[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.37,0:00:02.19,Default,,0000,0000,0000,,Tôi là một nhà từ vựng học.
Dialogue: 0,0:00:02.19,0:00:03.68,Default,,0000,0000,0000,,Tôi soạn từ điển.
Dialogue: 0,0:00:03.68,0:00:05.12,Default,,0000,0000,0000,,Công việc của tôi
Dialogue: 0,0:00:05.12,0:00:08.84,Default,,0000,0000,0000,,là gắn xếp hết các từ có thể \Nvào từ điển.
Dialogue: 0,0:00:08.84,0:00:12.74,Default,,0000,0000,0000,,Việc của tôi không phải là \Nquyết định từ nào;
Dialogue: 0,0:00:12.74,0:00:14.83,Default,,0000,0000,0000,,đó là việc của các bạn.
Dialogue: 0,0:00:14.83,0:00:17.82,Default,,0000,0000,0000,,Bất kể ai nói tiếng Anh\Ncũng có quyền quyết định
Dialogue: 0,0:00:17.82,0:00:20.15,Default,,0000,0000,0000,,thế nào là một từ và\Nthế nào là không.
Dialogue: 0,0:00:20.15,0:00:25.30,Default,,0000,0000,0000,,Ngôn ngữ là một nhóm \Nnhững người đồng ý hiểu nhau.
Dialogue: 0,0:00:25.30,0:00:29.25,Default,,0000,0000,0000,,Ngày nay, khi cố quyết định \Nmột từ là tốt hay xấu,
Dialogue: 0,0:00:29.25,0:00:31.68,Default,,0000,0000,0000,,người ta không thật sự \Ncó lý do rõ ràng.
Dialogue: 0,0:00:31.68,0:00:34.49,Default,,0000,0000,0000,,Họ nói đại loại như\N"Vì đó là ngữ pháp!”
Dialogue: 0,0:00:34.49,0:00:36.75,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười)
Dialogue: 0,0:00:36.75,0:00:40.42,Default,,0000,0000,0000,,Tôi không quan tâm quá nhiều\Nđến ngữ pháp – đừng nói với ai nha!
Dialogue: 0,0:00:40.42,0:00:44.02,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng thật ra “ngữ pháp” có hai loại.
Dialogue: 0,0:00:44.02,0:00:46.43,Default,,0000,0000,0000,,Một loại ngữ pháp \Nnằm trong đầu bạn,
Dialogue: 0,0:00:46.43,0:00:48.54,Default,,0000,0000,0000,,và nếu là người bản xứ
Dialogue: 0,0:00:48.54,0:00:50.13,Default,,0000,0000,0000,,hay thuần thục ngôn ngữ đó,
Dialogue: 0,0:00:50.13,0:00:53.53,Default,,0000,0000,0000,,đó là những nguyên tắc vô thức \Nmà bạn áp dụng khi nói.
Dialogue: 0,0:00:53.53,0:00:56.55,Default,,0000,0000,0000,,Đó là những gì bạn biết khi\Nhọc ngôn ngữ lúc còn nhỏ.
Dialogue: 0,0:00:56.55,0:00:58.19,Default,,0000,0000,0000,,Và đây là một ví dụ:
Dialogue: 0,0:00:58.19,0:00:59.71,Default,,0000,0000,0000,,Đây là một con wug, phải không?
Dialogue: 0,0:00:59.71,0:01:01.78,Default,,0000,0000,0000,,Nó là một con wug
Dialogue: 0,0:01:01.78,0:01:03.47,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ có một con nữa.
Dialogue: 0,0:01:03.47,0:01:04.63,Default,,0000,0000,0000,,Có hai con này
Dialogue: 0,0:01:04.63,0:01:05.92,Default,,0000,0000,0000,,Có hai …
Dialogue: 0,0:01:05.92,0:01:07.11,Default,,0000,0000,0000,,Khán giả: con wug.
Dialogue: 0,0:01:07.11,0:01:10.82,Default,,0000,0000,0000,,Erin McKean: Chính xác! Bạn biết \Ncách tạo số nhiều của con wug.
Dialogue: 0,0:01:10.82,0:01:12.76,Default,,0000,0000,0000,,Quy tắc này nằm trong đầu bạn.
Dialogue: 0,0:01:12.76,0:01:15.52,Default,,0000,0000,0000,,bạn không bao giờ phải học, \Nbạn chỉ hiểu nó thôi.
