1
00:00:00,370 --> 00:00:01,928
من فەرهەنگ دانەرم

2
00:00:01,928 --> 00:00:03,682
فەرهەنگەکان دروست دەکەم

3
00:00:03,682 --> 00:00:05,121
و کارەکەم وەکو فەرهەنگ دانەرێک

4
00:00:05,121 --> 00:00:08,841
ئەوەیە هەوڵ بدەم هەموو وشە
شیاوەکان لە ناو فەرهەنگ دابنێم.

5
00:00:08,841 --> 00:00:14,924
ئیشی من ئەوە نییە بڕیار بدەم 
ئەمە چی وشەیەکە؛ ئەوە ئیشی تۆیە.

6
00:00:14,924 --> 00:00:17,821
هەموو ئەوانەی بە ئینگلیزی قسە دەکەن
بڕیار لەسەر ئەوە دەدەن

7
00:00:17,821 --> 00:00:20,153
کە چی وشەیە و چی وشە نییە.

8
00:00:20,153 --> 00:00:25,305
هەموو زمانێک لە گرووپێک خەڵک پێکهاتووە
کە ڕازین لە یەکتر تێ بگەن.

9
00:00:25,305 --> 00:00:29,909
ئێستا، هەندێک کات خەڵک هەوڵ دەدەن 
بڕیار بدەن کە ئایا وشەکە خراپە یان باش،

10
00:00:29,909 --> 00:00:31,677
لە ڕاستیدا هیچ هۆکارێکی باشیان نییە.

11
00:00:31,677 --> 00:00:34,488
ئەوان هەندێک شت دەڵێن وەکو،
"لەبەر ڕێزمان!"

12
00:00:34,488 --> 00:00:36,422
(پێکەنین)

13
00:00:36,862 --> 00:00:40,425
--لە ڕاستیدا من زۆر گرنگی بە ڕێزمان نادەم 
ئەوە بە کەس مەڵێ.

14
00:00:40,425 --> 00:00:43,564
بەڵام لە ڕاستیدا وشەی "ڕێزمان"، دوو 
جۆر ڕێزمان هەیە.

15
00:00:43,564 --> 00:00:46,434
جۆرێک لە ڕێزمان ئەوەیە کە لەرناو 
مێشکتدا بوونی هەیە.

16
00:00:46,434 --> 00:00:48,543
و ئەگەر تۆ قسەکەری ڕەسەنی زمانێک بیت

17
00:00:48,543 --> 00:00:50,132
یان قسەکەرێکی باش بیت لە زمانێک،

18
00:00:50,132 --> 00:00:53,711
ئەمە یاسا هەست پێنەکراوەکانن تۆ پەیڕەویان 
دەکەیت کاتێک بەو زمانە قسە دەکەی.

19
00:00:53,711 --> 00:00:56,552
و ئەوەیە کە تۆ فێری دەبیت کاتێک بە منداڵی
فێری زمانێک دەبیت.

20
00:00:56,552 --> 00:00:58,189
و ئەوەتا نموونەیەک:

21
00:00:58,189 --> 00:00:59,714
ئەمە بەچکەیەکە، وایە ؟

22
00:00:59,714 --> 00:01:01,775
ئەمە بەچکەیە.

23
00:01:01,775 --> 00:01:03,471
ئێستا دانەیەکیتریش هەیە.

24
00:01:03,471 --> 00:01:04,634
دوو دانە لەوەی لێیە.

25
00:01:04,634 --> 00:01:05,923
ئەوانە دوو...

26
00:01:05,923 --> 00:01:07,107
بینەران: بەچکەن

27
00:01:07,107 --> 00:01:10,820
ئێرن مکین: زۆر ڕاستە! ئێوە دەزانن کە 
کۆی بەچکە دروست بکەن.

28
00:01:10,820 --> 00:01:12,301
ئەو یاسایە لەناو مێشکتاندا دەژی

29
00:01:12,301 --> 00:01:15,250
تۆ هەرگیز فێری ئەم ئاسایە نەکراوی،
تەنها لێی تێدەگەی.

