WEBVTT

00:00:00.370 --> 00:00:01.928
Είμαι λεξικογράφος.

00:00:01.928 --> 00:00:03.682
Φτιάχνω λεξικά.

00:00:03.682 --> 00:00:05.301
Και η δουλειά μου ως λεξικογράφος

00:00:05.301 --> 00:00:08.841
είναι να βάλω όσες περισσότερες λέξεις 
μπορώ στο λεξικό.

00:00:08.841 --> 00:00:14.924
Δεν αποφασίζω εγώ τι είναι λέξη -
αυτό είναι δική σας δουλειά.

NOTE Paragraph

00:00:14.924 --> 00:00:17.821
Όλοι όσοι μιλούν Αγγλικά 
αποφασίζουν μαζί

00:00:17.821 --> 00:00:20.153
τι είναι λέξη και τι δεν είναι.

00:00:20.153 --> 00:00:25.305
Κάθε γλώσσα είναι μια ομάδα ανθρώπων 
που συμφωνούν να αλληλοκαταλαβαίνονται.

00:00:25.305 --> 00:00:29.909
Όταν μερικές φορές οι άνθρωποι διαφωνούν 
αν μια λέξη είναι σωστή ή όχι,

00:00:29.909 --> 00:00:31.677
δεν έχουν κάποιο σοβαρό λόγο.

00:00:31.677 --> 00:00:34.488
Έτσι λένε κάτι όπως, 
«Έτσι λέει η γραμματική!»

00:00:34.488 --> 00:00:36.422
(Γέλια)

00:00:36.862 --> 00:00:40.425
Δεν δίνω μεγάλη σημασία στη γραμματική,
αλλά μην το μαρτυρήσετε.

NOTE Paragraph

00:00:40.425 --> 00:00:43.564
Στην πράξη, 
υπάρχουν δύο είδη γραμματικής.

00:00:43.564 --> 00:00:46.434
Υπάρχει το είδος γραμματικής 
που ζει μέσα στο μυαλό σου,

00:00:46.434 --> 00:00:48.543
και αν είσαι φυσικός ομιλητής της γλώσσας

00:00:48.543 --> 00:00:50.132
ή καλός ομιλητής της γλώσσας,

00:00:50.132 --> 00:00:53.531
είναι οι ενστικτώδεις κανόνες που τηρείς,
όταν μιλάς αυτή την γλώσσα.

00:00:53.531 --> 00:00:56.552
Είναι αυτό που μαθαίνεις,
όταν μαθαίνεις τη γλώσσα ως παιδί.

00:00:56.552 --> 00:00:58.189
Ορίστε ένα παράδειγμα:

00:00:58.189 --> 00:00:59.714
Αυτό είναι ένα «wug», σωστά;

00:00:59.714 --> 00:01:01.775
Ένα «wug».

00:01:01.775 --> 00:01:03.471
Να κι άλλο ένα.

00:01:03.471 --> 00:01:04.634
Τώρα είναι δύο.

00:01:04.634 --> 00:01:05.923
Είναι δύο...

00:01:05.923 --> 00:01:07.107
Ακροατήριο: Wugs.

00:01:07.107 --> 00:01:10.670
Έριν ΜακΚίν: Ακριβώς! Ξέρετε να φτιάχνετε 
τον πληθυντικό του «wug».

00:01:10.670 --> 00:01:12.241
Ο κανόνας ζει στο μυαλό σας.

00:01:12.241 --> 00:01:15.250
Δεν χρειάστηκε να τον διδαχθείτε,
απλώς τον καταλαβαίνετε.

00:01:15.250 --> 00:01:18.879
Είναι ένα πείραμα που έγινε από καθηγήτρια
του [Πανεπιστημίου της Βοστώνης]

00:01:18.879 --> 00:01:22.024
ονόματι Τζιν Μπέρκο Γκλίσον το 1958.

00:01:22.024 --> 00:01:25.049
Πολύ καιρό το συζητάμε.

NOTE Paragraph

00:01:25.049 --> 00:01:28.563
Αυτοί οι φυσικοί κανόνες 
που υπάρχουν στο μυαλό σας,

00:01:28.563 --> 00:01:32.785
δεν είναι σαν τους κανόνες κυκλοφορίας,
μοιάζουν περισσότερο με νόμους της φύσης.

