WEBVTT

00:00:00.370 --> 00:00:01.928
من فەرهەنگ دانەرم

00:00:01.928 --> 00:00:03.682
فەرهەنگەکان دروست دەکەم

00:00:03.682 --> 00:00:05.121
و کارەکەم وەکو فەرهەنگ دانەرێک

00:00:05.121 --> 00:00:08.841
ئەوەیە هەوڵ بدەم هەموو وشە
شیاوەکان لە ناو فەرهەنگ دابنێم.

00:00:08.841 --> 00:00:14.924
ئیشی من ئەوە نییە بڕیار بدەم 
ئەمە چی وشەیەکە؛ ئەوە ئیشی تۆیە.

NOTE Paragraph

00:00:14.924 --> 00:00:17.821
هەموو ئەوانەی بە ئینگلیزی قسە دەکەن
بڕیار لەسەر ئەوە دەدەن

00:00:17.821 --> 00:00:20.153
کە چی وشەیە و چی وشە نییە.

00:00:20.153 --> 00:00:25.305
هەموو زمانێک لە گرووپێک خەڵک پێکهاتووە
کە ڕازین لە یەکتر تێ بگەن.

00:00:25.305 --> 00:00:29.909
ئێستا، هەندێک کات خەڵک هەوڵ دەدەن 
بڕیار بدەن کە ئایا وشەکە خراپە یان باش،

00:00:29.909 --> 00:00:31.677
لە ڕاستیدا هیچ هۆکارێکی باشیان نییە.

00:00:31.677 --> 00:00:34.488
ئەوان هەندێک شت دەڵێن وەکو،
"لەبەر ڕێزمان!"

00:00:34.488 --> 00:00:36.422
(پێکەنین)

00:00:36.862 --> 00:00:40.425
--لە ڕاستیدا من زۆر گرنگی بە ڕێزمان نادەم 
ئەوە بە کەس مەڵێ.

NOTE Paragraph

00:00:40.425 --> 00:00:43.564
بەڵام لە ڕاستیدا وشەی "ڕێزمان"، دوو 
جۆر ڕێزمان هەیە.

00:00:43.564 --> 00:00:46.434
جۆرێک لە ڕێزمان ئەوەیە کە لەرناو 
مێشکتدا بوونی هەیە.

00:00:46.434 --> 00:00:48.543
و ئەگەر تۆ قسەکەری ڕەسەنی زمانێک بیت

00:00:48.543 --> 00:00:50.132
یان قسەکەرێکی باش بیت لە زمانێک،

00:00:50.132 --> 00:00:53.711
ئەمە یاسا هەست پێنەکراوەکانن تۆ پەیڕەویان 
دەکەیت کاتێک بەو زمانە قسە دەکەی.

NOTE Paragraph

00:00:53.711 --> 00:00:56.552
و ئەوەیە کە تۆ فێری دەبیت کاتێک بە منداڵی
فێری زمانێک دەبیت.

00:00:56.552 --> 00:00:58.189
و ئەوەتا نموونەیەک:

00:00:58.189 --> 00:00:59.714
ئەمە بەچکەیەکە، وایە ؟

00:00:59.714 --> 00:01:01.775
ئەمە بەچکەیە.

00:01:01.775 --> 00:01:03.471
ئێستا دانەیەکیتریش هەیە.

00:01:03.471 --> 00:01:04.634
دوو دانە لەوەی لێیە.

00:01:04.634 --> 00:01:05.923
ئەوانە دوو...

00:01:05.923 --> 00:01:07.107
بینەران: بەچکەن

00:01:07.107 --> 00:01:10.820
ئێرن مکین: زۆر ڕاستە! ئێوە دەزانن کە 
کۆی بەچکە دروست بکەن.

00:01:10.820 --> 00:01:12.301
ئەو یاسایە لەناو مێشکتاندا دەژی

00:01:12.301 --> 00:01:15.250
تۆ هەرگیز فێری ئەم ئاسایە نەکراوی،
تەنها لێی تێدەگەی.

