1
00:00:00,370 --> 00:00:01,928
Είμαι λεξικογράφος.

2
00:00:01,928 --> 00:00:03,682
Φτιάχνω λεξικά.

3
00:00:03,682 --> 00:00:05,301
Και η δουλειά μου ως λεξικογράφος

4
00:00:05,301 --> 00:00:08,841
είναι να βάλω όσες περισσότερες λέξεις 
μπορώ στο λεξικό.

5
00:00:08,841 --> 00:00:14,924
Δεν αποφασίζω εγώ τι είναι λέξη -
αυτό είναι δική σας δουλειά.

6
00:00:14,924 --> 00:00:17,821
Όλοι όσοι μιλούν Αγγλικά 
αποφασίζουν μαζί

7
00:00:17,821 --> 00:00:20,153
τι είναι λέξη και τι δεν είναι.

8
00:00:20,153 --> 00:00:25,305
Κάθε γλώσσα είναι μια ομάδα ανθρώπων 
που συμφωνούν να αλληλοκαταλαβαίνονται.

9
00:00:25,305 --> 00:00:29,909
Όταν μερικές φορές οι άνθρωποι διαφωνούν 
αν μια λέξη είναι σωστή ή όχι,

10
00:00:29,909 --> 00:00:31,677
δεν έχουν κάποιο σοβαρό λόγο.

11
00:00:31,677 --> 00:00:34,488
Έτσι λένε κάτι όπως, 
«Έτσι λέει η γραμματική!»

12
00:00:34,488 --> 00:00:36,422
(Γέλια)

13
00:00:36,862 --> 00:00:40,425
Δεν δίνω μεγάλη σημασία στη γραμματική,
αλλά μην το μαρτυρήσετε.

14
00:00:40,425 --> 00:00:43,564
Στην πράξη, 
υπάρχουν δύο είδη γραμματικής.

15
00:00:43,564 --> 00:00:46,434
Υπάρχει το είδος γραμματικής 
που ζει μέσα στο μυαλό σου,

16
00:00:46,434 --> 00:00:48,543
και αν είσαι φυσικός ομιλητής της γλώσσας

17
00:00:48,543 --> 00:00:50,132
ή καλός ομιλητής της γλώσσας,

18
00:00:50,132 --> 00:00:53,531
είναι οι ενστικτώδεις κανόνες που τηρείς,
όταν μιλάς αυτή την γλώσσα.

19
00:00:53,531 --> 00:00:56,552
Είναι αυτό που μαθαίνεις,
όταν μαθαίνεις τη γλώσσα ως παιδί.

20
00:00:56,552 --> 00:00:58,189
Ορίστε ένα παράδειγμα:

21
00:00:58,189 --> 00:00:59,714
Αυτό είναι ένα «wug», σωστά;

22
00:00:59,714 --> 00:01:01,775
Ένα «wug».

23
00:01:01,775 --> 00:01:03,471
Να κι άλλο ένα.

24
00:01:03,471 --> 00:01:04,634
Τώρα είναι δύο.

25
00:01:04,634 --> 00:01:05,923
Είναι δύο...

26
00:01:05,923 --> 00:01:07,107
Ακροατήριο: Wugs.

27
00:01:07,107 --> 00:01:10,670
Έριν ΜακΚίν: Ακριβώς! Ξέρετε να φτιάχνετε 
τον πληθυντικό του «wug».

28
00:01:10,670 --> 00:01:12,241
Ο κανόνας ζει στο μυαλό σας.

29
00:01:12,241 --> 00:01:15,250
Δεν χρειάστηκε να τον διδαχθείτε,
απλώς τον καταλαβαίνετε.

30
00:01:15,250 --> 00:01:18,879
Είναι ένα πείραμα που έγινε από καθηγήτρια
του [Πανεπιστημίου της Βοστώνης]

31
00:01:18,879 --> 00:01:22,024
ονόματι Τζιν Μπέρκο Γκλίσον το 1958.

32
00:01:22,024 --> 00:01:25,049
Πολύ καιρό το συζητάμε.

33
00:01:25,049 --> 00:01:28,563
Αυτοί οι φυσικοί κανόνες 
που υπάρχουν στο μυαλό σας,

34
00:01:28,563 --> 00:01:32,785
δεν είναι σαν τους κανόνες κυκλοφορίας,
μοιάζουν περισσότερο με νόμους της φύσης.