00:01:32.785 --> 00:01:36.140
Κανείς δεν χρειάζεται να σου υπενθυμίσει 
έναν φυσικό νόμο, σωστά;

00:01:36.140 --> 00:01:38.613
Όταν φεύγετε το πρωί, 
η μαμά σας δεν σας λέει,

00:01:38.613 --> 00:01:41.502
«Γλυκό μου, θα κάνει κρύο, 
πάρε μπλούζα με κουκούλα,

00:01:41.502 --> 00:01:44.439
και μην ξεχνάς να υπακούς 
στο νόμο της βαρύτητας».

00:01:44.439 --> 00:01:46.325
Κανείς δεν το λέει.

00:01:46.325 --> 00:01:53.182
Βέβαια υπάρχουν κανόνες που αφορούν
περισσότερο τους τρόπους παρά τη φύση.

00:01:53.182 --> 00:01:56.046
Μπορείτε να θεωρήσετε τη λέξη 
σαν ένα καπέλο.

00:01:56.046 --> 00:01:58.296
Εφόσον μάθεις τη χρήση του καπέλου

00:01:58.296 --> 00:02:01.163
δεν χρειάζεται να σου πουν,
«Μην φοράς το καπέλο στο πόδι».

00:02:01.163 --> 00:02:04.507
Μπορεί να χρειαστεί να σου πουν,
«Φοράμε καπέλο σε κλειστό χώρο;

00:02:04.507 --> 00:02:06.264
Ποιος φοράει συνήθως καπέλο;

00:02:06.264 --> 00:02:09.396
Τι είδους καπέλα μπορείς να φορέσεις;»

00:02:09.396 --> 00:02:11.818
Αυτά είναι σαν το δεύτερο είδος 
της γραμματικής

00:02:11.818 --> 00:02:16.121
που οι γλωσσολόγοι αποκαλούν χρήση,
σε αντιδιαστολή με τη γραμματική.

NOTE Paragraph

00:02:16.121 --> 00:02:20.255
Μερικές φορές χρησιμοποιούμε αυτό 
το κανονοκεντρικό είδος γραμματικής

00:02:20.255 --> 00:02:23.043
για να αποθαρρύνουμε τον κόσμο 
από τη λεξιπλασία.

00:02:23.043 --> 00:02:25.727
Νομίζω ότι είναι τουλάχιστον ανόητο.

00:02:25.727 --> 00:02:28.993
Για παράδειγμα, οι άνθρωποι πάντα λένε

00:02:28.993 --> 00:02:34.233
«Γίνε δημιουργικός, φτιάξε νέα μουσική,
τέχνη, εφευρέσεις, επιστήμη, τεχνολογία»

00:02:34.233 --> 00:02:36.271
Στο θέμα όμως των λέξεων λένε,

00:02:36.271 --> 00:02:40.991
«Μη! Όχι. Τέρμα η δημιουργικότητα, 
φιγουρατζήδες. Χαλαρώστε.»

00:02:41.004 --> 00:02:42.421
(Γέλια)

00:02:42.421 --> 00:02:44.142
Εμένα δεν μου φαίνεται λογικό.

00:02:44.142 --> 00:02:46.474
Οι λέξεις είναι θαυμάσιες. 
Θέλουμε περισσότερες.

00:02:46.474 --> 00:02:50.530
Θέλω να φτιάξετε όσο πιο πολλές μπορείτε.

00:02:50.530 --> 00:02:55.538
Και θα σας πω έξι τρόπους για 
να φτιάξετε νέες λέξεις στα Αγγλικά.

NOTE Paragraph

00:02:55.550 --> 00:02:57.639
Ο πρώτος τρόπος είναι ο ευκολότερος.

00:02:57.639 --> 00:02:59.862
Βασικά, κλέψτε τις από άλλες γλώσσες.

00:02:59.862 --> 00:03:02.686
[«Πηγαίνετε να κλέψετε άλλους ανθρώπους»]
(Γέλια)

00:03:03.936 --> 00:03:05.764
Οι γλωσσολόγοι το λένε δάνειο,

00:03:05.764 --> 00:03:08.934
αλλά αφού ποτέ δεν τις επιστρέφουμε,
θα πρέπει να είμαι ειλικρινής

00:03:08.934 --> 00:03:10.784
και να το πω κλέψιμο.

00:03:10.784 --> 00:03:14.154
Συνήθως παίρνουμε λέξεις για ωραία 
πράγματα, όπως τα νόστιμα φαγητά.