00:01:15.250 --> 00:01:18.879
ئەمە تاقیکردنەوەیەکە لەلایەن 
پڕۆفیسۆرێکەوە داهێندراوە لە [زانکۆی بۆستن]

00:01:18.879 --> 00:01:22.024
ناوی جین گلیسۆن ە کە دەگەڕێتەوە بۆ١٩٥٨.

00:01:22.024 --> 00:01:25.049
ئێمە ماوەیەکی درێژە لەسەر ئەمە قسە دەکەین.

NOTE Paragraph

00:01:25.049 --> 00:01:28.563
ئێستا، ئەو جۆرانەی کە یاسای سرووشتین لە 
مێشکتاندا بوونی هەیە،

00:01:28.563 --> 00:01:32.785
ئەوان یاساکانی ترافیک نین، زیاتر وەکو
یاساکانی سروشن.

00:01:32.785 --> 00:01:36.140
و هیچ کەسێک بیرت ناخاتەوە بۆ گوێڕایەڵی 
کردنی یاسای سرووشتی، ڕاستە؟

00:01:36.140 --> 00:01:39.093
کاتێک لە بەیانیاندا ماڵەوە جێ دەهێڵیت،
دایکت ناڵێت،

00:01:39.093 --> 00:01:41.972
هێی، ئازیزم، پێموایە سارد دەبێت، بلوزەکەت" 
ببە،

00:01:41.972 --> 00:01:44.439
لە بیری نەکەیت کە گوێڕایەڵی یاسای زەمین 
کێشی بیت."

00:01:44.439 --> 00:01:46.325
کەس ئەوە ناڵێت.

00:01:46.325 --> 00:01:53.182
ئێستا، چەند یاسایەکیترمان هەیە زیاتر 
دەربارەی شێوەیە نەک سرووشت.

00:01:53.182 --> 00:01:56.046
تۆ دەتوانیت بیر لە وشەی کڵاو بکەیتەوە.

00:01:56.046 --> 00:01:58.296
هەرتاکێکتان دەزانن کڵاو چۆن کار دەکات،

00:01:58.296 --> 00:02:01.163
پێویست ناکات هیچ کەسێک ئەوەت پێ بڵێ،
کڵاو لەبەرلاقەکانت مەکە"

00:02:01.163 --> 00:02:04.507
ئەوەی پێویستە پێتی بڵێن ئەوەیە،
دەتوانیت لە ژوورەوە کڵاو لەبەر بکەیت؟"

00:02:04.507 --> 00:02:06.264
کێ کڵاو لەبەر دەکات؟

00:02:06.264 --> 00:02:09.396
جۆری ئەو کڵاوانە چیە کە تۆ لەبەری دەکەی؟"

00:02:09.396 --> 00:02:11.818
ئەمانە زیاتر جۆری دووەمی ڕێزمانن،

00:02:11.818 --> 00:02:16.121
کە ئەمە لای زمانزانەکان پێی دەوترێت 
بەکارهێنان، بە بەراورد بە ڕێزمان.

NOTE Paragraph

00:02:16.121 --> 00:02:20.255
ئێستا، هەندێ کات خەڵك ئەم جۆرە یاسا 
بنچینەیەی ڕێزمان بەکار دەهێنن.

00:02:20.255 --> 00:02:23.043
بۆ وەستاندنی خاڵك لە دروست کردنی وشە.

00:02:23.043 --> 00:02:25.727
و من پێموایە، باشە، گەمژانەیە.

00:02:25.727 --> 00:02:28.993
بۆ نموونە، هەمیشە خەڵك پێت دەڵێن،

00:02:28.993 --> 00:02:34.233
درووستکەربە، موزیکی نوێ درووست بکە"
وێنە بکێشە، داهێنانکە، زانست و تەکنەلۆژیا."

