ကျွန်မဟာ lexicographer ပါ။

တနည်း၊ အဘိဓာန်တွေကိုပြုစုသူပါ။

အဘိဓာန်ပြုစုသူ တစ်ဦးရဲ့ အလုပ်က

ရှိရှိသမျှသော စကားလုံးတွေကို
အဘိဓာန်ထဲ ထည့်သွင်းပေးရန်ပါပဲ။

စကားလုံး တစ်လုံးက ဘာလဲဆိုတာကို
ကျွန်မက ဆုံးဖြတ်ပေးတာ မဟုတ်ပါ။

စကားလုံး တစ်လုံးက စကားလုံးဟုတ်၊ 
မဟုတ်ဆိုတာကို

အင်္ဂလိပ်လို ပြောကြသူတွေက
ပေါင်းပြီး ဆုံးဖြတ်ပေးကြတာပါ

ဘာသာစကားတိုင်းဟာ တစ်ဦးကို တစ်ဦး နားလည်ရန်
သဘောတူထားတဲ့ လူအုပ်စုတစ်စုပါပဲ။

လူတွေက စကားလုံးတစ်လုံး ကောင်းမကောင်းကို
ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးစားကြရာမှာ

သူတို့ဆီမှာ အကြောင်းပြချက် ကောင်းကောင်း မရှိပါ။

တစ်ခါတစ်ရံမှာ သူတို့က 
"သဒ္ဒါကြောင့်ပါ!" လို့ ဆိုတတ်ပါတယ်။

(ရယ်သံများ)

ကျွန်မကတော့ သဒ္ဒါကို သိပ်ဂရုစိုက်သူ
တစ်ယောက် မဟုတ်ပါ- ဘယ်သူ့ကိုမှ မပြောကြနဲ့နော်။

ဒီနေရာမှာ သဒ္ဒါလို့ ဆိုကြရာမှာ
သဒ္ဒါ နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။

သဒ္ဒါတစ်မျိုးက ကျွန်မတို့ရဲ့
ဦးနှောက်ထဲမှာ ရှိနေတဲ့ဟာပါ၊

တစ်ယောက်ယောက်အတွက်
အဲဒါဟာ မိခင်ဘာသစကား ဖြစ်ပါက

ဒါမှမဟုတ် အဲဒီစကားကို ကျွမ်းကျင်စွာ
ပြောတတ်သူ ဖြစ်ပါက၊

ရှင်တို့က အဲဒီဘာသာစကားကို ပြောရာတွင်
လိုက်နာတဲ့ မသိစိတ်ထဲက စည်းကမ်းတွေပါ။

ဘာသာစကား တစ်ခုကို ကလေးတစ်ဦးအနေနဲ့
သင်ယူလာရင် အဲဒီလို ဖြစ်ပါတယ်။

အဲဒါရဲ့ ဥပမာ တစ်ခုကို ပေးပါမယ်-

ဟောဒါက wug ဖြစ်တယ် ဆိုပါစို့?

ဒီတော့ ဒါက wug ပါ။

အဲဒီထဲကို နောက်တစ်ခု လာပေါင်းလိုက်တယ်။

ဒါတွေ ၂ခုဖြစ်သွားတယ်။

အခုဆိုရင် အဲဒီမှာ ရှိနေတာက ဘာ နှစ်ခုလဲ...