35
00:01:32,785 --> 00:01:36,140
Κανείς δεν χρειάζεται να σου υπενθυμίσει 
έναν φυσικό νόμο, σωστά;

36
00:01:36,140 --> 00:01:38,613
Όταν φεύγετε το πρωί, 
η μαμά σας δεν σας λέει,

37
00:01:38,613 --> 00:01:41,502
«Γλυκό μου, θα κάνει κρύο, 
πάρε μπλούζα με κουκούλα,

38
00:01:41,502 --> 00:01:44,439
και μην ξεχνάς να υπακούς 
στο νόμο της βαρύτητας».

39
00:01:44,439 --> 00:01:46,325
Κανείς δεν το λέει.

40
00:01:46,325 --> 00:01:53,182
Βέβαια υπάρχουν κανόνες που αφορούν
περισσότερο τους τρόπους παρά τη φύση.

41
00:01:53,182 --> 00:01:56,046
Μπορείτε να θεωρήσετε τη λέξη 
σαν ένα καπέλο.

42
00:01:56,046 --> 00:01:58,296
Εφόσον μάθεις τη χρήση του καπέλου

43
00:01:58,296 --> 00:02:01,163
δεν χρειάζεται να σου πουν,
«Μην φοράς το καπέλο στο πόδι».

44
00:02:01,163 --> 00:02:04,507
Μπορεί να χρειαστεί να σου πουν,
«Φοράμε καπέλο σε κλειστό χώρο;

45
00:02:04,507 --> 00:02:06,264
Ποιος φοράει συνήθως καπέλο;

46
00:02:06,264 --> 00:02:09,396
Τι είδους καπέλα μπορείς να φορέσεις;»

47
00:02:09,396 --> 00:02:11,818
Αυτά είναι σαν το δεύτερο είδος 
της γραμματικής

48
00:02:11,818 --> 00:02:16,121
που οι γλωσσολόγοι αποκαλούν χρήση,
σε αντιδιαστολή με τη γραμματική.

49
00:02:16,121 --> 00:02:20,255
Μερικές φορές χρησιμοποιούμε αυτό 
το κανονοκεντρικό είδος γραμματικής

50
00:02:20,255 --> 00:02:23,043
για να αποθαρρύνουμε τον κόσμο 
από τη λεξιπλασία.

51
00:02:23,043 --> 00:02:25,727
Νομίζω ότι είναι τουλάχιστον ανόητο.

52
00:02:25,727 --> 00:02:28,993
Για παράδειγμα, οι άνθρωποι πάντα λένε

53
00:02:28,993 --> 00:02:34,233
«Γίνε δημιουργικός, φτιάξε νέα μουσική,
τέχνη, εφευρέσεις, επιστήμη, τεχνολογία»

54
00:02:34,233 --> 00:02:36,271
Στο θέμα όμως των λέξεων λένε,

55
00:02:36,271 --> 00:02:40,991
«Μη! Όχι. Τέρμα η δημιουργικότητα, 
φιγουρατζήδες. Χαλαρώστε.»

56
00:02:41,004 --> 00:02:42,421
(Γέλια)

57
00:02:42,421 --> 00:02:44,142
Εμένα δεν μου φαίνεται λογικό.

58
00:02:44,142 --> 00:02:46,474
Οι λέξεις είναι θαυμάσιες. 
Θέλουμε περισσότερες.

59
00:02:46,474 --> 00:02:50,530
Θέλω να φτιάξετε όσο πιο πολλές μπορείτε.

60
00:02:50,530 --> 00:02:55,538
Και θα σας πω έξι τρόπους για 
να φτιάξετε νέες λέξεις στα Αγγλικά.

61
00:02:55,550 --> 00:02:57,639
Ο πρώτος τρόπος είναι ο ευκολότερος.

62
00:02:57,639 --> 00:02:59,862
Βασικά, κλέψτε τις από άλλες γλώσσες.

63
00:02:59,862 --> 00:03:02,686
[«Πηγαίνετε να κλέψετε άλλους ανθρώπους»]
(Γέλια)

64
00:03:03,936 --> 00:03:05,764
Οι γλωσσολόγοι το λένε δάνειο,

65
00:03:05,764 --> 00:03:08,934
αλλά αφού ποτέ δεν τις επιστρέφουμε,
θα πρέπει να είμαι ειλικρινής

66
00:03:08,934 --> 00:03:10,784
και να το πω κλέψιμο.

67
00:03:10,784 --> 00:03:14,154
Συνήθως παίρνουμε λέξεις για ωραία 
πράγματα, όπως τα νόστιμα φαγητά.

68
00:03:14,154 --> 00:03:17,944
Πήραμε το «κουμκουάτ» από τα Κινεζικά 
και το «καραμέλα» από τα Γαλλικά.