Dialogue: 0,0:01:15.52,0:01:18.88,Default,,0000,0000,0000,,Đây là một thử nghiệm do\Nmột giáo sư (ở Đại học Boston)
Dialogue: 0,0:01:18.88,0:01:22.02,Default,,0000,0000,0000,,tên là Jean Berko Gleason \Nnghĩ ra năm 1958.
Dialogue: 0,0:01:22.02,0:01:25.05,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta đã nói về chuyện này \Nlâu lắm rồi.
Dialogue: 0,0:01:25.05,0:01:28.56,Default,,0000,0000,0000,,Những loại quy tắc này \Ntồn tại trong đầu bạn,
Dialogue: 0,0:01:28.56,0:01:32.78,Default,,0000,0000,0000,,chúng không giống luật giao thông, \Nmà giống quy luật tự nhiên hơn.
Dialogue: 0,0:01:32.78,0:01:36.14,Default,,0000,0000,0000,,Chẳng ai phải nhắc bạn tuân thủ\Nluật tự nhiên phải không?
Dialogue: 0,0:01:36.14,0:01:39.09,Default,,0000,0000,0000,,Khi bạn ra khỏi nhà buổi sáng, \Nmẹ bạn không nói là:
Dialogue: 0,0:01:39.09,0:01:41.97,Default,,0000,0000,0000,,"Nè, mẹ nghĩ trời sắp lạnh, \Nnhớ mang áo trùm đầu,
Dialogue: 0,0:01:41.97,0:01:44.44,Default,,0000,0000,0000,,đừng quên tuân thủ \Nquy luật trọng lực.”
Dialogue: 0,0:01:44.44,0:01:46.32,Default,,0000,0000,0000,,Không ai nói vậy cả.
Dialogue: 0,0:01:46.32,0:01:53.18,Default,,0000,0000,0000,,Ngày nay, có nhiều luật khác \Nnghiêng về cách cư xử hơn là tự nhiên.
Dialogue: 0,0:01:53.18,0:01:56.05,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có thể nghĩ một từ\Nnhư cái nón.
Dialogue: 0,0:01:56.05,0:01:58.30,Default,,0000,0000,0000,,Khi bạn biết cái nón \Nsử dụng làm sao,
Dialogue: 0,0:01:58.30,0:02:01.16,Default,,0000,0000,0000,,không ai phải nói với bạn,\N"Đừng có đội nón dưới chân.”
Dialogue: 0,0:02:01.16,0:02:04.51,Default,,0000,0000,0000,,Người ta chỉ nói là:\N“Có thể đội nói trong nhà không?
Dialogue: 0,0:02:04.51,0:02:06.26,Default,,0000,0000,0000,,"Ai phải đội nón?"
Dialogue: 0,0:02:06.26,0:02:09.40,Default,,0000,0000,0000,,"Được đội loại nón nào?”
Dialogue: 0,0:02:09.40,0:02:11.82,Default,,0000,0000,0000,,Giống như loại ngữ pháp thứ nhì,
Dialogue: 0,0:02:11.82,0:02:16.12,Default,,0000,0000,0000,,mà các nhà ngữ nghĩa học thường \Ngọi là cách sử dụng, trái với ngữ pháp.
Dialogue: 0,0:02:16.12,0:02:20.26,Default,,0000,0000,0000,,Đôi khi người ta dùng loại \Nngữ pháp dựa theo luật lệ này
Dialogue: 0,0:02:20.26,0:02:23.04,Default,,0000,0000,0000,,để ngăn cản mọi người \Ntạo ra từ vựng.
Dialogue: 0,0:02:23.04,0:02:25.73,Default,,0000,0000,0000,,Tôi nghĩ điều đó thật ngu ngốc.
Dialogue: 0,0:02:25.73,0:02:28.99,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ, người ta luôn nói với bạn,
Dialogue: 0,0:02:28.99,0:02:34.72,Default,,0000,0000,0000,,"Sáng tạo, sáng tác, làm nghệ thuật, \Ntạo nhiều thứ, khoa học và công nghệ.”
Dialogue: 0,0:02:34.72,0:02:36.27,Default,,0000,0000,0000,,Với từ ngữ, họ thế này:
Dialogue: 0,0:02:36.27,0:02:40.99,Default,,0000,0000,0000,,"Đừng! Sáng tạo dừng ở đây đi, \Nkẻ quấy rối. Để nó yên.”