30
00:01:15,250 --> 00:01:18,879
ئەمە تاقیکردنەوەیەکە لەلایەن 
پڕۆفیسۆرێکەوە داهێندراوە لە [زانکۆی بۆستن]

31
00:01:18,879 --> 00:01:22,024
ناوی جین گلیسۆن ە کە دەگەڕێتەوە بۆ١٩٥٨.

32
00:01:22,024 --> 00:01:25,049
ئێمە ماوەیەکی درێژە لەسەر ئەمە قسە دەکەین.

33
00:01:25,049 --> 00:01:28,563
ئێستا، ئەو جۆرانەی کە یاسای سرووشتین لە 
مێشکتاندا بوونی هەیە،

34
00:01:28,563 --> 00:01:32,785
ئەوان یاساکانی ترافیک نین، زیاتر وەکو
یاساکانی سروشن.

35
00:01:32,785 --> 00:01:36,140
و هیچ کەسێک بیرت ناخاتەوە بۆ گوێڕایەڵی 
کردنی یاسای سرووشتی، ڕاستە؟

36
00:01:36,140 --> 00:01:39,093
کاتێک لە بەیانیاندا ماڵەوە جێ دەهێڵیت،
دایکت ناڵێت،

37
00:01:39,093 --> 00:01:41,972
هێی، ئازیزم، پێموایە سارد دەبێت، بلوزەکەت" 
ببە،

38
00:01:41,972 --> 00:01:44,439
لە بیری نەکەیت کە گوێڕایەڵی یاسای زەمین 
کێشی بیت."

39
00:01:44,439 --> 00:01:46,325
کەس ئەوە ناڵێت.

40
00:01:46,325 --> 00:01:53,182
ئێستا، چەند یاسایەکیترمان هەیە زیاتر 
دەربارەی شێوەیە نەک سرووشت.

41
00:01:53,182 --> 00:01:56,046
تۆ دەتوانیت بیر لە وشەی کڵاو بکەیتەوە.

42
00:01:56,046 --> 00:01:58,296
هەرتاکێکتان دەزانن کڵاو چۆن کار دەکات،

43
00:01:58,296 --> 00:02:01,163
پێویست ناکات هیچ کەسێک ئەوەت پێ بڵێ،
کڵاو لەبەرلاقەکانت مەکە"

44
00:02:01,163 --> 00:02:04,507
ئەوەی پێویستە پێتی بڵێن ئەوەیە،
دەتوانیت لە ژوورەوە کڵاو لەبەر بکەیت؟"

45
00:02:04,507 --> 00:02:06,264
کێ کڵاو لەبەر دەکات؟

46
00:02:06,264 --> 00:02:09,396
جۆری ئەو کڵاوانە چیە کە تۆ لەبەری دەکەی؟"

47
00:02:09,396 --> 00:02:11,818
ئەمانە زیاتر جۆری دووەمی ڕێزمانن،

48
00:02:11,818 --> 00:02:16,121
کە ئەمە لای زمانزانەکان پێی دەوترێت 
بەکارهێنان، بە بەراورد بە ڕێزمان.

49
00:02:16,121 --> 00:02:20,255
ئێستا، هەندێ کات خەڵك ئەم جۆرە یاسا 
بنچینەیەی ڕێزمان بەکار دەهێنن.

50
00:02:20,255 --> 00:02:23,043
بۆ وەستاندنی خاڵك لە دروست کردنی وشە.

51
00:02:23,043 --> 00:02:25,727
و من پێموایە، باشە، گەمژانەیە.

52
00:02:25,727 --> 00:02:28,993
بۆ نموونە، هەمیشە خەڵك پێت دەڵێن،

53
00:02:28,993 --> 00:02:34,233
درووستکەربە، موزیکی نوێ درووست بکە"
وێنە بکێشە، داهێنانکە، زانست و تەکنەلۆژیا."

