0:00:00.020,0:00:01.928
Ik ben lexicografe.

0:00:01.928,0:00:03.682
Ik maak woordenboeken.

0:00:03.682,0:00:05.121
En mijn taak als lexicografe

0:00:05.121,0:00:08.841
is om te proberen alle mogelijke woorden [br]in het woordenboek te zetten.

0:00:08.841,0:00:14.924
Mijn taak is niet om te beslissen [br]wat een woord is: dat is jullie taak.

0:00:14.924,0:00:17.821
Iedereen die Engels spreekt, [br]bepaalt samen

0:00:17.821,0:00:20.153
wat een woord is en wat geen woord is.

0:00:20.153,0:00:25.305
Elke taal is gewoon een groep mensen [br]die afspreken om elkaar te begrijpen.

0:00:25.305,0:00:29.909
Welnu, wanneer mensen proberen [br]te bepalen of een woord goed of slecht is,

0:00:29.909,0:00:31.677
hebben ze soms [br]geen goede reden.

0:00:31.677,0:00:34.488
Dus zeggen ze iets als:[br]"Vanwege de grammatica!"

0:00:34.488,0:00:36.422
(Gelach)

0:00:36.862,0:00:40.425
Ik geef eigenlijk niet zoveel [br]om grammatica -- niet verder vertellen.

0:00:40.425,0:00:43.564
Maar het woord 'grammatica', [br]eigenlijk zijn er twee soorten.

0:00:43.564,0:00:46.434
Je hebt de grammatica [br]die in je hersenen zit,

0:00:46.434,0:00:48.543
en als je een moedertaalspreker bent

0:00:48.543,0:00:50.132
of een taal heel goed kent,

0:00:50.132,0:00:53.531
zijn het de onbewuste regels [br]die je volgt wanneer je die taal spreekt.

0:00:53.531,0:00:56.552
En dat is wat je leert [br]wanneer je als kind een taal leert.

0:00:56.552,0:00:58.189
Hier heb ik een voorbeeld:

0:00:58.189,0:00:59.714
Dit is een 'wug', toch?

0:00:59.714,0:01:01.775
Het is een 'wug'.

0:01:01.775,0:01:03.471
Daar is er nog een.

0:01:03.471,0:01:04.634
Er zijn er twee.

0:01:04.634,0:01:05.923
Er zijn twee ...

0:01:05.923,0:01:07.107
Publiek: 'Wugs'.

0:01:07.107,0:01:10.820
Erin McKean: Precies! Jullie weten [br]hoe het meervoud van 'wug' gevormd wordt.

0:01:10.820,0:01:12.301
Die regel zit in je hersenen.

0:01:12.301,0:01:14.491
Je hebt hem nooit moeten leren, [br]je kent hem gewoon.

0:01:14.491,0:01:18.066
Dit is een experiment[br]verzonnen door een professor

0:01:18.066,0:01:22.024
genaamd Jean Berko Gleason aan [br]de Universiteit van Boston in 1958.

0:01:22.024,0:01:25.044
We hebben het hier dus al heel lang over.

0:01:25.044,0:01:28.539
Welnu, deze natuurlijke regels [br]die in je hersenen opgeslagen zijn,

0:01:28.539,0:01:32.783
zijn niet zoals verkeersregels, [br]maar meer zoals natuurwetten.

0:01:32.783,0:01:36.125
En niemand moet je eraan doen denken [br]een natuurwet te respecteren, toch?

0:01:36.125,0:01:39.080
Wanneer je 's morgens naar buiten gaat, [br]zegt je moeder niet:

0:01:39.080,0:01:42.023
"Hee, schat, ik denk dat het koud wordt, [br]neem een hoodie mee,

0:01:42.023,0:01:44.442
en vergeet niet aan [br]de zwaartekracht te denken."

0:01:44.442,0:01:46.319
Niemand zegt dat.

0:01:46.319,0:01:53.173
Er zijn andere regels die meer om [br]gewoonten draaien dan om de natuur.

0:01:53.182,0:01:56.046
Denk bijvoorbeeld aan[br]een woord als hoed.

0:01:56.046,0:01:58.296
Eens je weet waar hoeden voor dienen,

0:01:58.296,0:02:00.996
moet niemand zeggen:[br]"Draag geen hoed aan je voeten."

0:02:00.996,0:02:04.507
Wat ze moeten zeggen, is:[br]"Mag je een hoed binnen dragen?

0:02:04.507,0:02:06.264
Wie mag een hoed dragen?

0:02:06.264,0:02:09.396
Welke soorten hoeden kun je dragen?"