00:02:34.233 --> 00:02:36.271
بەڵام کاتێك دێتە سەر وشە، ئەوان وەکو ئەوەن

00:02:36.271 --> 00:02:40.991
وامەکە! نەخێر. ئەو کاتە داهێنان دەوەستێت"،
هیچوپوچی فشەکەر، کەمێك پشوی پێ بدە."

00:02:41.004 --> 00:02:42.421
(پێکەنین)

00:02:42.421 --> 00:02:44.142
بەڵام هیچ مانایەکی نییە بۆ من.

00:02:44.142 --> 00:02:46.474
وشەکان زۆر باشن. پێویستە زیاترمان هەبێت.

00:02:46.474 --> 00:02:50.530
دەمەوێت چەندی پێتان
دەکرێت وشە درووست بکەن.

00:02:50.530 --> 00:02:55.538
من شەش ڕێگەتان پێ دەڵێم کاریبهێنن 
بۆ دروست کردنی وشەی نوێ لە ئینگلیزیدا

NOTE Paragraph

00:02:55.550 --> 00:02:57.639
یەکەم ڕێگە سادەترین ڕێگەیە.

00:02:57.639 --> 00:02:59.862
بە زۆری، لە زمانیترەوە دزراوە.

00:02:59.862 --> 00:03:02.686
["بڕۆن لە خەڵکیتری بستێنن"]
(پێکەنین)

00:03:03.936 --> 00:03:05.764
زمانزانەکان بە قەرز کردن ناوی دەبەن،

00:03:05.764 --> 00:03:08.824
بەڵام هەرگیز وشەکانمان نەگەڕاندۆتەوە،
بۆیە من ڕاستگۆ دەبم

00:03:08.824 --> 00:03:10.784
و بە دزین ناوی دەبەم.

00:03:10.784 --> 00:03:14.154
هەمیشە وشەکان لەو شتانەوە وەردەگرین 
حەزمان لێیە، وەکو خواردنی بەتام.

00:03:14.154 --> 00:03:17.944
مان لە چینیەوە وەرگرتوە،"kumquat"
مان لە فەرەنسیەوە وەرگرتووە"caramel"

00:03:17.944 --> 00:03:20.851
هەروەها وشەکانمان بۆ شتە خۆشەکان
ڕاستە؟ "ninja,"وەرگرتووە وەک

00:03:20.851 --> 00:03:22.301
ئەوەمان لە یاباننی وەرگرتووە،

00:03:22.301 --> 00:03:25.570
جۆرە فێڵێکی باش بوو چونکە دزیکردن
لە نینجا قورسە.

00:03:25.570 --> 00:03:27.684
(پێکەنین)

NOTE Paragraph

00:03:27.684 --> 00:03:30.944
ڕێگەیەکیتر بۆ درووست کردنی وشەکان لە 
ئینگلیزیدا

00:03:30.944 --> 00:03:33.885
ئەوەیە کە بە داتاشینی دوو وشەیتری ئینگلیزی
بەیەکەوە،

00:03:33.885 --> 00:03:35.572
ئەمە بە تێکەڵە ناو دەبرێت.

00:03:35.572 --> 00:03:37.082
وشەی لە ئینگلیزیدا وەک
ە Lego:

00:03:37.082 --> 00:03:40.447
ئەگەر هێزی تەواو بەکار بهێنیت، دەتوانی هەر 
کام لەو دوانە بەیەکەوە دانێی.

00:03:40.447 --> 00:03:42.112
(پێکەنین)

00:03:42.832 --> 00:03:44.627
هەموو کات لە ئینگلیزیدا ئاوا دەکەین:

00:03:44.627 --> 00:03:50.105
"bookworm,""heartbroken,"وتەی وەکو 
هەموویان تێکەڵەن"sandcastle"

00:03:50.105 --> 00:03:53.606
درووست بکە"duckface,"بەردەوامبە وتەی وەک 
بەس دەموچاوت مەکە بە هی مراوی.