ပရိသတ်: Wugs။

Erin McKean: သိပ်မှန်ပေါ့!
wug ကို ဗဟုကိန်း လုပ်ပုံကို ရှင်တို့ သိလို့ပါ။

အဲဒီလို စည်းမျဉ်းဟာ
ရှင်တို့ရဲ့ ဦးနှောက်ထဲမှာ ရှိနေတာပါ။

ဒီစည်းမျဉ်းကို ဘယ်တော့မှ သင်ပေးစရာ မလိုဘူး။ ရှင်တို့နားလည်နေတာပဲလေ။

အဲဒီ စမ်းသပ်မှုကို [Boston University] မှ ပါမောက္ခ

Jean Berko Gleason က လွန်ခဲ့တဲ့
၁၉၅၈ ခုနှစ်တုန်းက လုပ်ပြခဲ့တာပါ။

ဒီတော့ ဒီအကြောင်းကို ကျွန်မတို့
သိရှိဆွေးနွေးကြတာ ကြာပါပြီ။

အဲဒီလို ရှင်တို့ရဲ့ ဦးနှောက်ထဲမှာ
ရှိနေကြတဲ့ သဘာဝကျတဲ့ စည်းကမ်းတွေဟာ၊

ယာဉ်မောင်း စည်းကမ်းတွေနဲ့ မတူဘဲ
သဘာဝမှလာတဲ့ နိယာမတွေပါ။

သဘာဝရဲ့ နိယာမတွေ လိုက်နာဖို့ ကျွန်မတို့ကို 
တစ်ယောက်ယောက်က သတိပေးဖို့ လိုသလား?

ဥပမာ၊ နံနက်ပိုင်းမှာ အိမ်ကနေ
ထွက်တဲ့ အခါမှာ၊ ရှင်တို့ရဲ့ အမေက၊

"ငါ့သားလေး၊ ကြည့်ရတာ အေးလိမ့်မယ်၊
ခေါင်းခြုံစရာ တစ်ခုခု ယူသွားစမ်းပါ၊

ဒါမှမဟုတ် ကမ္ဘာ့ဆွဲအားကို လိုက်နာဖို့ကို
မမေ့နှင့် နော်"လို့ ပြောဖို့ မလိုဘူးလေ။

ဘယ်သူမှာမှ အဲဒီလို မပြောပါဘူး။

ခုနကလို သဘာဝ နိယာမနဲ့ မတူကြတဲ့
စည်းကမ်းချက်တွေလည်း ရှိကြပါသေးတယ်။

ရှင်တို့ ဦးထုပ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို 
စဉ်းစားကြည့်ပါ။

ဦးထုပ်ရဲ့ ဂုဏ်သတ္တကို 
ရှင်တို့ သိထားတဲ့နောက်မှာ၊

ဘယ်သူကမှ "ဦးထုပ်ကို ခင်ဗျားတို့ရဲ့ 
ခြေထောက်မှာ ဝတ်ပါ"လို့ ပြောရန် မလိုပါ။

သူတို့အနေနဲ့ ပြောစရာ ရှိနိုင်တာက၊
"အဆောက်အဦထဲမှာဦးထုပ်ကို ဆောင်နိုင်ပါသလား?

ဘယ်သူတွေက ဦးထုပ်ကို ဆောင်ဖို့ လိုသလဲ?

လူတစ်ယေက် အနေနဲ့ ဆောင်းလို့ရတဲ့
ဦးထုပ် အမျိုးအစားတွေက ဘာတွေလဲ?"

အဲဒါတွေဟာ ကျွန်မတို့ ပြောခဲ့ကြတဲ့
ဒုတိယ အမျိုးအစား သဒ္ဒါမျိုးပါ၊

သဒ္ဒါနှင့်မတူဘဲ အဲဒါကို ဘာသာဗေဒ ပညာရှင်တွေက
အသုံးအနှုန်းနှင့်ဆိုင်တယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။

ရံဖန်ရံခါဆိုသလို၊ လူတွေဟာ သဒ္ဒါလာ
စည်းကမ်းတွေကို အသုံးပြုကာ

လူတွေကို စကားလုံးတွေ 
ထွင်မရအောင် တားဆီးတတ်ပါတယ်။

ကျွန်မအထင် အဲဒါဟာ အဓိပ္ပါယ်မရှိပါဘူး။

လူတွေက ကျွန်မတို့ကို အမြဲလို
ပြောလေ့ရှိကြတာက၊

"ဉာဏ်ကို ကွန့်ပြပါ၊ ဂီတ၊ အနုပညာကို စပ်ကြပါ၊
ပစ္စည်းတွေ၊ သိပ္ပံပညာ၊ နည်းပညာတွေကို တီထွင်ကြပါ"

ဒါပေမဲ့ စကားလုံးတွေ ကိစ္စမှာကျတော့၊

"မလုပ်နဲ့! မရဘူး။ တီထွင်မှုကို ရပ်ကြတယ်။
မထိဖို့ ပြောကြတယ်။"

(ရယ်သံများ)

ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ ကျွန်မအတွက် 
အဓိပ္ပါယ် မရှိပါဘူး။