Dialogue: 0,0:02:41.00,0:02:42.42,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười)
Dialogue: 0,0:02:42.42,0:02:44.14,Default,,0000,0000,0000,,Điều này vô nghĩa với tôi.
Dialogue: 0,0:02:44.14,0:02:46.47,Default,,0000,0000,0000,,Từ ngữ thì tuyệt vời. \NNên có nhiều từ ngữ hơn.
Dialogue: 0,0:02:46.47,0:02:50.53,Default,,0000,0000,0000,,Tôi muốn các bạn sáng tạo \Ncàng nhiều từ càng tốt.
Dialogue: 0,0:02:50.53,0:02:55.49,Default,,0000,0000,0000,,Và tôi sẽ chỉ bạn sáu cách\Nđể tạo từ mới trong tiếng Anh.
Dialogue: 0,0:02:55.49,0:02:57.64,Default,,0000,0000,0000,,Cách thứ nhất là cách đơn giản nhất.
Dialogue: 0,0:02:57.64,0:02:59.86,Default,,0000,0000,0000,,Chủ yếu là ăn cắp \Ntừ ngôn ngữ khác.
Dialogue: 0,0:02:59.86,0:03:03.52,Default,,0000,0000,0000,,["Đi cướp người khác"]\N(Tiếng cười)
Dialogue: 0,0:03:03.52,0:03:05.76,Default,,0000,0000,0000,,Nhà ngôn ngữ học gọi đó \Nlà vay mượn,
Dialogue: 0,0:03:05.76,0:03:08.82,Default,,0000,0000,0000,,nhưng vì ta không bao giờ trả lại, \Nnên tôi chỉ thành thật
Dialogue: 0,0:03:08.82,0:03:10.78,Default,,0000,0000,0000,,gọi đó là ăn cắp.
Dialogue: 0,0:03:10.78,0:03:14.54,Default,,0000,0000,0000,,Ta thường "chôm" từ về những thứ yêu thích\Nchẳng hạn như đồ ăn ngon.
Dialogue: 0,0:03:14.54,0:03:17.94,Default,,0000,0000,0000,,Ta lấy “kumquat” từ tiếng Trung Quốc,\N"caramel" từ tiếng Pháp.
Dialogue: 0,0:03:17.94,0:03:20.85,Default,,0000,0000,0000,,Ta cũng lấy từ cho những thứ độc đáo \Nnhư “ninja”
Dialogue: 0,0:03:20.85,0:03:22.30,Default,,0000,0000,0000,,từ tiếng Nhật,
Dialogue: 0,0:03:22.30,0:03:25.57,Default,,0000,0000,0000,,một mẹo hay bởi vì \Nrất khó để ăn cắp từ ninja.
Dialogue: 0,0:03:25.57,0:03:27.68,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười)
Dialogue: 0,0:03:27.68,0:03:30.94,Default,,0000,0000,0000,,Cách khác để tạo từ \Ntrong tiếng Anh là
Dialogue: 0,0:03:30.94,0:03:33.88,Default,,0000,0000,0000,,nhét hai từ lại với nhau.
Dialogue: 0,0:03:33.88,0:03:35.57,Default,,0000,0000,0000,,Gọi là ghép từ.
Dialogue: 0,0:03:35.57,0:03:37.47,Default,,0000,0000,0000,,Từ tiếng Anh như đồ chơi Lego:
Dialogue: 0,0:03:37.47,0:03:40.45,Default,,0000,0000,0000,,Dùng đủ lực, bạn có thể \Ngắn hai cái lại với nhau.
Dialogue: 0,0:03:40.45,0:03:42.77,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười)
Dialogue: 0,0:03:42.77,0:03:44.63,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta làm vậy hoài:
Dialogue: 0,0:03:44.63,0:03:50.10,Default,,0000,0000,0000,,Những từ như “heartbroken,”\N“bookworm,” “sandcastle” là những từ ghép.
Dialogue: 0,0:03:50.10,0:03:53.61,Default,,0000,0000,0000,,Cứ làm và tạo từ như “duckface" \N(chu miệng) chứ đừng làm mặt vịt.