00:03:53.606 --> 00:03:55.085
(پێکەنین)

NOTE Paragraph

00:03:55.835 --> 00:03:59.848
ڕێگەیەکیتر بۆ درووستکردنی وتە لە ئینگلیزی
دا جۆرێکە هەروەکو تێکەڵەیە،

00:03:59.848 --> 00:04:04.899
بەڵام لەبری بەکار هێنانی هێزی زۆر ئەوکاتەی
تۆ وتەکانت بەیەکەوە داتاشیوە

00:04:04.899 --> 00:04:06.534
هەندێک بەشیان لێ دەبێتەوە.

00:04:06.534 --> 00:04:08.215
ئەمانە وتەی تێکەڵ کراون،

00:04:08.215 --> 00:04:12.064
تێکەڵکراوی "brunch"وەک 
ە "lunch"و "breakfast".

00:04:12.064 --> 00:04:14.796
تێکەڵکراوی "motel"
ە "hotel"و "motor".

00:04:14.796 --> 00:04:17.737
"motel"لێرە کێ دەیزانی کە 
وتەیەکی تێکەڵکراوە؟

00:04:17.737 --> 00:04:19.581
بەڵێ، ئەوە وتەیەکی زۆر کۆنی ئینگلیزیە

00:04:19.581 --> 00:04:22.692
زۆر خەڵک نازانن کە بەشەکانیتری نادیارن.

00:04:22.692 --> 00:04:26.987
تێکەڵکراوی "Edutainment"
ە"entertsinment"و"education".

00:04:26.987 --> 00:04:32.197
تێکەڵکراوی"electrocute"،بەدڵنیایەوە 
ە"execute"و"electric".

00:04:32.197 --> 00:04:34.007
(پێکەنین)

NOTE Paragraph

00:04:34.007 --> 00:04:37.328
هەروەها دەتوانی وتە درووستبکەیت بە
گۆڕینی کە ئەوان چۆن کار دەکەن.

00:04:37.328 --> 00:04:38.941
پێی دەوترێ لادانی 
فرمانی چالاک.

00:04:38.941 --> 00:04:41.242
وتەیەک وەردەگری نواندن دەکات وەک 
بەشێکی ئاخافتن

00:04:41.242 --> 00:04:43.522
و تۆ دەیگۆڕیت بۆ بەشێکیتری ئاخافتن.

00:04:43.522 --> 00:04:47.541
"friend"باشە، کێ لێرە دەیزانی 
هەمیشە نابێت بە کار؟

00:04:48.881 --> 00:04:53.076
وا هاتبوو ناو بێت"friend"
و دواتر کردمان بە کار.

00:04:53.076 --> 00:04:56.345
نزیکەی هەر وشێک لە ئینگلیزیدا 
دەتوانرێ ببێت بە کار.

00:04:56.345 --> 00:04:58.978
هەروەها دەتوانیت هاوەڵناوەکان ببەیت و
بیانکەی بە ناو.

00:04:58.978 --> 00:05:02.705
واهاتوە هاوەڵناو بێت"Commerical"
ئێستا کراوە بە ناو.

00:05:02.705 --> 00:05:05.151
بە دڵنیایەوە، دەتوانی شتەکان بکەی
."green"بە

NOTE Paragraph

00:05:05.151 --> 00:05:08.489
ڕێگایەکیتری درووستکردنی وتە لە ئینگلیزیدا 
چاوگە.

00:05:08.489 --> 00:05:11.747
دەتوانیت وشەیەک وەرگریت و کەمێکی 
لێ داتاشیت.