စကားလုံးတွေဟာ သိပ်အရေးပါတယ်။
ကျွန်မတို့ဆီမှာ စကားလုံးတွေ အများကြီး ရှိသင့်ပါတယ်။

စကားလုံးတွေကို အဖြစ်နိုင်ဆုံး အများဆုံး
ဖန်တီးဖို့ ရှင်တို့ကို တိုက်တွန်းချင်တယ်။

အင်္ဂလိပ်ဘာသာထဲမှာ စကားလုံး အသစ် တီထွင်ရေး
နည်းလမ်း ခြောက်ခုကို ရှင်တို့ကို ပြောပြပါမယ်။

ပထမဦးဆုံးနှင့် အလွယ်ဆုံး နည်းက၊

အခြေခံအားဖြင့် ဒီပြင်ဘာသာစကားတွေထဲက
ခိုးယူဖို့ပါပဲ။

["သွားပြီး သူများကို ဓားပြတိုက်ယူပါ"]
(ရယ်မောသံများ)

ဘာသာဗေဒ ပညာရှင်တွေက အဲဒါကို
မွေးစားယူခြင်းလို့ ခေါ်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့၊ အမှန်ကိုအမှန်အတိုင်း
ပြောရရင်တော့ ဘယ်တော့မှ ပြန်မပေးတော့

ခိုးယူမှုလို့ ကျွန်မ ခေါ်ချင်ပါတယ်။

နှစ်သက်ကြတဲ့ အစားအသောက် အမည်တွေကို 
ကျွန်မတို့ ယူတတ်ကြတယ်။

ဥပမာ တရုတ်စကားထဲကနေပြီး "kumquat"ကို၊
ပြင်သစ်စကားထံမှ "caramel" ကို ယူခဲ့ကြတယ်။

ပြီးတော့ "ninja" လို သိပ်သဘောကျတဲ့
စကားလုံးတွေကိုလည်း ယူတယ်၊ ဟုတ်တယ်နော်?

အဲဒါက ဂျပန်ဘာသာထဲမှပါ၊

ninja တွေကို ခိုးယူဖို့ဆိုတာ လုံးဝမဖြစ်နိုင်ပေမဲ့
ယူနိုင်တာဟာ အံ့ဩစရာကြီးနော်။

(ရယ်မောသံများ)

အင်္ဂလိပ်ထဲမှာ နောက်ထပ်
စကားလုံးသစ် ဖန်တီးရေးနည်းက

မတူကြတဲ့ အင်္ဂလိပ် စကားလုံး ကျွန်မတို့ကို 
တအားရိုက်နှက် ပေါင်းစပ်ပေးလိုက်ခြင်းပါ။

အဲဒါကို ပေါင်းစပ်ပေးခြင်းလို ခေါ်ပါတယ်။

အင်္ဂလိပ်ဘာသာထဲက 
စကားလုံးတွေဟာ Lego နှင့် တူပါတယ်:

အတော်ကလေး အားအင်ကို သုံးနိုင်ရင်
ဘယ်နှစ်ခုကိုမဆို ပေါင်းစပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

(ရယ်မောသံများ)

ကျွန်မတို့ဟာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာထဲမှာ
အဲဒီလို လုပ်လာခဲ့ကြတာ တစ်ချိန်လုံးပါပဲ:

"heartbroken"၊ "bookworm"၊
"sandcastle"တို့လို ပေါင်းစပ် စကားလုံးတွေလေ။

"duckface" လို့ စကားလုံးကို ရှင်တို့ ထွင်နိုင်ပါတယ်၊ 
ဒါပေမဲ့ တကယ့်ကို duck ရဲ့ face ကိုတော့ မလုပ်မိကြပါစေနဲ့။

(ရယ်မောသံများ)

အင်္ဂလိပ် စကားလုံးများ တီထွင်ရေး
နောက်နည်းတစ်ခုက ပေါင်းစပ်မှုနှင့် ခပ်ဆင်ဆင်ပါ၊

ဒါပေမဲ့၊ ပေါင်းစပ်ပေးဖို့ သုံးလိုက်တဲ့
အားက သိပ်များသွားလို့

စကားလုံးတွေထဲက 
အပိုင်းတချို့ ပြုတ်ကျန်ရစ်ခဲ့တယ်။

အဲဒီလို ရောစပ် စကားလုံးတွေက၊

"brunch" ဆိုတာက "breakfast" နှင့် "lunch"ကို
ရောစပ်ထားတာပါ။

"Motel" ကျတော့ "motor" နှင့် "hotel"ကို
ရောစပ်ထားတာပါ။

"motel" ဆိုတာ အဲဒီလို ရောစပ်စကားလုံး
ဖြစ်ခဲ့တာကို သိခဲ့တဲ့ သူတွေ ဒီမှာ ရှိကြလား?