Dialogue: 0,0:03:53.61,0:03:55.76,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười)
Dialogue: 0,0:03:55.76,0:03:59.85,Default,,0000,0000,0000,,Một cách khác để tạo từ \Ntrong tiếng Anh tương tự với ghép từ
Dialogue: 0,0:03:59.85,0:04:04.90,Default,,0000,0000,0000,,nhưng thay vì dùng thật nhiều lực\Nđể ghép từ vào với nhau
Dialogue: 0,0:04:04.90,0:04:06.53,Default,,0000,0000,0000,,khiến một vài bộ phận rơi ra.
Dialogue: 0,0:04:06.53,0:04:08.22,Default,,0000,0000,0000,,thì đây là pha trộn chúng,
Dialogue: 0,0:04:08.22,0:04:12.06,Default,,0000,0000,0000,,như “brunch” là sự pha trộn \Ngiữa ”breakfast” và “lunch.”
Dialogue: 0,0:04:12.06,0:04:14.80,Default,,0000,0000,0000,,“Motel” pha trộn giữa \N“motor” và “hotel.”
Dialogue: 0,0:04:14.80,0:04:17.74,Default,,0000,0000,0000,,Ai ở đây biết rằng\N“motel” là một từ pha?
Dialogue: 0,0:04:17.74,0:04:19.58,Default,,0000,0000,0000,,Vâng, từ đó có từ rất lâu
Dialogue: 0,0:04:19.58,0:04:22.69,Default,,0000,0000,0000,,đến nỗi nhiều người không biết \Ncòn có nhiều phần bị thiếu
Dialogue: 0,0:04:22.69,0:04:26.99,Default,,0000,0000,0000,,“Edutainment” là sự pha trộn giữa\N“education” và “enterteinment".
Dialogue: 0,0:04:26.99,0:04:32.20,Default,,0000,0000,0000,,Và, “electrocute” là \Npha trộn giữa “electric” và “execute."
Dialogue: 0,0:04:32.20,0:04:34.01,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười)
Dialogue: 0,0:04:34.01,0:04:37.33,Default,,0000,0000,0000,,Bạn cũng có thể tạo từ \Nbằng việc đổi vai trò của chúng.
Dialogue: 0,0:04:37.33,0:04:38.94,Default,,0000,0000,0000,,Gọi là chuyển đổi chức năng.
Dialogue: 0,0:04:38.94,0:04:41.24,Default,,0000,0000,0000,,Bạn lấy một từ \Nđóng vai trò ngữ pháp này,
Dialogue: 0,0:04:41.24,0:04:43.52,Default,,0000,0000,0000,,chuyển nó sang\Nvai trò ngữ pháp khác.
Dialogue: 0,0:04:43.52,0:04:48.79,Default,,0000,0000,0000,,Có ai ở đây biết từ "friend” \Nkhông nhất thiết phải luôn là động từ?
Dialogue: 0,0:04:48.79,0:04:53.08,Default,,0000,0000,0000,,“Friend” từng là một danh từ \Nvà rồi chúng ta động từ hóa nó.
Dialogue: 0,0:04:53.08,0:04:56.34,Default,,0000,0000,0000,,Hầu như bất cứ từ nào trong \Ntiếng Anh cũng có thể được động từ hóa.
Dialogue: 0,0:04:56.34,0:04:58.98,Default,,0000,0000,0000,,Bạn cũng có thể chuyển tính từ \Nthành danh từ.
Dialogue: 0,0:04:58.98,0:05:02.70,Default,,0000,0000,0000,,“Commercial” từng là một tính từ \Nvà giờ nó là danh từ.
Dialogue: 0,0:05:02.70,0:05:05.15,Default,,0000,0000,0000,,Dĩ nhiên, bạn có thể \N“green" (làm xanh) nhiều thứ.
Dialogue: 0,0:05:05.15,0:05:08.49,Default,,0000,0000,0000,,Một cách tạo từ ngữ nữa \Ntrong tiếng Anh là tạo ngược.
Dialogue: 0,0:05:08.49,0:05:11.75,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có thể lấy một từ và \Nép nó lại một chút.
Dialogue: 0,0:05:11.75,0:05:16.57,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ, trong tiếng Anh, chúng ta có từ \N“editor” trước khi có từ “edit.”
Dialogue: 0,0:05:16.57,0:05:18.57,Default,,0000,0000,0000,,“Edit” được tạo từ chữ “editor.”