00:03:14.154 --> 00:03:17.944
Πήραμε το «κουμκουάτ» από τα Κινεζικά 
και το «καραμέλα» από τα Γαλλικά.

00:03:17.944 --> 00:03:20.851
Παίρνουμε λέξεις για εντυπωσιακά
πράγματα, όπως το «νίντζα».

00:03:20.851 --> 00:03:22.301
Αυτό ήρθε από τα Γιαπωνέζικα,

00:03:22.301 --> 00:03:25.570
που είναι εντυπωσιακό,
επειδή δύσκολα κλέβεις από έναν νίντζα.

00:03:25.570 --> 00:03:27.684
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:03:27.684 --> 00:03:30.944
Ένας άλλος τρόπος 
για να φτιάξεις λέξεις στα Αγγλικά

00:03:30.944 --> 00:03:33.885
είναι συμπυκνώνοντας 
δύο άλλες αγγλικές λέξεις.

00:03:33.885 --> 00:03:35.322
Αυτό λέγεται σύνθεση.

00:03:35.322 --> 00:03:37.122
Οι αγγλικές λέξεις είναι σαν τα Lego:

00:03:37.122 --> 00:03:40.447
Με αρκετή δύναμη, 
μπορείς να ενώσεις δύο κομμάτια.

00:03:40.447 --> 00:03:42.112
(Γέλια)

00:03:42.832 --> 00:03:44.627
Το κάνουμε συνέχεια στα Αγγλικά:

00:03:44.627 --> 00:03:50.105
Λέξεις όπως «heartbroken», «bookworm»,
«sandcastle», είναι όλες σύνθετες.

00:03:50.105 --> 00:03:53.606
Εμπρός, φτιάξτε λέξεις σαν το «duckface» 
απλώς μην κάνετε ντάκφεϊς.

00:03:53.606 --> 00:03:55.085
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:03:55.835 --> 00:03:59.848
Ένας άλλος τρόπος να φτιάξεις λέξεις 
στα Αγγλικά μοιάζει με τη σύνθεση,

00:03:59.848 --> 00:04:04.899
αλλά τώρα συμπιέζουμε τις λέξεις τόσο πολύ

00:04:04.899 --> 00:04:06.534
που κάποια κομμάτια φεύγουν.

00:04:06.534 --> 00:04:08.215
Είναι λοιπόν ανάμιξη λέξεων,

NOTE Paragraph

00:04:08.215 --> 00:04:12.064
Όπως το «brunch» είναι ανάμιξη
του «breakfast» και του «lunch».

00:04:12.064 --> 00:04:14.796
Το «motel» είναι ανάμιξη του «motor» 
και του «hotel».

00:04:14.796 --> 00:04:17.737
Ποιος εδώ ήξερε ότι το «motel» 
ήταν λέξη από ανάμιξη;

00:04:17.737 --> 00:04:19.761
Ναι, είναι τόσο παλιά λέξη στα Αγγλικά

00:04:19.761 --> 00:04:22.692
που πολλοί δεν ξέρουν 
ότι λείπουν κομμάτια.

00:04:22.692 --> 00:04:26.987
Το «edutainment» είναι ανάμιξη 
του «education» και του «entertainment».

00:04:26.987 --> 00:04:32.197
Και φυσικά το «electrocute» είναι ανάμιξη 
του «electric» και του «execute».

00:04:32.197 --> 00:04:34.007
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:04:34.007 --> 00:04:37.328
Μπορείτε επίσης να φτιάξετε λέξεις 
αλλάζοντας τη λειτουργία τους.

00:04:37.328 --> 00:04:39.021
Αυτό λέγεται λειτουργική αλλαγή.

00:04:39.021 --> 00:04:41.362
Παίρνεις μια λέξη 
που είναι ένα μέρος του λόγου,

00:04:41.362 --> 00:04:43.522
και την κάνεις 
διαφορετικό μέρος του λόγου.

00:04:43.522 --> 00:04:47.541
Εντάξει, ποιος ήξερε ότι το «friend» 
δεν ήταν πάντα ρήμα;

00:04:48.881 --> 00:04:53.076
Ήταν ουσιαστικό 
μέχρι που το κάναμε ρήμα.

00:04:53.076 --> 00:04:56.345
Σχεδόν κάθε λέξη στα Αγγλικά
μπορεί να γίνει ρήμα.

00:04:56.345 --> 00:04:58.978
Μπορείς να πάρεις επίθετα 
και να τα κάνεις ουσιαστικά.