ဟုတ်ကဲ့၊ အဲဒီအင်္ဂလိပ် စကားလုံးဟာ
တော်တော့ကို ဟောင်းနေပါပြီ၊

လူတော်တော်များများက တချို့အပိုင်းတွေကို
ဖြုတ်လိုက်ပြီး အဲဒီစကားလုံး ပေါ်လာတာကို မသိကြပါ။

"Edutainment" ဆိုရင် "education" နှင့် 
"entertainment"ကို ရောစပ်ထားတာ။

ပြီးတော့ "electrocute" ဆိုရင် "electric" နှင့် "execute"
နှစ်ခုကို ပေါင်းလိုက်တာပေါ့။

(ရယ်မောသံများ)

ရှင်တို့ကလည်း သုံးပုံသုံးနည်းကို ပြောင်းလဲလျက် 
စကားလုံးတွေကို ဖန်တီးနိုင်ကြတယ်။

အဲဒါကို လုပ်ကိုင်မှုကို ရွှေ့ပြောင်းပေးမှုလို့ ခေါ်ပါတယ်။

ရှင်တို့ဟာ ဝါကျထဲက အပိုင်းတစ်ပိုင်းဖြစ်တဲ့
စကားလုံးကို ယူလိုက်ကာ၊

အဲဒါကို ဝါကျရဲ့ အခြား အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် 
ပြောင်းပစ်နိုင်ပါတယ်။

ကောင်းပြီ၊ "friend" ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ
အစဉ်ပဲ ကြိယာ ဖြစ်ခဲ့တာ ဘယ်သူတွေများ သိခဲ့ကြလဲ?

"Friend" ဟာ နာမ် ဖြစ်ခဲ့တာမှန်ပေမဲ့၊ နောက်ပိုင်းမှာ 
ကျွန်မတို့က အဲဒါကို ကြိယာ လုပ်ပစ်လိုက်တယ်။

အင်္ဂလိပ်စာထဲက စကားလုံးတိုင်းလိုလိုကို
ကြိယာ လုပ်ပစ်လို့ ရနိုင်ပါတယ်။

ပြီးတော့ နာမ်ဝိသေသနကို ယူပြီးတော့
နာမ်ဆိုပြီး လုပ်ပစ်လို့ ရနိုင်ပါတယ်။

"Commercial" ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ နာမ်ဝိသေသန
ဖြစ်ခဲ့မေပဲ့ အခုတော့ နာမ် ဖြစ်နေပြီလေ။

ပြီးတော့ ကျွန်မတို့ဟာ အရာတိုင်းကို 
"green"ပစ်နိုင်ပါတယ်။

အင်္ဂလိပ်ဘာသာထဲက စကားလုံးတွေ ဖန်တီးရေ 
နောက်တစ်နည်းကို နောက်ကြောင်းပြန်ဖေါ်မှု ခေါ်ပါတယ်။

စကားလုံး တစ်လုံးကို ယူလိုက်ကာ
နည်းနည်းလေး ဖြည့်ညှစ်ထုတ်လိုက်တာပါ။

အဲဒီလို ဥပမာက အင်္ဂလိပ်စာထဲက "editor"ပါ၊
နောက်ပိုင်းမှာ "edit"ကို ရယူခဲ့တာပါ။

ဒီလိုနည်းဖြင့် "Edit" ကို "editor" ထဲကနေပြီး 
ဖေါ်ထုတ်ခဲ့တာပါ။

တစ်ခါတစ်ရံမှာ အဲဒီလို နောက်ပြန် ဖေါ်ထုတ်မှုဟာ 
အဓိပ္ပါယ် မရှိလိုက်တာလို့ ထင်ရပါတယ်:

