WEBVTT

00:00:00.201 --> 00:00:01.893
Bu gün sizə "Elə indi bu dəqiqə

00:00:01.893 --> 00:00:05.101
incəsənətlə məşğul olaq!" çağırışı 
haqda danışacam.

00:00:05.101 --> 00:00:08.158
Adətən bu mövzuda danışmağa başlayanda
insanlar

00:00:08.158 --> 00:00:10.784
təşvişə düşür, bu ideyaya qarşı çıxırlar.

00:00:10.784 --> 00:00:13.778
"İncəsənətlə qarın doymur, işimin bu 
qədər çox vaxtında nə incəsənət?

00:00:13.778 --> 00:00:16.154
Məktəbə də gedirəm axı, hələ iş də tapmalıyam.

00:00:16.154 --> 00:00:18.441
İşim çoxdur, axı uşaqları kursa da yazdırmaq
lazımdı.

00:00:18.441 --> 00:00:23.976
Görüləsi bu qədər işin arasında elə bir incəsənətlə 
məşğul olmağım çatışmır." deyə fikirləşirlər.

00:00:23.976 --> 00:00:27.437
İncəsənətlə məşğul olamamaq üçün
o dəqiqə yüzlərlə bəhanə uydururuq.

00:00:27.437 --> 00:00:28.992
Sizə də elə gəlmir?

NOTE Paragraph

00:00:28.992 --> 00:00:30.815
İncəsənətlə məşğul olmamaq üçün
çoxlu səbəblər tapırıq,

00:00:30.815 --> 00:00:33.375
niyə məşğul olmalı olduğumuzdan isə
əmin deyilik.

00:00:33.375 --> 00:00:35.068
İncəsənətlə məşğul olmamaq üçün bəhanələrimiz

00:00:35.068 --> 00:00:38.971
həddindən artıq çox, olmaq səbəbimiz isə yoxdur.

00:00:38.971 --> 00:00:43.346
Görəsən nəyə görə heç kəs artist olmaq
haqda danışmaq istəmir?

00:00:43.346 --> 00:00:47.214
Bəlkə də bu insanların çoxu artist 
olmaq üçün xüsusi istedada

00:00:47.214 --> 00:00:52.266
malik olmağın, yaxud xüsusi təhsilin
lazım olduğunu düşündüyünə görədir.

00:00:52.266 --> 00:00:56.609
Burada əyləşən insanların çoxu da, artist olmaq üçün
yaşlarının keçdiyini düşünə bilərlər.

00:00:56.609 --> 00:01:01.227
Çox adam bu cür düşünsə də, mən
bu fikirlərlərlə razılaşmıram.

00:01:01.227 --> 00:01:03.696
Və niyə razılaşmadığım haqda danışmaq istəyirəm.

00:01:03.696 --> 00:01:05.498
Birincisi, biz hamımız sənətçi olaraq
dünyaya gəlirik.

NOTE Paragraph

00:01:05.498 --> 00:01:08.542
Yəqin ki evdə uşağı olanlar bilər.

00:01:08.542 --> 00:01:13.427
Uşaqların bütün hərəkətləri incəsənətdir.

00:01:13.427 --> 00:01:16.005
Divara rəngli karandaşla şəkil çəkmək,

00:01:16.005 --> 00:01:19.157
televizorda musiqi səslənən kimi
özlərinin kəşf etdiyi

00:01:19.157 --> 00:01:23.015
rəqsləri ifa etmək kimi hərəkətlərin hamısı.

00:01:23.015 --> 00:01:28.301
Qəribə rəqs və mahnıları ilə hamını bezdirirlər.

00:01:28.301 --> 00:01:32.275
Ancaq öz uşağı olduğuna görə
"artistliklərinə" dözən

00:01:32.275 --> 00:01:37.472
ev sakinləri də tez-tez uşaqların
yorucu olduğundan

00:01:37.472 --> 00:01:40.751
şikayətlənirlər.

NOTE Paragraph

00:01:40.751 --> 00:01:43.906
Evin içində öz-özlərinə oynamaqlarını da

00:01:43.906 --> 00:01:47.452
incəsənət sahəsi - mono-tamaşa
adlandırmaq olar.

00:01:47.452 --> 00:01:50.131
Bəzi uşaqlar da azca böyüyən kimi

00:01:50.131 --> 00:01:52.151
yalan danışmağa başlayırlar.

00:01:52.151 --> 00:01:57.242
Analar xüsusilə uşaqlarının ilk yalan danışdığı anı
yaxşı xatırlayır, elə də

00:01:57.242 --> 00:01:58.587
xoş qarşılamırlar.

00:01:58.587 --> 00:02:02.155
"Axır ki uşağın əsl üzünü gördük, hə!" 
"Atan kimi yalan

00:02:02.155 --> 00:02:05.361
danışa-danışa axırın necə olacaq?" Deyinərək,
uşaqları tənbeh edirlər.