54
00:02:34,233 --> 00:02:36,271
بەڵام کاتێك دێتە سەر وشە، ئەوان وەکو ئەوەن

55
00:02:36,271 --> 00:02:40,991
وامەکە! نەخێر. ئەو کاتە داهێنان دەوەستێت"،
هیچوپوچی فشەکەر، کەمێك پشوی پێ بدە."

56
00:02:41,004 --> 00:02:42,421
(پێکەنین)

57
00:02:42,421 --> 00:02:44,142
بەڵام هیچ مانایەکی نییە بۆ من.

58
00:02:44,142 --> 00:02:46,474
وشەکان زۆر باشن. پێویستە زیاترمان هەبێت.

59
00:02:46,474 --> 00:02:50,530
دەمەوێت چەندی پێتان
دەکرێت وشە درووست بکەن.

60
00:02:50,530 --> 00:02:55,538
من شەش ڕێگەتان پێ دەڵێم کاریبهێنن 
بۆ دروست کردنی وشەی نوێ لە ئینگلیزیدا

61
00:02:55,550 --> 00:02:57,639
یەکەم ڕێگە سادەترین ڕێگەیە.

62
00:02:57,639 --> 00:02:59,862
بە زۆری، لە زمانیترەوە دزراوە.

63
00:02:59,862 --> 00:03:02,686
["بڕۆن لە خەڵکیتری بستێنن"]
(پێکەنین)

64
00:03:03,936 --> 00:03:05,764
زمانزانەکان بە قەرز کردن ناوی دەبەن،

65
00:03:05,764 --> 00:03:08,824
بەڵام هەرگیز وشەکانمان نەگەڕاندۆتەوە،
بۆیە من ڕاستگۆ دەبم

66
00:03:08,824 --> 00:03:10,784
و بە دزین ناوی دەبەم.

67
00:03:10,784 --> 00:03:14,154
هەمیشە وشەکان لەو شتانەوە وەردەگرین 
حەزمان لێیە، وەکو خواردنی بەتام.

68
00:03:14,154 --> 00:03:17,944
مان لە چینیەوە وەرگرتوە،"kumquat"
مان لە فەرەنسیەوە وەرگرتووە"caramel"

69
00:03:17,944 --> 00:03:20,851
هەروەها وشەکانمان بۆ شتە خۆشەکان
ڕاستە؟ "ninja,"وەرگرتووە وەک

70
00:03:20,851 --> 00:03:22,301
ئەوەمان لە یاباننی وەرگرتووە،

71
00:03:22,301 --> 00:03:25,570
جۆرە فێڵێکی باش بوو چونکە دزیکردن
لە نینجا قورسە.

72
00:03:25,570 --> 00:03:27,684
(پێکەنین)

73
00:03:27,684 --> 00:03:30,944
ڕێگەیەکیتر بۆ درووست کردنی وشەکان لە 
ئینگلیزیدا

74
00:03:30,944 --> 00:03:33,885
ئەوەیە کە بە داتاشینی دوو وشەیتری ئینگلیزی
بەیەکەوە،

75
00:03:33,885 --> 00:03:35,572
ئەمە بە تێکەڵە ناو دەبرێت.

76
00:03:35,572 --> 00:03:37,082
وشەی لە ئینگلیزیدا وەک
ە Lego:

77
00:03:37,082 --> 00:03:40,447
ئەگەر هێزی تەواو بەکار بهێنیت، دەتوانی هەر 
کام لەو دوانە بەیەکەوە دانێی.

78
00:03:40,447 --> 00:03:42,112
(پێکەنین)

79
00:03:42,832 --> 00:03:44,627
هەموو کات لە ئینگلیزیدا ئاوا دەکەین:

80
00:03:44,627 --> 00:03:50,105
"bookworm,""heartbroken,"وتەی وەکو 
هەموویان تێکەڵەن"sandcastle"

81
00:03:50,105 --> 00:03:53,606
درووست بکە"duckface,"بەردەوامبە وتەی وەک 
بەس دەموچاوت مەکە بە هی مراوی.