0:02:09.396,0:02:11.818
Deze vragen horen bij [br]de tweede soort grammatica,

0:02:11.818,0:02:16.121
die linguïsten vaak taalgebruik noemen,[br]in plaats van grammatica.

0:02:16.121,0:02:20.255
Welnu, mensen gebruiken dit soort [br]op regels gebaseerde grammatica soms

0:02:20.255,0:02:23.043
om mensen te ontmoedigen [br]nieuwe woorden te verzinnen.

0:02:23.043,0:02:25.727
En ik denk dat dat, tja, stom is.

0:02:25.727,0:02:28.993
Dus, bijvoorbeeld,[br]mensen zeggen je altijd:

0:02:28.993,0:02:34.233
"Wees creatief, maak nieuwe muziek, kunst,[br]uitvindingen, wetenschap en technologie."

0:02:34.233,0:02:36.271
Maar als het om woorden gaat, [br]zeggen ze:

0:02:36.271,0:02:40.991
"Niet doen! Nee. Creativiteit stopt hier, [br]snotneuzen. Hou er over op."

0:02:41.004,0:02:42.050
(Gelach)

0:02:42.796,0:02:44.142
Maar dat klinkt mij niet logisch.

0:02:44.142,0:02:46.474
Woorden zijn tof.[br]We zouden er meer moeten hebben.

0:02:46.474,0:02:50.530
Ik wil dat jullie zoveel mogelijk [br]nieuwe woorden maken.

0:02:50.530,0:02:55.538
En ik ga jullie zes manieren vertellen [br]die je daarvoor kan gebruiken.

0:02:55.550,0:02:57.639
De eerste manier is de makkelijkste.

0:02:57.639,0:02:59.862
Het komt neer [br]op stelen vanuit andere talen.

0:02:59.862,0:03:02.686
["Ga andere mensen beroven"][br](Gelach)

0:03:03.936,0:03:05.764
Linguïsten noemen dit lenen.

0:03:05.764,0:03:08.824
maar we geven de woorden nooit terug, [br]dus ik ben gewoon eerlijk

0:03:08.824,0:03:10.784
en noem het stelen.

0:03:10.784,0:03:14.154
Meestal nemen we woorden voor dingen [br]die we leuk vinden, zoals lekker eten.

0:03:14.154,0:03:17.944
We hebben 'kumquat' uit het Chinees [br]overgenomen, en 'caramel' uit het Frans.

0:03:17.944,0:03:20.851
We nemen ook woorden over [br]voor coole dingen zoals 'ninja'.

0:03:20.851,0:03:22.301
Dat komt uit het Japans,

0:03:22.301,0:03:25.570
wat eigenlijk een cool trucje is[br]want stelen van ninja's is moeilijk.

0:03:25.570,0:03:27.684
(Gelach)

0:03:27.684,0:03:30.944
Een andere manier om [br]woorden te maken in het Engels

0:03:30.944,0:03:33.885
is door twee andere [br]Engelse woorden samen te persen.

0:03:33.885,0:03:35.572
Dat wordt samenstelling genoemd.

0:03:35.572,0:03:37.082
Engelse woorden zijn als Lego:

0:03:37.082,0:03:40.447
als je genoeg kracht gebruikt, [br]kun je elke twee woorden combineren.

0:03:40.447,0:03:42.112
(Gelach)

0:03:42.832,0:03:44.627
We doen dat zo vaak in het Engels:

0:03:44.627,0:03:50.105
woorden als 'heartbroken', 'bookworm', [br]'sandcastle' zijn alle samenstellingen.

0:03:50.105,0:03:53.606
Dus ga je gang, maak nieuwe woorden [br]als 'duckface', maar maak geen duckface.

0:03:53.606,0:03:55.085
(Gelach)

0:03:55.835,0:03:59.848
Nog een manier waarop je nieuwe woorden [br]kan maken, lijkt op samenstellen,

0:03:59.848,0:04:04.899
maar je gebruikt zoveel kracht [br]wanneer je de woorden samenperst

0:04:04.899,0:04:06.534
dat sommige delen eraf vallen.

0:04:06.534,0:04:08.215
Dit zijn dus mengwoorden,

0:04:08.215,0:04:12.064
'brunch' is bijvoorbeeld een mengeling [br]van 'breakfast' en 'lunch'.

0:04:12.064,0:04:14.796
'Motel' is een mengwoord [br]van 'motor' en 'hotel'.

0:04:14.796,0:04:17.737
Wie van jullie wist dat 'motel' [br]een mengwoord is?

0:04:17.737,0:04:19.581
Ja, dat woord is zo oud in het Engels

0:04:19.581,0:04:22.692
dat veel mensen niet weten [br]dat er delen ontbreken.

