiyeceklerimize gider.

0:08:32.333,0:08:35.015
Mikroplastiklerimiz her yerde

0:08:35.015,0:08:40.326
ama neredeyse her yerde bu konu hakkında[br]yapabileceğimiz bir şey var

0:08:40.326,0:08:45.231
ve bu da 70'li yıllardan beri bildiğimiz[br]üç şeyle başlar:

0:08:45.231,0:08:47.115
azalt, yeniden kullan, geri dönüştür.

0:08:47.115,0:08:50.250
Ancak bu üçünü güncellememiz gerekir,

0:08:50.250,0:08:52.970
ilki, reddet.

0:08:52.970,0:08:57.442
Tek kullanımlık plastiği, ihtiyacın[br]olmadığı her plastiği reddet,

0:08:57.442,0:09:01.838
pipetleri reddet, kahve bardaklarını[br]reddet, ihtiyaçlarını iyi düşün,

0:09:01.838,0:09:04.248
çöplerin nereye gittiğini düşün.

0:09:04.799,0:09:07.782
Reddedemiyorsan, azalt.

0:09:07.782,0:09:10.041
İhtiyacının olmadığı plastiği[br]dikkatli düşün,

0:09:10.041,0:09:12.752
olabildiğince doğal alternatifler bul.

0:09:12.752,0:09:15.772
Lif kirliğini azaltmak için [br]birçok şey yapabiliriz,

0:09:15.772,0:09:19.690
örneğin, Cora Ball gibi bir lif tutucu

0:09:19.690,0:09:24.081
veya sentetikleri koymak için bir çanta,[br]Patagonia'daki Guppyfriend gibi,

0:09:24.081,0:09:26.261
üstten doldurmalıdan daha az lif üreten

0:09:26.261,0:09:29.097
önden doldurmalı bir çamaşır[br]makinesi kullanabiliriz.

0:09:29.707,0:09:32.197
Lifler suya karışmadan önce[br]onları yakalamak için

0:09:32.197,0:09:34.827
çamaşır makinemizde [br]bir filtre kullanabiliriz.

0:09:36.467,0:09:39.683
Bütün bunlar lif kirliliğini azaltmaya[br]yardımcı olacaktır.

0:09:40.433,0:09:43.502
Azaltamıyorsan, yeniden kullan.

0:09:43.502,0:09:45.694
Kullanıp atacağınız ürünlerden çok

0:09:45.694,0:09:48.630
dayanıklı ürünler seç.

0:09:48.630,0:09:52.615
Plastikleri olabildiğince [br]çok kullanmaya çalış

0:09:52.615,0:09:55.475
ve yeniden kullanamıyorsan[br]tabii ki geri dönüştür,

0:09:55.475,0:09:57.295
zor olanları,

0:09:57.295,0:10:00.506
geri dönüşüm konteynerine [br]sığmayanları bile.

0:10:00.506,0:10:04.386
Benim için, bunlar plastik poşetler,[br]strafor, elektronik aletlerdir.

0:10:04.386,0:10:08.375
Yaşadığınız yerde [br]buna benzer nesneler için bir tesis yoksa

0:10:08.375,0:10:12.614
bir talep ve bunun için bir istek yaratın,[br]zamanınıza değecektir.

0:10:12.614,0:10:15.677
Bir yenisi daha: tekrar düşün.

0:10:15.677,0:10:21.235
İkinci el eşyalara yüksek değer biçmeyen[br]bir toplumda yaşıyoruz,

0:10:21.235,0:10:22.925
bunu değiştirmemiz gerekiyor.

0:10:22.925,0:10:26.615
Yenisini almaktansa [br]hizmetlere odaklanmalıyız

0:10:26.615,0:10:31.000
ve bu da sonuncuyu gerektirecektir

0:10:31.000,0:10:34.354
ve belki de bu en zoru olan [br]yeniden tasarlamadır.

0:10:35.100,0:10:38.588
Daha geniş çaplı bir düzeyde,[br]düşünce tarzımızı

0:10:38.588,0:10:42.808
yap, al ve at olan doğrusal modelden

0:10:42.808,0:10:45.786
daha dairesel olan,

0:10:45.786,0:10:49.458
bir ürünün başında sonunu

0:10:49.458,0:10:51.442
düşündüğümüz bir modelle değiştirmeliyiz.

0:10:51.945,0:10:54.660
Plastik günümün üzerinden geçtim

0:10:54.660,0:11:00.148
ve yap, al, at üzerine olan [br]bu doğrusal ekonomiyi

0:11:00.148,0:11:03.077
takip eden birkaç nesne seçtim

0:11:03.077,0:11:05.068
ve fotoğrafları hayatımda kullandığım

0:11:05.068,0:11:09.182
her defa için çoğalttım.

0:11:09.988,0:11:13.647
Zamana pek ayak uydurmadığımı söyleyen

0:11:13.647,0:11:17.627
çocukluğumdaki çalar saati hala[br]kullandığımı söylerken

0:11:17.627,0:11:20.268
biraz gurur, biraz da utanç duyuyorum

0:11:20.268,0:11:21.327
ama bir çok cihaz,

0:11:21.327,0:11:25.128
bilgisayar ve telefon kullandım;

0:11:25.128,0:11:28.558
kızımın sırt çantasını bu gezegende[br]geçirdiği yedi yıla rağmen şimdiden

0:11:28.558,0:11:30.663
üç tane kullanıp attığı için seçtim

0:11:30.663,0:11:34.223
ve itiraf edemeyeceğim kadar çok [br]sentetik kıyafet kullandım.