NOTE Paragraph

00:02:05.361 --> 00:02:06.932
Əslində isə uşaqların

00:02:06.932 --> 00:02:13.152
yalan danışmağa başlaması bədii ədəbiyyata
başlaması deməkdir. (Gülüş)

00:02:13.152 --> 00:02:15.340
Bu, gözlə görə bilmədikləri şeylər
haqda danışmaqlarıdır.

00:02:15.340 --> 00:02:17.131
Qeyri-adi, bir o qədər də sevindirici haldır.

00:02:17.131 --> 00:02:19.198
Valideyinlər həmin anı bayram etməlidirlər.
(Gülüş) (Alqış)

00:02:19.198 --> 00:02:23.355
"Bizim uşaq da axır ki yalan danışmağa başladı!"

00:02:23.355 --> 00:02:25.584
- deyib bayram etməlidirlər.

00:02:25.584 --> 00:02:28.973
Misal üçün uşaqları "Ana, bugün bağçadan evə gələndə
yadplanetli gördüm!"

00:02:28.973 --> 00:02:33.424
deyəndə analar, "Boş-boş danışma." deyib
tənbeh edirlər.

00:02:33.424 --> 00:02:37.040
Ancaq ideal valideyn belə cavab verməlidir:

00:02:37.040 --> 00:02:40.112
"Hə? Yadplanetli? Nəyə oxşuyurdu? 
Sənə nəsə dedi?

00:02:40.112 --> 00:02:41.816
Harda gördün?" "Mağazanın qabağında?"

NOTE Paragraph

00:02:41.816 --> 00:02:44.138
Uşaqlarla belə söhbət etməyə davam edəndə
uşaqlar əvvəl

00:02:44.138 --> 00:02:50.513
elə-belə dedikləri yalanın davamını gətirməyə
məcbur olurlar.

00:02:50.513 --> 00:02:52.677
Beləcə söhbət uzanıb hekayəyə çevrilir.

00:02:52.677 --> 00:02:57.154
Bir az primitiv hekayə olsa da,

00:02:57.154 --> 00:03:00.970
bir cümləni əsas götürüb başqa cümlə yaratmaq,

00:03:00.970 --> 00:03:05.038
bütün əsl yazıçıların da yazı üsuludur.

00:03:05.038 --> 00:03:07.417
Mahiyyətcə hər ikisi eyni işdir.

00:03:07.417 --> 00:03:10.103
Rolan Bart bir dəfə Floberin romanı haqda
belə bir fikir bildirib:

00:03:10.103 --> 00:03:12.709
"Flober əsər yazmayıb, sadəcə bir cümləni

00:03:12.709 --> 00:03:15.714
digərinin ardına düzüb.

00:03:15.714 --> 00:03:20.441
Floberin əsərinin məğzi isə həmin cümlələr
arasındakı Erosdur."

00:03:20.441 --> 00:03:23.224
Və düz də deyib. Ədəbi əsər - birinci cümləni
yazıb,

00:03:23.224 --> 00:03:26.683
o cümləyə zidd olmayan digər cümlələri

00:03:26.683 --> 00:03:28.388
yazmaqdır.

00:03:28.388 --> 00:03:29.897
Bu üsulla davam edərək bədii əsər yaranır.

NOTE Paragraph

00:03:29.897 --> 00:03:31.963
Bu cümləyə baxaq. (Cümlə): "Bir gün

00:03:31.963 --> 00:03:34.430
iztirablı yuxudan oyanan Qreqor Samsa, uzandığı yataqda
çirkin iri böcəyə döndüyünü dərk edir."

00:03:34.430 --> 00:03:36.876
Bəli, Kafkanın "Metamorfoz" əsərinin ilk cümləsidir.

00:03:36.876 --> 00:03:40.044
Yola verməyin çətin olduğu belə bir cümlənin 
davamını (Gülüş)

00:03:40.044 --> 00:03:42.492
gətirə bilmək üçün də bütün bir kitab yazıb.

00:03:42.492 --> 00:03:46.921
Beləliklə müasir ədəbiyyatın şah əsəri sayılan
"Metamorfoz" yaranıb.

00:03:46.921 --> 00:03:49.670
Bu cümləni yazıb, atasına göstərmiyib.

00:03:49.670 --> 00:03:51.994
Atası ilə arası elə də yaxşı deyilmiş.

00:03:51.994 --> 00:03:55.790
Özü cümlənin davamını gətirməyə çalışıb.
Atasına göstərsəydi,

00:03:55.790 --> 00:03:59.053
atası yəqin, "Oğlum axır ki başını itirdi."
deyərdi.