0:04:22.692,0:04:26.987
'Edutainment' is een mengwoord [br]van 'education' en 'entertainment.'

0:04:26.987,0:04:32.197
En natuurlijk is 'electrocute' [br]een mengwoord van 'electric' en 'execute'.

0:04:32.197,0:04:34.007
(Gelach)

0:04:34.007,0:04:37.328
Je kan ook woorden maken [br]door hun werking te veranderen.

0:04:37.328,0:04:38.941
Dat heet functionele shift.

0:04:38.941,0:04:41.242
Je neemt een woord [br]met een bepaalde taalfunctie,

0:04:41.242,0:04:43.522
en verandert het in een [br]met een andere taalfunctie.

0:04:43.522,0:04:47.541
Oké, wie van jullie wist dat 'friend' [br]niet altijd een werkwoord is geweest?

0:04:48.881,0:04:53.076
'Friend' was vroeger een substantief[br]en wij maakten er een werkwoord van.

0:04:53.076,0:04:56.345
Van bijna elk Engels woord [br]kan een werkwoord gemaakt worden.

0:04:56.345,0:04:58.978
Je kan ook adjectieven nemen [br]en die in substantieven veranderen.

0:04:58.978,0:05:02.705
'Commercial' was vroeger een adjectief [br]en nu is het een substantief.

0:05:02.705,0:05:05.151
En natuurlijk kun je [br]ook dingen groen maken.

0:05:05.151,0:05:08.489
Je kan ook nieuwe Engelse woorden [br]maken via retrograde vorming.

0:05:08.489,0:05:11.747
Je kan een woord nemen [br]en het ietwat platdrukken.

0:05:11.747,0:05:16.568
In het Engels hadden we bijvoorbeeld [br]het woord 'editor' voor we 'edit' hadden.

0:05:16.568,0:05:18.320
'Edit' werd gevormd vanuit 'editor'.

0:05:18.320,0:05:21.065
Soms klinken die retrograde vormingen[br]een beetje dom:

0:05:21.065,0:05:25.453
bulldozers 'bulldozen', butlers 'butlen'[br]en burglars (inbrekers) 'burglen'.

0:05:25.453,0:05:27.078
(Gelach)

0:05:27.278,0:05:29.050
Nog een manier om woorden te maken

0:05:29.050,0:05:32.220
is door de eerste letters van iets [br]te nemen en samen te duwen.

0:05:32.220,0:05:35.251
National Aeronautics and Space [br]Administration wordt dus NASA

0:05:35.251,0:05:38.963
En natuurlijk kun je dat [br]met alles doen, OMG!

0:05:38.963,0:05:44.602
Het maakt dus niet uit [br]hoe dom de woorden zijn.

0:05:44.602,0:05:46.608
Ze kunnen heel goede Engelse woorden zijn.

0:05:46.608,0:05:50.626
'Absquatulate' is [br]een uitstekend Engels woord.

0:05:50.626,0:05:53.489
'Mugwump' is [br]een uitstekend Engels woord.

0:05:53.489,0:05:58.067
De woorden hoeven dus niet normaal [br]te klinken, ze kunnen heel dom klinken.

0:05:58.067,0:06:00.256
Waarom zou je nieuwe woorden moeten maken?

0:06:00.256,0:06:02.397
Je zou nieuwe woorden moeten maken omdat

0:06:02.397,0:06:06.918
elk woord je de kans geeft om je eigen [br]idee en bedoeling door te drukken.

0:06:06.918,0:06:09.514
En nieuwe woorden [br]trekken de aandacht van mensen.

0:06:09.514,0:06:12.163
Ze zorgen ervoor dat mensen [br]zich concentreren op wat je zegt

0:06:12.163,0:06:15.427
en daardoor heb je meer mogelijkheden [br]om de inhoud over te brengen.

0:06:15.427,0:06:18.376
Veel mensen hebben vandaag [br]op dit podium gezegd:

0:06:18.376,0:06:19.938
"In de toekomst kun jij dit ook,

0:06:19.938,0:06:23.471
je kan hiermee helpen, je kan ons helpen [br]verkennen, je kan ons helpen uitvinden."

0:06:23.471,0:06:25.100
Je kunt op dit moment een nieuw woord maken.

0:06:25.100,0:06:27.433
Engels kent geen leeftijdslimiet.

0:06:27.433,0:06:29.859
Ga jullie gang, begin vandaag [br]woorden te maken,

0:06:29.859,0:06:33.546
stuur ze me op, en ik neem ze op[br]in mijn online woordenboek, Wordnik.

0:06:33.546,0:06:34.835
Heel erg bedankt.

0:06:34.835,0:06:39.642
(Applaus)