[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.37,0:00:01.93,Default,,0000,0000,0000,,Jestem leksykografem
Dialogue: 0,0:00:01.93,0:00:03.68,Default,,0000,0000,0000,,i twórcą słowników.
Dialogue: 0,0:00:03.68,0:00:05.88,Default,,0000,0000,0000,,Moją pracą jest umieszczenie
Dialogue: 0,0:00:05.88,0:00:08.84,Default,,0000,0000,0000,,wszystkich możliwych słów w słowniku,
Dialogue: 0,0:00:08.84,0:00:12.73,Default,,0000,0000,0000,,ale nie polega na zadecydowaniu,\Nco jest słowem, a co nie.
Dialogue: 0,0:00:12.73,0:00:15.41,Default,,0000,0000,0000,,To ty o tym decydujesz.
Dialogue: 0,0:00:15.41,0:00:17.82,Default,,0000,0000,0000,,Wszyscy użytkownicy angielskiego\Nrazem ustalają,
Dialogue: 0,0:00:17.82,0:00:20.15,Default,,0000,0000,0000,,co jest słowem, a co nim nie jest.
Dialogue: 0,0:00:20.15,0:00:25.30,Default,,0000,0000,0000,,Każdy język to tylko grupa ludzi,\Nktórzy rozumieją się nawzajem.
Dialogue: 0,0:00:25.30,0:00:29.51,Default,,0000,0000,0000,,Gdy decydują, \Nczy dane słowo jest poprawne,
Dialogue: 0,0:00:29.51,0:00:31.68,Default,,0000,0000,0000,,nie zawsze mają ku temu powód.
Dialogue: 0,0:00:31.68,0:00:34.49,Default,,0000,0000,0000,,Mówią coś w stylu: "Bo gramatyka!".
Dialogue: 0,0:00:34.49,0:00:36.42,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:00:36.86,0:00:40.42,Default,,0000,0000,0000,,Gramatyka niespecjalnie mnie obchodzi,\Nnie mówcie nikomu.
Dialogue: 0,0:00:40.42,0:00:43.56,Default,,0000,0000,0000,,Ale samo słowo "gramatyka"...\NSą dwa rodzaje gramatyki.
Dialogue: 0,0:00:43.56,0:00:46.43,Default,,0000,0000,0000,,Istnieje gramatyka w twoim umyśle.
Dialogue: 0,0:00:46.43,0:00:48.54,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli dany język jest twoim ojczystym
Dialogue: 0,0:00:48.54,0:00:50.02,Default,,0000,0000,0000,,lub dobrze nim władasz,
Dialogue: 0,0:00:50.02,0:00:53.53,Default,,0000,0000,0000,,jest to zbiór zasad, \Nktórych podświadomie przestrzegasz.
Dialogue: 0,0:00:53.53,0:00:56.55,Default,,0000,0000,0000,,Uczysz się jej jako dziecko,\Npodczas nauki języka.
Dialogue: 0,0:00:56.55,0:00:58.19,Default,,0000,0000,0000,,Oto przykład:
Dialogue: 0,0:00:58.19,0:00:59.71,Default,,0000,0000,0000,,To jest "wug".
Dialogue: 0,0:01:01.78,0:01:03.47,Default,,0000,0000,0000,,A tutaj jest kolejny.
Dialogue: 0,0:01:03.47,0:01:04.63,Default,,0000,0000,0000,,Teraz są dwa.
Dialogue: 0,0:01:04.63,0:01:05.92,Default,,0000,0000,0000,,Są dwa...
Dialogue: 0,0:01:05.92,0:01:07.11,Default,,0000,0000,0000,,Widzowie: ...wugi.
Dialogue: 0,0:01:07.11,0:01:10.82,Default,,0000,0000,0000,,(E.M.) Właśnie! Umiecie tworzyć \Nliczbę mnogą od słowa "wug".
Dialogue: 0,0:01:10.82,0:01:12.30,Default,,0000,0000,0000,,Ta reguła siedzi w mózgu.