NOTE Paragraph

00:03:59.053 --> 00:04:00.965
Əslində incəsənət bir qədər də
dəli olmağı tələb edir.

00:04:00.965 --> 00:04:03.212
İkinci addım cümlələrin davamını gətirməkdir ki,

00:04:03.212 --> 00:04:06.473
bu da uşaqların yalan danışmağından çox da

00:04:06.473 --> 00:04:08.004
fərqlənmir.

00:04:08.004 --> 00:04:11.130
Yalan danışmaq - uşaqların yaradıcılığa 
doğru ilk addımlarıdır.

00:04:11.130 --> 00:04:13.691
Uşaqlar bu yolla incəsənətlə məşğul olurlar.

00:04:13.691 --> 00:04:15.116
Yorulmaq bilmədən etdiklərindən də
zövq alırlar.

00:04:15.116 --> 00:04:16.877
Bir neçə gün əvvəl Cecu adasında idim,

00:04:16.877 --> 00:04:21.989
Uşaqlar boş buraxılan kimi su ilə oynayırdılar,
uşaqların çoxu suyu xoşlayır.

00:04:21.989 --> 00:04:24.896
Ancaq bəziləri sahildə oynayır, qumdan qala düzəldirdilər.

00:04:24.896 --> 00:04:27.140
Gah dağ, gah dəniz, dəniz yox təbii...

00:04:27.140 --> 00:04:31.087
gah adam, gah da it heykəli düzəldirdilər.

00:04:31.087 --> 00:04:32.500
Valideyinlər də hey

00:04:32.500 --> 00:04:34.263
"Dalğa gəlib hamısını yuyub aparacaq."

00:04:34.263 --> 00:04:36.085
deyib uşaqları yayındırmağa çalışırdılar.

00:04:36.085 --> 00:04:37.229
Boşuna vaxt itirmək olsa da

00:04:37.229 --> 00:04:39.095
uşaqlar buna fikir vermirdilər.

00:04:39.095 --> 00:04:40.266
Etdiklərindən zövq alırdılar.

00:04:40.266 --> 00:04:42.432
Bütün vaxtı qumun içində idilər.

00:04:42.432 --> 00:04:44.698
Belə oyunları da kimsə dediyinə görə etmirlər.

00:04:44.698 --> 00:04:46.294
İş yerində müdirin əmri də deyil,

00:04:46.294 --> 00:04:49.219
ancaq özləri üçün edirlər.

NOTE Paragraph

00:04:49.219 --> 00:04:54.615
Yəqin ki, hamımızın uşaqlıqda belə primitiv
incəsənətdən

00:04:54.615 --> 00:04:58.977
zövq aldığımız olub. Bəzən tələbələrimə ən xoşbəxt uşaqlıq xatirəniz haqda yazın - deyirəm.

00:04:58.977 --> 00:05:04.901
Uşaqların çoxu bu primitiv sənət əsərləri haqda
danışmağı sevirlər.

00:05:04.901 --> 00:05:07.656
Piano çalmağı öyrənib etdikləri ilk ifaları, məsələn.

00:05:07.656 --> 00:05:12.672
Dostu ilə birlikdə oynadığı ilk qısa səhnəcik,
necə utanmaqları...

00:05:12.672 --> 00:05:16.023
Yaxud analoq kamera ilə çəkib
çap etdiyi ilk şəkil...

00:05:16.023 --> 00:05:18.346
Belə yaradıcılıqlarından danışmağı sevirlər.

00:05:18.346 --> 00:05:20.611
Hamının belə anları olduğuna inanıram.

00:05:20.611 --> 00:05:22.544
Bu mərhələyə qədər incəsənət xoşbəxtlik gətirir.

00:05:22.544 --> 00:05:24.221
Bu, kiminsə əmr etdiyi iş olmadığına görədir.

00:05:24.221 --> 00:05:26.754
İş isə elə də sevinc gətirən bir peşə deyil.

NOTE Paragraph

00:05:26.754 --> 00:05:29.855
Fransız yazıçı Mişel Turnenin bir məhşur
ifadəsi var.

00:05:29.855 --> 00:05:31.545
Bir az mübahisəli ifadə olsa da:

00:05:31.545 --> 00:05:36.517
"İş insanın təbiətinə ziddir. İş görərkən yorulmağımız da 
bunun sübutudur." Düz demiyib sizcə? (Gülüş)

00:05:36.517 --> 00:05:38.002
Təbiidirsə, axı insan niyə yorulur?

00:05:38.002 --> 00:05:39.663
Nə qədər gəzib kef etsək də yorulmuruq.

00:05:39.663 --> 00:05:41.098
Bütün günü olsa belə.

00:05:41.098 --> 00:05:43.531
Bircə gecə davamlı işlədikdə isə əlavə pul alırıq.

00:05:43.531 --> 00:05:46.815
Niyə? Təbii ki, çətin olduğuna görə.