82
00:03:53,606 --> 00:03:55,085
(پێکەنین)

83
00:03:55,835 --> 00:03:59,848
ڕێگەیەکیتر بۆ درووستکردنی وتە لە ئینگلیزی
دا جۆرێکە هەروەکو تێکەڵەیە،

84
00:03:59,848 --> 00:04:04,899
بەڵام لەبری بەکار هێنانی هێزی زۆر ئەوکاتەی
تۆ وتەکانت بەیەکەوە داتاشیوە

85
00:04:04,899 --> 00:04:06,534
هەندێک بەشیان لێ دەبێتەوە.

86
00:04:06,534 --> 00:04:08,215
ئەمانە وتەی تێکەڵ کراون،

87
00:04:08,215 --> 00:04:12,064
تێکەڵکراوی "brunch"وەک 
ە "lunch"و "breakfast".

88
00:04:12,064 --> 00:04:14,796
تێکەڵکراوی "motel"
ە "hotel"و "motor".

89
00:04:14,796 --> 00:04:17,737
"motel"لێرە کێ دەیزانی کە 
وتەیەکی تێکەڵکراوە؟

90
00:04:17,737 --> 00:04:19,581
بەڵێ، ئەوە وتەیەکی زۆر کۆنی ئینگلیزیە

91
00:04:19,581 --> 00:04:22,692
زۆر خەڵک نازانن کە بەشەکانیتری نادیارن.

92
00:04:22,692 --> 00:04:26,987
تێکەڵکراوی "Edutainment"
ە"entertsinment"و"education".

93
00:04:26,987 --> 00:04:32,197
تێکەڵکراوی"electrocute"،بەدڵنیایەوە 
ە"execute"و"electric".

94
00:04:32,197 --> 00:04:34,007
(پێکەنین)

95
00:04:34,007 --> 00:04:37,328
هەروەها دەتوانی وتە درووستبکەیت بە
گۆڕینی کە ئەوان چۆن کار دەکەن.

96
00:04:37,328 --> 00:04:38,941
پێی دەوترێ لادانی 
فرمانی چالاک.

97
00:04:38,941 --> 00:04:41,242
وتەیەک وەردەگری نواندن دەکات وەک 
بەشێکی ئاخافتن

98
00:04:41,242 --> 00:04:43,522
و تۆ دەیگۆڕیت بۆ بەشێکیتری ئاخافتن.

99
00:04:43,522 --> 00:04:47,541
"friend"باشە، کێ لێرە دەیزانی 
هەمیشە نابێت بە کار؟

100
00:04:48,881 --> 00:04:53,076
وا هاتبوو ناو بێت"friend"
و دواتر کردمان بە کار.

101
00:04:53,076 --> 00:04:56,345
نزیکەی هەر وشێک لە ئینگلیزیدا 
دەتوانرێ ببێت بە کار.

102
00:04:56,345 --> 00:04:58,978
هەروەها دەتوانیت هاوەڵناوەکان ببەیت و
بیانکەی بە ناو.

103
00:04:58,978 --> 00:05:02,705
واهاتوە هاوەڵناو بێت"Commerical"
ئێستا کراوە بە ناو.

104
00:05:02,705 --> 00:05:05,151
بە دڵنیایەوە، دەتوانی شتەکان بکەی
."green"بە

105
00:05:05,151 --> 00:05:08,489
ڕێگایەکیتری درووستکردنی وتە لە ئینگلیزیدا 
چاوگە.

106
00:05:08,489 --> 00:05:11,747
دەتوانیت وشەیەک وەرگریت و کەمێکی 
لێ داتاشیت.