Dialogue: 0,0:01:12.30,0:01:15.25,Default,,0000,0000,0000,,Nigdy cię jej nie uczono,\Npo prostu ją rozumiesz.
Dialogue: 0,0:01:15.25,0:01:18.88,Default,,0000,0000,0000,,Ten eksperyment wymyśliła\Nprofesor uniwersytetu bostońskiego
Dialogue: 0,0:01:18.88,0:01:22.02,Default,,0000,0000,0000,,Jean Berko Gleason w 1958 roku.
Dialogue: 0,0:01:22.02,0:01:25.05,Default,,0000,0000,0000,,Rozmawiamy o tym od dłuższego czasu.
Dialogue: 0,0:01:25.05,0:01:28.56,Default,,0000,0000,0000,,Tego typu "naturalne" zasady,\Nistniejące w umyśle,
Dialogue: 0,0:01:28.56,0:01:32.78,Default,,0000,0000,0000,,nie są jak prawa ruchu drogowego, \Nraczej jak prawa natury.
Dialogue: 0,0:01:32.78,0:01:36.33,Default,,0000,0000,0000,,A chyba nikomu nie trzeba przypominać\No przestrzeganiu praw natury.
Dialogue: 0,0:01:36.33,0:01:39.09,Default,,0000,0000,0000,,Mama nie mówi na do widzenia:
Dialogue: 0,0:01:39.09,0:01:41.97,Default,,0000,0000,0000,,"Skarbie, chyba będzie zimno, załóż bluzę,
Dialogue: 0,0:01:41.97,0:01:44.44,Default,,0000,0000,0000,,i pamiętaj przestrzegać prawa grawitacji".
Dialogue: 0,0:01:44.44,0:01:46.32,Default,,0000,0000,0000,,Nikt tak nie mówi.
Dialogue: 0,0:01:46.32,0:01:53.18,Default,,0000,0000,0000,,Są też inne reguły dotyczące raczej \Nkultury niż natury.
Dialogue: 0,0:01:53.18,0:01:56.05,Default,,0000,0000,0000,,Pomyśl sobie o jakimś słowie,\Nna przykład "kapelusz".
Dialogue: 0,0:01:56.05,0:01:58.30,Default,,0000,0000,0000,,Gdy już wiesz, jak używać kapelusza,
Dialogue: 0,0:01:58.30,0:02:01.16,Default,,0000,0000,0000,,nikt nie musi ci mówić, \Nżeby nie wkładać go na stopy.
Dialogue: 0,0:02:01.16,0:02:04.87,Default,,0000,0000,0000,,Muszą ci natomiast powiedzieć,\Nczy można nosić kapelusz w pomieszczeniu,
Dialogue: 0,0:02:04.87,0:02:06.26,Default,,0000,0000,0000,,kto może nosić kapelusz,
Dialogue: 0,0:02:06.26,0:02:09.40,Default,,0000,0000,0000,,jakie rodzaje kapeluszy można nosić.
Dialogue: 0,0:02:09.40,0:02:11.82,Default,,0000,0000,0000,,Te reguły to drugi rodzaj gramatyki.
Dialogue: 0,0:02:11.82,0:02:16.12,Default,,0000,0000,0000,,Lingwiści mówią na to często\N"zastosowanie", a nie "gramatyka".
Dialogue: 0,0:02:16.12,0:02:20.26,Default,,0000,0000,0000,,Używa się czasem tego rodzaju gramatyki \Nopartej na sztywnych regułach,
Dialogue: 0,0:02:20.26,0:02:23.04,Default,,0000,0000,0000,,aby zniechęcić do wymyślania nowych słów.
Dialogue: 0,0:02:23.04,0:02:25.73,Default,,0000,0000,0000,,Uważam, że jest to głupie.
Dialogue: 0,0:02:25.73,0:02:28.99,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład zawsze słyszymy:
Dialogue: 0,0:02:28.99,0:02:34.23,Default,,0000,0000,0000,,"Bądź kreatywny, twórz muzykę, sztukę,\Nwymyślaj nowe rzeczy, naukę i technikę".