00:05:46.815 --> 00:05:51.497
Uşaqlar isə zövq almaq və əylənmək üçün
incəsənətlə məşğul olurlar.

00:05:51.497 --> 00:05:54.231
Şəkilləri satmaq üçün çəkmir, ailələrini
dolandırmaq

00:05:54.231 --> 00:05:57.256
üçün pianino çalmırlar.

00:05:57.256 --> 00:06:00.032
Bütün uşaqlar bunu pulsuz edir - demək də düz olmaz.

00:06:00.032 --> 00:06:01.334
Bu şəxsi tanıdınız, hə?

00:06:01.334 --> 00:06:05.420
Bu, ailəsini dolandıra bilmək üçün
Avropanı gəzib

00:06:05.420 --> 00:06:07.310
konsertlər vermiş Volfqanq Amadey Motsartdır.

00:06:07.310 --> 00:06:10.273
Bu uşaq isə bir neçə əsr əvvəl yaşadığından, əsas fikrimə
istinad olaraq qəbul edək.

00:06:10.273 --> 00:06:14.138
Hansısa bir yaşdan sonra isə sevimli
oyunumuz olan incəsənət sona çatır.

00:06:14.138 --> 00:06:17.528
Uşaqlar kursa, dərsə getməli olur, ev tapşırığı etməli,

00:06:17.528 --> 00:06:21.046
pianino, balet kimi dərslərə də
getməli olurlar.

00:06:21.046 --> 00:06:22.815
Ancaq hamısı maraqsız olur.

00:06:22.815 --> 00:06:26.147
Etməli olduqları və başqaları ilə rəqabət aparmalı
olduqlarına görədir.

00:06:26.147 --> 00:06:31.739
İbtidai sinifdə oxuya-oxuya evdə divarları yazsa,

00:06:31.739 --> 00:06:35.654
uşaq anası tərəfindən yaxşıca məzəmmət olunar.

00:06:35.654 --> 00:06:39.521
Ancaq bu tərəf də deyil.

00:06:39.521 --> 00:06:42.101
Yaş artıb incəsənətlə məşğul olduqda özümüz də

00:06:42.101 --> 00:06:45.769
bizi kiminsə yoxladığı hissinə qapılırıq.

00:06:45.769 --> 00:06:51.824
Yaradıcılığımız məhdudlanır, daimi 
hərəkətlərimizə nəzarət etməli oluruq.

NOTE Paragraph

00:06:51.824 --> 00:06:58.011
Bu da mənim hekayəm: 8-ci sinifdə oxuyurdum. Kyonqbuk sarayında rəsm yarışına getmişdik.

00:06:58.011 --> 00:07:00.918
Ürəkdən rəsim çəkirdim.

00:07:00.918 --> 00:07:04.506
Bu zaman müəllimim yaxınlaşıb,
"Neyniyirsən sən?" soruşdu.

00:07:04.506 --> 00:07:06.320
"Ürəyimdən keçəni çəkirəm."

00:07:06.320 --> 00:07:08.223
"Bəs niyə tünd rənglər işlədirsən?"

00:07:08.223 --> 00:07:10.603
Rəsmimi ancaq tünd rənglə boyayırdım.

00:07:10.603 --> 00:07:13.672
Mən də cavab verdim,

00:07:13.672 --> 00:07:16.919
"Qaranlıq gecədə ağaca qonan qarğa çəkirəm."

00:07:16.919 --> 00:07:17.917
Müəllimim də,

00:07:17.917 --> 00:07:23.239
"Hə düz deyirsən, şəkil çəkmək bacarığın 
olmasa da

00:07:23.239 --> 00:07:25.974
hekayə danışmaqda yaxşısan." desəydi nə vardı ki.

00:07:25.974 --> 00:07:28.742
"Bir bura gəl." deyib (Gülüş)

00:07:28.742 --> 00:07:30.346
"Tez çıx bura!" qışqırıb

00:07:30.346 --> 00:07:33.028
"Burda sarayı, sarayın bağçasını çəkmək

00:07:33.028 --> 00:07:35.463
əvəzinə təkcə qara quş çəkirsən?" deyə-deyə

00:07:35.463 --> 00:07:37.147
mənimlə birlikdə bayıra çıxdı.

00:07:37.147 --> 00:07:39.167
Şagirdlərin içində qızlar da çox idi,

00:07:39.167 --> 00:07:40.718
bir sözlə, biabır olmuşdum.

NOTE Paragraph

00:07:40.718 --> 00:07:45.170
Uşaq vaxtı belə tənbeh, nəsihətlərin heç birindən
nəticə çıxarmadığıma görə

00:07:45.170 --> 00:07:48.383
tez-tez danlanırdım.