00:05:11.747 --> 00:05:16.568
مان "editor"بۆ نموونە، لە ئینگلیزیدا وشەی 
مان هەبێت"edit"هەبوو پێش ئەوەی وشەی

00:05:16.568 --> 00:05:18.320
فۆڕمێکی وەرگیراوە لە "edit"
."editor"

00:05:18.320 --> 00:05:21.065
هەندێک کات ئەو چاوگانە دەنگیان کەمێک 
گەمژانەیە:

00:05:21.065 --> 00:05:25.453
Bulldozers bulldoze, butlers butle 
و burglers burgle.

00:05:25.453 --> 00:05:27.078
(پێکەنین)

NOTE Paragraph

00:05:27.278 --> 00:05:29.050
ڕێگایەکیتری درووستکردنی وتەی ئینگلیزی

00:05:29.050 --> 00:05:32.220
وەرگرتنی پیتەکانی سەرەتای شتێکە و
داتاشینیان بەیەکەوە.

00:05:32.220 --> 00:05:35.251
Space AdministrationوNational Aeronautics 
.NASAدەبێت بە

00:05:35.251 --> 00:05:38.963
بەدڵنیایەوە دەتوانیت لەگەڵ هەر شتێکیتردا
!OMG،ئەوە بکەی

NOTE Paragraph

00:05:38.963 --> 00:05:44.602
کێشە نابێت گەر وتەکانیش گەمژانە بن.

00:05:44.602 --> 00:05:46.608
بەڕاستی دەکرێ ببن بە وتەی باشی ئینگلیزی.

00:05:46.608 --> 00:05:50.626
وتەیەکی تەواوی "Absquatulate"
باشی ئینگلیزیە.

00:05:50.626 --> 00:05:53.489
وتەیەکی تەواوی باشی"Mugwump"
ئینگلیزیە.

00:05:53.489 --> 00:05:58.067
،پێویست ناکات وتەکان دەنگیان ئاسایی بێت
دەکرێ دەنگیان گەمژانە بێت.

NOTE Paragraph

00:05:58.067 --> 00:06:00.256
لەبەرچی پێویستە وتە درووستکەیت؟

00:06:00.256 --> 00:06:02.397
پێویستە وتە دروستبکەی لەبەر ئەوەی
هەموو وشەیەک

00:06:02.397 --> 00:06:06.918
هەلێکە کە دەتوانی لە ڕێگەیەوە بیرۆکەکەت و 
ماناکەی دەرببڕی.

00:06:06.918 --> 00:06:09.514
وتە تازەکان سەرنجی خەڵك ڕادەکێشن.

00:06:09.514 --> 00:06:12.163
وا لەخەڵك دەکەن تیشك بخاتە سەر ئەوەی
تۆ چی دەڵێیت

00:06:12.163 --> 00:06:15.427
ئەوە هەلێکی باشترت پێدەدات بۆبەدەست هێنانی
ماناکەی سەری.

00:06:15.427 --> 00:06:18.376
زۆربەی خەڵك لەسەر ئەم سەکۆیەی ئەمڕۆ
دەیانوت،

00:06:18.376 --> 00:06:19.938
لە داهاتوودا،دەتوانی ئەمە بکەی"

00:06:19.938 --> 00:06:23.471
دەتوانی لەگەڵ ئەمە یارمەتیدەر بی، 
."یەرمەتیماندەی لە گەڕان،و لە داهێنان

00:06:23.471 --> 00:06:25.100
ئێستا دەتوانی وتەیەکی نوێ دروستکەی

00:06:25.100 --> 00:06:27.433
ئینگلیزی تەمەنێکی سنوورکراوی نیە.

00:06:27.433 --> 00:06:29.859
بەردەوامبە،ئەمڕۆ دەست بە دروستکردنی 
وتە بکە،

00:06:29.859 --> 00:06:33.546
بیاننێرن بۆ من، و منیش لەسەر هێڵی 
."Wordnik"فەرهەنگەکەم دایدەنێم

00:06:33.546 --> 00:06:34.835
زۆر سوپاستان دەکەم.

00:06:34.835 --> 00:06:39.642
(چاپڵەڕێزان)