Dialogue: 0,0:02:34.23,0:02:36.27,Default,,0000,0000,0000,,Ale gdy chodzi o słowa, mówią coś w stylu:
Dialogue: 0,0:02:36.27,0:02:40.99,Default,,0000,0000,0000,,"Dość kreatywności, pętaku. Daj spokój".
Dialogue: 0,0:02:41.00,0:02:42.42,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:02:42.42,0:02:44.14,Default,,0000,0000,0000,,Dla mnie to nie ma sensu.
Dialogue: 0,0:02:44.14,0:02:46.47,Default,,0000,0000,0000,,Słowa są cudowne. \NTrzeba ich mieć jak najwięcej.
Dialogue: 0,0:02:46.47,0:02:50.53,Default,,0000,0000,0000,,Wymyślajcie, ile tylko się da.
Dialogue: 0,0:02:50.53,0:02:55.54,Default,,0000,0000,0000,,Zdradzę wam sześć sposobów \Nna tworzenie nowych słów.
Dialogue: 0,0:02:55.55,0:02:57.64,Default,,0000,0000,0000,,Pierwszy jest najprostszy.
Dialogue: 0,0:02:57.64,0:02:59.86,Default,,0000,0000,0000,,Kradnij je z innych języków.
Dialogue: 0,0:02:59.86,0:03:02.69,Default,,0000,0000,0000,,[OKRADAJ INNYCH] (Śmiech)
Dialogue: 0,0:03:03.94,0:03:05.76,Default,,0000,0000,0000,,Lingwiści nazywają to "zapożyczeniem".
Dialogue: 0,0:03:05.76,0:03:10.55,Default,,0000,0000,0000,,Ale nigdy ich nie zwracamy,\Nwięc tak naprawdę to kradzież.
Dialogue: 0,0:03:10.55,0:03:14.15,Default,,0000,0000,0000,,Zwykle kradniemy nazwy rzeczy,\Nktóre lubimy, na przykład jedzenie.
Dialogue: 0,0:03:14.15,0:03:17.94,Default,,0000,0000,0000,,Od Chińczyków wzięliśmy "kumkwat",\Nod Francuzów "karmel".
Dialogue: 0,0:03:17.94,0:03:20.31,Default,,0000,0000,0000,,Bierzemy też "fajne" słowa,
Dialogue: 0,0:03:20.31,0:03:22.30,Default,,0000,0000,0000,,jak "ninja" z japońskiego,
Dialogue: 0,0:03:22.30,0:03:25.57,Default,,0000,0000,0000,,a to nie lada wyczyn okraść ninję.
Dialogue: 0,0:03:25.57,0:03:27.68,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:03:27.68,0:03:30.94,Default,,0000,0000,0000,,Kolejnym sposobem na tworzenie\Nsłów w języku angielskim
Dialogue: 0,0:03:30.94,0:03:33.88,Default,,0000,0000,0000,,jest łączenie dwóch już istniejących.
Dialogue: 0,0:03:33.88,0:03:35.57,Default,,0000,0000,0000,,Nazywa się to "składaniem".
Dialogue: 0,0:03:35.57,0:03:37.08,Default,,0000,0000,0000,,Jak w klockach Lego,
Dialogue: 0,0:03:37.08,0:03:40.45,Default,,0000,0000,0000,,z odpowiednią siłą,\Nmożna dowolne dwa połączyć.
Dialogue: 0,0:03:40.45,0:03:42.11,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:03:42.83,0:03:44.63,Default,,0000,0000,0000,,W angielskim robimy to cały czas.
Dialogue: 0,0:03:44.63,0:03:50.10,Default,,0000,0000,0000,,"Heartbroken", "bookworm", \N"sandcastle" to złożenia.
Dialogue: 0,0:03:50.10,0:03:53.94,Default,,0000,0000,0000,,Śmiało twórz słowa jak "duckface",\Nale miny nie rób.