69
00:03:17,944 --> 00:03:20,851
Παίρνουμε λέξεις για εντυπωσιακά
πράγματα, όπως το «νίντζα».

70
00:03:20,851 --> 00:03:22,301
Αυτό ήρθε από τα Γιαπωνέζικα,

71
00:03:22,301 --> 00:03:25,570
που είναι εντυπωσιακό,
επειδή δύσκολα κλέβεις από έναν νίντζα.

72
00:03:25,570 --> 00:03:27,684
(Γέλια)

73
00:03:27,684 --> 00:03:30,944
Ένας άλλος τρόπος 
για να φτιάξεις λέξεις στα Αγγλικά

74
00:03:30,944 --> 00:03:33,885
είναι συμπυκνώνοντας 
δύο άλλες αγγλικές λέξεις.

75
00:03:33,885 --> 00:03:35,322
Αυτό λέγεται σύνθεση.

76
00:03:35,322 --> 00:03:37,122
Οι αγγλικές λέξεις είναι σαν τα Lego:

77
00:03:37,122 --> 00:03:40,447
Με αρκετή δύναμη, 
μπορείς να ενώσεις δύο κομμάτια.

78
00:03:40,447 --> 00:03:42,112
(Γέλια)

79
00:03:42,832 --> 00:03:44,627
Το κάνουμε συνέχεια στα Αγγλικά:

80
00:03:44,627 --> 00:03:50,105
Λέξεις όπως «heartbroken», «bookworm»,
«sandcastle», είναι όλες σύνθετες.

81
00:03:50,105 --> 00:03:53,606
Εμπρός, φτιάξτε λέξεις σαν το «duckface» 
απλώς μην κάνετε ντάκφεϊς.

82
00:03:53,606 --> 00:03:55,085
(Γέλια)

83
00:03:55,835 --> 00:03:59,848
Ένας άλλος τρόπος να φτιάξεις λέξεις 
στα Αγγλικά μοιάζει με τη σύνθεση,

84
00:03:59,848 --> 00:04:04,899
αλλά τώρα συμπιέζουμε τις λέξεις τόσο πολύ

85
00:04:04,899 --> 00:04:06,534
που κάποια κομμάτια φεύγουν.

86
00:04:06,534 --> 00:04:08,215
Είναι λοιπόν ανάμιξη λέξεων,

87
00:04:08,215 --> 00:04:12,064
Όπως το «brunch» είναι ανάμιξη
του «breakfast» και του «lunch».

88
00:04:12,064 --> 00:04:14,796
Το «motel» είναι ανάμιξη του «motor» 
και του «hotel».

89
00:04:14,796 --> 00:04:17,737
Ποιος εδώ ήξερε ότι το «motel» 
ήταν λέξη από ανάμιξη;

90
00:04:17,737 --> 00:04:19,761
Ναι, είναι τόσο παλιά λέξη στα Αγγλικά

91
00:04:19,761 --> 00:04:22,692
που πολλοί δεν ξέρουν 
ότι λείπουν κομμάτια.

92
00:04:22,692 --> 00:04:26,987
Το «edutainment» είναι ανάμιξη 
του «education» και του «entertainment».

93
00:04:26,987 --> 00:04:32,197
Και φυσικά το «electrocute» είναι ανάμιξη 
του «electric» και του «execute».

94
00:04:32,197 --> 00:04:34,007
(Γέλια)

95
00:04:34,007 --> 00:04:37,328
Μπορείτε επίσης να φτιάξετε λέξεις 
αλλάζοντας τη λειτουργία τους.

96
00:04:37,328 --> 00:04:39,021
Αυτό λέγεται λειτουργική αλλαγή.

97
00:04:39,021 --> 00:04:41,362
Παίρνεις μια λέξη 
που είναι ένα μέρος του λόγου,

98
00:04:41,362 --> 00:04:43,522
και την κάνεις 
διαφορετικό μέρος του λόγου.

99
00:04:43,522 --> 00:04:47,541
Εντάξει, ποιος ήξερε ότι το «friend» 
δεν ήταν πάντα ρήμα;

100
00:04:48,881 --> 00:04:53,076
Ήταν ουσιαστικό 
μέχρι που το κάναμε ρήμα.

101
00:04:53,076 --> 00:04:56,345
Σχεδόν κάθε λέξη στα Αγγλικά
μπορεί να γίνει ρήμα.

102
00:04:56,345 --> 00:04:58,978
Μπορείς να πάρεις επίθετα 
και να τα κάνεις ουσιαστικά.