107
00:05:11,747 --> 00:05:16,568
مان "editor"بۆ نموونە، لە ئینگلیزیدا وشەی 
مان هەبێت"edit"هەبوو پێش ئەوەی وشەی

108
00:05:16,568 --> 00:05:18,320
فۆڕمێکی وەرگیراوە لە "edit"
."editor"

109
00:05:18,320 --> 00:05:21,065
هەندێک کات ئەو چاوگانە دەنگیان کەمێک 
گەمژانەیە:

110
00:05:21,065 --> 00:05:25,453
Bulldozers bulldoze, butlers butle 
و burglers burgle.

111
00:05:25,453 --> 00:05:27,078
(پێکەنین)

112
00:05:27,278 --> 00:05:29,050
ڕێگایەکیتری درووستکردنی وتەی ئینگلیزی

113
00:05:29,050 --> 00:05:32,220
وەرگرتنی پیتەکانی سەرەتای شتێکە و
داتاشینیان بەیەکەوە.

114
00:05:32,220 --> 00:05:35,251
Space AdministrationوNational Aeronautics 
.NASAدەبێت بە

115
00:05:35,251 --> 00:05:38,963
بەدڵنیایەوە دەتوانیت لەگەڵ هەر شتێکیتردا
!OMG،ئەوە بکەی

116
00:05:38,963 --> 00:05:44,602
کێشە نابێت گەر وتەکانیش گەمژانە بن.

117
00:05:44,602 --> 00:05:46,608
بەڕاستی دەکرێ ببن بە وتەی باشی ئینگلیزی.

118
00:05:46,608 --> 00:05:50,626
وتەیەکی تەواوی "Absquatulate"
باشی ئینگلیزیە.

119
00:05:50,626 --> 00:05:53,489
وتەیەکی تەواوی باشی"Mugwump"
ئینگلیزیە.

120
00:05:53,489 --> 00:05:58,067
،پێویست ناکات وتەکان دەنگیان ئاسایی بێت
دەکرێ دەنگیان گەمژانە بێت.

121
00:05:58,067 --> 00:06:00,256
لەبەرچی پێویستە وتە درووستکەیت؟

122
00:06:00,256 --> 00:06:02,397
پێویستە وتە دروستبکەی لەبەر ئەوەی
هەموو وشەیەک

123
00:06:02,397 --> 00:06:06,918
هەلێکە کە دەتوانی لە ڕێگەیەوە بیرۆکەکەت و 
ماناکەی دەرببڕی.

124
00:06:06,918 --> 00:06:09,514
وتە تازەکان سەرنجی خەڵك ڕادەکێشن.

125
00:06:09,514 --> 00:06:12,163
وا لەخەڵك دەکەن تیشك بخاتە سەر ئەوەی
تۆ چی دەڵێیت

126
00:06:12,163 --> 00:06:15,427
ئەوە هەلێکی باشترت پێدەدات بۆبەدەست هێنانی
ماناکەی سەری.

127
00:06:15,427 --> 00:06:18,376
زۆربەی خەڵك لەسەر ئەم سەکۆیەی ئەمڕۆ
دەیانوت،

128
00:06:18,376 --> 00:06:19,938
لە داهاتوودا،دەتوانی ئەمە بکەی"

129
00:06:19,938 --> 00:06:23,471
دەتوانی لەگەڵ ئەمە یارمەتیدەر بی، 
."یەرمەتیماندەی لە گەڕان،و لە داهێنان

130
00:06:23,471 --> 00:06:25,100
ئێستا دەتوانی وتەیەکی نوێ دروستکەی

131
00:06:25,100 --> 00:06:27,433
ئینگلیزی تەمەنێکی سنوورکراوی نیە.

132
00:06:27,433 --> 00:06:29,859
بەردەوامبە،ئەمڕۆ دەست بە دروستکردنی 
وتە بکە،

133
00:06:29,859 --> 00:06:33,546
بیاننێرن بۆ من، و منیش لەسەر هێڵی 
."Wordnik"فەرهەنگەکەم دایدەنێم

134
00:06:33,546 --> 00:06:34,835
زۆر سوپاستان دەکەم.

135
00:06:34,835 --> 00:06:39,642
(چاپڵەڕێزان)