Dialogue: 0,0:03:53.94,0:03:55.08,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:03:55.84,0:03:59.85,Default,,0000,0000,0000,,Kolejny sposób jest podobny do składania,
Dialogue: 0,0:03:59.85,0:04:04.90,Default,,0000,0000,0000,,ale w połączeniu używamy tyle siły,
Dialogue: 0,0:04:04.90,0:04:06.53,Default,,0000,0000,0000,,że niektóre części odpadają.
Dialogue: 0,0:04:06.53,0:04:08.22,Default,,0000,0000,0000,,To są "mieszanki".
Dialogue: 0,0:04:08.22,0:04:12.06,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład "brunch" to mieszanka\N"breakfast" i "lunch".
Dialogue: 0,0:04:12.06,0:04:14.80,Default,,0000,0000,0000,,"Motel" to "motor" i "hotel".
Dialogue: 0,0:04:14.80,0:04:17.74,Default,,0000,0000,0000,,Kto o tym wiedział?
Dialogue: 0,0:04:17.74,0:04:19.58,Default,,0000,0000,0000,,Tak, to słowo jest tak stare,
Dialogue: 0,0:04:19.58,0:04:22.69,Default,,0000,0000,0000,,że często nie widać brakujących części.
Dialogue: 0,0:04:22.69,0:04:26.99,Default,,0000,0000,0000,,"Edutainment" to mieszanka\N"education" i "entertainment".
Dialogue: 0,0:04:26.99,0:04:32.20,Default,,0000,0000,0000,,No i oczywiście "electrocute",\Nmieszanka "electric" i "execute".
Dialogue: 0,0:04:32.20,0:04:34.01,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:04:34.01,0:04:37.33,Default,,0000,0000,0000,,Można też tworzyć słowa,\Nzmieniając ich działanie.
Dialogue: 0,0:04:37.33,0:04:38.94,Default,,0000,0000,0000,,Nazywa się to "zmianą funkcji".
Dialogue: 0,0:04:38.94,0:04:41.24,Default,,0000,0000,0000,,Bierzesz słowo będące\Njedną częścią mowy
Dialogue: 0,0:04:41.24,0:04:43.52,Default,,0000,0000,0000,,i zamieniasz je na inną.
Dialogue: 0,0:04:43.52,0:04:47.37,Default,,0000,0000,0000,,Kto wie, że "friend"\Nnie zawsze było czasownikiem?
Dialogue: 0,0:04:47.37,0:04:49.66,Default,,0000,0000,0000,,Dawniej to był rzeczownik,
Dialogue: 0,0:04:49.66,0:04:53.08,Default,,0000,0000,0000,,dopiero potem go "zczasownikowano".
Dialogue: 0,0:04:53.08,0:04:56.34,Default,,0000,0000,0000,,Można tak zrobić \Nprawie z każdym rzeczownikiem.
Dialogue: 0,0:04:56.34,0:04:58.98,Default,,0000,0000,0000,,Możesz także zamieniać \Nprzymiotniki na rzeczowniki.
Dialogue: 0,0:04:58.98,0:05:02.70,Default,,0000,0000,0000,,"Commercial" kiedyś było przymiotnikiem,\Nteraz jest rzeczownikiem.
Dialogue: 0,0:05:02.70,0:05:05.15,Default,,0000,0000,0000,,Można wiele rzeczy "zazielenić".
Dialogue: 0,0:05:05.15,0:05:08.49,Default,,0000,0000,0000,,Innym sposobem na tworzenie słów\Njest formacja wsteczna.
Dialogue: 0,0:05:08.49,0:05:11.75,Default,,0000,0000,0000,,Możesz wziąć dowolne słowo\Ni nieco je "ścisnąć".
Dialogue: 0,0:05:11.75,0:05:16.57,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład, słowo "editor" istniało\Njeszcze przed słowem "edit".
Dialogue: 0,0:05:16.57,0:05:18.32,Default,,0000,0000,0000,,"Edit" powstało od słowa "editor".