00:07:48.383 --> 00:07:52.901
İdeal müəllim olsaydı, indicə dediyim kimi,

00:07:52.901 --> 00:07:55.214
"Şəkil çəkmək bacarığın olmasa da,

00:07:55.214 --> 00:07:58.589
yaxşı hekayə yaratmaq bacarığın var"
deyib məni ruhlandırardı.

00:07:58.589 --> 00:08:02.041
Ancaq belə müəllimlər çox az tapılır.

00:08:02.041 --> 00:08:05.004
Sonralar universitetə başlayıb müasir 
Avropa muzeylərinə

00:08:05.004 --> 00:08:06.905
gedəndə, o hadisəni ədalətsizlik 
olaraq qəbul etdim.

00:08:06.905 --> 00:08:12.303
Orda belə şəkillər də var idi. (Gülüş) (Alqış)

NOTE Paragraph

00:08:12.303 --> 00:08:16.628
Mən cəza olaraq şəklim ağzımda sarayın
önündə durarkən,

00:08:16.628 --> 00:08:22.021
belə şəkillər Basel kimi muzeylərdə asılır.

00:08:22.021 --> 00:08:25.027
Bax, bu adicə divar kağızına oxşayır.

00:08:25.027 --> 00:08:26.943
Sonralar öyrənirəm ki, müasir incəsənətçilər

00:08:26.943 --> 00:08:30.888
bu kimi əsərlərini mənim kimi təsvir də etmirlər.

00:08:30.888 --> 00:08:34.221
Çoxu da "adsız"dırlar (untitled).

00:08:34.221 --> 00:08:37.322
Qısası 20-ci əsr müasir incəsənət deyilən şey,

00:08:37.322 --> 00:08:42.691
qəribə bir şey düzəldib, boşluğu izah 
etmək və mülahizələrlə

00:08:42.691 --> 00:08:44.170
doldurmaqdan ibarətdir.

00:08:44.170 --> 00:08:46.918
Mənim səviyyəm çox aşağı da olsa,

00:08:46.918 --> 00:08:50.207
bir az daha tanınmış nümunələrə baxaq;

NOTE Paragraph

00:08:50.207 --> 00:08:52.808
Bu əsər Pablo Pikassonundur,

00:08:52.808 --> 00:08:58.609
velosipedin oturacağı ilə rolunu birləşdirib,
"öküz başı" adlandırıb.

00:08:58.609 --> 00:09:03.253
Başqa bir nümunə; Düşan, çanağı

00:09:03.253 --> 00:09:04.847
belə yerləşdirib, "Fəvvarə" adlandırıb.

00:09:04.847 --> 00:09:09.297
Bu misallarda olduğu kimi, müasir incəsənət qəribə

00:09:09.297 --> 00:09:13.424
nə isə yaradıb, ona hekayə ilə həyat
qazandırmaqdan ibarətdir.

00:09:13.424 --> 00:09:14.812
Pikasso belə deyib:

00:09:14.812 --> 00:09:18.989
"Mən gördüyümü deyil, düşündüyümü
çəkirəm."

00:09:18.989 --> 00:09:21.506
Bunu o vaxt bilsəydim, bağçanı çəkməyimin

00:09:21.506 --> 00:09:25.577
şərt olmadığını müəllimə deyərdim.

00:09:25.577 --> 00:09:29.379
Bədbəxtlikdən, incəsənətin qoruyucularına
qarşı qoyub,

00:09:29.379 --> 00:09:34.866
savaşmağa başlamazdan əvvəl içimizdəki
yaradıcı uşaq ölür.

00:09:34.866 --> 00:09:36.471
Bu uşaq özünə qapanır,

00:09:36.471 --> 00:09:37.554
bu da bizim faciəmizdir.

NOTE Paragraph

00:09:37.554 --> 00:09:42.814
Bu içimizdəki yaradıcı uşaq yox olanda
necə olur?

00:09:42.814 --> 00:09:44.197
Arzularımız tam da yox olmur.

00:09:44.197 --> 00:09:47.294
Özümüzü ifadə etmək, göstərmək istəyirik,

00:09:47.294 --> 00:09:52.532
ancaq içimizdəki ölü sənətkar özünü ancaq 
qaranlıqda göstərir.

00:09:52.532 --> 00:09:55.499
Belələri karaokedə "She is Gone",

00:09:55.499 --> 00:09:58.041
"Hotel California" oxuyur,

00:09:58.041 --> 00:10:00.361
xəlayı gitarlarını çalırlar.

00:10:00.361 --> 00:10:02.603
Çox pis oxuyurlar, həqiqətən.

00:10:02.603 --> 00:10:05.082
Bir gecəlik roker olurlar.