103
00:04:58,978 --> 00:05:02,705
Το «commercial» ήταν επίθετο 
και τώρα είναι ουσιαστικό.

104
00:05:02,705 --> 00:05:05,151
Και φυσικά μπορείς 
να «green» (πρασινίσεις) κάτι.

105
00:05:05,151 --> 00:05:08,569
Άλλος τρόπος να φτιάξεις αγγλικές λέξεις 
είναι ο ανάστροφος σχηματισμός.

106
00:05:08,569 --> 00:05:11,747
Μπορείς να πάρεις μια λέξη
και να την ζουπήξεις λιγάκι.

107
00:05:11,747 --> 00:05:16,568
Στα Αγγλικά η λέξη «editor» (διορθωτής)
προϋπήρχε της λέξης «edit» (διορθώνω).

108
00:05:16,568 --> 00:05:18,320
Το «edit» προήλθε από το «editor».

109
00:05:18,320 --> 00:05:21,065
Κάποιες φορές αυτές οι αναστροφές
ακούγονται λίγο χαζές:

110
00:05:21,065 --> 00:05:25,453
Όπως τα ρήματα «bulldoze», 
«butle» και «burgle».

111
00:05:25,453 --> 00:05:27,078
(Γέλια)

112
00:05:27,278 --> 00:05:29,050
Ένας άλλος τρόπος να φτιάξουμε λέξεις

113
00:05:29,050 --> 00:05:32,220
είναι να πάρουμε τα αρχικά
και να τα στριμώξουμε σε μια λέξη.

114
00:05:32,220 --> 00:05:35,251
Η National Aeronautics and Space 
Administration γίνεται NASA.

115
00:05:35,251 --> 00:05:38,963
Και φυσικά μπορείς 
να το εφαρμόσεις στα πάντα, OMG!

116
00:05:38,963 --> 00:05:44,602
Δεν έχει σημασία 
πόσο ανόητες ακούγονται οι νέες λέξεις.

117
00:05:44,602 --> 00:05:46,608
Είναι μια χαρά λέξεις για τη γλώσσα.

118
00:05:46,608 --> 00:05:50,626
Το «absquatulate» 
είναι μια χαρά λέξη.

119
00:05:50,626 --> 00:05:53,489
Το «mugwump» επίσης.

120
00:05:53,489 --> 00:05:58,067
Δεν είναι απαραίτητο να είναι εύηχες 
οι λέξεις, μπορεί να ηχούν και αστεία.

121
00:05:58,067 --> 00:06:00,256
Γιατί να φτιάχνετε λέξεις;

122
00:06:00,256 --> 00:06:02,397
Θα πρέπει να φτιάχνετε λέξεις 
γιατί κάθε λέξη

123
00:06:02,397 --> 00:06:06,918
είναι μια ευκαιρία να εκφράσετε μια ιδέα
και να μεταφέρετε το νόημά σας.

124
00:06:06,918 --> 00:06:09,514
Και οι νέες λέξεις 
τραβούν την προσοχή του κόσμου.

125
00:06:09,514 --> 00:06:12,163
Κάνουν τους ανθρώπους να εστιάζουν 
σε όσα λέτε

126
00:06:12,163 --> 00:06:15,427
και έχετε μεγαλύτερη πιθανότητα
να περάσετε το μήνυμά σας.

127
00:06:15,427 --> 00:06:18,236
Σήμερα πολλοί είπαν εδώ στη σκηνή,

128
00:06:18,236 --> 00:06:19,968
«Στο μέλλον μπορείτε να κάνετε αυτό,

129
00:06:19,968 --> 00:06:23,171
να βοηθήσετε εκεί, να βοηθήσετε 
να εξερευνήσουμε, να εφεύρουμε».

130
00:06:23,171 --> 00:06:25,100
Μπορείτε να φτιάξετε μια νέα λέξη τώρα.

131
00:06:25,100 --> 00:06:27,433
Τα Αγγλικά δεν έχουν όριο ηλικίας.

132
00:06:27,433 --> 00:06:29,699
Εμπρός, 
αρχίστε να φτιάχνετε λέξεις σήμερα,

133
00:06:29,699 --> 00:06:33,596
στείλτε τις σε μένα κι εγώ θα τις αναρτήσω
στο διαδικτυακό μου λεξικό, το Wordnik.

134
00:06:33,596 --> 00:06:34,835
Σας ευχαριστώ πολύ.

135
00:06:34,835 --> 00:06:38,012
(Χειροκρότημα)