Dialogue: 0,0:05:18.32,0:05:21.06,Default,,0000,0000,0000,,Czasem te formacje brzmią śmiesznie.
Dialogue: 0,0:05:21.06,0:05:25.45,Default,,0000,0000,0000,,Buldożery buldożerują, hycle hyclują,\Na bandyci bandycą.
Dialogue: 0,0:05:25.45,0:05:27.08,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:05:27.28,0:05:29.05,Default,,0000,0000,0000,,Kolejnym sposobem na tworzenie słów
Dialogue: 0,0:05:29.05,0:05:32.22,Default,,0000,0000,0000,,jest łączenie pierwszych liter\Njakiegoś wyrażenia.
Dialogue: 0,0:05:32.22,0:05:35.25,Default,,0000,0000,0000,,Z National Aeronautics and Space\NAdministration tworzy się NASA.
Dialogue: 0,0:05:35.25,0:05:38.96,Default,,0000,0000,0000,,Można tak zrobić ze wszystkim. OMG!
Dialogue: 0,0:05:38.96,0:05:44.60,Default,,0000,0000,0000,,Nie ma znaczenia\Njak głupio brzmią te słowa.
Dialogue: 0,0:05:44.60,0:05:46.61,Default,,0000,0000,0000,,W angielskim mogą brzmieć naprawdę dobrze.
Dialogue: 0,0:05:46.61,0:05:50.63,Default,,0000,0000,0000,,"Absquatulate" jest całkowicie poprawnym\Nangielskim słowem...
Dialogue: 0,0:05:50.63,0:05:53.49,Default,,0000,0000,0000,,"Mugwump" także...
Dialogue: 0,0:05:53.49,0:05:58.07,Default,,0000,0000,0000,,Słowa nie muszą brzmieć normalnie, \Nmogą brzmieć strasznie głupio.
Dialogue: 0,0:05:58.07,0:06:00.26,Default,,0000,0000,0000,,Dlaczego trzeba wymyślać słowa?
Dialogue: 0,0:06:00.26,0:06:02.40,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego że każde z nich
Dialogue: 0,0:06:02.40,0:06:06.92,Default,,0000,0000,0000,,jest okazją, by wyrazić pomysł\Ni przekazać treść całemu światu.
Dialogue: 0,0:06:06.92,0:06:09.51,Default,,0000,0000,0000,,Nowe słowa zwracają uwagę.
Dialogue: 0,0:06:09.51,0:06:12.16,Default,,0000,0000,0000,,Ludzie skupiają się na tym, co mówisz,
Dialogue: 0,0:06:12.16,0:06:15.43,Default,,0000,0000,0000,,a to zwiększa szansę \Nna przekazanie swoich myśli.
Dialogue: 0,0:06:15.43,0:06:18.38,Default,,0000,0000,0000,,Na tej scenie wielu dziś powiedziało:
Dialogue: 0,0:06:18.38,0:06:20.08,Default,,0000,0000,0000,,"Kiedyś będziesz mógł to zrobić,
Dialogue: 0,0:06:20.08,0:06:23.13,Default,,0000,0000,0000,,pomóc nam, odkrywać nieznane,\Nwymyślać nowe rzeczy".
Dialogue: 0,0:06:23.13,0:06:25.10,Default,,0000,0000,0000,,Możesz wymyślić nowe słowo już teraz.
Dialogue: 0,0:06:25.10,0:06:27.43,Default,,0000,0000,0000,,Język angielski nie ma granicy wieku.
Dialogue: 0,0:06:27.43,0:06:29.86,Default,,0000,0000,0000,,Śmiało naprzód, twórz nowe słowa,
Dialogue: 0,0:06:29.86,0:06:33.55,Default,,0000,0000,0000,,wyślij mi je, a ja umieszczę je\Nw moim słowniku online - Wordnik.
Dialogue: 0,0:06:33.55,0:06:35.12,Default,,0000,0000,0000,,Bardzo wam wszystkim dziękuję.
Dialogue: 0,0:06:35.12,0:06:39.64,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)