00:10:05.082 --> 00:10:07.155
Ya da klublarda rəqs edir,

00:10:07.155 --> 00:10:10.557
hekayə yazacaq insanların gecə

00:10:10.557 --> 00:10:13.567
səhərə qədər internetdə

00:10:13.567 --> 00:10:16.962
qaranlıq yerlərdə yazıları çıxır.

NOTE Paragraph

00:10:16.962 --> 00:10:20.915
Ya da uşaqlarıyla oynayarkən özü oyuna qapılan
atalar var.

00:10:20.915 --> 00:10:23.900
Uşaqları ilə Leqo bloku, robot modeli düzəldirlər. (Gülüş)

00:10:23.900 --> 00:10:25.633
"Sakit otur, mən düzəldərəm."deyirlər,

00:10:25.633 --> 00:10:27.268
uşaqlar həvəsdən düşüb başqa oyuna
başlasalar da,

00:10:27.268 --> 00:10:31.277
ataları təkcə qala tikir.

00:10:31.277 --> 00:10:35.755
İçimizdəki yaratmaq hissi məhdudlanır,
amma yox olmur.

00:10:35.755 --> 00:10:39.547
Çox vaxt bu hiss neqativ formada, qibtə halında üzə çıxır.

00:10:39.547 --> 00:10:44.841
Bilirsiniz də, "Məni televizorda göstərsəydilər gözəl olardı."
kimi mahnı var.

00:10:44.841 --> 00:10:48.669
Niyə gözəl olardı? Çünki televizorda bizim etmək,

00:10:48.669 --> 00:10:50.609
olmaq istədiyimiz, ancaq ola bilmədiyimiz
adamlar çox olur.

00:10:50.609 --> 00:10:56.738
Mahnı oxuyur, rəqs edir, rollar ifa edir 
və buna görə alqışlanırlar da.

00:10:56.738 --> 00:10:59.888
Buna görə də, onlara qibtə edirik.

00:10:59.888 --> 00:11:03.982
Pultu götürüb, deyinməyə başlayırıq.

00:11:03.982 --> 00:11:09.835
"Buna aktyorluq deyirsən? Belə oxumaq olar? Səsi yoxdu bunun."

00:11:09.835 --> 00:11:12.125
Belə ifadələr işlədirik.

00:11:12.125 --> 00:11:15.068
İçimizdəki qısqanclıq bəd əməlimiz deyil,

00:11:15.068 --> 00:11:19.605
mənim fikrimcə, içimizdə qapalı qalmış

00:11:19.605 --> 00:11:23.191
yaradıcı uşağın varlığındandır.

NOTE Paragraph

00:11:23.191 --> 00:11:25.029
Bəs nə etməli?

00:11:25.029 --> 00:11:25.806
İndi deyim:

00:11:25.806 --> 00:11:29.000
Bu dəqiqə öz yaradıcılığımızı işə salmalıyıq.

00:11:29.000 --> 00:11:30.009
Televizoru söndürüb,

00:11:30.009 --> 00:11:32.458
internetdən çıxıb,

00:11:32.458 --> 00:11:35.158
nəyəsə başlamaq lazımdır.

00:11:35.158 --> 00:11:36.893
Teatr məktəbində dərs deyərkən

00:11:36.893 --> 00:11:39.627
mən keçməsəm də teatr elmi adlı 
bir dərs var idi.

00:11:39.627 --> 00:11:43.817
Bu dərsi götürən hər tələbə bir pyes hazırlamalı idi.

00:11:43.817 --> 00:11:47.929
Ancaq yaxşı rol ifa etmək bacarığı olana rol verilmirdi.

00:11:47.929 --> 00:11:49.949
O, misal üçün, dramaturq olurdu. Dramaturq olaraq

00:11:49.949 --> 00:11:52.673
məktəbə başlayana isə səhnə dekorasiyası tapşırılır,

00:11:52.673 --> 00:11:54.969
birlikdə tamaşa ərsəyə gəlirdi.

00:11:54.984 --> 00:11:58.732
Əvvəl tələbələr edə biləcəklərindən əmin olmasalar da,

00:11:58.732 --> 00:12:03.295
vaxt keçdikcə bu işi sevirdilər. Tamaşa tapşırığını sevməyən adam demək olar görməmişəm.

00:12:03.295 --> 00:12:07.457
Məktəb, ordu, hətta dispanserlərdə də bu tapşırıq
sevinclə qarşılanır.

00:12:07.457 --> 00:12:12.353
Əsgərlikdə olarkən, ondan sonra da bir neçə yerdə
buna şahid olmuşam.

NOTE Paragraph

00:12:12.353 --> 00:12:15.285
Mənim başıma da belə bir iş gəlib:

00:12:15.285 --> 00:12:18.919
Yazıçılıq dərsində tələbələrə bir tapşırıq vermişdim.

00:12:18.919 --> 00:12:24.819
Tələbələrin çoxunun ixtisası yazıçılıq deyildi.