Bulldozers တွေက bulldoze၊ butlers တွေက butle နှင့်
burglers တွေက burgle ပေါ့လေ။

(ရယ်မောသံများ)

အင်္ဂလိပ်စကားလုံးတွေ 
ဖန်တီးရေးနည်းလမ်း နောက်ထပ် ရှိပါတယ်။

အရာတချို့ရဲ့ ပထမ အက္ခရာတွေကို ယူလိုက်ကာ
အတူတူ ပေါင်းစပ် ပေးလိုက်ပါ။

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် National Aeronautics and Space
Administration ဟာ NASA ဖြစ်လာတယ်။

ရှင်တို့ဟာ ဘာမဆိုကို ယူပြီး အဲဒီလို လုပ်လို့
ရပါတယ်၊ OMG!

ဆိုလိုချင်တာက စကားလုံးတွေ အဓိပ္ပါယ် မရှိခြင်းဟာ
သိပ် အရေးမကြီးပါဘူး။

အဲဒီလို စကားလုံးတွေဟာ တကယ်ကောင်းတဲ့
အင်္ဂလိပ် စကားလုံး မဖြစ်နိုင်ကြပါ။

"Absquatulate" ဆိုရင် တကယ့်ကို
ကောင်းလှတဲ့ အင်္ဂလိပ် စကားလုံးပါ။

"Mugwump" ကလည်း အလားတူပဲ
ကောင်းလှတဲ့ အင်္ဂလိပ် စကားလုံးပါ။

ဒီတော့၊ စကားလုံးတွေဟာ ပုံမှန် အသံထွက်ဖို့ မလိုပါဘူး၊
၎င်းတို့ရဲ့ အသံထွက်ဟာ အဓိပ္ပါယ်မဲ့နိုင်ပါတယ်။

ကျွန်မတို့ဟာ ဘာ့ကြောင့် စကားလုံးတွေကို
တီထွင်ဖို့ လိုတာလဲ?

စကားလုံး တစ်လုံးစီဟာ ကိုယ့်ကိုကိုယ်
ဖေါ်ထုတ်ပြသဖို့ အခွင့်အလမ်းဖြစ်သလို

ရှင်ဆိုလိုချင်တဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကို 
သူများအား အသိပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ပြီးတော့ စကားလုံး အသစ်တွေဟာ ပြည်သူတွေရဲ့အာရုံကို စွဲဆောင်ယူနိုင်ပါတယ်။

ရှင်က ပြောချင်တာကို ပြည်သူတွေ
အာရုံပြုလာဖို့ကို ကူညီပေးပါတယ်၊

ရှင်တို့ဟာ ရှင်တို့ ဆိုလိုချင်တာကို
အများကို မသိပေးဖို့ အခွင့်အလမ်းကောင်း တစ်ခုပါ။

ကျွန်မ အခုရပ်နေတဲ့ စင်ပေါ်ကနေပြီး
လူတော်တော်များများက၊

"အနာဂတ်မှာ၊ ရှင်တို့ ဒါကို လုပ်နိုင်မယ်၊

ဒါကို ကူညီပေးနိုင်မယ်၊ စူးစမ်းနိုင်အောင် ကူမယ်၊
တီထွင်နိုင်အောင် ကူမယ်"လို့ ဟောပြောခဲ့ကြတယ်။

ရှင်တို့ဟာ အခုချက်ချင်းကို 
စကားလုံး တစ်လုံးကို တီထွင်နိုင်ပါတယ်။

အင်္ဂလိပ်စာအတွက် 
အသက် ကန့်သတ်ချက်ဆိုတာ မရှိပါ။

မည်သူမဆို၊ စကားတွေကို ဒီနေ့မှာကို
စပြီး တီထွင်ပေးနိုင်ပါတယ်၊

ကျွန်မဆီကို ပို့ပေးကြပါ၊ ကျွန်မက ၎င်းတို့ကို
အွန်လိုင်း အဘိဓာန်၊ Wordnik ထဲကို ထည့်သွင်းပေးပါ့မယ်။

ကျေးဇူးအများကြီး တင်ပါတယ်။

(လက်ခုပ်သံများ)