Dialogue: 0,0:05:18.57,0:05:21.06,Default,,0000,0000,0000,,đôi khi cách tạo ngược này\Nnghe hơi tức cười:
Dialogue: 0,0:05:21.06,0:05:25.45,Default,,0000,0000,0000,,Bulldozers rồi bulldoze, butlers rồi có \Nbutle, và rồi burglers sinh ra burgle.
Dialogue: 0,0:05:25.45,0:05:27.28,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười)
Dialogue: 0,0:05:27.28,0:05:29.52,Default,,0000,0000,0000,,Cách nữa để tạo từ ngữ \Ntrong tiếng Anh
Dialogue: 0,0:05:29.52,0:05:32.22,Default,,0000,0000,0000,,là lấy các chữ cái đầu tiên \Nrồi ghép chúng lại với nhau.
Dialogue: 0,0:05:32.22,0:05:35.25,Default,,0000,0000,0000,,National Aeronautics and \NSpace Administration trở thành NASA.
Dialogue: 0,0:05:35.25,0:05:38.96,Default,,0000,0000,0000,,Và dĩ nhiên bạn có thể tạo \Nvới bất cứ thứ gì, OMG (Oh my God)!
Dialogue: 0,0:05:38.96,0:05:44.60,Default,,0000,0000,0000,,Không thành vấn đề gì \Nkhi chúng nghe thật tức cười.
Dialogue: 0,0:05:44.60,0:05:46.86,Default,,0000,0000,0000,,Chúng vẫn có thể là\Nnhững từ tiếng Anh hay.
Dialogue: 0,0:05:46.86,0:05:50.63,Default,,0000,0000,0000,,“Absquatulate (biến đi với cái gì \Nhay ai đó)" là một từ tiếng Anh hoàn hảo.
Dialogue: 0,0:05:50.63,0:05:53.83,Default,,0000,0000,0000,,“Mugwump (người trung lập chính trị)"\Nlà từ tiếng Anh hoàn hảo.
Dialogue: 0,0:05:53.83,0:05:58.07,Default,,0000,0000,0000,,Từ ngữ không cần phải bình thường, \Nchúng có thể nghe thật tức cười.
Dialogue: 0,0:05:58.07,0:06:01.31,Default,,0000,0000,0000,,Tại sao nên tạo từ ngữ?
Dialogue: 0,0:06:01.31,0:06:02.40,Default,,0000,0000,0000,,Bởi vì mỗi một từ
Dialogue: 0,0:06:02.40,0:06:06.92,Default,,0000,0000,0000,,là một cơ hội diễn tả và gói trọn \Nđiều mà bạn muốn nói.
Dialogue: 0,0:06:06.92,0:06:09.51,Default,,0000,0000,0000,,Và từ ngữ mới thu hút sự chú ý \Ncủa người khác.
Dialogue: 0,0:06:09.51,0:06:12.29,Default,,0000,0000,0000,,Chúng khiến người khác chú ý đến \Nnhững gì bạn nói
Dialogue: 0,0:06:12.29,0:06:15.43,Default,,0000,0000,0000,,và cho bạn một cơ hội tốt hơn \Nđể diễn đạt ý trọn vẹn.
Dialogue: 0,0:06:15.43,0:06:18.38,Default,,0000,0000,0000,,Nhiều người trong khán phòng hôm nay nói:
Dialogue: 0,0:06:18.38,0:06:20.26,Default,,0000,0000,0000,,“Tương lai, bạn có thể làm điều đó,
Dialogue: 0,0:06:20.26,0:06:23.47,Default,,0000,0000,0000,,giúp nó, giúp chúng tôi khám phá, \Ngiúp chúng tôi sáng tạo.”
Dialogue: 0,0:06:23.47,0:06:25.25,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có thể tạo từ mới \Nngay tại đây.
Dialogue: 0,0:06:25.25,0:06:27.43,Default,,0000,0000,0000,,Tiếng Anh không có giới hạn tuổi.
Dialogue: 0,0:06:27.43,0:06:29.55,Default,,0000,0000,0000,,Làm đi, hãy tạo từ ngữ ngay hôm nay,
Dialogue: 0,0:06:29.55,0:06:33.79,Default,,0000,0000,0000,,gửi chúng cho tôi, và tôi sẽ để lên \Ntừ điển trực tuyến, Wordnik của tôi.
Dialogue: 0,0:06:33.79,0:06:36.49,Default,,0000,0000,0000,,Cảm ơn rất nhiều.
Dialogue: 0,0:06:36.49,0:06:38.51,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng vỗ tay)