00:12:24.819 --> 00:12:29.396
Ən çox rəssam ya da musiqi ixtisaslı tələbələr var idi.
Yazıçılıqda özlərinə inamları isə yox idi.

00:12:29.396 --> 00:12:33.123
Buna görə, ağ kağızı paylayıb belə tapşırıq verdim:

00:12:33.123 --> 00:12:34.737
Asan bir mövzuda, məsələn, uşaqlıqda

00:12:34.737 --> 00:12:37.251
ən pis xatirəniz haqda yazın - deyirdim.

00:12:37.251 --> 00:12:41.164
Ancaq dəli kimi yazın deyirdim, ağlınıza gələni.

00:12:41.164 --> 00:12:43.897
Partaların arası ilə gəzir,

00:12:43.897 --> 00:12:47.641
onları ruhlandırırdım, "Tez olun, yazın." Bir-iki saat
beləcə yazırdılar.

00:12:47.641 --> 00:12:50.849
Əvvəl 5 dəqiqə fikirləşib sonra hey yazırdılar.

NOTE Paragraph

00:12:50.849 --> 00:12:54.071
Belə dəli kimi yazmalarını istəməkdə səbəbim,

00:12:54.071 --> 00:12:56.829
yavaş-yavaş yazanda çox fikirləşmələridir,

00:12:56.829 --> 00:12:59.276
artistin şeytan üzü ortaya çıxır.

00:12:59.276 --> 00:13:03.308
Bu şeytan yazmamağımız üçün

00:13:03.308 --> 00:13:06.238
yüzlərlə səbəb ortaya atır, bizə

00:13:06.238 --> 00:13:09.073
"Başqalarınə gülüş yeri olacaqsan.
Bu yazdığın yazı deyil.

00:13:09.073 --> 00:13:10.623
Cümlədi bu? Xəttinə bax!"

00:13:10.623 --> 00:13:12.200
kimi şeylər deyir.

00:13:12.200 --> 00:13:14.704
Bu şeytan bizə çatmamış tez-tez yazmalıyıq.

00:13:14.704 --> 00:13:18.776
Gördüyüm ən yaxşı yazılar, vaxt azadlığı verdiyim

00:13:18.776 --> 00:13:21.449
tapşırıqların içindən deyil, 40 dəqiqə ya bir saat içində

00:13:21.449 --> 00:13:24.933
qarşımda əyləşib qələmlə yazılmış

00:13:24.933 --> 00:13:28.335
yazıların içindən çıxırdı.

00:13:28.335 --> 00:13:30.174
Uşaqlar trans halında olurlar.

00:13:30.174 --> 00:13:34.636
30-40 dəqiqədən sonra nə yazdıqlarını bilmirlər.

00:13:34.636 --> 00:13:37.601
Bu anlarda arxalarınca düşən şeytan
onlardan əl çəkir.

NOTE Paragraph

00:13:37.601 --> 00:13:39.310
Belə nəticəyə gəlirəm:

00:13:39.310 --> 00:13:43.325
Sənətkar olmamağımız üçün yüzlərlə səbəb deyil,

00:13:43.325 --> 00:13:47.575
bircə özümüzün olmalı olduğumuz səbəbi bizi sənətkar edir.

00:13:47.575 --> 00:13:49.284
Ola bilməmək səbəblərimiz önəmli deyil.

00:13:49.284 --> 00:13:52.434
Sənətkarların çoxu ancaq bu bircə səbəbdən
sənətkar olublar.

00:13:52.434 --> 00:13:56.104
İndicə içimizdəki şeytana qarşı çıxıb sənətimizə
başlamağın vaxtıdır.

00:13:56.104 --> 00:13:58.438
Düşmənlərimiz də bu anda ortaya çıxır.

00:13:58.438 --> 00:14:01.294
Çoxu valideynlərimiz cildinə girirlər. (Gülüş)

00:14:01.294 --> 00:14:04.395
Ya da həyat yoldaşımızın cildinə.

00:14:04.395 --> 00:14:06.163
Onlar sizin ailəniz, həyat yoldaşınız deyil.

00:14:06.163 --> 00:14:09.057
Onlar şeytanlardır. (Gülüş)

00:14:09.057 --> 00:14:11.001
Qısa müddətlik göydən yerə eniblər ki,

00:14:11.001 --> 00:14:14.947
bizi incəsənətlə məşğul olmaqdan yayındırsınlar.

00:14:14.947 --> 00:14:16.869
Onların sehrli sualları var.

00:14:16.869 --> 00:14:23.027
Biz "Aktyorluğu öyrənmək istəyirəm, teatr
məktəbinə yazılmaq istəyirəm," yaxud

00:14:23.027 --> 00:14:27.504
"İtalyan mahnıları öyrənmək istəyirəm."deyəndə
"Hə, teatr? Onunla neyləyəcəksən ki?"