00:04:58.978 --> 00:05:02.705
Το «commercial» ήταν επίθετο 
και τώρα είναι ουσιαστικό.

00:05:02.705 --> 00:05:05.151
Και φυσικά μπορείς 
να «green» (πρασινίσεις) κάτι.

NOTE Paragraph

00:05:05.151 --> 00:05:08.569
Άλλος τρόπος να φτιάξεις αγγλικές λέξεις 
είναι ο ανάστροφος σχηματισμός.

00:05:08.569 --> 00:05:11.747
Μπορείς να πάρεις μια λέξη
και να την ζουπήξεις λιγάκι.

00:05:11.747 --> 00:05:16.568
Στα Αγγλικά η λέξη «editor» (διορθωτής)
προϋπήρχε της λέξης «edit» (διορθώνω).

00:05:16.568 --> 00:05:18.320
Το «edit» προήλθε από το «editor».

00:05:18.320 --> 00:05:21.065
Κάποιες φορές αυτές οι αναστροφές
ακούγονται λίγο χαζές:

00:05:21.065 --> 00:05:25.453
Όπως τα ρήματα «bulldoze», 
«butle» και «burgle».

00:05:25.453 --> 00:05:27.078
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:05:27.278 --> 00:05:29.050
Ένας άλλος τρόπος να φτιάξουμε λέξεις

00:05:29.050 --> 00:05:32.220
είναι να πάρουμε τα αρχικά
και να τα στριμώξουμε σε μια λέξη.

00:05:32.220 --> 00:05:35.251
Η National Aeronautics and Space 
Administration γίνεται NASA.

00:05:35.251 --> 00:05:38.963
Και φυσικά μπορείς 
να το εφαρμόσεις στα πάντα, OMG!

NOTE Paragraph

00:05:38.963 --> 00:05:44.602
Δεν έχει σημασία 
πόσο ανόητες ακούγονται οι νέες λέξεις.

00:05:44.602 --> 00:05:46.608
Είναι μια χαρά λέξεις για τη γλώσσα.

00:05:46.608 --> 00:05:50.626
Το «absquatulate» 
είναι μια χαρά λέξη.

00:05:50.626 --> 00:05:53.489
Το «mugwump» επίσης.

00:05:53.489 --> 00:05:58.067
Δεν είναι απαραίτητο να είναι εύηχες 
οι λέξεις, μπορεί να ηχούν και αστεία.

NOTE Paragraph

00:05:58.067 --> 00:06:00.256
Γιατί να φτιάχνετε λέξεις;

00:06:00.256 --> 00:06:02.397
Θα πρέπει να φτιάχνετε λέξεις 
γιατί κάθε λέξη

00:06:02.397 --> 00:06:06.918
είναι μια ευκαιρία να εκφράσετε μια ιδέα
και να μεταφέρετε το νόημά σας.

00:06:06.918 --> 00:06:09.514
Και οι νέες λέξεις 
τραβούν την προσοχή του κόσμου.

00:06:09.514 --> 00:06:12.163
Κάνουν τους ανθρώπους να εστιάζουν 
σε όσα λέτε

00:06:12.163 --> 00:06:15.427
και έχετε μεγαλύτερη πιθανότητα
να περάσετε το μήνυμά σας.

00:06:15.427 --> 00:06:18.236
Σήμερα πολλοί είπαν εδώ στη σκηνή,

00:06:18.236 --> 00:06:19.968
«Στο μέλλον μπορείτε να κάνετε αυτό,

00:06:19.968 --> 00:06:23.171
να βοηθήσετε εκεί, να βοηθήσετε 
να εξερευνήσουμε, να εφεύρουμε».

00:06:23.171 --> 00:06:25.100
Μπορείτε να φτιάξετε μια νέα λέξη τώρα.

00:06:25.100 --> 00:06:27.433
Τα Αγγλικά δεν έχουν όριο ηλικίας.

00:06:27.433 --> 00:06:29.699
Εμπρός, 
αρχίστε να φτιάχνετε λέξεις σήμερα,

00:06:29.699 --> 00:06:33.596
στείλτε τις σε μένα κι εγώ θα τις αναρτήσω
στο διαδικτυακό μου λεξικό, το Wordnik.

00:06:33.596 --> 00:06:34.835
Σας ευχαριστώ πολύ.

00:06:34.835 --> 00:06:38.012
(Χειροκρότημα)