0:11:34.223,0:11:35.449
Bu tüketim modeli

0:11:35.449,0:11:40.229
yenisini almadan ziyade [br]hizmetlere, yeniden kullanmaya,

0:11:40.229,0:11:43.867
yenilemeye odaklı dairesel bir ekonomiden,

0:11:43.867,0:11:48.674
mevcut oldukça kendini en son [br]teknolojiyle güncelleştiren bir telefonum,

0:11:48.674,0:11:51.777
bir bilgisayarım olan bir ekonomiden

0:11:51.777,0:11:55.051
çok daha fazla atık üretir.

0:11:55.527,0:11:59.801
Kıyafetlerinize sahip olmadığınız, [br]ama en sevdiğiniz markalardan

0:11:59.801,0:12:03.130
onları kiraladığınız bir sistem hayal edin

0:12:03.130,0:12:06.590
yenisini isteyene kadar [br]giyip geri gönderdiğiniz,

0:12:06.590,0:12:09.931
onların giymek istediğiniz yeni tarzlarda[br]yenilendiği bir sistem.

0:12:10.631,0:12:16.539
Hızlı modayı yavaşlatalım,[br]az ve öze odaklanalım.

0:12:16.920,0:12:20.482
Bunların hepsi, doğrusal düşünce[br]tarzımızdaki bir değişiklikle,

0:12:20.482,0:12:24.899
mümkün olabilir [br]ve birçoğu zaten gerçekleştirildi.

0:12:24.899,0:12:28.517
Şişenin dışında düşünelim [br]ve inovasyon için yer ayıralım.

0:12:30.372,0:12:35.154
Plastik değerli bir üründür,[br]ona bağımlıyız

0:12:35.154,0:12:38.673
ve onsuz bir gelecek düşünülemez.

0:12:39.007,0:12:44.394
Ama onu şu anki gibi artan bir gidişatta[br]üretmeye ve kullanmaya

0:12:44.394,0:12:48.326
devam edemeyiz ve etmemeliyiz.

0:12:49.350,0:12:53.600
Plastik dayanıklıdır,[br]uzun zaman kullanılabilir,

0:12:53.600,0:12:57.332
bu bir yandan bir sorun olsa da

0:12:57.332,0:13:00.904
diğer yanlardan bir fırsattır.

0:13:01.499,0:13:04.903
Mikroplastikler her yerde[br]ve bu beni korkutsa da,

0:13:04.903,0:13:08.912
bana umut veren şey çözümlerin[br]de her yerde olduğu.

0:13:09.362,0:13:10.411
Teşekkür ederim.

0:13:10.411,0:13:14.332
(Alkış)

0:13:20.731,0:13:22.921
Winter Clark: Bu tekrar düşünme

0:13:22.921,0:13:26.432
ve yeniden tasarlama fikirleri [br]beni çok etkiledi,

0:13:26.432,0:13:28.987
yani, tek kullanımdan sonra[br]bir şeyi atmaktansa

0:13:28.987,0:13:32.195
tamir etmek ve hizmetlere odaklanmak gibi.

0:13:32.195,0:13:34.887
Tekrar düşünme ve yeniden tasarlamanın

0:13:34.887,0:13:36.889
kullandığımız plastik miktarını

0:13:36.889,0:13:40.552
azaltmaya devam etmekten[br]daha önemli olduğunu mu düşünüyorsunuz?

0:13:41.072,0:13:43.518
Sarah Dudas:[br]İkisini de önemli buluyorum.

0:13:43.518,0:13:44.761
Bireysel düzeyde,

0:13:44.761,0:13:47.572
kullandığımız plastik miktarını azaltmak[br]oldukça kolay.

0:13:47.572,0:13:50.091
Herkesi ihtiyacınız olmayan [br]bir plastik gördüğünüzde

0:13:50.091,0:13:52.719
bunu yapmaya davet ediyorum.

0:13:52.719,0:13:55.186
Böylece [br]akılcı bireysel seçimler yapabiliriz

0:13:55.186,0:13:58.593
ancak her şeyi daha geniş bir düzeyde[br]tekrar düşünmemiz gerekiyor.

0:13:58.593,0:14:02.111
Yaptığımız[br]ve geliştirebileceğimiz şeyler var.

0:14:02.111,0:14:05.182
Örneğin, yiyecek paketleme endüstrisi,

0:14:05.182,0:14:09.302
birkaç gün, belki de birkaç yıl raf ömrü[br]olan yiyecekleri paketliyoruz

0:14:09.302,0:14:12.793
ve paketlerin ise birkaç on yıl ömrü var.

0:14:12.793,0:14:15.632
Bu çok mantıksız, bu modelleri yeniden[br]düşünmemiz gerekiyor

0:14:15.632,0:14:17.273
ve böylece

0:14:17.273,0:14:20.774
kullandığımız plastikleri daha da[br]azaltabiliriz.

0:14:20.774,0:14:21.832
WC: Peki, teşekkürler.

0:14:21.832,0:14:22.831
SD: Teşekkürler.

0:14:22.831,0:14:25.252
(Alkış)