00:14:27.504 --> 00:14:31.166
sualını verirlər. Bu "Onunla neyləyəcəksən ki?"
sehrli sualıdır.

00:14:31.166 --> 00:14:34.878
Ancaq incəsənət nəsə etmək üçün
edilən bir şey deyil.

00:14:34.878 --> 00:14:37.132
İncəsənət maraqdan yaranır.

00:14:37.132 --> 00:14:41.272
O bizim ruhumuzu azad edib, xoşbəxt
yaşamağımıza gətirib çıxarır.

00:14:41.272 --> 00:14:46.778
İçki və narkotik maddəsiz xoşbəxt olub,
özümüzü ifadə etməyimizə kömək edir.

00:14:46.778 --> 00:14:51.103
Buna görə də, praqmatik insanların bu sualına

00:14:51.118 --> 00:14:53.537
aydın cavab vermək lazımdır.

00:14:53.537 --> 00:14:57.981
"Xoşuma gəldiyi, maraqlı olduğuna görə edirəm. Bağışla ki,
maraqlanıram."

00:14:57.981 --> 00:15:02.006
"Mən birinci başlayacam." deməyi bacaran
insan olmaq lazımdır.

00:15:02.006 --> 00:15:07.106
Mənim arzuladığım gələcək, hamının ən azından

00:15:07.106 --> 00:15:10.887
bircə sahədə yaradıcı olacağı bir gələcəkdir.

NOTE Paragraph

00:15:10.887 --> 00:15:14.056
Nyu Yorkda taksiyə minmişdim. Arxa oturacaqda
oturmuşdum.

00:15:14.056 --> 00:15:18.213
Taksinin ön oturacağında teatrla bağlı
nə isə yazı asılmışdı.

00:15:18.213 --> 00:15:19.350
Nə olduğunu soruşdum.

00:15:19.350 --> 00:15:23.395
Sürücü, öz profilimdir - dedi. "Sən nəçisən ki?" sualıma,
aktyoram - deyə cavab verdi.

00:15:23.395 --> 00:15:26.818
Sürücü olsa da teatrda aktyorluq edirdi. "Hansı rolu oynayırsan?"

00:15:26.818 --> 00:15:28.844
soruşanda fəxrlə "Kral Lir." deyə cavab verdi.

00:15:28.844 --> 00:15:30.289
"Kral Lir"

00:15:30.289 --> 00:15:31.915
"Kim deyə bilər ki, mən kiməm?" Kral Lir pyesindən məşhur cümlədir.

00:15:31.915 --> 00:15:35.306
Mən də belə dünya arzulayıram.

00:15:35.306 --> 00:15:39.241
Kimsə günorta qolfla məşğuldur, gecələrisə yazıçıdır.

00:15:39.241 --> 00:15:41.760
Yaxud həm taksiçi, həm aktyordur,
həm bank işçisi, həm rəssamdır.

00:15:41.760 --> 00:15:47.336
Gizli ya açıq-aşkar, öz sənətləri ilə məşğuldurlar.

NOTE Paragraph

00:15:47.336 --> 00:15:52.207
1990-ci ildə modern rəqs əfsanəsi Marta Qraham
Koreyaya gəldi.

00:15:52.207 --> 00:15:57.963
90 yaşlarındakı böyük sənətkar Kimpo Hava
limanına çatanda,

00:15:57.979 --> 00:16:01.044
bir jurnalist ona tipik bir sual verdi:

00:16:01.044 --> 00:16:03.651
"Böyük rəqqas olmaq üçün nə etmək lazımdır?

00:16:03.651 --> 00:16:06.231
Koreyalı rəqqaslara məsləhətiniz nədir?"

00:16:06.231 --> 00:16:11.226
Şəklin çəkildiyi 48-ci ildə artıq dahi sənətkar sayılan şəxsə

00:16:11.226 --> 00:16:13.417
90-ci ildə belə bir sual verdi.

00:16:13.417 --> 00:16:16.101
O da belə cavab verdi:

00:16:16.101 --> 00:16:20.018
"Just do it."[Sadəcə et.](Gülüş)

00:16:20.018 --> 00:16:21.536
Təsirli cavab idi.

00:16:21.536 --> 00:16:25.628
Bu üç sözü deyib, gəliş zalını tərk etdi.

00:16:25.628 --> 00:16:28.859
İndi bizə lazım olan nədir?

00:16:28.859 --> 00:16:32.585
Elə bu dəqiqə incəsənətlə məşğul olmaq. Necə?

00:16:32.585 --> 00:16:33.577
Just do it.

NOTE Paragraph

00:16:33.577 --> 00:16:35.191
Çox sağ olun.

NOTE Paragraph

00:16:35.191 --> 00:16:36.995
(Alqış)